The first 21 days of a bee’s life | Anand Varma

Translator: Myo Aung Reviewer: sann tint

(Music)

(ဂီတသံ)

These bees are in my backyard in Berkeley, California.

ဒီပျားကောင်တွေဟာ California၊ Berkeley ရှိ ကျွန်တော့ နောက်ဖေးခြံထဲမှာပါ။

Until last year, I'd never kept bees before,

မနှစ်တုန်းကအထိ ကျွန်တော်ဟာ ပျားတွေကို မမွေးခဲ့ဘူးပါ၊

but National Geographic asked me to photograph a story about them,

ဒါပေမဲ့၊ National Geographic က သူတို့ အကြောင်း ဓာတ်ပုံရိုက်ဖို့ ပြောလာတာနဲ့

and I decided, to be able to take compelling images,

ဆွဲဆောင်မှုရှိမယ့် ဓာတ်ပုံတွေ ရိုက်နိုင်ဖို့

I should start keeping bees myself.

ကိုယ်တိုင် ပျားတွေကို မွေးရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့တယ်။

And as you may know,

ပျားတွေဟာ သီးနှံတွေရဲ့

bees pollinate one third of our food crops,

သုံးပုံတပုံကို ဝတ်မှုန် ကူးပေးတာ ခင်ဗျားတို့ သိကြမယ်ထင်တယ်၊

and lately they've been having a really hard time.

နောက်ဆုံးအချိန်ပိုင်းမှာ ပျားတွေရဲ့ ဘဝဟာ အတော့်ကို ခက်ထန်လာခဲ့တယ်။

So as a photographer, I wanted to explore what this problem really looks like.

အဲဒါနဲ့ ဓာတ်ပုံဆရာ တဦးအနေနဲ့ အဲဒီပြဿနာကို စူးစမ်းရန် ဆုံးဖြတ်လိုက်တယ်။

So I'm going to show you what I found over the last year.

နောက်ဆုံး တနှစ်မှာ ကျွန်တော် တွေ့ရှိခဲ့တာကို ခင်ဗျားတို့ကို ပြပေးမှာပါ။

This furry little creature

အမွေးထူတဲ့ ဒီအကောင်လေးတွေဟာ

is a fresh young bee halfway emerged from its brood cell,

ပျားပေါက်စ အကောင်တွေ သူတို့နေနေခဲ့ကြရတဲ့ အခန်းငယ်ထဲမှ ကိုယ်တဝက် ထွက်လာကြတယ်၊

and bees right now are dealing with several different problems,

ဒီပျားတွေဟာ ပိုးသတ်ဆေး၊ ရောဂါတွေ နဲ့ နေထိုင်စရာ ပျောက်လာနေခြင်းတို့လို၊

including pesticides, diseases, and habitat loss,

ပြဿနာ တော်တော်များများကို ကိုင်တွယ် ဖြေရှင်းနေကြရပေမဲ့၊

but the single greatest threat is a parasitic mite from Asia,

တခုတည်းသော အကြီးဆုံး အန္တရာယ်မှာ Varroa ဖျက်ဆီးသူလို့ ခေါ်ကြတဲ့ အာရှတိုက်မှ

Varroa destructor.

ကမျဉ်းကောင်ဆိုတဲ့ ကပ်ပါးကောင်ပါပဲ။

And this pinhead-sized mite crawls onto young bees

အပ်ခေါင်း အရွယ် အဲဒီကမျဉ်းကောင်ဟာ ပေါက်ခါစ ပျားတွေဆီကို တွာသွားလျက်

and sucks their blood.

သူတို့ရဲ့ သွေးကို စုတ်ယူပါတယ်။

This eventually destroys a hive

အဲဒါက ပျားတွေရဲ့ ကိုယ်ခံ စနစ်ကို အားနည်းလာစေတာမို့

because it weakens the immune system of the bees,

ပျားအုံဟာ တဖြည်းဖြည်းနဲ့ ပျက်ပြုန်းသွားရမှာပါ၊

and it makes them more vulnerable to stress and disease.

အဲဒါကြောင့် ပျားတွေဟာ ဖိစီးမှု နဲ့ ရောဂါတွေကို ခုခံနိုင်စွမ်း ကျဆင်းလာကြပါတယ်။

Now, bees are the most sensitive

ပျားတွေဟာ သူတို့မွေးဖွားရာ အခန်းငယ်ထဲမှာ

when they're developing inside their brood cells,

ဖွံ့ဖြိုးလာနေချိန်မှာ သိပ်ကို ထိခိုက်လွယ်ကြပါတယ်၊

and I wanted to know what that process really looks like,

အဲဒီဖြစ်စဉ် တခုလုံးကို စူးစမ်း လေ့လာချင်လို့ ကျွန်တော်ဟာ

so I teamed up with a bee lab at U.C. Davis

U.C.Davis မှ အသင်းဆီသွားကာ ပျားပုံတွေကို ရိုက်မယ့် အဖွဲ့စီစဉ်ခဲ့တယ်၊

and figured out how to raise bees in front of a camera.

ပြီးတော့ ကင်မရာ ရှေ့မှာ ပျားတွေကို ဘယ်လို ကြီးပြင်းလာစေမလဲ စဉ်းစားခဲ့တယ်။

I'm going to show you the first 21 days of a bee's life

ကျွန်တော်ဟာ ပျားဘဝရဲ့ ပထမ ၂၁ ရက်ကို

condensed into 60 seconds.

စက္ကန့် ၆၀ တည်းနဲ့ ပြပေးမှာပါ။

This is a bee egg as it hatches into a larva,

ဒါက ပျားဥကနေပြီး ပိုးလောက်ကောင် ပေါက်လာနေပုံပါ၊

and those newly hatched larvae swim around their cells

အသစ်ပေါက်ခါစ ပိုးလောက်ကောင်တွေဟာ သူတို့ အခန်းငယ်ကို ရစ်ပတ် ကူးနေကြတယ်၊

feeding on this white goo that nurse bees secrete for them.

သူတို့ စားဖို့ ပြုစုရေ ပျားတွေမှ ထုတ်လုပ် ပေးတဲ့ အဖြူရောင် အကျိအချွဲကို စားနေကြတယ်။

Then, their head and their legs slowly differentiate

အဲဒီနောက်မှာ သူတို့ဟာ ပိုးတုံးလုံး ပုံစံပြောင်းလဲသွားရင်းနဲ့

as they transform into pupae.

ဦးခေါင်း နဲ့ ခြေတွေ ကွဲပြားလာကြပါတယ်။

Here's that same pupation process,

ပိုးတုံးလုံး ဖြစ်လာတဲ့ ဖြစ်စဉ်က ဒီလိုရှိပါတယ်၊

and you can actually see the mites running around in the cells.

ကမျဉ်းကောင်တွေ အခန်းငယ်ထဲ ပတ်ပြေးနေကြတာ ခင်ဗျားတို့ ဒီမှာ လက်တွေ့မြင်နိုင်ကြတယ်။

Then the tissue in their body reorganizes

အဲဒီနောက် သူတို့ကိုယ်ထဲက အ​မျှင်ဟာ ဖွဲ့စည်းမှု ပြောင်းလာလျက်

and the pigment slowly develops in their eyes.

အမည်းစက်ဟာ တဖြည်းဖြည်းချင်း သူတို့ရဲ့ မျက်လုံးတွေ ဖြစ်လာကြမှာပါ။

The last step of the process is their skin shrivels up

ဖြစ်စဉ်ရဲ့ နောက်ဆုံးအဆင့် အဖြစ် သူတို့ရဲ့ အရေပြား အပေါ်ဘက်ကို ရှုံ့တွထွက်လာပြီး

and they sprout hair.

သူတို့ဆီမှာ အမွေးအမျှင်တွေ ပေါ်လာတယ်။

(Music)

(ဂီတသံ)

So -- (Applause)

ဒီတော့-- (လက်ခုပ်သံများ)

As you can see halfway through that video,

ခုနက ဗီဒီယို တဝက်နေရာမှာ ခင်ဗျားတို့ မြင်ခဲ့ရသလို

the mites were running around on the baby bees,

ကမျဉ်းကောင်တွေဟာ ပေါက်ခါစ ပျားတွေ တဝိုက်မှာ ပြေးနေခဲ့ကြတယ်၊

and the way that beekeepers typically manage these mites

အစောင့်ပျားတွေက အဲဒီ ကမျဉ်းကောင်တွေကို ထိန်းချုပ်ကြပုံက

is they treat their hives with chemicals.

သူတို့ပျားအုံကို ဓာတုပစ္စည်းတွေနဲ့ မွမ်းမံပေးကြတာပါ။

In the long run, that's bad news,

ရေရှည်အတွက် ဒါဟာ ဆိုးဝါးတဲ့နည်းလမ်းပါ၊

so researchers are working on finding alternatives

အဲဒီ ကမျဉ်းကောင်တွေကို ထိန်းချုပ်ဖို့ အခြားနည်းလမ်းတွေကို

to control these mites.

သုတေသီတွေ ရှာကြံနေကြပါတယ်။

This is one of those alternatives.

ဒါက အဲဒီလို အစားထိုးစရာထဲက တခုပါ။

It's an experimental breeding program at the USDA Bee Lab in Baton Rouge,

Baton Rouge မှာရှိတဲ့ USDA Bee Lab မှ စမ်းသပ်ရေး အကောင်ဖောက်ရေး အစီအစဉ်ပါ၊

and this queen and her attendant bees are part of that program.

ဒီဘုရင်မ နဲ့ သူ့အစေးအပါး ပျားတွေဟာလည်း အစီအစဉ်ရဲ့ တစိတ်တဒေသပါ။

Now, the researchers figured out

သုတေသီတွေ တွေ့ခဲ့ကြတာက

that some of the bees have a natural ability to fight mites,

အချို့ပျားတွေဟာ ကမျဉ်းကောင်တွေကို တိုက်ခိုက်ဖို့ သဘာဝ စွမ်းပကား ရှိကြတယ်၊

so they set out to breed a line of mite-resistant bees.

သူတို့ဟာ ကမျဉ်းကောင်တွေကို ခံနိုင်ရည်ရှိတဲ့ ပျားတွေအတွက် လိုင်းတလိုင်းကို စီစဉ်ခဲ့တယ်။

This is what it takes to breed bees in a lab.

အဲဒီလိုနည်းဖြင့် စမ်းသပ်ခန်းထဲမှာ ပျားတွေကို မွေးကြတာပါ။

The virgin queen is sedated

ဘုရင်မကို စိတ်ငြမ်းဆေး တိုက်ပေးလိုက်ကာ

and then artificially inseminated using this precision instrument.

တိကျတဲ့ စက်ကိရိယာကို သုံးပြီး ဓာတုနည်းဖြင့် သားစပ်ပေးလိုက်တာပါ။

Now, this procedure allows the researchers

အဲဒီလိုနည်းဖြင့် သုတေသီတို့ဟာ မျိုးစပ်မယ့် ပျားတွေကို

to control exactly which bees are being crossed,

အတိအကျ ရွေးချယ်ခွင့်ကို ပေးလာပါတယ်၊

but there's a tradeoff in having this much control.

ဒါပေမဲ့ အဲဒီလို ထိန်းချုပ်ရွေးချယ်မှုကြောင့် ဆုတ်ယုတ်မှု တခု ရှိလာတယ်။

They succeeded in breeding mite-resistant bees,

သူတို့ဟာ ကမျဉ်းကောင်တွေကို နိုင်နိုင်နေကြတဲ့ ပျားတွေကို မွေးထုတ်ပေးနိုင်ခဲ့ကြပေမဲ့၊

but in that process, those bees started to lose traits

အဲဒီလုပ်ငန်းစဉ် အတွင်းမှာ အဲဒီပျားတွေဟာ နူးညံ့မှု နဲ့ ပျားရည် စုစည်းမှုလို

like their gentleness and their ability to store honey,

သူတို့ရဲ့ လက္ခဏာတွေကို ဆုံးရှံးသွားကြပါတယ်။

so to overcome that problem,

အဲဒီပြဿနာကို ကျော်လွှားနိုင်ဖို့အတွက်

these researchers are now collaborating with commercial beekeepers.

သုတေသီတို့ဟာ အခုတော့ စီးပွားဖြစ် ပျားတွေကို မွေးကြသူတို့နဲ့ လက်တွဲ ဆောင်ရွက်နေကြတယ်။

This is Bret Adee opening one of his 72,000 beehives.

ဒါကတော့ Bret Adee က သူရဲ့ ပျားအုံ ၇၂၀၀၀ ထဲက တခုကို ဖွင့်ပြနေတာပါ။

He and his brother run the largest beekeeping operation in the world,

သူတို့ ညီအကိုတို့ဟာ ကမ္ဘာမှာ ပျားမွေးမြူရေး အကြီးဆုံး လုပ်ငန်းကို ပိုင်ဆိုင်ကြပြီး

and the USDA is integrating their mite-resistant bees into his operation

USDA ဟာ သူတို့ရဲ့ ကမျဉ်းကောင် ပီကြတဲ့ ပျားတွေကို သူ့လုပ်ငန်းထဲ ထည့်ပေးလျက်

with the hope that over time,

တနေ့တွင် သူတို့ဟာ ကမျဉ်းကောင် ပီကြတဲ့

they'll be able to select the bees that are not only mite-resistant

ပျားတွေကိုသာမက ပျားတွေ ကျွန်ုပ်တို့အတွက် အသုံးဝင်ခြင်းဆိုင်ရာ

but also retain all of these qualities that make them useful to us.

အခြား လက္ခဏာတွေကိုပါ ရရှိလာနိုင်ကြမယ်လို့ မျှော်လင့်ထားကြပါတယ်။

And to say it like that

အဲဒီလိုပြောလိုက်လို့ ကျွန်တော်တို့ဟာ ပျားတွေကို

makes it sound like we're manipulating and exploiting bees,

အသုံးချအမြတ်ထုတ်ဖို့ ကြိုးစားနေသလို ထင်မြင်စရာ ရှိနိုင်ပေမဲ့၊

and the truth is, we've been doing that for thousands of years.

တကယ်တမ်းမှာတော့၊ လူသားတွေ အဲဒီလို လုပ်ကိုင်လာခဲ့ကြတာ နှစ်ထောင်ချီနေပါပြီ။

We took this wild creature and put it inside of a box,

တချိန်တုန်းက အရိုင်းကောင်တွေကို ယူပြီး သေတ္တာတွေထဲ ထည့်ပေးလိုက်ကာ

practically domesticating it,

အိမ်မွေးတိရိစ္ဆာန်လို မွေးရန်ကြံစည်ခဲ့စဉ်က

and originally that was so that we could harvest their honey,

အစပိုင်းတွင် ပျားရည်ကို စုစည်းရန် အတွက်ပါ၊

but over time we started losing our native pollinators,

ဒါပေမဲ့ အချိန်ကြာလာတာနဲ့အမျှ ကျွန်တော်တို့ဟာ မူရင်း ဝတ်မှုန်ကူးစက်ပေးတဲ့ ပျားတွေကို

our wild pollinators,

ပျားအရိုင်းတွေကို ဆုံးရှုံးလာကြပါတယ်။

and there are many places now where those wild pollinators

အခုဆိုရင် ပျားအရိုင်းတွေက လယ်ယာလုပ်ငန်း အတွက် လိုအပ်သလောက်

can no longer meet the pollination demands of our agriculture,

ဝတ်မှုန်ကူးမှုကို လုပ်ပေးနိုင်စွမ်း မလောက် ဖြစ်လာပါတယ်၊

so these managed bees have become an integral part of our food system.

အဲဒါကြောင့်မို့လို့ လူကထုတ်လုပ်တဲ့ ပျားတွေဟာ အစားအစာ စနစ်ရဲ့ အစိတ်အပိုင်း ဖြစ်လာခဲ့တယ်။

So when people talk about saving bees,

ဒီတော့ လူတွေကို ပျားတွေကို ကယ်တင်ဖို့ကို ပြောကြတဲ့အခါမှာ

my interpretation of that

ကျွန်တော် အမြင်က ကျန်တော်တို့ဟာ

is we need to save our relationship to bees,

ပျားတွေဆိုင်ရာ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ဆက်ဆံမှုကို ထိန်းသိမ်းထားချင်ကြရင်၊

and in order to design new solutions,

ပြီးတော့ ဝတ်မှုန်ကူးစက်ပေးဖို့ အဖြေအသစ်တွေ ရှာကြံချင်ကြရင်၊

we have to understand the basic biology of bees

ကျွန်တော်တို့ဟာ ပျားတွေရဲ့ အခြေခံ ဇီဝဗေဒကို နားလည်ရန်၊

and understand the effects of stressors that we sometimes cannot see.

ကျွန်တော်တို့ မြင်မရနိုင်တဲ့ ဖိစီးချက်တွေရဲ့ အကျိုးသက်ရောက်မှုကို နားလည်ရန် လိုပါတယ်။

In other words, we have to understand bees up close.

နောက်တမျိုး ပြောရရင်၊ ကျွန်တော်တို့ဟာ ပျားတွေကို နီးကပ်စွာ သိရှိဖို့ လိုအပ်တယ်။

Thank you.

ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)