The first 21 days of a bee’s life | Anand Varma

Translator: Daban Q. Jaff Reviewer: Razaw S. Bor

(مۆسیقا)

(Music)

ئەم ھەنگانە لە حەوشەی دواوەی ماڵەکەم بوون لە بێرکلی کالیفۆرنیا.

تاوەکو ساڵی پاریش، ھەرگیز ھەنگم بەخێونەکرد بوو،

بەڵام ناشناڵ جوگرافی داوایان لێ کردم چیرۆکێکی وێنەگرتن دەربارەیان بکەم،

These bees are in my backyard in Berkeley, California.

و بڕیارم دا، تاوەکو بتوانم وێنەی باوەڕپێکراو بگرم،

Until last year, I'd never kept bees before,

پێویستە خۆم دەست بکەم بە بەخێوکردنی ھەنگەکان.

but National Geographic asked me to photograph a story about them,

وھەروەکو ئێوەش لەوانەیە بزانن،

پیتاندنى ھەنگەکان یەک لەسەر سێی خواردنەکانی ئێمە،

and I decided, to be able to take compelling images,

و دواتر ئەوان بە کاتێکی زۆر سەختدا تێ دەپەڕن.

I should start keeping bees myself.

بۆیە وەک وێنەگرێک، ویستم بە دوای ئەم کێشانەدا بگەڕێم کە ڕووبەڕوویان دەبێتەوە.

And as you may know,

bees pollinate one third of our food crops,

کەواتە با پیشانتان بدەم کە لەماوەی ساڵی ڕابردوودا چیم دۆزیوەتەوە.

and lately they've been having a really hard time.

So as a photographer, I wanted to explore what this problem really looks like.

ئەو بوونەوەرە بچووکە تووکناویە

ئەوە ھەنگێکی گەنج و تازەیە لە نیوەی ئامێزەخانەکەیدا دەرکەوتووە،

So I'm going to show you what I found over the last year.

و ھەنگەکان لە ئێستادا ڕووبەڕووی کۆمەڵێک کێشەی جیاواز دەبنەوە،

This furry little creature

لەوانەش مێش کوژ، دەرد و نەخۆشی، لە دەستدانی ژینگە،

is a fresh young bee halfway emerged from its brood cell,

بەڵام تاکە گەورەترین ھەڕەشە لە ئاسیا مشەخۆری مۆرانەیە،

and bees right now are dealing with several different problems,

including pesticides, diseases, and habitat loss,

مێرووی لەناوبەر.

ئەو مشەخۆرە بەقەدەر سەرە قولابەیە دەچێتە سەر هەنگە گەنجەکان

but the single greatest threat is a parasitic mite from Asia,

و خوێنەکانیان دەمژێت.

ئەوە لە کۆتایدا شانە هە نگەکان لەناودەبات،

Varroa destructor.

لەبەرئەوەی سیستەمی بەرگری ھەنگەکان لاواز دەکات،

And this pinhead-sized mite crawls onto young bees

و ئەوە وایان لێ دەکات زیاتر بکەونە بەر مەترسی فشار و نەخۆشی.

and sucks their blood.

This eventually destroys a hive

because it weakens the immune system of the bees,

ئێستا، ھەنگەکان زۆر ھەستیارن

ئەو کاتەی کە لەناو ئامێزەخانەکانیاندا گەشە دەکەن،

and it makes them more vulnerable to stress and disease.

و ویستم بزانم لە ڕاستیدا ئەم کردارە چۆن دەردەکەوێت،

Now, bees are the most sensitive

بۆیە لەگەڵ تاقیگەیەکی ھەنگ لە زانکۆی کالیفۆرنیا بووم.

when they're developing inside their brood cells,

و چۆنیەتی گەشەی ھەنگم لەبەر دەمی کامێرا بۆ دەرکەوت.

and I wanted to know what that process really looks like,

من سەرەتای (٢١)یەمین ڕۆژ لە ژیانی ھەنگەکانتان پیشان دەدەم .

so I teamed up with a bee lab at U.C. Davis

لە ماوەی (٦٠) چرکەدا.

and figured out how to raise bees in front of a camera.

I'm going to show you the first 21 days of a bee's life

ئەوە ھێلکەی ھەنگە ھەر کە ھەڵدێت و دەبێت بە کرمۆکە،

condensed into 60 seconds.

و ئەو کرمۆکە تازە ھەڵھاتوانەش بە دەوروبەری خانەکانی خۆیاندا دەسوڕێنەوە

This is a bee egg as it hatches into a larva,

لەسەرئەو ماددە سپیانە دەژین کە ھەنگە چاودێرەکان بۆخۆیان شاردبۆوە.

and those newly hatched larvae swim around their cells

دواتر، سەریان و قاچیان بە شێوەیەکی لەسەرەخۆ لەیەک جیا دەبنەوە

feeding on this white goo that nurse bees secrete for them.

کاتێک دەگۆڕێن بۆ قۆزاخە.

Then, their head and their legs slowly differentiate

ئەوەش ھەمان قۆناغى قۆزاخە کردنە،

و دەتوانی ببینی کە مێرووەکان لە دەورووبەری خانەکانیان دێنە دەرەوە.

as they transform into pupae.

دواتر خانەکان لەناو لەشی خۆیاندا ڕێک دەخەنەوە

Here's that same pupation process,

and you can actually see the mites running around in the cells.

و ڕەنگ لەناو چاوەکانیاندا بە لەسەرەخۆى گەشە دەکات.

Then the tissue in their body reorganizes

و کۆتا ھەنگاو لەو قۆناغەدا پێستی ڕووخساریان گەشە دەسەنێت

and the pigment slowly develops in their eyes.

و مووەکانیان گەڵاڵە دەکات.

The last step of the process is their skin shrivels up

(مۆسیقا)

and they sprout hair.

(Music)

کەواتە--(چەپڵەیان لێدا)

ھەروەکو لە نیوەی ئەم فیدیۆیەدا دەبینن،

So -- (Applause)

کە مۆرانەکان ڕادەکەنە دەوروبەری ھەنگە منداڵەکان،

و ئەو ڕێگەیە کە ھەنگ بەخێوکەرەکان دەتوانن چارەسەری مۆرانەکانی پێبکەن

As you can see halfway through that video,

ئەوەیە کە ئەوان شانەکانیان بە مادەی کیمیاوی دەپارێزن.

the mites were running around on the baby bees,

بۆ ماوەیەکی درێژ ئەوە ھەواڵە ناخۆشەکان بووە،

and the way that beekeepers typically manage these mites

بۆیە تووێژەرەوەکان کار دەکەن بۆ دۆزینەوەی شوێنگرەوەیەک

is they treat their hives with chemicals.

بۆ دەستبەسەر داگرتنی ئەو مۆرانانە.

In the long run, that's bad news,

ئەوە یەکێکە لەو شوێنگرەوەکان .

so researchers are working on finding alternatives

ئەوە پڕۆگرامێکی ئەزموونی زاوزێکردنە لە تاقیگەی ھەنگ لە لە باتون روژUSDA,

to control these mites.

و ئەو شاژنە و ھەنگە چاودێری کەرەکانی بەشێکن لەو بەرنامەیە.

This is one of those alternatives.

It's an experimental breeding program at the USDA Bee Lab in Baton Rouge,

ئێستا، تووێژەرەکان بۆیان دەرکەووتوە

ھەندێ لە ھەنگەکان توانایەکی سروشتیان ھەیە بۆ شەڕ کردن لەگەڵ مشەخۆرەکان,

and this queen and her attendant bees are part of that program.

بۆیە ئەوان بەخێو دەکرێن و دەنێردرێن تا ھێڵێکی بەرگری بۆ ھەنگەکان بکێشن.

Now, the researchers figured out

that some of the bees have a natural ability to fight mites,

ئەوەیە کە پێویستە بۆ زۆر کردنی ھەنگەکان لە تاقیگەدا.

شاژنە پاکیزەکە بێھۆش دەکرێت

so they set out to breed a line of mite-resistant bees.

و دواتر بەشێوەیەکی دەستکرد بە بەکارھێنانی ئەم ئامێرە وردە پەڕینی پێ دەکرێت.

This is what it takes to breed bees in a lab.

ئێستا، ئەم پڕۆسەیە وا دەکات توێژەران

The virgin queen is sedated

کۆنتڕۆڵی ئەوە بکەن دەقاو دەق کام لە ھەنگەکان لادەبرێن،

and then artificially inseminated using this precision instrument.

بەڵام سازشێک ھەیە لەسەر ھەبوونی ئەم کۆنتڕۆڵکردنە زۆرە.

Now, this procedure allows the researchers

to control exactly which bees are being crossed,

ئەوان سەرکەووتوو بوون لە زۆر کردنی ھەنگی دژە وردە کرم،

بەڵام لەم پڕۆسەیەدا، ھەنگەکان دەستیان کرد بە ونکردنى سیفەتەکانیان

but there's a tradeoff in having this much control.

وەک نەرمێتی و توانایان بۆ داکردنی ھەنگوین،

They succeeded in breeding mite-resistant bees,

بۆیە بۆ زاڵبوون بەسەر ئەم کێشەیەدا،

but in that process, those bees started to lose traits

ئەم تووێژەرانە لە ئێستادا ھەماھەنگی دەکەن لەگەڵ ھەنگەوانە بازرگانەکان.

like their gentleness and their ability to store honey,

ئەوە برێت ئادییە کە یەکێک لە(٧٢,٠٠٠) شانە ھەنگەکانی دەکاتەوە.

so to overcome that problem,

these researchers are now collaborating with commercial beekeepers.

ئەو و براکەی گەورەترین چالاکی ھەنگەوانی لە جیھاندا بەڕێوە دەبەن،

This is Bret Adee opening one of his 72,000 beehives.

ھەنگە دژە وردە کرمەکان لەگەڵ چالاکیەکانی ئەو یەک دەخەن USDA و

He and his brother run the largest beekeeping operation in the world,

بەھیوای ئەوەی بە تێپەڕ بوونی کات،

بتوانن ئەو ھەنگانە ھەڵبژێرن کە نەک تەنھا دژە وردە کرم بن

and the USDA is integrating their mite-resistant bees into his operation

بەڵکو ھەموو ئەو تایبەتمەندیانە ھەڵبگرن کە وایان لێ دەکات بەسوود بن بۆمان.

with the hope that over time,

they'll be able to select the bees that are not only mite-resistant

و وتنی ئا بەمشێوەیە

وادەکات کە وادەربکەێت ئێمە ھەنگەکان بەکار دەھێنین و دەیانچەوسێنینەوە،

but also retain all of these qualities that make them useful to us.

و ڕاستیەکەش ئەوەیە، ئێمە بۆ ھەزارەھان ساڵە ئەوەمان کردووە.

And to say it like that

ئێمە ئەو بوونەوەرە کێویانە دەگرین و دەخەینە ناو سندووقێکەوە،

makes it sound like we're manipulating and exploiting bees,

and the truth is, we've been doing that for thousands of years.

بەکرداری ڕایاندەھێنین,

و لە بنەڕەتدا ئەوەمان دەکرد بۆ بەدەستھێنانی ھەنگوینەکەیان،

We took this wild creature and put it inside of a box,

بەڵام بە پێی کات پیتێنەرە خۆماڵییەکانمان لە دەستدا،

practically domesticating it,

پیتێنەرە کێوییەکانمان,

and originally that was so that we could harvest their honey,

و ئێستا زۆر شوێن هەیە کە ئەو پیتێنەرە کێویانە

but over time we started losing our native pollinators,

چیتر ناتوانن بگەن بە داخوازى پیتاندنى کشتوکاڵى ئێمە,

our wild pollinators,

لەبەر ئەوە ڕێکخستنى هەنگەکان بۆتە بەشێکى تەواوکەر لە سیستەمى خواردنماندا.

and there are many places now where those wild pollinators

can no longer meet the pollination demands of our agriculture,

بۆیە کاتێک خەڵک باسی پاراستنی ھەنگ دەکەن،

ڕاڤەکردنی من بۆ ئەوە

so these managed bees have become an integral part of our food system.

ئەوەیە پێویستە ئێمە پەیوەندی خۆمان لەگەڵ ھەنگەکان بپارێزین،

So when people talk about saving bees,

و بۆ ئەوەی نەخشەسازیەک بۆ چارەسەرە نوێیەکان، بدۆزینەوە

my interpretation of that

is we need to save our relationship to bees,

پێویستە ئێمە لە بنچینەی ژیاننامەی ھەنگەکان

and in order to design new solutions,

و کاریگەریەکانی فشار کردن تێ بگەین کە ھەندێ کات ئێمە ناتوانین بیانبینین.

we have to understand the basic biology of bees

بە واتایەکی تر، پێویستە ئێمە لە نزیکەوە ھەنگەکان بناسین.

and understand the effects of stressors that we sometimes cannot see.

زۆر سوپاس.

(چەپڵەیان لێدا)

In other words, we have to understand bees up close.

Thank you.

(Applause)