Annie Murphy Paul: What we learn before we're born

Translator: k.melanija | к.меланија Reviewer: ALEKSANDAR MITEVSKI

My subject today is learning.

Денес, мојот предмет на расправа е учењето.

And in that spirit, I want to spring on you all a pop quiz.

И во тоа име, сакам да почнеме со еден изненаден тест.

Ready?

Подготвени?

When does learning begin?

Кога започнува учењето?

Now as you ponder that question,

Како што размислувате за прашањето,

maybe you're thinking about the first day of preschool

можеби си мислите дека тоа е на првиот ден од предучилиште,

or kindergarten,

или градинка,

the first time that kids are in a classroom with a teacher.

првиот пат кога децата се во училница со учителката.

Or maybe you've called to mind the toddler phase

Или пак, можеби се сетивте на детската фаза

when children are learning how to walk and talk

кога децата учат како да одат и зборуваат,

and use a fork.

и како да употребуваат виљушка.

Maybe you've encountered the Zero-to-Three movement,

Можеби сте слушнале за движењето ,,Нула-до-Три'',

which asserts that the most important years for learning

кое тврди дека најраните години се најважни

are the earliest ones.

за учењето.

And so your answer to my question would be:

Така, вашиот одговор на моето прашање би бил:

Learning begins at birth.

учењето започнува со раѓањето.

Well today I want to present to you

Денес сакам да ви претставам

an idea that may be surprising

една идеја, која може да биде изненадувачка

and may even seem implausible,

па дури може и да се чини неверојатна,

but which is supported by the latest evidence

но, која е поддржана со најнови докази

from psychology and biology.

од психологијата и биологијата.

And that is that some of the most important learning we ever do

А тоа е дека дел од најважното учење

happens before we're born,

се случува пред да се родиме,

while we're still in the womb.

додека сè уште сме во утробата.

Now I'm a science reporter.

Јас сум научен репортер.

I write books and magazine articles.

Пишувам книги и статии за магазини.

And I'm also a mother.

Исто така, јас сум и мајка.

And those two roles came together for me

А, тие две улоги за мене се споија

in a book that I wrote called "Origins."

во книгата која ја напишав и ја нареков „Зачетоци“.

"Origins" is a report from the front lines

„Зачетоци“ е извештај од првите борбени линии

of an exciting new field

на едно возбудливо ново поле,

called fetal origins.

наречено фетусни зачетоци.

Fetal origins is a scientific discipline

Фетусни зачетоци претставува научна дисциплина

that emerged just about two decades ago,

која произлезе пред само две децении,

and it's based on the theory

и се заснова врз теоријата

that our health and well-being throughout our lives

дека здравјето и добросостојба во текот на нашите животи

is crucially affected

се под значително влијание

by the nine months we spend in the womb.

од деветте месеци кои ги поминуваме во утробата.

Now this theory was of more than just intellectual interest to me.

Оваа теорија, за мене претставуваше многу повеќе од само интелектуален интерес.

I was myself pregnant

Јас и самата бев бремена

while I was doing the research for the book.

додека го правев истражувањето за книгата.

And one of the most fascinating insights

И, еден од најфасцинантните увиди

I took from this work

кои ги стекнав

is that we're all learning about the world

е тоа дека ние сите учиме за светот

even before we enter it.

дури и пред да влеземе во него.

When we hold our babies for the first time,

Кога ги држиме нашите бебиња за првпат,

we might imagine that they're clean slates,

можеби си мислиме дека тие се неиспишана табла,

unmarked by life,

необележана од животот,

when in fact, they've already been shaped by us

но всушност, тие веќе се обликувани од нас

and by the particular world we live in.

и од светот во кој живееме.

Today I want to share with you some of the amazing things

Денес, сакам со вас да споделам неверојатни нешта

that scientists are discovering

кои научниците ги откриваат

about what fetuses learn

за тоа што фетусите учат

while they're still in their mothers' bellies.

додека сè уште се во стомачињата на нивните мајки.

First of all,

Најпрво,

they learn the sound of their mothers' voices.

тие го учат гласот на нивната мајка.

Because sounds from the outside world

Затоа што, звуците од надворешниот свет

have to travel through the mother's abdominal tissue

мора да патуваат низ стомачното ткиво на мајката

and through the amniotic fluid that surrounds the fetus,

и преку амниотичната течност која го опкружува фетусот,

the voices fetuses hear,

гласовите кои фетусите ги слушаат,

starting around the fourth month of gestation,

започнувајќи околку четвртиот месец на бременост,

are muted and muffled.

се неми и придушени.

One researcher says

Еден истражувач вели

that they probably sound a lot like the the voice of Charlie Brown's teacher

дека веројатно звучат многу како гласот на учителката на Чарли Браун

in the old "Peanuts" cartoon.

во стариот цртан „Pеanuts“.

But the pregnant woman's own voice

Но, гласот на бремената жена

reverberates through her body,

одѕвонува низ нејзиното тело,

reaching the fetus much more readily.

па затоа фетусот може многу полесно да го слушне.

And because the fetus is with her all the time,

И, затоа што фетусот е со неа цело време,

it hears her voice a lot.

многу пати го слуша нејзиниот глас.

Once the baby's born, it recognizes her voice

Откако бебето ќе се роди, го препознава нејзиниот глас

and it prefers listening to her voice

и повеќе сака да го слуша него

over anyone else's.

отколку било кој друг.

How can we know this?

Од каде го знаеме ова?

Newborn babies can't do much,

Новороденчињата немаат многу способности,

but one thing they're really good at is sucking.

но сепак многу се добри во шмукањето.

Researchers take advantage of this fact

Имајќи го на ум овој факт, истражувачите

by rigging up two rubber nipples,

користат две гумени брадавици,

so that if a baby sucks on one,

и ако бебето ја шмука едната,

it hears a recording of its mother's voice

слуша снимка од гласот на неговата мајка

on a pair of headphones,

на слушалки,

and if it sucks on the other nipple,

а, доколку ја шмука другата брадавица,

it hears a recording of a female stranger's voice.

слуша снимка од нечиј друг женски глас.

Babies quickly show their preference

Бебињата веднаш покажуваат што сакаат

by choosing the first one.

избирајќи ја првата брадавица.

Scientists also take advantage of the fact

Научниците, исто така, го користат фактот

that babies will slow down their sucking

што бебињата успоруваат со шмукањето

when something interests them

кога нешто им е интересно,

and resume their fast sucking

и продолжуваат со брзото шмукање

when they get bored.

кога ќе им здосади.

This is how researchers discovered

На овој начин истражувачите открија

that, after women repeatedly read aloud

дека, откако жените читале на глас повеќе пати

a section of Dr. Seuss' "The Cat in the Hat" while they were pregnant,

дел од Dr.Seuss - овата „The cat in the hat“ додека биле бремени,

their newborn babies recognized that passage

нивните новороденчиња го препознаваат тој дел

when they hear it outside the womb.

кога ќе го слушнат надвор од утробата.

My favorite experiment of this kind

Мојот омилен експеримент

is the one that showed that the babies

е тој кој покажува дека бебињата

of women who watched a certain soap opera

на жените кои гледале одредена сапунска серија

every day during pregnancy

секој ден за време на нивната бременост

recognized the theme song of that show

ја препознаваат најавната шпица од таа серија

once they were born.

откако ќе се родат.

So fetuses are even learning

Така, фетусите учат дури и за

about the particular language that's spoken

јазикот на кој се зборува

in the world that they'll be born into.

во светот во кој ќе бидат родени.

A study published last year

Една студија објавена минатата година,

found that from birth, from the moment of birth,

откри дека од моментот на раѓање,

babies cry in the accent

бебињата плачат на акцентот

of their mother's native language.

на кој зборува нивната мајка.

French babies cry on a rising note

Француските бебиња плачат повишувајќи го тонот,

while German babies end on a falling note,

а германските бебиња пак така што го снижуваат,

imitating the melodic contours

имитирајќи ги мелодичните контури

of those languages.

на тие јазици.

Now why would this kind of fetal learning

Зошто овој вид на фетусно учење

be useful?

би бил корисен?

It may have evolved to aid the baby's survival.

Можеби еволуирал за да го помогне преживувањето на бебето.

From the moment of birth,

Од моментот на раѓање,

the baby responds most to the voice

бебето најмногу реагира на гласот

of the person who is most likely to care for it --

на личноста која најмногу се грижи за него,

its mother.

неговата мајка.

It even makes its cries

Дури и неговиот плач

sound like the mother's language,

звучи како јазикот на неговата мајка.

which may further endear the baby to the mother,

Ова ќе ја натера мајката уште повеќе да го засака бебето,

and which may give the baby a head start

а тоа пак ќе биде многу поволно за бебето,

in the critical task

помагајќи му

of learning how to understand and speak

да научи како да го разбира и зборува

its native language.

сопствениот мајчин јазик.

But it's not just sounds

Но, фетусите не учат

that fetuses are learning about in utero.

само за звуците кога се во утробата.

It's also tastes and smells.

Туку и за вкусовите и мирисите.

By seven months of gestation,

До седмиот месец на бременост,

the fetus' taste buds are fully developed,

пипките за вкус на фетусот се целосно развиени,

and its olfactory receptors, which allow it to smell,

и неговите рецептори за мирис, кои му овозможуваат да мириса,

are functioning.

исто така функционираат.

The flavors of the food a pregnant woman eats

Вкусовите на храната кои бремената жена ги јаде,

find their way into the amniotic fluid,

допираат до амниотичката течност,

which is continuously swallowed

која фетусот постојано

by the fetus.

ја голта.

Babies seem to remember and prefer these tastes

Бебињата ги паметат и повеќе им се допаѓаат

once they're out in the world.

овие вкусови, штом ќе излезат од утробата.

In one experiment, a group of pregnant women

Во еден експеримент, група бремени жени

was asked to drink a lot of carrot juice

беше замолена да пие сок од моркови

during their third trimester of pregnancy,

за време на третото тромесечје на бременоста,

while another group of pregnant women

додека друга група на бремени жени

drank only water.

пиеја само вода.

Six months later, the women's infants

После шест месеци, новороденчињата на жените

were offered cereal mixed with carrot juice,

беа понудени со мешавина од житарки и сок од морков,

and their facial expressions were observed while they ate it.

а, нивните лица беа набљудувани додека ги јадеа.

The offspring of the carrot juice drinking women

Потомците на жените кои пиеја сок од моркови

ate more carrot-flavored cereal,

јадеа повеќе житарки со вкус на моркови

and from the looks of it,

и според изгледот,

they seemed to enjoy it more.

се чинеше и дека уживаат во тоа.

A sort of French version of this experiment

Еден вид на француска верзија на овој експеримент

was carried out in Dijon, France

беше изведена во Дижон, Франција,

where researchers found

каде истражувачите открија

that mothers who consumed food and drink

дека бебињата на мајките кои конзумирале

flavored with licorice-flavored anise during pregnancy

храна и пијалоци со вкус на анасон за време на бременоста,

showed a preference for anise

повеќе го сакале анасонот

on their first day of life,

на нивниот прв ден од животот,

and again, when they were tested later,

ист бил случајот и на повторениот тест,

on their fourth day of life.

на нивниот четврти ден од животот.

Babies whose mothers did not eat anise during pregnancy

Бебињата чии мајки не јаделе анасон за време на бременоста,

showed a reaction that translated roughly as "yuck."

покажале реакција која грубо протолкувана би значела „бљак“.

What this means

Ова значи дека

is that fetuses are effectively being taught by their mothers

фетусите успешно научиле од нивните мајки

about what is safe and good to eat.

која храна е добра и безбедна.

Fetuses are also being taught

Фетусите, исто така, учат

about the particular culture that they'll be joining

за културата од која ќе бидат дел и тоа

through one of culture's most powerful expressions,

преку еден од најмоќните елементи на културата,

which is food.

а, тоа е храната.

They're being introduced to the characteristic flavors and spices

Се запознаваат со карактеристичните вкусови и зачини

of their culture's cuisine

на сопствената култура

even before birth.

дури и пред да се родат.

Now it turns out that fetuses are learning even bigger lessons.

Се покажа дека фетусите учат дури и поважни работи.

But before I get to that,

Но, пред да дојдам до тоа,

I want to address something that you may be wondering about.

сакам да се осврнам на нешто за кое можеби размислувате.

The notion of fetal learning

Концептот наречен фетусно учење

may conjure up for you attempts to enrich the fetus --

може да ги објасни вашите обиди да го збогатите фетусот,

like playing Mozart through headphones

така што му пуштате Моцарт преку слушалки

placed on a pregnant belly.

ставени на бременото меше.

But actually, the nine-month-long process

Но, всушност, деветмесечниот процес

of molding and shaping that goes on in the womb

на вајање и обликување кој се одвива во утробата

is a lot more visceral and consequential than that.

е многу подлабок и посуштествен отколку тоа.

Much of what a pregnant woman encounters in her daily life --

Голем дел од она што бремената жена го среќава во секојдневието,

the air she breathes,

воздухот кој го диши,

the food and drink she consumes,

храната и пијалоците кои ги внесува,

the chemicals she's exposed to,

хемикалиите на кои е изложена,

even the emotions she feels --

па дури и емоциите кои ги чувствува,

are shared in some fashion with her fetus.

на некој начин ги споделува со нејзиниот фетус.

They make up a mix of influences

Тие сочинуваат една мешавина на влијанија

as individual and idiosyncratic

индивидуални и карактерни

as the woman herself.

како и самата жена.

The fetus incorporates these offerings

Фетусот ги впива овие влијанија

into its own body,

во своето тело,

makes them part of its flesh and blood.

тие стануваат дел од неговата крв и месо.

And often it does something more.

А, честопати прави и нешто повеќе.

It treats these maternal contributions

Овие мајчински придонеси ги третира

as information,

како податоци,

as what I like to call biological postcards

кои јас ги нарекувам „биолошки разгледници“

from the world outside.

од надворешниот свет.

So what a fetus is learning about in utero

Значи, во утробата фетусот не ја учи

is not Mozart's "Magic Flute"

Моцартовата „Магична флејта“,

but answers to questions much more critical to its survival.

туку одговорите на прашањата кои се многу поважни за неговото преживување.

Will it be born into a world of abundance

Дали ќе биде родено во свет на изобилство,

or scarcity?

или на оскудност?

Will it be safe and protected,

Дали ќе биде на сигурно и заштитено,

or will it face constant dangers and threats?

или ќе се соочува со постојани опасности и закани?

Will it live a long, fruitful life

Дали ќе живее долг, исполнет живот,

or a short, harried one?

или краток и опустошен?

The pregnant woman's diet and stress level in particular

Исхраната и особено нивото на стрес на бремената жена

provide important clues to prevailing conditions

се важни показатели за состојбите во надворешниот свет,

like a finger lifted to the wind.

тие се како прст подигнат кон ветрот.

The resulting tuning and tweaking

Последичното подесување и прилагодување

of a fetus' brain and other organs

на мозокот и другите органи на фетусот

are part of what give us humans

е дел од она што нам луѓето

our enormous flexibility,

ни дава огромна флексибилност,

our ability to thrive

способност да вирееме

in a huge variety of environments,

во најразлични околини,

from the country to the city,

од село до град,

from the tundra to the desert.

од тундра до пустина.

To conclude, I want to tell you two stories

За крај, сакам да ви раскажам две приказни

about how mothers teach their children about the world

за тоа како мајките ги учат нивните деца за светот

even before they're born.

уште пред и да се родат.

In the autumn of 1944,

Есента 1944та година,

the darkest days of World War II,

најтемните денови од Втората светска војна,

German troops blockaded Western Holland,

германските трупи ја блокирале западна Холандија,

turning away all shipments of food.

спречувајќи ги сите пратки со храна.

The opening of the Nazi's siege

Почетокот на нацистичката опсада

was followed by one of the harshest winters in decades --

била проследена со една од најсуровите зими дотогаш забележани,

so cold the water in the canals froze solid.

толку студена, што водата во каналите замрзнала.

Soon food became scarce,

Наскоро, храната ја снемувало,

with many Dutch surviving on just 500 calories a day --

а многу Холанѓани преживувале со само 500 калории дневно,

a quarter of what they consumed before the war.

што е четвртина од тоа што го конзумирале пред војната.

As weeks of deprivation stretched into months,

Како што неделите на глад прераснале во месеци,

some resorted to eating tulip bulbs.

некои почнале да јадат пупки од лалиња.

By the beginning of May,

До почетокот на мај,

the nation's carefully rationed food reserve

внимателно чуваните резерви со храна,

was completely exhausted.

целосно биле истрошени.

The specter of mass starvation loomed.

На повидок било масовно изгладнување.

And then on May 5th, 1945,

И тогаш, на 5ти мај, 1945та,

the siege came to a sudden end

на опсадата ѝ дошол крајот

when Holland was liberated

кога Холандија била ослободена

by the Allies.

од страна на сојузниците.

The "Hunger Winter," as it came to be known,

„Зимата на гладот“, како што подоцна станала позната,

killed some 10,000 people

убила 10,000 луѓе,

and weakened thousands more.

а ослабнала уште илјадници.

But there was another population that was affected --

Но, уште една популација била погодена за време

the 40,000 fetuses

на опсадата, 40,000 фетуси

in utero during the siege.

кои се наоѓале во утробите.

Some of the effects of malnutrition during pregnancy

Ефектите на неухранетост за време на бременоста,

were immediately apparent

биле забележливи преку

in higher rates of stillbirths,

повисоките стапки на мртвородени,

birth defects, low birth weights

преку дефектите, ниската тежина при раѓање

and infant mortality.

и детската смртност.

But others wouldn't be discovered for many years.

Но, едни други ефекти останале скриени со години.

Decades after the "Hunger Winter,"

Децении после „Зимата на гладот“,

researchers documented

истражувачите документирале

that people whose mothers were pregnant during the siege

дека луѓето, чии мајки биле бремени за време на опсадата,

have more obesity, more diabetes

имаат поголема тежина, повеќе дијабетис,

and more heart disease in later life

и повеќе срцеви заболувања во подоцнежниот живот

than individuals who were gestated under normal conditions.

отколку лицата кои биле носени во нормални околности.

These individuals' prenatal experience of starvation

Преднаталното гладување на овие лица,

seems to have changed their bodies

се чини дека ги променило нивните тела

in myriad ways.

на безброј начини.

They have higher blood pressure,

Тие имаат повисок крвен притисок,

poorer cholesterol profiles

послаб профил на холестеролот,

and reduced glucose tolerance --

како и намалена толерантност кон глукозата,

a precursor of diabetes.

што е предвесник на дијабетисот.

Why would undernutrition in the womb

Зошто неухранетоста во утробата

result in disease later?

подоцна доведува до болест?

One explanation

Едно објаснување

is that fetuses are making the best of a bad situation.

е дека фетусите го извлекуваат најдоброто од лошата ситуација.

When food is scarce,

Кога храната е оскудна,

they divert nutrients towards the really critical organ, the brain,

тие ги пренасочуваат хранливите состојки кон критичниот орган, мозокот,

and away from other organs

а, настрана од другите органи

like the heart and liver.

како што се срцето и црниот дроб.

This keeps the fetus alive in the short-term,

На кратки стази ова му помага на фетусот да преживее,

but the bill comes due later on in life

но, сметката доаѓа подоцна во животот,

when those other organs, deprived early on,

кога тие органи, кои биле претходно истоштени,

become more susceptible to disease.

сега стануваат поподложни на болести.

But that may not be all that's going on.

Но, тоа можеби не е сè што се случува.

It seems that fetuses are taking cues

Се чини дека фетусите земаат информации

from the intrauterine environment

од внатрешната средина на утробата,

and tailoring their physiology accordingly.

и според тоа ја кројат својата физиологија.

They're preparing themselves

Тие се подготвуваат

for the kind of world they will encounter

за светот кој се наоѓа

on the other side of the womb.

надвор од утробата.

The fetus adjusts its metabolism

Фетусот го прилагодува својот метаболизам

and other physiological processes

и другите физиолошки процеси

in anticipation of the environment that awaits it.

предвидувајќи ја средината која го очекува.

And the basis of the fetus' prediction

Предвидувањата фетусот ги прави врз основа

is what its mother eats.

на тоа што јаде неговата мајка.

The meals a pregnant woman consumes

Оброците кои една бремена жена ги внесува

constitute a kind of story,

содржат еден вид приказна,

a fairy tale of abundance

бајка за изобилство

or a grim chronicle of deprivation.

или пак, мрачна хроника за оскудност.

This story imparts information

Oваа приказна содржи податоци

that the fetus uses

кои фетусот ги користи

to organize its body and its systems --

за да го организира своето тело и своите системи.

an adaptation to prevailing circumstances

Ова е прилагодување кон условите кои преовладуваат,

that facilitates its future survival.

кое го олеснува идното преживување.

Faced with severely limited resources,

Соочено со екстремно ограничени ресурси,

a smaller-sized child with reduced energy requirements

детето со помала величина и намалена енергетска побарувачка,

will, in fact, have a better chance

всушност, има поголема веројатност

of living to adulthood.

да ја достигне зрелата доба.

The real trouble comes

Вистинскиот проблем настанува

when pregnant women are, in a sense, unreliable narrators,

кога бремените жени се, во одредена смисла, непрецизни раскажувачи,

when fetuses are led

доколку фетусите научат

to expect a world of scarcity

да очекуваат свет на оскудност,

and are born instead into a world of plenty.

а, наместо тоа, бидат родени во свет на изобилство.

This is what happened to the children of the Dutch "Hunger Winter."

Токму ова им се случило на децата од холандската „Зима на гладот“.

And their higher rates of obesity,

Нивната повисока стапка на дебелина,

diabetes and heart disease

дијабетис и срцеви болести

are the result.

се резултат на тоа.

Bodies that were built to hang onto every calorie

Телата кои се ’изградени’ да ја задржуваат секоја калорија,

found themselves swimming in the superfluous calories

се нашле во поствоен Западен свет

of the post-war Western diet.

чијашто исхрана содржи премногу калории.

The world they had learned about while in utero

Светот за којшто учеле додека биле во утробата

was not the same

не бил ист

as the world into which they were born.

како оној во кој се родиле.

Here's another story.

Еве една друга приказна.

At 8:46 a.m. on September 11th, 2001,

Во 08:46 наутро, на 11ти септември, 2001ва година,

there were tens of thousands of people

имаше десетици илјади луѓе

in the vicinity of the World Trade Center

во близина на Светскиот трговски центар

in New York --

во Њујорк.

commuters spilling off trains,

Патници кои слегуваат од возовите,

waitresses setting tables for the morning rush,

келнерки кои ги поставуваат масите за утринската навалица,

brokers already working the phones on Wall Street.

брокери кои веќе зборуваа по телефони на Вол Стрит.

1,700 of these people were pregnant women.

1,700 од овие луѓе беа бремени жени.

When the planes struck and the towers collapsed,

Кога авионите удрија и кулите се срушија,

many of these women experienced the same horrors

многу од овие жени го искусија истиот ужас

inflicted on other survivors of the disaster --

низ кој поминаа и другите преживеани во несреќата,

the overwhelming chaos and confusion,

големиот хаос и збунетост,

the rolling clouds

облаците кои содржеа

of potentially toxic dust and debris,

потенцијално отровен прав и рушевини,

the heart-pounding fear for their lives.

огромниот страв за нивните животи.

About a year after 9/11,

Околу една година подоцна,

researchers examined a group of women

истражувачите прегледаа една група жени

who were pregnant

кои биле бремени

when they were exposed to the World Trade Center attack.

во време на нападот на Светскиот трговски центар.

In the babies of those women

Kaj бебињата на жените

who developed post-traumatic stress syndrome, or PTSD,

кои развиле пост-трауматски стрес синдром,

following their ordeal,

или ПТСС,

researchers discovered a biological marker

истражувачите открија биолошки маркер кој ги прави

of susceptibility to PTSD --

склони кон ПТСС.

an effect that was most pronounced

Овој ефект беше најмногу изразен

in infants whose mothers experienced the catastrophe

кај децата чиишто мајки ја искусиле катастрофата

in their third trimester.

за време на третото тромесечје.

In other words,

Со други зборови,

the mothers with post-traumatic stress syndrome

мајките со пост-трауматски стрес синдром

had passed on a vulnerability to the condition

на своите деца им ја пренеле склоноста кон ПТСС,

to their children while they were still in utero.

уште во утробата.

Now consider this:

Сега, размислете за ова:

post-traumatic stress syndrome

пост-трауматскиот стрес синдром

appears to be a reaction to stress gone very wrong,

е реакција на доста голем стрес,

causing its victims tremendous unnecessary suffering.

кој на жртвите им предизвикува преголемо и непотребно страдање.

But there's another way of thinking about PTSD.

Но, можете и поинаку да гледате на ПТСС.

What looks like pathology to us

Тоа што нас ни изгледа како патологија,

may actually be a useful adaptation

можеби е адаптивно

in some circumstances.

во некои околности.

In a particularly dangerous environment,

Во особено опасна средина,

the characteristic manifestations of PTSD --

карактеристичните манифестации на ПТСС,

a hyper-awareness of one's surroundings,

како што е зголеменото внимание,

a quick-trigger response to danger --

брзото реагирање на опасност,

could save someone's life.

може да спаси нечиј живот.

The notion that the prenatal transmission of PTSD risk is adaptive

Идејата дека пренаталниот пренос на ризикот од ПТСС е адаптивен

is still speculative,

е сè уште хипотетичка,

but I find it rather poignant.

но, јас сметам дека е суштинска.

It would mean that, even before birth,

Тоа би значело дека, дури и пред раѓањето,

mothers are warning their children

мајките ги предупредуваат своите деца

that it's a wild world out there,

дека надвор светот е див,

telling them, "Be careful."

велејќи им: „Внимавај“.

Let me be clear.

Дозволете ми да појаснам.

Fetal origins research is not about blaming women

Целта на овие истражувања не е да ги обвинуваме жените

for what happens during pregnancy.

за она што се случува во текот на бременоста.

It's about discovering how best to promote

Целта е да откриеме како да го подобриме

the health and well-being of the next generation.

здравјето и добросостојбата на следната генерација.

That important effort must include a focus

Тој важен напор, мора да вклучи фокус

on what fetuses learn

на тоа што фетусите учат

during the nine months they spend in the womb.

за време на деветте месеци кои ги поминуваат во утробата.

Learning is one of life's most essential activities,

Учењето е една од најсуштествените активности во животот,

and it begins much earlier

и започнува многу порано

than we ever imagined.

отколку што некогаш сме замислувале.

Thank you.

Ви благодарам.

(Applause)

(Аплауз)