Paul Zak: Trust, morality - and oxytocin

Translator: ALEKSANDAR MITEVSKI Reviewer: Zvezdana Moneva

Is there anything unique about human beings?

Има ли нешто што е уникатно за човечките суштества?

There is.

Има.

We're the only creatures

Ние сме единствените суштества

with fully developed moral sentiments.

со целосно развиени морални чувства.

We're obsessed with morality as social creatures.

Како социјални суштества ние сме преокупирани со моралноста.

We need to know why people are doing what they're doing.

Ние мораме да знаеме зошто луѓето го прават она што го прават.

And I personally am obsessed with morality.

И јас лично сум преокупиран со моралноста.

It was all due to this woman,

Сето тоа се должи на оваа жена,

Sister Mary Marastela,

Сестрата Мери Марастела,

also known as my mom.

уште позната како моја мајка.

As an altar boy, I breathed in a lot of incense,

Како олтарско момче, вдишував многу темјан,

and I learned to say phrases in Latin,

и научив да кажувам фрази на Латински,

but I also had time to think

но истотака имав време да размислувам

about whether my mother's top-down morality

за тоа дали рационалната моралност на мајка ми

applied to everybody.

важи за сите.

I saw that people who were religious and non-religious

Видов дека луѓето кои се религиозни и не-религиозни

were equally obsessed with morality.

беа еднакво преокупирани со моралноста.

I thought, maybe there's some earthly basis

Си мислев, можеби постои некоја овоземска основа

for moral decisions.

за моралните одлуки.

But I wanted to go further

Меѓутоа сакав да научам повеќе отколку

than to say our brains make us moral.

само да кажам дека нашите мозоци не прават морални.

I want to know if there's a chemistry of morality.

Сакам да знам дали постои хемија на моралноста.

I want to know

Сакам да знам

if there was a moral molecule.

дали постои морална молекула.

After 10 years of experiments,

После 10 години експериментирање,

I found it.

ја пронајдов.

Would you like to see it? I brought some with me.

Сакате да ја видите? Ја донесов со мене.

This little syringe

Овој мал шприц

contains the moral molecule.

ја содржи моралната молекула.

(Laughter)

(Смеа)

It's called oxytocin.

Се вика окситоцин.

So oxytocin is a simple and ancient molecule

Окситоцинот е едноставна и древна молекула

found only in mammals.

која се наоѓа само кај цицачите.

In rodents, it was known

Кај глодарите, беше познато

to make mothers care for their offspring,

дека придонесува мајките да се грижат за нивните новороденчиња,

and in some creatures,

и кај некои суштества,

allowed for toleration of burrowmates.

овозможува толеранција.

But in humans, it was only known

Но кај луѓето, се знаеше само

to facilitate birth and breastfeeding in women,

дека го олеснува породувањето и доењето кај жената,

and is released by both sexes during sex.

и се ослободува кај двата пола за време на секс.

So I had this idea that oxytocin might be the moral molecule.

Така ми дојде оваа идеа дека окситоцинот можеби е моралната молекула.

I did what most of us do -- I tried it on some colleagues.

Направив она што повеќето од нас прават -- ја испробав на некои колеги.

One of them told me,

Еден од нив ми кажа,

"Paul, that is the world's stupidist idea.

"Пол, тоа е најглупата идеа на светот.

It is," he said, "only a female molecule.

Таа е, "тој рече, "единствено женска молекула.

It can't be that important."

Не може да биде толку важна."

But I countered, "Well men's brains make this too.

Но јас одговорив, "И машките мозоци ја произведуваат.

There must be a reason why."

Мора да постои причина зошто."

But he was right, it was a stupid idea.

Меѓутоа беше во право, беше глупава идеа.

But it was testably stupid.

Но, беше експериментално глупава.

In other words, I thought I could design an experiment

Со други зборови, мислев дека можам да направам експеримент

to see if oxytocin made people moral.

за да видам дали окситоцинот ги прави луѓето морални.

Turns out it wasn't so easy.

Излезе дека не е толку лесно.

First of all, oxytocin is a shy molecule.

Пред сè, окситоцинот е срамежлива молекула.

Baseline levels are near zero,

Базичните нивоа се близу нула,

without some stimulus to cause its release.

доколку нема некој стимулус да предизвика нејзино ослободување.

And when it's produced, it has a three-minute half-life,

А, кога е произведена, има три-минутен половичен-живот,

and degrades rapidly at room temperature.

и се разградува брзо на собна температура.

So this experiment would have to cause a surge of oxytocin,

Значи овој експеримент ќе треба да предизвика бран од окситоцин,

have to grab it fast and keep it cold.

треба да биде фатен брзо и да се чува на ладно.

I think I can do that.

Мислев дека ќе успеам.

Now luckily, oxytocin is produced

За среќа, окситоцинот се наоѓа

both in the brain and in the blood,

и во мозокот и во крвта,

so I could do this experiment without learning neurosurgery.

така можев да го спроведам овој експеримент без да учам неврохирургија.

Then I had to measure morality.

Потоа морав да ја мерам моралноста.

So taking on Morality with a capital M is a huge project.

Да се зафатите со Моралноста со големо М е огромен проект.

So I started smaller.

Затоа почнав поскромно.

I studied one single virtue:

Проучував само една доблест:

trustworthiness.

доверливоста.

Why? I had shown in the early 2000s

Зошто? Покажав во раните 2000-ти

that countries with a higher proportion of trustworthy people

дека земјите со поголем процент на доверливи луѓе

are more prosperous.

се повеќе просперитетни.

So in these countries, more economic transactions occur

Во овие земји, се случуваат повеќе економски трансакции

and more wealth is created,

и се создава поголемо богатство,

alleviating poverty.

намалувајќи ја сиромаштијата.

So poor countries are by and large low trust countries.

Значи сиромашните земји се земји со ниска доверба.

So if I understood the chemistry of trustworthiness,

Значи ако ја разберев хемијата на довербата,

I might help alleviate poverty.

ќе можев да помогнам во намалување на сиромаштијата.

But I'm also a skeptic.

Но, истовремено сум скептик.

I don't want to just ask people, "Are you trustworthy?"

Не сакам само да ги прашам луѓето, "Дали сте доверливи?"

So instead I use

Наместо тоа го користам

the Jerry Maguire approach to research.

истражувачкиот пристап на Џери МекГуајар.

If you're so virtuous,

Ако си толку доблестен,

show me the money.

тогаш дај ми пари.

So what we do in my lab

Она што направивме во мојата лабораторија,

is we tempt people with virtue and vice by using money.

ги искушувавме луѓето на доблестност и не грев со користење на пари.

Let me show you how we do that.

Да ви покажам како го правевме тоа.

So we recruit some people for an experiment.

Регрутиравме неколку луѓе за експериментот.

They all get $10 if they agree to show up.

Сите добиваат 10$ доколку се согласат да учествуваат.

We give them lots of instruction, and we never ever deceive them.

Им даваме многу инструкции, и никогаш не ги манипулираме.

Then we match them in pairs by computer.

Потоа ги спојуваме во парови преку компјутер.

And in that pair, one person gets a message saying,

И во тој пар, една личност добива порака која вели,

"Do you want to give up some of your $10

"Дали сакате да се откажете од дел од вашите 10$

you earned for being here

што ги заработивте овде

and ship it to someone else in the lab?"

и да ги дадете на некој друг во лабораторијата?"

The trick is you can't see them,

Финтата е што не можете да ги видите,

you can't talk to them.

и не можете да зборувате со нив.

You only do it one time.

Само еднаш го правите тоа.

Now whatever you give up

Од било колку да се откажете

gets tripled in the other person's account.

тоа ќе се помножи трипати во сметката на другата личност.

You're going to make them a lot wealthier.

Ќе ги направите многу побогати.

And they get a message by computer saying

А тие добиваат порака на компјутер која вели

person one sent you this amount of money.

личноста еден ви ја прати следнава сума на пари.

Do you want to keep it all,

Дали сакате да ги задржите сите,

or do you want to send some amount back?

или дали сакате да вратите одреден износ назад?

So think about this experiment for minute.

Размислете за овој експеримент малку.

You're going to sit on these hard chairs for an hour and a half.

Ќе седите на овие тврди столчиња околу саат и пол.

Some mad scientist is going to jab your arm with a needle

Некој луд научник ќе ви забие шприц во раката

and take four tubes of blood.

и ќе ви земе четири епрувети крв.

And now you want me to give up this money and ship it to a stranger?

И сега сакате да се откажам од овие пари и да му ги дадам на некој странец?

So this was the birth of vampire economics.

Ова беше раѓањето на вампирската економија.

Make a decision and give me some blood.

Донеси одлука и дај ми малку крв.

So in fact, experimental economists

Всушност, експерименталните економисти

had run this test around the world,

го спровеле овој тест низ светот,

and for much higher stakes,

со многу поголеми влогови,

and the consensus view

и општоприфатеното гледиште

was that the measure from the first person to the second was a measure of trust,

беше дека мерката од првата личност кон втората личност ја мери довербата,

and the transfer from the second person back to the first

а трансферот од втората назад кон првата личност

measured trustworthiness.

ја мери доверливоста.

But in fact, economists were flummoxed

Но всушност, економистите биле збунети

on why the second person would ever return any money.

зошто втората личност воопшто враќа одредена сума на пари.

They assumed money is good,

Тие претпоставуваа парите се добри,

why not keep it all?

зошто да не ги задржат сите?

That's not what we found.

Тоа не е она што го најдовме.

We found 90 percent of the first decision-makers sent money,

Ние откривме дека 90 проценти од првите одлучувачи испратија пари,

and of those who received money,

а од тие кои примија пари,

95 percent returned some of it.

95 проценти вратија еден дел од нив.

But why?

Но зошто?

Well by measuring oxytocin

Преку мерење на окситоцинот

we found that the more money the second person received,

откривме дека колку повеќе пари примила втората личност,

the more their brain produced oxytocin,

толку повеќе нивниот мозок лачел окситоцин,

and the more oxytocin on board,

и колку повеќе имале окситоцин,

the more money they returned.

толку повеќе пари вратиле.

So we have a biology of trustworthiness.

Значи имаме биологија на доверливоста.

But wait. What's wrong with this experiment?

Но чекајте. Што не е во ред со овој експеримент?

Two things.

Две нешта.

One is that nothing in the body happens in isolation.

Едното е дека ништ во телото не се случува во изолација.

So we measured nine other molecules that interact with oxytocin,

Меревме уште девет други молекули што имаат интеракција со окситоцинот,

but they didn't have any effect.

меѓутоа тие немаа никаков ефект.

But the second is

Но второто е

that I still only had this indirect relationship

дека сеуште ја имаме само оваа индиректна врска

between oxytocin and trustworthiness.

помеѓу окситоцинот и доверливоста.

I didn't know for sure

Не знаев со сигурност дека

oxytocin caused trustworthiness.

окситоцинот ја предизвикува доверливоста.

So to make the experiment,

За да го изведам експериментот,

I knew I'd have to go into the brain

знаев дека ќе треба да влезам во мозокот

and manipulate oxytocin directly.

за да го манипулирам окситоцинот директно.

I used everything short of a drill

Пробав со сè, освен бушилка

to get oxytocin into my own brain.

за да го внесам окситоцинот во мојот мозок.

And I found I could do it

И открив дека можам

with a nasal inhaler.

тоа да го направам со назален инхалатор.

So along with colleagues in Zurich,

Заедно со едни колеги од Цирих,

we put 200 men on oxytocin or placebo,

подложивме 200 мажи на окситоцин или плацебо,

had that same trust test with money,

го направивме истиот тест за доверба со парите,

and we found that those on oxytocin not only showed more trust,

и откривме дека оние на окситоцин не само што покажаа повеќе доверба,

we can more than double the number of people

туку успеавме да го зголемиме повеќе од дупло бројот на луѓе

who sent all their money to a stranger --

кои ги испратија сите нивни пари на непознат --

all without altering mood or cognition.

притоа без менување на расположението или когницијата.

So oxytocin is the trust molecule,

Значи окситоцинот е молекула на довербата,

but is it the moral molecule?

но дали е молекула на моралот?

Using the oxytocin inhaler,

Користејќи го окситоцинскиот инхалатор,

we ran more studies.

спроведовме повеќе истражувања.

We showed that oxytocin infusion

Покажавме дека внесувањето на окситоцин

increases generosity

ја зголемува дарежливоста

in unilateral monetary transfers

во еднонасочните парични трансфери

by 80 percent.

за 80 проценти.

We showed it increases donations to charity

Покажавме дека ги зголемува донациите во добротворни цели

by 50 percent.

за 50 проценти

We've also investigated

Исто така истраживме

non-pharmacologic ways to raise oxytocin.

не-фармаколошки начини за зголемување на окситоцинот.

These include massage,

Овие вклучуваат масажа,

dancing and praying.

играње и молење.

Yes, my mom was happy about that last one.

Да, мајка ми беше среќна поради последното.

And whenever we raise oxytocin,

Кога и да го зголемиме окситоцинот,

people willingly open up their wallets

луѓето доброволно ги отвараат нивните паричници

and share money with strangers.

и им даваат пари на странци.

But why do they do this?

Но зошто го прават тоа?

What does it feel like

Какво е чувството

when your brain is flooded with oxytocin?

кога вашиот мозок е преплавен со окситоцин?

To investigate this question, we ran an experiment

За да го истражиме ова прашање, спроведовме експеримент

where we had people watch a video

каде што луѓе гледаат снимка

of a father and his four year-old son,

на татко и неговиот четири годишен син,

and his son has terminal brain cancer.

а неговиот син има терминален рак на мозокот.

After they watched the video, we had them rate their feelings

Откако ја изгледаа снимката, ги замоливме да си ги рангираат чувствата

and took blood before and after to measure oxytocin.

и зедовме крв пред и после тоа за да го измериме окситоцинот.

The change in oxytocin

Промената во окситоцинот

predicted their feelings of empathy.

ги предвиде нивните чувства на емпатија.

So it's empathy

Значи емпатијата

that makes us connect to other people.

придонесува да се поврземе со другите луѓе.

It's empathy that makes us help other people.

Емпатијата придонесува да им помагаме на другите луѓе.

It's empathy that makes us moral.

Емпатијата нè прави морални.

Now this idea is not new.

Оваа идеа не е нова.

A then unknown philosopher named Adam Smith

Во тоа време непознат, филозофот Адам Смит

wrote a book in 1759

напишал книга во 1759

called "The Theory of Moral Sentiments."

која се викала "Теорија за Моралните Сентименти."

In this book, Smith argued

Во оваа книга, Смит вели

that we are moral creatures, not because of a top-down reason,

дека ние сме морални суштества, не поради рационални причини,

but for a bottom-up reason.

туку поради тоа што сме така создадени.

He said we're social creatures,

Тој рече дека ние сме социјални суштества,

so we share the emotions of others.

и поради тоа ги доживуваме туѓите емоции.

So if I do something that hurts you, I feel that pain.

Ако направам нешто што ќе ве повреди, јас ќе ја чувствувам болката.

So I tend to avoid that.

Затоа го избегнувам тоа.

If I do something that makes you happy, I get to share your joy.

Ако направам нешто што ве усреќува, јас ќе ја чувствувам вашата радост.

So I tend to do those things.

Затоа пак ќе го направам тоа.

Now this is the same Adam Smith who, 17 years later,

Ова е истиот Адам Смит кој, 17 години подоцна,

would write a little book called "The Wealth of Nations" --

ќе напише мала книга наречена "Богатството на Нациите" --

the founding document of economics.

документот на кој што се базира економијата.

But he was, in fact, a moral philosopher,

Но тој бил, всушност, морален филозоф,

and he was right on why we're moral.

и бил во право зошто сме морални.

I just found the molecule behind it.

Јас само ја открив молекулата што стои позади тоа.

But knowing that molecule is valuable,

Меѓутоа тоа што ја откривме молекулата е важно,

because it tells us how to turn up this behavior

бидејќи ни кажува како да го зголемиме ова однесување

and what turns it off.

и што е тоа што го онемозвожува.

In particular, it tells us

Особено, ни кажува

why we see immorality.

зошто гледаме неморалност.

So to investigate immorality,

За да ја истражиме неморалноста,

let me bring you back now to 1980.

ќе ве вратам назад во 1980.

I'm working at a gas station

Јас работам на бензинска пумпа

on the outskirts of Santa Barbara, California.

на периферијата од Санта Барбара, Калифорнија.

You sit in a gas station all day,

Седејќи на бензинска пумпа цел ден,

you see lots of morality and immorality, let me tell you.

ќе видите многу моралност и неморалност, да ви кажам.

So one Sunday afternoon, a man walks into my cashier's booth

Едно Неделно утро, еден човек влегува во кабината за наплата

with this beautiful jewelry box.

со една прекрасна кутија за накит.

Opens it up and there's a pearl necklace inside.

Ја отвара и во неа гледаме бисерен ѓердан.

And he said, "Hey, I was in the men's room.

И вели, "Еј, бев во машкиот тоалет.

I just found this. What do you think we should do with it?"

Го најдов ова. Што мислиш дека треба да направиме?"

"I don't know, put it in the lost and found."

"Не знам, да го ставиме во изгубено и најдено."

"Well this is very valuable.

"Ова е многу вредно.

We have to find the owner for this." I said, "Yea."

Мораме да го најдеме сопственикот." Реков, "Да."

So we're trying to decide what to do with this,

Обидувајќи се да одлучиме што да правиме со ова,

and the phone rings.

телефонот почнува да звони.

And a man says very excitedly,

Еден човек многу возбудено вели,

"I was in your gas station a while ago,

"Пред малку бев кај вас на бензинската,

and I bought this jewelry for my wife, and I can't find it."

имав купено накит за жена ми, и не можам да го најдам."

I said, "Pearl necklace?" "Yeah."

Реков, "Бисерен ѓердан?" "Да."

"Hey, a guy just found it."

"Еј, само што го најде еден дечко."

"Oh, you're saving my life. Here's my phone number.

"Оф, ми го спасивте животот. Ова е мојот телефонски број.

Tell that guy to wait half an hour.

Кажи му на дечкото да почека половина час.

I'll be there and I'll give him a $200 reward."

Ќе дојдам таму и ќе му дадам 200$ награда."

Great, so I tell the guy, "Look, relax.

Супер, и му викам на дечкото, "Види, опушти се.

Get yourself a fat reward. Life's good."

Земи си ја дебелата награда. И се е во ред."

He said, "I can't do it.

Тој рече, "Не можам.

I have this job interview in Galena in 15 minutes,

Имам интервју за работа за 15 минути,

and I need this job, I've got to go."

, ми треба оваа работа, морам да одам."

Again he asked me, "What do you think we should do?"

Повторно ме праша, "Што мислиш дека треба да правиме?"

I'm in high school. I have no idea.

Јас сум средношколец. Немам поим.

So I said, "I'll hold it for you."

Така реков, "Ќе ја чувам место тебе."

He said, "You know, you've been so nice, let's split the reward."

Тој рече, "Знаеш, беше многу љубезен, ајде да ја поделиме наградата."

I'll give you the jewelry, you give me a hundred dollars,

Ќе ти го дадам накитот, а ти дај ми сто долари,

and when the guy comes ... "

и кога ќе дојде дечкото..."

You see it. I was conned.

Гледате. Бев жртва на измама.

So this is a classic con called the pigeon drop,

Значи ова е класичен трик,

and I was the pigeon.

а јас бев жртвата.

So the way many cons work

Начинот на кој што многу трикови функционираат

is not that the conman gets the victim to trust him,

е таков што, не е измамникот тој што ја тера жртвата да му верува,

it's that he shows he trusts the victim.

туку тој покажува доверба во жртвата.

Now we know what happens.

Сега знаеме што се случува.

The victim's brain releases oxytocin,

Мозокот на жртвата ослободува окситоцин,

and you're opening up your wallet or purse, giving away the money.

и вие го отварате вашиот паричник или чанта, и давате пари.

So who are these people

Кои се овие луѓе

who manipulate our oxytocin systems?

што го манипулираат нашиот окситоцински систем?

We found, testing thousands of individuals,

Откривме, тестирајки илјадници индивидуи,

that five percent of the population

дека пет проценти од популацијата

don't release oxytocin on stimulus.

не ослободуваат окситоцин на стимулите.

So if you trust them, their brains don't release oxytocin.

Ако им верувате, нивните мозоци не ослободуваат окситоцин.

If there's money on the table, they keep it all.

Ако имаат пари, тие ги чуваат сите за себе.

So there's a technical word for these people in my lab.

Има технички збор за овие луѓе во мојата лабораторија.

We call them bastards.

Ние ги викаме копилиња.

(Laughter)

(Смеа)

These are not people you want to have a beer with.

Ова не се луѓе со кои сакате да пиете пиво.

They have many of the attributes of psychopaths.

Тие поседуваат многу од особините на психопатите.

Now there are other ways the system can be inhibited.

Има други начини на кои системот може да се инхибира.

One is through improper nurturing.

Еден е преку несоодветно одгледување.

So we've studied sexually abused women,

Ги истражувавме сексуално малтретираните жени,

and about half those don't release oxytocin on stimulus.

и половина од нив не лачат окситоцин на стимулите.

You need enough nurturing

Ви треба доволно нега

for this system to develop properly.

за овој систем да се развие соодветно.

Also, high stress inhibits oxytocin.

Исто така, високиот стрес го инхибира окситоцинот.

So we all know this, when we're really stressed out,

Сите го знаеме ова, кога сме навистина под стрес,

we're not acting our best.

не сме баш нај нај.

There's another way oxytocin is inhibited, which is interesting --

Има друг начин за инхибирање на окситоцинот, што е интересно --

through the action of testosterone.

преку дејството на тестостеронот.

So we, in experiments, have administered testosterone to men.

Така ние, во експериментите, им дадовме тестостерон на мажи.

And instead of sharing money,

И наместо да даваат пари,

they become selfish.

тие стануваат себични.

But interestingly,

Но интересно,

high testosterone males are also more likely

мажите со високо ниво на тестостерон поверојатно е

to use their own money to punish others for being selfish.

дека ќе ги користат нивните пари за да ги казнат другите што се себични.

(Laughter)

(Смеа)

Now think about this. It means, within our own biology,

Сега размислете за ова. Тоа значи дека внатре нашата биологија

we have the yin and yang of morality.

ги имаме јинот и јангот на моралноста.

We have oxytocin that connects us to others,

Го имаме окситоцинот кој што нè поврзува со другите,

makes us feel what they feel.

не прави да чувствуваме она што тие чувствуваат.

And we have testosterone.

И го имаме тестостеронот.

And men have 10 times the testosterone as women,

Мажите имаат 10 пати повеќе тестостерон од жените,

so men do this more than women --

па така мажите повеќе го прават ова од жените --

we have testosterone that makes us want to punish

ние имаме тестостерон кој што прави да сакаме да ги казниме

people who behave immorally.

луѓето што се однесуваат неморално.

We don't need God or government telling us what to do.

Не ни треба Бог или влада за да ни каже што да правиме.

It's all inside of us.

Сè е внатре во нас.

So you may be wondering:

Можеби се прашувате:

these are beautiful laboratory experiments,

овие се убави лабораториски експерименти,

do they really apply to real life?

но дали важат во вистинскиот живот?

Yeah, I've been worrying about that too.

Да, Бев загрижен и за тоа.

So I've gone out of the lab

Така излегов од лабораторијата

to see if this really holds in our daily lives.

да видам дали е ова точно во секојдневниот живот.

So last summer, I attended a wedding in Southern England.

Така минатото лето, присуствував на свадба во Јужна Англија.

200 people in this beautiful Victorian mansion.

200 луѓе во оваа убава Викторијанска куќа.

I didn't know a single person.

Не знаев ниту една личност.

And I drove up in my rented Vauxhall.

Отидов со мојот изнајмен Воксол.

And I took out a centrifuge and dry ice

Зедов центрифуга, сув мраз

and needles and tubes.

игли и епрувети.

And I took blood from the bride and the groom

Зедов крв од невестата и младоженецот

and the wedding party and the family and the friends

свдбата, семејството и пријателите

before and immediately after the vows.

пред и веднаш после заклетвите.

(Laughter)

(Смеа)

And guess what?

И погодете што?

Weddings cause a release of oxytocin,

Свадбите предизвикуваат лачење на окситоцин,

but they do so in a very particular way.

но тоа го прават на многу специфичен начин.

Who is the center of the wedding solar system?

Кој е центарот на свадбениот сончев систем?

The bride.

Невестата.

She had the biggest increase in oxytocin.

Таа има најголемо зголемување на окситоцин.

Who loves the wedding almost as much as the bride?

Кој ја сака свадбата речиси колку и невестата?

Her mother, that's right.

Нејзината мајка, точно.

Her mother was number two.

Нејзината мајка беше број два.

Then the groom's father, then the groom,

Потоа таткото на младоженецот, потоа младоженецот,

then the family, then the friends --

потоа семејството, потоа пријателите --

arrayed around the bride

наредени околу невестата

like planets around the Sun.

како планетите околу Сонцето.

So I think it tells us that we've designed this ritual

Мислам дека ова ни кажува дека овој ритуал сме го направиле

to connect us to this new couple,

за да нè поврзе со овој нов пар,

connect us emotionally.

да нè поврзе емоционално.

Why? Because we need them to be successful at reproducing

Зошто? Бидејќи ни е потрбно да бидат успешни во репродукцијата

to perpetuate the species.

како би го одржале видот.

I also worried that my trust experiments with small amounts of money

Исто така бев загрижен дека моите нискобуџетни експерименти за довербата

didn't really capture how often we actually trust our lives to strangers.

не покажуваат колку често всушност им ги доверуваме нашите животи на непознати.

So even though I have a fear of heights,

И покрај тоа што имам страв од височини,

I recently strapped myself to another human being

неодамна се врзав за друго човечко суштество

and stepped out of an airplane at 12,000 ft.

и скокнав од авион што леташе на висина од 3,6 km.

I took my blood before and after,

Си зедов крв пред и после летот,

and I had a huge spike of oxytocin.

и се покажа дека сум имал голем раст на окситоцин.

And there are so many ways we can connect to people.

Има многу начини како да се поврземе со луѓето.

For example, through social media.

На пример, преку социјалните мрежи.

Many people are Tweeting right now.

Многу луѓе Твитаат токму сега.

So we investigated the role of social media

Ја истражувавме улогата на социјалните мрежи

and found the using social media

и откривме дека користењето на социјалните мрежи

produced a solid double-digit increase in oxytocin.

предизвикува солидно двоцифрено зголемување на окситоцинот.

So I ran this experiment recently for the Korean Broadcasting System.

Го спроведов овој експеримент неодамна за Корејскиот Емитувачки Систем.

And they had the reporters and their producers participate.

Нивните репортери и продуценти учествуваа.

And one of these guys, he must have been 22,

Еден дечко, сигурно беше околу 22 години,

he had 150 percent spike in oxytocin.

тој имаше 150 процентно зголемување на окситоцинот.

I mean, astounding; no one has this.

Мислам, неверојатно; кај никој не се случи тоа.

So he was using social media in private.

Тој приватно имаше користено социјална мрежа .

When I wrote my report to the Koreans,

Кога им го напишав извештајот на Корејците,

I said, "Look, I don't know what this guy was doing,"

Реков, "Видете, Не знам што правел овој дечко,"

but my guess was interacting with his mother or his girlfriend.

меѓутоа мислам дека зборувал со мајка му или девојка му.

They checked.

Тие проверија.

He was interacting on his girlfriend's Facebook page.

Излезе дека бил на Фејсбук профилот на неговата девојка.

There you go. That's connection.

Еве гледате. Тоа е поврзаност.

So there's tons of ways that we can connect to other people,

Значи има многу начини како да се поврземе со другите луѓе,

and it seems to be universal.

и се чини дека тоа е универзално.

Two weeks ago,

Пред две недели,

I just got back from Papua New Guinea

само што се вратив од Папуа Нова Гвинеја

where I went up to the highlands --

каде што отидов на висорамнините --

very isolated tribes of subsistence farmers

многу изолирани фармерски племиња

living as they have lived for millenia.

кои што живеат како пред илјадници години.

There are 800 different languages in the highlands.

Има 800 различни јазици во висорамнините.

These are the most primitive people in the world.

Ова се најпримитивните луѓе на светот.

And they indeed also release oxytocin.

Тие исто така лачат окситоцин.

So oxytocin connects us to other people.

Значи окситоцинот нè поврзува со другите луѓе.

Oxytocin makes us feel what other people feel.

Окситоцинот прави да го чувствуваме она што чувствуваат другите.

And it's so easy to cause people's brains

И многу е лесно да направиме човечките мозоци

to release oxytocin.

да лачат окситоцин.

I know how to do it,

Знам како,

and my favorite way to do it is, in fact, the easiest.

мојот омилен начин, всушност, е најлесен.

Let me show it to you.

Да ви покажам.

Come here. Give me a hug.

Дојди овде. Прегрни мè.

(Laughter)

(Смеа)

There you go.

Повели.

(Applause)

(Аплауз)

So my penchant for hugging other people

Мојата склоност кон гушкање на луѓето

has earned me the nickname Dr. Love.

ми го донесе прекарот Др. Љубов.

I'm happy to share a little more love in the world,

Среќен сум кога споделувам малку повеќе љубов во светот,

it's great,

супер è,

but here's your prescription from Dr. Love:

но еве ви ја рецептата од Др. Љубов:

eight hugs a day.

осум прегратки на ден.

We have found that people who release more oxytocin

Откривме дека луѓето што лачат повеќе окситоцин се

are happier.

посреќни.

And they're happier

Тие се посреќни

because they have better relationships of all types.

бидејќи имаат подобри врски од сите видови.

Dr. Love says eight hugs a day.

Др. Љубов вели осум прегратки на ден.

Eight hugs a day -- you'll be happier

Осум прегратки на ден -- ќе бидете посреќни

and the world will be a better place.

и светот ќе биде подобро место.

Of course, if you don't like to touch people, I can always shove this up your nose.

Се разбира, ако не сакате да допирате луѓе, секогаш ќе можам да ви го бутнам ова во носот.

(Laughter)

(Смеа)

Thank you.

Ви благодарам.

(Applause)

(Аплауз)