What's so funny about mental illness? | Ruby Wax

793,732 views ・ 2012-10-10

TED


Ве молиме кликнете двапати на англискиот титл подолу за да го репродуцирате видеото.

00:00
Translator: Joseph Geni Reviewer: Morton Bast
0
0
7000
Translator: ALEKSANDAR MITEVSKI Reviewer: Charlie Psy
00:15
One in four people suffer from some sort of mental illness,
1
15319
3924
На секои четворица луѓе, еден страда од некаква ментална болест,
00:19
so if it was one, two, three, four, it's you, sir.
2
19243
4294
па така еден, два, три, четири, вие сте, господине.
00:23
You. Yeah. (Laughter)
3
23537
1559
Вие. Да. (Смеа)
00:25
With the weird teeth. And you next to him. (Laughter)
4
25096
3348
Со чудните заби. И вие до него. (Смеа)
00:28
You know who you are.
5
28444
1055
Вие си се знаете кои сте.
00:29
Actually, that whole row isn't right. (Laughter)
6
29499
2397
Всушност, на целиот ред му фали нешто. (Смеа)
00:31
That's not good. Hi. Yeah. Real bad. Don't even look at me. (Laughter)
7
31896
5174
Тоа не е добро. Здраво. Да. Многу лошо. Мене не ме ни гледајте. (Смеа)
00:37
I am one of the one in four. Thank you.
8
37070
5113
Јас сум едната од четворицата. Ви благодарам.
00:42
I think I inherit it from my mother, who,
9
42183
3010
Мислам дека ја наследив од мајка ми, која
00:45
used to crawl around the house on all fours.
10
45193
2814
имаше навика да ползи низ куќата на сите четири.
00:48
She had two sponges in her hand, and then she had two
11
48007
3047
Имаше два сунѓери во раката и други два кои ѝ беа
00:51
tied to her knees. My mother was completely absorbent. (Laughter)
12
51054
4582
заврзани за колената. Мајка ми впиваше сè пред нејзе. (Смеа)
00:55
And she would crawl around behind me going,
13
55636
2308
И така си ползеше наоколу, и се дереше,
00:57
"Who brings footprints into a building?!"
14
57944
3565
"Кој остава стапки во зградата?!"
01:01
So that was kind of a clue that things weren't right.
15
61509
2350
Тоа беше еден знак дека работите не чинат.
01:03
So before I start, I would like to thank
16
63859
5192
И пред да започнам, сакам да се заблагодарам
01:09
the makers of Lamotrigine, Sertraline, and Reboxetine,
17
69051
4686
на производителите на Ламотригин, Сертралин и Ребоксетин,
01:13
because without those few simple chemicals, I would not be vertical today.
18
73737
4923
бидејќи без тие неколку едноставни хемикалии, денес не би била во вертикала.
01:18
So how did it start?
19
78660
4837
И како започна?
01:23
My mental illness -- well, I'm not even going to talk about my mental illness.
20
83497
4119
Мојата ментална болест -- па, дури и нема да ви зборувам за мојата ментална болест.
01:27
What am I going to talk about? Okay.
21
87616
2313
За што ќе ви зборувам? Добро.
01:29
I always dreamt that, when I had my final breakdown,
22
89929
4402
Отсекогаш сонував дека, кога конечно ќе имам нервен слом,
01:34
it would be because I had a deep Kafkaesque
23
94331
2539
тоа ќе биде поради моето длабоко Кафкаско
01:36
existentialist revelation,
24
96870
2413
егзистенцијално откровение,
01:39
or that maybe Cate Blanchett would play me and she would win an Oscar for it. (Laughter)
25
99283
4345
или дека можеби Кејт Бланшет ќе ме игра мене и ќе освои Оскар за тоа. (Смеа)
01:43
But that's not what happened. I had my breakdown
26
103628
3107
Но тоа не се случи. Мојот нервен слом се случи
01:46
during my daughter's sports day.
27
106735
1990
за време на спортските денови на ќерка ми.
01:48
There were all the parents sitting in a parking lot
28
108725
3725
Таму беа сите родители, седеа на паркингот
01:52
eating food out of the back of their car -- only the English --
29
112450
4007
и јадеа во своите коли отпозади -- Само англичаните --
01:56
eating their sausages. They loved their sausages. (Laughter)
30
116457
6227
си ги јадеа колбасите. Си ги сакаа нивните колбаси. (Смеа)
02:02
Lord and Lady Rigor Mortis were nibbling on the tarmac,
31
122684
4632
Лордот и Лејди Ригор Мортис си буричкаа по асфалтот,
02:07
and then the gun went off and all the girlies started running,
32
127316
2463
и тогаш се огласи пиштолот и сите девојченца почнаа да трчаат,
02:09
and all the mummies went, "Run! Run Chlamydia! Run!" (Laughter)
33
129779
5211
а сите мамички почнаа, "Трчај! Трчај Kламидија! Трчај!" (Смеа)
02:14
"Run like the wind, Veruca! Run!"
34
134990
3868
"Трчај како ветрот, Верука! Трчај!"
02:18
And all the girlies, girlies running, running, running,
35
138858
2467
И сите девојченца, девојченца трчаат, трчаат, трчаат,
02:21
everybody except for my daughter, who was just standing
36
141325
2945
сите освен ќерка ми, која само стоеше на почетната
02:24
at the starting line, just waving,
37
144270
2767
линија, само мафташе,
02:27
because she didn't know she was supposed to run.
38
147037
2331
бидејќи немаше претстава дека треба да трча.
02:29
So I took to my bed for about a month, and when I woke up
39
149368
4349
И така си се прибрав во кревет на еден месец, а кога се разбудив
02:33
I found I was institutionalized, and when I saw the other inmates,
40
153717
4593
сфатив дека сум во болница, и кога ги видов другите штитеници
02:38
I realized that I had found my people, my tribe. (Laughter)
41
158310
4392
сфатив дека сум си ги нашла моите луѓе, моето племе. (Смеа)
02:42
Because they became my only friends, they became my friends,
42
162702
3488
Бидејќи тие ми станаа единствените пријатели, ми станаа пријатели,
02:46
because very few people that I knew -- Well, I wasn't
43
166190
2998
оти многу малку луѓе кои ги знаев -- Епа, не ми
02:49
sent a lot of cards or flowers. I mean, if I had had a broken leg
44
169188
3370
испратија баш многу телеграми или цвеќиња. Мислам, ако ја скршев ногата
02:52
or I was with child I would have been inundated,
45
172558
2164
или ако бев со дете ќе бев натрупана со подароци,
02:54
but all I got was a couple phone calls telling me to perk up.
46
174722
3676
но вака добив само неколку телефонски повици кои ми кажаа да живнам.
02:58
Perk up.
47
178398
1700
Живни.
03:00
Because I didn't think of that. (Laughter)
48
180098
4707
Оти баш и не ми падна на памет за тоа. (Смеа)
03:04
(Laughter) (Applause)
49
184805
3300
(Смеа) (Аплауз)
03:08
Because, you know, the one thing, one thing that you get with this disease,
50
188105
4277
Бидејќи, знаете, со оваа болест добивате,
03:12
this one comes with a package, is you get a real sense of shame,
51
192382
3966
таа доаѓа во пакет, со силно чувство на срам,
03:16
because your friends go, "Oh come on, show me the lump,
52
196348
2312
оти вашите пријатели веднаш ви велат, "Ајде, покажи ми ја грутката,
03:18
show me the x-rays," and of course you've got nothing to show,
53
198660
2411
покажи ми ги рентген снимките," а вие се разбира немате ништо од тоа,
03:21
so you're, like, really disgusted with yourself because you're thinking,
54
201071
3094
и така станувате навистина згрозени од себе оти си мислите,
03:24
"I'm not being carpet-bombed. I don't live in a township."
55
204165
2816
"Не сум изложена на тепих-бомбардирање. Не живеам во село."
03:26
So you start to hear these abusive voices, but you don't hear one abusive voice,
56
206981
3448
И почнувате да слушате навредливи гласови, меѓутоа не само еден,
03:30
you hear about a thousand -- 100,000 abusive voices,
57
210429
2859
туку слушате околу илјада -- 100.000 навредливи гласови,
03:33
like if the Devil had Tourette's, that's what it would sound like.
58
213288
4009
како Ѓаволот да закачил Туретов синдром, така би звучело отприлика.
03:37
But we all know in here, you know, there is no Devil,
59
217297
2628
Но сите ние овде знаеме, дека не постои Ѓавол,
03:39
there are no voices in your head.
60
219925
1879
нема гласови во главата.
03:41
You know that when you have those abusive voices,
61
221804
1674
Знаете дека кога ги имате овие лоши гласови,
03:43
all those little neurons get together and in that little gap
62
223478
2901
сите оние мали неврони се спојуваат и во таа мала празнина
03:46
you get a real toxic "I want to kill myself" kind of chemical,
63
226379
3658
ви се лачи еден отров "Сакам да се убијам" еден вид на хемикалија,
03:50
and if you have that over and over again on a loop tape,
64
230037
2746
и ако ви се повторува тоа одново и одново како на касета ставена на риплеј,
03:52
you might have yourself depression.
65
232783
1896
тогаш може да си закачите депресија.
03:54
Oh, and that's not even the tip of the iceberg.
66
234679
2683
Оф, ама тоа не е ниту врвот од сантата мраз.
03:57
If you get a little baby, and you abuse it verbally,
67
237362
3602
Ако имате мало бебе, и ако го навредувате,
04:00
its little brain sends out chemicals that are so destructive
68
240964
3457
неговиот мал мозок испушта хемикалии кои се толку деструктивни
04:04
that the little part of its brain that can tell good from bad just doesn't grow,
69
244421
3992
што малиот дел од неговиот мозок кој прави разлика помеѓу добро и лошо веќе не расте,
04:08
so you might have yourself a homegrown psychotic.
70
248413
3455
и така ќе си добиете еден домашно одгледан психотичар.
04:11
If a soldier sees his friend blown up, his brain goes into
71
251868
3477
Ако војник види како неговиот пријател е разнесен, неговиот мозок
04:15
such high alarm that he can't actually put the experience into words,
72
255345
3514
толку многу се алармира што тој всушност не може да го опише искуството со зборови,
04:18
so he just feels the horror over and over again.
73
258859
2774
туку само ќе го преживува ужасот одново и одново.
04:21
So here's my question. My question is, how come
74
261633
2373
Моето прашање е. Зошто кога луѓето имаат
04:24
when people have mental damage, it's always an active imagination?
75
264006
4045
ментално пореметување, за нив велиме дека имаат бујна фантазија?
04:28
How come every other organ in your body can get sick
76
268051
3219
Зошто кога било кој друг орган од вашето тело ќе се разболи
04:31
and you get sympathy, except the brain?
77
271270
2704
добивате сочувство, а не и кога ќе се разболи вашиот мозок?
04:33
I'd like to talk a little bit more about the brain,
78
273974
2399
Би сакала да зборувам малку повеќе за мозокот,
04:36
because I know you like that here at TED,
79
276373
2031
бидејќи знам дека вие овде на TED го сакате тоа,
04:38
so if you just give me a minute here, okay.
80
278404
3453
само ако ми дадете една минута, во ред.
04:41
Okay, let me just say, there's some good news.
81
281857
2006
Во ред, само ќе кажам дека има некои добри вести.
04:43
There is some good news. First of all, let me say,
82
283863
3282
Има некои добро вести. Пред сè, да ви кажам,
04:47
we've come a long, long way.
83
287145
2327
поминавме еден долг, долг пат.
04:49
We started off as a teeny, teeny little one-celled amoeba,
84
289472
4041
Започнавме како една малечка, ситна едно-клеточна амеба,
04:53
tiny, just sticking onto a rock, and now, voila, the brain.
85
293513
4597
ситна, прилепена за карпа, а сега, еве ви го мозокот.
04:58
Here we go. (Laughter)
86
298110
1900
Одиме. (Смеа)
05:00
This little baby has a lot of horsepower.
87
300010
2365
Ова малечко има многу коњски сили.
05:02
It comes completely conscious. It's got state-of-the-art lobes.
88
302375
4423
Доаѓа потполно свесно. Има високо технолошки лобуси.
05:06
We've got the occipital lobe so we can actually see the world.
89
306798
3593
Го имаме окципиталниот лобус со кој можеме да го гледаме светот.
05:10
We got the temporal lobe so we can actually hear the world.
90
310391
2646
Го имаме темпоралниот лобус со кој можеме да го слушнеме светот.
05:13
Here we've got a little bit of long-term memory,
91
313037
1619
Овде имаме малку долго-трајна меморија,
05:14
so, you know that night you want to forget, when you got really drunk? Bye-bye! Gone. (Laughter)
92
314656
5237
така, ја знаете онаа вечер кога стварно ќе се начукате и сакате да ја заборавите? Чао-чао! Ја нема. (Смеа)
05:19
So actually, it's filled with 100 billion neurons
93
319893
3320
Всушност, има 100 милијарди неврони
05:23
just zizzing away, electrically transmitting information,
94
323213
3303
кои фрчат на сите страни, електронски пренесувајќи информации,
05:26
zizzing, zizzing. I'm going to give you a little side view here.
95
326516
2720
фрчат ли фрчат. Овде ќе ви прикажам еден страничен поглед.
05:29
I don't know if you can get that here. (Laughter)
96
329236
3592
Не знам дали можете да го сконтате тоа овде. (Смеа)
05:32
So, zizzing away, and so — (Laughter) —
97
332828
4000
Така, си фрчат, и така - (Смеа) -
05:36
And for every one — I know, I drew this myself. Thank you.
98
336828
3689
И кај секој - Знам, јас лично го нацртав ова. Ви благодарам.
05:40
For every one single neuron, you can actually have
99
340517
3672
Кај секој поединечен неврон, всушност можете да имате
05:44
from 10,000 to 100,000 different connections
100
344189
3726
од 10.000 до 100.000 различни врски
05:47
or dendrites or whatever you want to call it, and every time
101
347915
3262
или дендрити или како сакајте викајте ги, и секојпат
05:51
you learn something, or you have an experience,
102
351177
2520
кога ќе научите нешто, или кога имате некое искуство,
05:53
that bush grows, you know, that bush of information.
103
353697
2273
оваа грмушка расте, знаете, оваа грмушка од информации.
05:55
Can you imagine, every human being is carrying
104
355970
2954
Можете да замислите, секое човечко суштество ја има
05:58
that equipment, even Paris Hilton? (Laughter)
105
358924
4923
оваа опрема, дури и Парис Хилтон? (Смеа)
06:03
Go figure.
106
363847
1694
Кој би рекол.
06:05
But I got a little bad news for you folks. I got some bad news.
107
365541
3484
Но имам малку и лоши вести за вас луѓе. Имам и лоши вести.
06:09
This isn't for the one in four. This is for the four in four.
108
369025
3120
Ова не е за едниот од четворицата. Ова е за сите четворица.
06:12
We are not equipped for the 21st century.
109
372145
4180
Ние немаме опрема за 21от век.
06:16
Evolution did not prepare us for this. We just don't have the bandwidth,
110
376325
3749
Еволуцијата не нема подготвено за ова. Едноставно го немаме потребниот капацитет,
06:20
and for people who say, oh, they're having a nice day,
111
380074
2583
а за луѓето кои велат, ааа, овие супер си поминуваат,
06:22
they're perfectly fine, they're more insane than the rest of us.
112
382657
3560
тие сосема се во ред, тие луѓе се полуди од останатите нас.
06:26
Because I'll show you where there might be a few glitches
113
386217
2524
Бидејќи ќе ви ги покажам неколкуте потенцијални еволуциски
06:28
in evolution. Okay, let me just explain this to you.
114
388741
2444
грешки. Добро, дозволете да ви го објаснам само ова.
06:31
When we were ancient man — (Laughter) —
115
391185
3561
Кога сме биле древни луѓе -(Смеа) -
06:34
millions of years ago, and we suddenly felt threatened
116
394746
3761
пред милиони години и кога наеднаш ќе сме почувствувале закана
06:38
by a predator, okay? — (Laughter) —
117
398507
3702
од некој предатор, добро? - (Смеа) -
06:42
we would — Thank you. I drew these myself. (Laughter)
118
402209
2948
ние - Ви благодарам. Сама ги нацртав овие.
06:45
Thank you very much. Thank you. Thank you. (Applause)
119
405157
3823
Ви благодарам многу. Ви благодарам. Ви благодарам. (Аплауз)
06:48
Thank you. Anyway, we would fill up with our own adrenaline
120
408980
4074
Ви благодарам. Во секој случај ние сме си се полнеле со нашиот адреналин
06:53
and our own cortisol, and then we'd kill or be killed,
121
413054
2618
и нашиот кортизол, а потоа или ќе нè убиеле или сме убивале,
06:55
we'd eat or we'd be eaten, and then suddenly we'd de-fuel,
122
415672
3270
сме јаделе или нè јаделе, а потоа наеднаш сме го исфрлале горивото,
06:58
and we'd go back to normal. Okay.
123
418942
1933
и сме се враќале во нормала. Во ред.
07:00
So the problem is, nowadays, with modern man— (Laughter) —
124
420875
5282
А проблемот со модерниот човек денес е тоа што - (Смеа) -
07:06
when we feel in danger, we still fill up with our own chemical
125
426157
3767
кога чувствуваме опасност, сè уште си се полниме со нашите хемикалии,
07:09
but because we can't kill traffic wardens — (Laughter) —
126
429924
4635
но бидејќи не можеме да ги убиеме сообраќајците - (Смеа)
07:14
or eat estate agents, the fuel just stays in our body
127
434559
4797
или да ги изедеме агентите за недвижнини, горивото си останува
07:19
over and over, so we're in a constant state of alarm,
128
439356
2488
во нашето тело одново и одново, па така ние сме во постојана
07:21
a constant state. And here's another thing that happened.
129
441844
1733
состојба на алармираност. И еве уште нешто.
07:23
About 150,000 years ago, when language came online,
130
443577
3105
Пред 150.000 години, кога се појавил јазикот,
07:26
we started to put words to this constant emergency,
131
446682
2425
сме почнале да ѝ лепиме зборови на оваа постојана тревожност,
07:29
so it wasn't just, "Oh my God, there's a saber-toothed tiger,"
132
449107
2656
па така не било само, "Оф Боже мој, тигар со остри заби гледа кон мене,"
07:31
which could be, it was suddenly, "Oh my God, I didn't send the email. Oh my God, my thighs are too fat.
133
451763
4041
наеднаш почнало и, "Оф Боже мој, не го испратив имејлот. Оф Боже мој, бутовите ми се предебели.
07:35
Oh my God, everybody can see I'm stupid. I didn't get invited to the Christmas party!"
134
455804
4005
Оф Боже мој, сите можат да видат дека сум глупав. Не ме поканија на божиќната забава!"
07:39
So you've got this nagging loop tape that goes
135
459809
2486
И така си ја имате оваа досадна лента пуштена на риплеј
07:42
over and over again that drives you insane, so,
136
462295
2536
која се повторува одново и одново, и ве полудува, и
07:44
you see what the problem is? What once made you safe
137
464831
2977
гледате во што е проблемот? Она што порано ве заштитуваше
07:47
now drives you insane.
138
467808
1806
сега ве полудува.
07:49
I'm sorry to be the bearer of bad news, but somebody has to be.
139
469614
3154
Жалам што сум носачот на лоши вести, но некој мора да биде.
07:52
Your pets are happier than you are. (Laughter)
140
472768
5864
Вашите миленичиња се посреќни од вас. (Смеа)
07:58
(Applause)
141
478632
2896
(Аплауз)
08:01
So kitty cat, meow, happy happy happy, human beings, screwed. (Laughter)
142
481528
5155
Значи маченцето, мјау, среќно среќно среќно, човечките суштества, сјебани. (Смеа)
08:06
Completely and utterly -- so, screwed.
143
486683
2275
Целосно и крајно -- ептен сјебани.
08:08
But my point is, if we don't talk about this stuff,
144
488958
2459
Но мојата поента е дека ако не зборуваме за ова,
08:11
and we don't learn how to deal with our lives, it's not going
145
491417
2338
и ако не научиме како да се носиме со нашите животи, нема да бидат
08:13
to be one in four. It's going to be four in four
146
493755
2474
еден на четири. Ќе бидат четворица на четворица
08:16
who are really, really going to get ill in the upstairs department.
147
496229
3263
кои ептен, ептен ќе се разболат во горниот оддел.
08:19
And while we're at it, can we please stop the stigma?
148
499492
2527
И кога сме кај тоа, ве молам може ли да престанеме со стигмата?
08:22
Thank you. (Applause)
149
502019
6677
Ви благодарам. (Аплауз)
08:28
(Applause) Thank you.
150
508696
10745
(Аплауз) Ви благодарам.
About this website

Оваа страница ќе ве запознае со видеата на YouTube кои се корисни за учење англиски јазик. Ќе гледате часови по англиски јазик кои ги учат врвни наставници од целиот свет. Кликнете двапати на англиските преводи прикажани на секоја видео страница за да го репродуцирате видеото од таму. Преводите се движат синхронизирано со репродукцијата на видеото. Ако имате какви било коментари или барања, ве молиме контактирајте не користејќи ја оваа контакт форма.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7