What's so funny about mental illness? | Ruby Wax

Translator: Joseph Geni Reviewer: Morton Bast

Μετάφραση: Vassiliki Kassi Επιμέλεια: Manos Baltzakis

One in four people suffer from some sort of mental illness,

Ένας στους τέσσερις ανθρώπους πάσχει από κάποιου τύπου ψυχική ασθένεια,

so if it was one, two, three, four, it's you, sir.

οπότε αν ήταν ένας, δύο, τρεις, τέσσερις, είστε εσείς κύριε.

You. Yeah. (Laughter)

Εσείς. Ναι. (Γέλια)

With the weird teeth. And you next to him. (Laughter)

Με τα περίεργα δόντια. Κι εσείς δίπλα του. (Γέλια)

You know who you are.

Ξέρετε ποιοι είστε.

Actually, that whole row isn't right. (Laughter)

Για την ακρίβεια, όλη αυτή η σειρά έχει πρόβλημα. (Γέλια)

That's not good. Hi. Yeah. Real bad. Don't even look at me. (Laughter)

Αυτό δεν είναι καλό. Γεια. Ναι. Πολύ άσχημα. Μη με κοιτάζετε καν. (Γέλια)

I am one of the one in four. Thank you.

Είμαι μία στην κατηγορία ένας στους τέσσερις. Σας ευχαριστώ.

I think I inherit it from my mother, who,

Νομίζω ότι το κληρονόμησα απ' τη μητέρα μου, η οποία

used to crawl around the house on all fours.

συνήθιζε να μπουσουλά μέσα στο σπίτι και με τα τέσσερα άκρα της.

She had two sponges in her hand, and then she had two

Είχε δύο σφουγγάρια στα χέρια της, κι έπειτα είχε δύο

tied to her knees. My mother was completely absorbent. (Laughter)

δεμένα στα γόνατά της. Η μητέρα μου ήταν τελείως απορροφητική. (Γέλια)

And she would crawl around behind me going,

Και μπουσούλαγε από πίσω μου λέγοντας,

"Who brings footprints into a building?!"

«Ποιος αφήνει πατημασιές μέσα σ' ένα κτίριο;!»

So that was kind of a clue that things weren't right.

Οπότε αυτό ήταν μια κάποια ένδειξη ότι υπήρχε πρόβλημα.

So before I start, I would like to thank

Οπότε πριν ξεκινήσω, θα ήθελα να ευχαριστήσω

the makers of Lamotrigine, Sertraline, and Reboxetine,

τους δημιουργούς των Λαμοτριγίνη, Σερτραλίνη, και Ρεβοξετίνη,

because without those few simple chemicals, I would not be vertical today.

επειδή χωρίς αυτές τις λίγες κι απλές χημικές ουσίες, δε θα στεκόμουν όρθια σήμερα.

So how did it start?

Πώς άρχισε λοιπόν;

My mental illness -- well, I'm not even going to talk about my mental illness.

Η ψυχική μου ασθένεια -- λοιπόν, ούτε που πρόκειται να μιλήσω για την ψυχική μου ασθένεια.

What am I going to talk about? Okay.

Γιατί πρόκειται να μιλήσω; Εντάξει.

I always dreamt that, when I had my final breakdown,

Πάντα ονειρευόμουν ότι, όταν θα πάθαινα τον τελικό μου κλονισμό,

it would be because I had a deep Kafkaesque

θα συνέβαινε επειδή θα είχα μια βαθιά Καφκακική

existentialist revelation,

υπαρξιακή αποκάλυψη,

or that maybe Cate Blanchett would play me and she would win an Oscar for it. (Laughter)

ή ότι ίσως η Κέιτ Μπλάνσετ θα υποδυόταν εμένα και θα κέρδιζε Όσκαρ γι' αυτό. (Γέλια)

But that's not what happened. I had my breakdown

Αλλά δε συνέβη αυτό. Έπαθα κλονισμό

during my daughter's sports day.

την ημέρα αθλημάτων της κόρης μου.

There were all the parents sitting in a parking lot

Όλοι οι γονείς κάθονταν σ' έναν χώρο στάθμευσης

eating food out of the back of their car -- only the English --

τρώγοντας απ' το πίσω μέρος των αυτοκινήτων τους -- μόνο οι Άγγλοι --

eating their sausages. They loved their sausages. (Laughter)

τρώγοντας τις λουκανικούμπες τους. Τις λάτρευαν τις λουκανικούμπες τους. (Γέλια)

Lord and Lady Rigor Mortis were nibbling on the tarmac,

Ο λόρδος και η κυρία Ρίγκορ Μόρτις τσιμπολογούσαν στην άσφαλτο,

and then the gun went off and all the girlies started running,

και τότε το όπλο εκπισωκρότησε κι όλα τα κοριτσόπουλα άρχισαν να τρέχουν,

and all the mummies went, "Run! Run Chlamydia! Run!" (Laughter)

κι όλες οι μανούλες φώναζαν, «Τρέξε! Τρέξε Κλαμίντια! Τρέξε!»(Γέλια)

"Run like the wind, Veruca! Run!"

«Τρέξε σαν τον άνεμο, Βερούκα! Τρέξε!»

And all the girlies, girlies running, running, running,

Κι όλα τα κοριτσόπουλα έτρεχαν κι έτρεχαν κι έτρεχαν,

everybody except for my daughter, who was just standing

όλα εκτός απ' την κόρη μου, που απλώς στεκόταν

at the starting line, just waving,

στη γραμμή εκκίνησης, απλώς χαιρετώντας,

because she didn't know she was supposed to run.

επειδή δεν ήξερε ότι έπρεπε να τρέξει.

So I took to my bed for about a month, and when I woke up

Οπότε έμεινα στο κρεβάτι περίπου ένα μήνα, κι όταν ξύπνησα

I found I was institutionalized, and when I saw the other inmates,

ανακάλυψα ότι βρισκόμουν σε κέντρο αποκατάστασης, κι όταν είδα τους άλλους τρόφιμους,

I realized that I had found my people, my tribe. (Laughter)

συνειδητοποίησα ότι είχα βρει τους ανθρώπους μου, τη φυλή μου. (Γέλια)

Because they became my only friends, they became my friends,

Επειδή έγιναν οι μόνοι μου φίλοι, έγιναν φίλοι μου,

because very few people that I knew -- Well, I wasn't

επειδή πολύ λίγα από τα άτομα που γνώριζα -- Καλά, δεν

sent a lot of cards or flowers. I mean, if I had had a broken leg

έλαβα πολλές κάρτες ή λουλούδια. Εννοώ, αν είχα σπάσει το πόδι μου

or I was with child I would have been inundated,

ή είχα γεννήσει θα είχα κατακλυστεί,

but all I got was a couple phone calls telling me to perk up.

αλλά το μόνο που έλαβα ήταν μερικά τηλεφωνήματα που μου έλεγαν να ζωηρέψω.

Perk up.

Να ζωηρέψω.

Because I didn't think of that. (Laughter)

Επειδή αυτό δεν το είχα σκεφτεί. (Γέλια)

(Laughter) (Applause)

(Γέλια) (Χειροκρότημα)

Because, you know, the one thing, one thing that you get with this disease,

Επειδή, ξέρετε, το μόνο πράγμα, το μόνο πράγμα που παίρνετε μαζί μ' αυτήν την ασθένεια,

this one comes with a package, is you get a real sense of shame,

αυτό σας έρχεται πακέτο, είναι η απόκτηση μιας πραγματικής αίσθησης ντροπής,

because your friends go, "Oh come on, show me the lump,

επειδή οι φίλοι σας λένε, «Έλα, δείξε μου το καρούμπαλο,

show me the x-rays," and of course you've got nothing to show,

δείξε μου τις ακτινογραφίες,» και φυσικά δεν έχετε τίποτα να τους δείξετε,

so you're, like, really disgusted with yourself because you're thinking,

οπότε νιώθετε σα να σιχαίνεστε πραγματικά τον εαυτό σας επειδή σκέφτεστε,

"I'm not being carpet-bombed. I don't live in a township."

«Δε δέχομαι μαζικό βομβαρδισμό. Δε ζω σε κωμόπολη.»

So you start to hear these abusive voices, but you don't hear one abusive voice,

Οπότε αρχίζετε ν' ακούτε αυτές τις ενοχλητικές φωνές, αλλά δεν ακούτε μόνο μία ενοχλητική φωνή,

you hear about a thousand -- 100,000 abusive voices,

ακούτε περίπου χίλιες -- 100,000 ενοχλητικές φωνές,

like if the Devil had Tourette's, that's what it would sound like.

σαν ο Διάβολος να έπασχε απ' το σύνδρομο Τουρέτ, έτσι θα ακουγόταν.

But we all know in here, you know, there is no Devil,

Αλλά όλοι εδώ ξέρουμε,ότι δεν υπάρχει Διάβολος,

there are no voices in your head.

δεν υπάρχουν φωνές μέσα στο κεφάλι σας.

You know that when you have those abusive voices,

Ξέρετε ότι όταν ακούτε αυτές τις ενοχλητικές φωνές,

all those little neurons get together and in that little gap

όλοι αυτοί οι μικροί νευρώνες ενώνονται και σ' αυτό το μικρό κενό

you get a real toxic "I want to kill myself" kind of chemical,

σας διαπερνά μια τοξική χημική ουσία του τύπου «Θέλω ν' αυτοκτονήσω»,

and if you have that over and over again on a loop tape,

κι αν αυτό σας συμβαίνει συνέχεια σαν σε κασέτα,

you might have yourself depression.

ίσως να έχετε κατάθλιψη.

Oh, and that's not even the tip of the iceberg.

Κι αυτή δεν είναι καν η κορυφή του παγόβουνου.

If you get a little baby, and you abuse it verbally,

Αν πάρετε ένα μωράκι, κι αρχίσετε να το κακοποιείτε λεκτικά,

its little brain sends out chemicals that are so destructive

ο μικρός του εγκέφαλος εκρίνει χημικές ουσίες που είναι τόσο βλαβερές

that the little part of its brain that can tell good from bad just doesn't grow,

που το μικρό τμήμα του εγκεφάλου του που διακρίνει το καλό απ' το κακό απλώς δεν αναπτύσσεται,

so you might have yourself a homegrown psychotic.

συνεπώς μπορεί να έχετε οι ίδιοι έναν ψυχωτικό στο σπίτι.

If a soldier sees his friend blown up, his brain goes into

Αν ένας στρατιώτης δει τον φίλο του να σκοτώνεται, ο εγκέφαλός του μεταβαίνει σε

such high alarm that he can't actually put the experience into words,

τόσο υψηλό επίπεδο πανικού που στην ουσία δεν μπορεί να εκφράσει την εμπειρία με λόγια,

so he just feels the horror over and over again.

οπότε απλώς νιώθει τον τρόμο ξανά και ξανά.

So here's my question. My question is, how come

Ιδού λοιπόν η ερώτησή μου. Η ερώτησή μου είναι, πώς γίνεται

when people have mental damage, it's always an active imagination?

όταν οι άνθρωποι παθαίνουν ψυχική βλάβη, να πρόκειται πάντα για ενεργητική φαντασία;

How come every other organ in your body can get sick

Πώς γίνεται όλα τ' άλλα όργανα στο σώμα σας να μπορούν να πάθουν κάποια βλάβη

and you get sympathy, except the brain?

και να δέχεστε συμπαράσταση, εκτός απ' τον εγκέφαλο;

I'd like to talk a little bit more about the brain,

Θα ήθελα να μιλήσω λίγο ακόμα για τον εγκέφαλο,

because I know you like that here at TED,

επειδή ξέρω ότι εδώ στο TED σας ενδιαφέρει,

so if you just give me a minute here, okay.

δώστε μου μόνο ένα λεπτάκι, εντάξει.

Okay, let me just say, there's some good news.

Εντάξει, να πω απλώς ότι υπάρχουν μερικά καλά νέα.

There is some good news. First of all, let me say,

Υπάρχουν μερικά καλά νέα. Αρχικά, να πω ότι,

we've come a long, long way.

έχουμε εξελιχθεί πάρα πολύ.

We started off as a teeny, teeny little one-celled amoeba,

Ξεκινήσαμε ως μια πολύ μικροσκοπική μονοκύτταρη αμοιβάδα,

tiny, just sticking onto a rock, and now, voila, the brain.

μικροσκοπική, κολλώντας απλώς σε μια πέτρα, και τώρα, ιδού, ο εγκέφαλος.

Here we go. (Laughter)

Πάμε λοιπόν. (Γέλια)

This little baby has a lot of horsepower.

Αυτό το μωράκι διαθέτει μεγάλη ιπποδύναμη.

It comes completely conscious. It's got state-of-the-art lobes.

Έρχεται μ' όλες του τις αισθήσεις. Διαθέτει λοβούς τελευταίας τεχνολογίας.

We've got the occipital lobe so we can actually see the world.

Διαθέτουμε τον ινιακό λοβό ώστε να μπορούμε ουσιαστικά να δούμε τον κόσμο.

We got the temporal lobe so we can actually hear the world.

Διαθέτουμε τον κροταφικό λοβό ώστε να μπορούμε ουσιαστικά ν' ακούμε τον κόσμο.

Here we've got a little bit of long-term memory,

Εδώ διαθέτουμε λίγη μακροπρόθεσμη μνήμη,

so, you know that night you want to forget, when you got really drunk? Bye-bye! Gone. (Laughter)

οπότε, θυμάστε τη νύχτα που θέλετε να ξεχάσετε, τότε που ήπιατε πολύ; Αντίο! Εξαφανίστηκε. (Γέλια)

So actually, it's filled with 100 billion neurons

Οπότε ουσιαστικά, είναι γεμάτος με 100 δισεκατομμύρια νευρώνες

just zizzing away, electrically transmitting information,

που απλώς θορυβίζουν, μεταδίδοντας πληροφορίες ηλεκτρικά,

zizzing, zizzing. I'm going to give you a little side view here.

θορυβίζοντας, θορυβίζοντας. Θα σας δείξω λίγο την πλαϊνή μεριά.

I don't know if you can get that here. (Laughter)

Δεν ξέρω αν καταλαβαίνετε αυτό εδώ. (Γέλια)

So, zizzing away, and so — (Laughter) —

Οπότε, θορυβίζοντας, κι έτσι — (Γέλια) —

And for every one — I know, I drew this myself. Thank you.

Και για κάθε ένα — το ξέρω, το ζωγράφισα η ίδια. Σας ευχαριστώ.

For every one single neuron, you can actually have

Για κάθε ένα νευρώνα, μπορείτε ουσιαστικά να έχετε

from 10,000 to 100,000 different connections

από 10,000 μέχρι 100,000 διαφορετικές συνδέσεις

or dendrites or whatever you want to call it, and every time

ή δενδρίτες ή όπως θέλετε να το αποκαλέσετε, και κάθε φορά

you learn something, or you have an experience,

που μαθαίνετε κάτι, ή έχετε μια εμπειρία,

that bush grows, you know, that bush of information.

αυτός ο θάμνος μεγαλώνει, ξέρετε, αυτός ο θάμνος πληροφοριών.

Can you imagine, every human being is carrying

Μπορείτε να φανταστείτε ότι κάθε άνθρωπος κουβαλά

that equipment, even Paris Hilton? (Laughter)

αυτόν τον εξοπλισμό, ακόμη κι η Πάρις Χίλτον; (Γέλια)

Go figure.

Αναλογιστείτε το.

But I got a little bad news for you folks. I got some bad news.

Αλλά έχω μερικά άσχημα νέα, φιλαράκια μου. Έχω μερικά άσχημα νέα.

This isn't for the one in four. This is for the four in four.

Δεν αφορούν τον έναν στους τέσσερις. Αφορούν τους τέσσερις στους τέσσερις.

We are not equipped for the 21st century.

Δεν είμαστε εξοπλισμένοι για τον 21ο αιώνα.

Evolution did not prepare us for this. We just don't have the bandwidth,

Η εξέλιξη δε μας προετοίμασε γι' αυτό. Απλά δε διαθέτουμε το εύρος,

and for people who say, oh, they're having a nice day,

και για όσους λένε ότι περνάνε ωραία τη μέρα τους,

they're perfectly fine, they're more insane than the rest of us.

είναι πάρα πολύ καλά, αυτοί είναι πιο παράφρονες από εμάς τους υπόλοιπους.

Because I'll show you where there might be a few glitches

Επειδή θα σας δείξω που μπορεί να υπάρχουν μερικές ανωμαλίες

in evolution. Okay, let me just explain this to you.

στην εξέλιξη. Επιτρέψτε μου να σας το εξηγήσω.

When we were ancient man — (Laughter) —

Όταν ήμασταν πρωτόγονοι — (Γέλια) —

millions of years ago, and we suddenly felt threatened

εκατομμύρια χρόνια πριν, και ξαφνικά νιώθαμε να απειλούμαστε

by a predator, okay? — (Laughter) —

από ένα αρπακτικό, εντάξει; — (Γέλια) —

we would — Thank you. I drew these myself. (Laughter)

Γεμίζαμε — Σας ευχαριστώ. Τα ζωγράφισα μόνη μου. (Γέλια)

Thank you very much. Thank you. Thank you. (Applause)

Σας ευχαριστώ πάρα πολύ. Σας ευχαριστώ. Σας ευχαριστώ. (Χειροκρότημα)

Thank you. Anyway, we would fill up with our own adrenaline

Σας ευχαριστώ. Τέλος πάντων, γεμίζαμε με την ίδια μας την αδρεναλίνη

and our own cortisol, and then we'd kill or be killed,

και την ίδια μας την κορτιζόλη, και στη συνέχεια σκοτώναμε ή σκοτωνόμασταν,

we'd eat or we'd be eaten, and then suddenly we'd de-fuel,

τρώγαμε ή τρωγόμασταν, κι έπειτα ξαφνικά «αδειάζαμε»,

and we'd go back to normal. Okay.

κι επιστρέφαμε στην κανονική μας κατάσταση. Εντάξει.

So the problem is, nowadays, with modern man— (Laughter) —

Οπότε το πρόβλημα, σήμερα, έχει να κάνει με τον σύγχρονο άνθρωπο — (Γέλια) —

when we feel in danger, we still fill up with our own chemical

όταν νιώθουμε ότι κινδυνεύουμε, εξακολουθούμε να γεμίζουμε με τις δικές μας χημικές ουσίες

but because we can't kill traffic wardens — (Laughter) —

αλλά επειδή δεν μπορούμε να σκοτώσουμε τροχονόμους — (Γέλια) —

or eat estate agents, the fuel just stays in our body

ή να φάμε μεσίτες, τα «καύσιμα» μένουν απλώς στο σώμα μας

over and over, so we're in a constant state of alarm,

συνεχώς, οπότε είμαστε σε μια διαρκή κατάσταση πανικού,

a constant state. And here's another thing that happened.

μια διαρκή κατάσταση. Κι ιδού κάτι άλλο που συνέβη.

About 150,000 years ago, when language came online,

Πριν από 150,000 περίπου χρόνια, όταν η γλώσσα έγινε διαδυκτιακή,

we started to put words to this constant emergency,

αρχίσαμε να χρησιμοποιούμε τις λέξεις σε συνθήκες εκτάκτου ανάγκης

so it wasn't just, "Oh my God, there's a saber-toothed tiger,"

οπότε από «Ω, Θεέ μου, μια τίγρης με σουβλερά δόντια» που θα μπορούσε να υφίσταται,

which could be, it was suddenly, "Oh my God, I didn't send the email. Oh my God, my thighs are too fat.

αρχίσαμε να λέμε, «Ω, Θεέ μου, δεν έστειλα το μήνυμα. Ω, Θεέ μου, οι μηροί μου είναι πολύ χοντροί.

Oh my God, everybody can see I'm stupid. I didn't get invited to the Christmas party!"

Ω, Θεέ μου, όλοι θα με θεωρούν ηλίθια. Δεν με προσκάλεσαν στη χριστουγεννιάτικη γιορτή!»

So you've got this nagging loop tape that goes

Οπότε έχετε αυτή την ενοχλητική κασέτα που παίζει

over and over again that drives you insane, so,

συνεχώς και σας τρελαίνει, οπότε,

you see what the problem is? What once made you safe

βλέπετε ποιο είναι το πρόβλημα; Αυτό που κάποτε σας πρόσφερε ασφάλεια

now drives you insane.

τώρα σας τρελαίνει.

I'm sorry to be the bearer of bad news, but somebody has to be.

Λυπάμαι που φέρνω άσχημα νέα, αλλά κάποιος πρέπει να το κάνει.

Your pets are happier than you are. (Laughter)

Τα κατοικίδιά σας είναι πιο ευτυχισμένα από εσάς. (Γέλια)

(Applause)

(Χειροκρότημα)

So kitty cat, meow, happy happy happy, human beings, screwed. (Laughter)

Οπότε η γατούλα, νιάου, τρισευτυχισμένη κι oι άνθρωποι χαμένοι. (Γέλια)

Completely and utterly -- so, screwed.

Διά παντός -- χαμένοι.

But my point is, if we don't talk about this stuff,

Αλλά αυτό που θέλω να πω, είναι ότι αν δε μιλάμε γι' αυτά τα πράγματα,

and we don't learn how to deal with our lives, it's not going

και δε μάθουμε πώς να ελέγχουμε τη ζωή μας, δεν πρόκειται

to be one in four. It's going to be four in four

να είναι ένας στους τέσσερις. Θα πρόκειται για τέσσερις στους τέσσερις

who are really, really going to get ill in the upstairs department.

που αναμφίβολα θα αρρωστήσουν στο επάνω τμήμα.

And while we're at it, can we please stop the stigma?

Και μιας που το συζητάμε, μπορούμε παρακαλώ να σταματήσουμε τον στιγματισμό;

Thank you. (Applause)

Σας ευχαριστώ. (Χειροκρότημα)

(Applause) Thank you.

(Χειροκρότημα) Σας ευχαριστώ.