Dave Meslin: The antidote to apathy

How often do we hear that people just don't care?

چەند ئەوە دەبیستین

کە خەڵک گوێ نادەنێ

چەند جار پێمان وتراوە

How many times have you been told

that real, substantial change isn't possible

کە گۆڕانکاری راستەقینە و بنەڕەتی ئەستەمە

چونکە زۆرینەی خەڵک زۆر خۆپەرستن

because most people are too selfish,

زۆر گێلن یان زۆر تەمەڵن

too stupid or too lazy

بۆیە گۆڕانکاری لە کۆمەڵگاکەیاندا بەدی ناهێنن؟

to try to make a difference in their community?

I propose to you today that apathy as we think we know it

من ئەمڕۆ ئەوەتان پێ دەڵێم کە بێدەربەستی بەو شێوەیەی کە ئێمە دەیزانین

doesn't actually exist;

لە راستیدا بونی نیە

but rather, that people do care,

بەڵکو لە خەڵک بایەخ دەدات

but that we live in a world that actively discourages engagement

بەڵام ئێمە لە جیهانێکدا دەژین

کە بەشێوەیەکی کارایانە ئێمە لەبەشداربون سارد دەکاتەوە

by constantly putting obstacles and barriers in our way.

بەوەی بەردەوام لەمپەڕ و رێگر دەخاتە بەردەممان.

I'll give you some examples of what I mean.

چەند نمونەیەکیشتان دەدەمێ لەسەر مەبەستەکەم.

با بە هۆڵی شار دەست پێ بکەین

Let's start with city hall.

هەرگیز شتێکی لەمجۆرەت بینیوە؟

You ever see one of these before?

ئەمە ریکلامی رۆژنامەیەکە

This is a newspaper ad.

It's a notice of a zoning application change for a new office building

ئاگاداری گواستنەوەیە لە شوێنێکەوە بۆ بینایەکی نوێ

بۆ ئەوەیە گەڕەکەکە بزانن کە چی رویداوە.

so the neighborhood knows what's happening.

وەک دەبینن، مەحاڵە بتوانیت بیخوێنیتەوە

As you can see, it's impossible to read.

پێویستە تا نیوەی بێیتە خوارەوە

You need to get halfway down

to even find out which address they're talking about,

تەنیا بۆ ئەوەی بزانیت باسی چ ناونیشانێک دەکات

و لە خوار ئەوەش، ئینجا بە نوسینی قەبارە ١٠

and then further down, in tiny 10-point font,

باس لە چۆنێتی بەشداریکردن دەکات.

to find out how to actually get involved.

Imagine if the private sector advertised in the same way --

وا بهێنە بەرچاوی خۆت کە کەرتی تایبەتیش بە هەمان شێوە ریکلام بۆ خۆی بکات

if Nike wanted to sell a pair of shoes --

ئەگەر نایک بیەوێت جوتێ پێڵاو بفرۆشێت

(Laughter)

And put an ad in the paper like that.

و ریکلامەکەی لەسەر کاغەزێکی لەمجۆرە بڵاو بکاتەوە

(Applause)

-چەپڵە-

Now, that would never happen.

هەرگیز ئەوە رو نادات

هەرگیز ریکلامێکی لەوجۆرە نابینیت

You'll never see an ad like that,

چونکە نایک بە راستی دەیەوێت تۆ پێڵاوی لێ بکڕیت

because Nike actually wants you to buy their shoes,

whereas the city of Toronto clearly doesn't want you involved

لە کاتێکدا کە شاری تۆرنتۆ

ئاشکرایە کە نایەوێت تۆ بەشداری بکەیت لە پرۆسەی بەرنامە داڕشتنەکەدا

with the planning process,

otherwise their ads would look something like this,

ئەگەر نا ریکلامەکەیان شتێکی لەمجۆرە دەبو

هەمو زانیارییەکان بە رونی دەخرانە رو.

with all the information laid out clearly.

تا ئەوکاتەی ئاگادارییەکانی شار بەمجۆرە بێت

As long as the city's putting out notices like this

بۆ ئەوەی خەڵک بەشدار بکات

to try to get people engaged,

ئەوا بە دڵنیاییەوە خەڵک بەشداری تیا ناکەن

then of course people aren't going to be engaged.

بەڵام ئەمە بێدەربەستی نیە؛

But that's not apathy; that's intentional exclusion.

ئەمە هەڵاوێرەکردنی مەبەستدارە

Public space.

فەزای گشتی

(Applause)

-چەپڵە-

The manner in which we mistreat our public spaces

ئەو شێوازە هەڵەیەی کە مامەڵەی فەزای گشتی پێ دەکەین

رێگرێکی زەبەلاحە

is a huge obstacle towards any type of progressive political change,

لەبەردەم هەرجۆرە گەشەیەکی گۆڕانکاری سیاسی

because we've essentially put a price tag on freedom of expression.

چونکە بەم کارە تۆ نرخ بۆ ئازادی رادەربڕین دیاری دەکەیت

Whoever has the most money gets the loudest voice,

ئەو کەسەی زۆرترین پارەی هەبێت بەرزترین دەنگی دەبێت

dominating the visual and mental environment.

و ژینگەی بینراو و ئەقڵی کۆنترۆڵ دەکات.

The problem with this model is there are some amazing messages

کێشەی ئەم مۆدێلە لەوەدایە

کە چەند پەیامێکی سەرسوڕهێنەر هەن کە پێویستە بوترێن

that need to be said, that aren't profitable to say.

و وتنیان سود نابەخشێت

So you're never going to see them on a billboard.

بۆیە هەرگیز لەسەر بیلبۆردەکان نایانبینیت

راگەیاندن رۆڵێکە گرنگ دەگێڕێت

The media plays an important role

in developing our relationship with political change,

لە پەرەپێدانی پەیوەندییەکانماندا لەگەڵ گۆڕانکاری سیاسی

mainly by ignoring politics and focusing on celebrities and scandals,

بە شێوەیەکی سەرەکی بە پشتگوێ خستنی سیاسەت

و فۆکەس کردن بۆ سەر کەسایەتییە هونەرییەکان و ئابڕوچونەکان

بەڵام تەنانەت ئەو کاتەش کە باس لە بابەتە سیاسییە گرنگەکان دەکەن

but even when they do talk about important political issues,

they do it in a way that I feel discourages engagement.

بە شێوەیەک دەیکەن کە مرۆڤ لە بەشداریکردن سارد دەکاتەوە

I'll give you an example.

و نمونەیەکتان دەدەمێ: گۆڤاری -ناو- ژمارەی هەفتەی پێشو

The "Now" magazine from last week: progressive, downtown weekly in Toronto.

هەفتەنامەیەکی گەشەسەندوی ناو شاری تۆرنتۆیە

ئەمە بابەتی سەر بەرگی هەفتەنامەکەیە

This is the cover story.

It's an article about a theater performance,

وتارێکە دەربارەی نمایشێکی شانۆیی

and it starts with basic information about where it is,

و بە زانیاری بنەڕەتی سەبارەت بە شوێنەکەی دەست پێ دەکات

in case you actually want to go and see it after you've read the article --

بۆ ئەوەی ئەگەرویستت دوای خوێندنەوەی وتارەکە بچیت بۆی

where, the time, the website.

لەکوێ، کاتەکە، پێگە ئەلکترۆنییەکە

Same with this -- it's a movie review.

ئەمەش بە هەمان شێوە - خوێندنەوەی فیلمێکە

An art review.

خوێندنەوەیەکی هونەری

A book review -- where the reading is in case you want to go.

خوێندنەوەی کتێب - خوێندنەوەکە لە کوێیە ئەگەر ویستت بچیت

A restaurant -- you might not want to just read about it,

چێشتخانەیەک - مەرج نیە تەنیا بتەوێت لەسەری بخوێنیتەوە

رەنگە بتەوێت بچیت بۆ ئەو چێشتخانەیە

maybe you want to go there.

So they tell you where it is, the prices, the address, the phone number, etc.

بۆیە پێت دەڵێن کە شوێنەکەی لە کوێیە، نرخەکانی چۆنە

ناونیشانەکە، ژمارە تەلەفون، تادوایی.

Then you get to their political articles.

پاشان دەگەیتە سەر وتارە سیاسییەکان

Here's a great article about an important election race that's happening.

ئەمە وتارێکی نایابە لەبارەی پێشبڕکێیەکی هەڵبژاردنی گرنگ کە لە ئێستادا رودەدات

باس لە کاندیدەکان دەکات - زۆر بە باشی نوسراوە

It talks about the candidates, written very well,

بەڵام زانیاری تیا نیە، بە دواداچونی تیا نیە

but no information, no follow-up, no websites for the campaigns,

پێگەی ئەلکترۆنی هەڵمەتەکانی تیا نیە

no information about when the debates are, where the campaign offices are.

زانیاری تیا نیە کە وتووێژەکان لە کوێ دەکرێن، بنکەی هەڵمەتەکان لەکوێن

ئەمەش وتارێکی باشی دیکەیە

Here's another good article,

about a new campaign opposing privatization of transit,

باسی هەڵمەتێکی نوێ دەکات دژی بەتایبەتکردنی کەرتی گواستنەوە

without any contact information for the campaign.

بەڵام هیچ زانیارییەکی تیا نیە لەسەر چۆنێتی پەیوەندیکردنەوە بە هەڵمەتەکە.

The message seems to be

پەیامەکە وا دەردەکەوێت

that the readers are most likely to want to eat, maybe read a book,

ئەوە بێت کە خوێنەران زیاتر دەیانەوێت بخۆن

رەنگە کتێبێک بخوێننەوە، رەنگە فیلمێک ببینن، بەڵام نایانەوێت بەشداری لە کۆمەڵگەکەیاندا بکەن

maybe see a movie, but not be engaged in their community.

رەنگە تۆ بڵێیت ئەمە شتێکی بچوکە

You might think this is a small thing, but I think it's important,

بەڵام بە بڕوای من ئەمە گرنگە چونکە ئاوازێک دا دەنێت

because it sets a tone

and it reinforces the dangerous idea that politics is a spectator sport.

و ئەو بیرۆکە مەترسیدارە بەهێز دەکات

کە دەڵێت سیاسەت وەرزشێکی تەماشاکەرە.

Heroes: How do we view leadership?

پاڵەوانەکان: ئێمە چۆن دەڕوانینە سەرکردەکان؟

Look at these 10 movies. What do they have in common?

تەماشای ئەم دە فیلمە بکە. لە چیدا هاوبەشن؟

Anyone?

کێ دەزانێ؟

پاڵەوانی ناو هەمویان کەسانی هەڵبژێردراون

They all have heroes who were chosen.

کەسێک هاتووە بۆ لایان و وتوێتی: تۆ کەسی هەڵبژێردراویت

Someone came up to them and said, "You're the chosen one.

پێشبینیکردنی تێدایە. تۆ دەبێت جیهان رزگار بکەیت

There's a prophecy. You have to save the world."

و پاشان کەسێک دەردەچێت و جیهان رزگار دەکات، چونکە وای پێ وتراوە

And then they go off and save the world because they've been told to,

چەند کەسێکی کەمیشی لەگەڵدایە.

with a few people tagging along.

ئەمە یارمەتیم دەدات تێ بگەم

This helps me understand

why a lot of people have trouble seeing themselves as leaders --

کە بۆچی زۆر کەس لەوەدا کە خۆیان بە سەرکردە بزانن روبەڕوی کێشە دەبنەوە

because it sends all the wrong messages about what leadership is about.

چونکە ئەوە هەمو پەیامە هەڵەکانی سەبارەت بە چییەتی سەرکردایەتی دەنێرێت

هەوڵی قارەمانانە هەوڵی دەستەجەمعییە

A heroic effort is a collective effort,

ئەمە خاڵی یەکەم

number one.

خاڵی دووەم ئەوەیە، ئەمە ناکامڵە، زۆر شکۆدار نیە

Number two, it's imperfect; it's not very glamorous,

و شتێک نیە لەپڕ دەست پێ بکات و لەپڕ بوەستێت

and doesn't suddenly start and suddenly end.

پرۆسەیەکی بەردەوامی هەمو ژیانتە

It's an ongoing process your whole life.

بەڵام لە هەموی گرنگتر، خۆبەخشانەیە.

But most importantly, it's voluntary.

خۆ بەخشانەیە.

It's voluntary.

تا ئەو کاتەی مناڵەکانمان فێر بکەین

As long as we're teaching our kids

that heroism starts when someone scratches a mark on your forehead,

کە قارەمانێتی ئەو کاتە دەست پێ دەکات کە کە کەسێک لە سەر ناوچەوانت شتێک هەڵکەنێت

or someone tells you you're part of a prophecy,

یان کەسێک پێت بڵێت تۆ بەشێکی لە پێشبینییەک

ئەمانە گرنگترین خەسڵەتی سەرکردایەتییان ونکردووە

they're missing the most important characteristic of leadership,

کە ئەوەیە لە ناخەوە دێت

which is that it comes from within.

It's about following your own dreams, uninvited,

سەرکردایەتی بریتییە لەوەی شوێن خەونەکانی خۆت بکەویت

بێ ئەوەی بانگێشت بکرێیت

and then working with others to make those dreams come true.

و پاشان لەگەڵ خەڵکانی تردا کار بکەیت بۆ ئەوەی ئەم خەونانە بهێنیتە دی

Political parties: oh, boy.

پارتە سیاسییەکان: ئۆی کوڕە.

پارتە سیاسییەکان دەتوانن و پێویستە ببنە

Political parties could and should be one of the basic entry points

دەروازەیەکی سەرەکی بۆ بەشداریکردنی خەڵک

for people to get engaged in politics.

لە ناو سیاسەتدا

Instead, they've become, sadly,

بەداخەوە لە جیاتی ئەمە

بونەتە دامەزراوەی نائیلهامبەخش و ناداهێنەر

uninspiring and uncreative organizations

that rely so heavily on market research and polling and focus groups

کە بە توندی پشتی بەستووە بە لێکۆڵینەوەی بازاڕ

بە راپرسی و بە فۆکەس گروپەکان

that they end up all saying the same thing,

کە هەموشیان دواجار یەک شت دەڵێنەوە

pretty much regurgitating back to us what we already want to hear

تا رادەیەکی زۆر هەمان ئەو شتانە دەڵێنەوە کە پێشتر بیستومانە

ئەمەش لەسەر حسابی هێنانە پێشەوەی بیرۆکەی بوێر و داهێنەر ئەنجام دەدەن.

at the expense of putting forward bold and creative ideas.

And people can smell that, and it feeds cynicism.

و خەڵک دەتوانێ بۆنی ئەمە بکات، ئەمە دەبێتە هۆی بێهیوایی.

(Applause)

-چەپڵە-

Charitable status.

پێگە خێرخوازییەکان:

Groups who have charitable status in Canada aren't allowed to do advocacy.

ئەو گروپە خاون پێگە خێرخوازییانە لە کەنەدا رێگەیان پێ نادرێت بانگەشە بکەن

ئەمە کێشەیەکی گەورە و رێگرێکی گەورەی بەردەمی گۆڕانکارییە

This is a huge problem and a huge obstacle to change,

because it means that some of the most passionate and informed voices

چونکە مانای ئەوەیە بەشێکی هاوسۆزترین و بەئاگاترین دەنگەکان

بە تەواوی بێدەنگ دەکرێن، بەتایبەتی لە کاتی هەڵبژاردنەکاندا

are completely silenced, especially during election time.

ئەمەش بەرەو دوا خاڵمان دەبات

Which leads us to the last one, which is: our elections.

کە بریتییە لە هەڵبژاردنەکانمان

As you may have noticed,

وەک تێبینیتان کردووە، هەڵبژاردنەکانمان لە کەنەدا نوکتەیەکی تەواوە

our elections in Canada are a complete joke.

ئێمە سیستمی بەسەرچو بەکاردەهێنین

We use out-of-date systems

that are unfair and create random results.

کە نادادپەروەرە و ئەنجامی هەڕەمەکی لێ دەکەوێتەوە

کەنەدا ئێستا لەلایەن حزبێکەوە بەڕێوە دەبرێت

Canada's currently led by a party

that most Canadians didn't actually want.

کە زۆرینەی خەڵکی کەنەدا بەڕاستی نایانەوێت

How can we honestly and genuinely encourage more people to vote

چۆن دەتوانین بە راستگۆییەوە هانی خەڵک بدەین بۆ دەنگدان

when votes don't count in Canada?

لە کاتێکا کە دەنگەکان لە کەنەدا گرنگ نەبن؟

هەمو ئەمانە کۆ دەکەیتەوە

You add all this up together, and of course people are apathetic.

و بە دڵنیاییەوە خەڵک بێدەربەست دەبن.

It's like trying to run into a brick wall.

ئەمە وەک ئەوە وایە هەوڵ بدەیت را بکەیتە بە روی دیوارێکی خشت دا

Now, I'm not trying to be negative by throwing all these obstacles out

ئێستا من هەوڵ نادەم نەرێنی بم

بەوەی هەمو ئەم رێگرانە هەڵڕێژم کە لەبەردەمماندان

and explaining what's in our way.

بە پێچەوانەوە: من بەڕاستی بڕوام وایە کە خەڵک سەرسامکەر و زیرەکن

Quite the opposite --

I actually think people are amazing and smart and that they do care,

و بەدڵنیاییەوە کەمتەرخەم نین

بەڵام وەک وتم ئێمە لە ژینگەیەکدا دەژین

but that, as I said, we live in this environment

where all these obstacles are being put in our way.

کە تیایدا هەمو ئەم رێگرانە خراونەتە بەردەممان

As long as we believe that people, our own neighbors,

تا ئەو کاتەی بڕوامان وابێت کە خەڵک، دراوسێکانمان

خۆپەرست و گێل و تەمەڵن

are selfish, stupid or lazy,

then there's no hope.

هیچ هیوایەک بونی نابێت.

بەڵام ئێمە دەتوانین هەمو ئەو گۆڕانکارییانە بەدی بهێنین کە ئاماژەم بۆ کردن

But we can change all those things I mentioned.

دەتوانین هۆڵی شار بکەینەوە

We can open up city hall.

We can reform our electoral systems.

دەتوانین سیستمەکانی هەڵبژاردن چاک بکەین

We can democratize our public spaces.

دەتوانین فەزا گشتییەکەمان بە دیموکراتی بکەین

My main message is:

پەیامە سەرەکییەکەی من ئەوەیە

if we can redefine apathy,

ئەگەر بتوانین بێدەربەستی دوبارە پێناسە بکەینەوە

not as some kind of internal syndrome,

نەک وەک جۆرە سیندرۆمێکی ناوەکی

but as a complex web of cultural barriers that reinforces disengagement,

بەڵکو وەکو تۆڕێکی ئاڵۆز لە رێگری کلتوری

کە هانی بەشدارینەکردن دەدەن

and if we can clearly define, clearly identify what those obstacles are,

و ئەگەر بتوانین بە رونی پێناسەی بکەینەوە، بە رونی دەستنیشانی بکەین

کە ئەو رێگرانە چین

و پاشان ئەگەر بتوانین بە شێوەیەکی دەستەجەممعی پێکەوە کار بکەین بۆ لابردنی ئەو رێگرانە

and then if we can work together collectively to dismantle those obstacles,

ئەو کاتە هیچ شتێک ئەستەم نابێت.

then anything is possible.

سوپاس

Thank you.

(Applause)

-چەپڵە-