TED's secret to great public speaking | Chris Anderson | TED

Аудармашы: Nursultan Aubakirov Редактор: Asqat Yerkimbay

Some people think that there's a TED Talk formula:

Кейбіреулер TED баяндаманың арнайы формуласы бар деп ойлайды:

"Give a talk on a round, red rug."

"Дөңгелек, қызыл кілемше үстінде сөйлеу."

"Share a childhood story."

"Бала қиялыңмен бөлісу."

"Divulge a personal secret."

"Жеке құпияны жариялау."

"End with an inspiring call to action."

"Соңында, әрекет жасауға жігерлендіру."

No.

Жоқ.

That's not how to think of a TED Talk.

TED баяндама бұлай болмайды.

In fact, if you overuse those devices,

Негізі, бұл әдістерді асыра пайдалану,

you're just going to come across as clichéd or emotionally manipulative.

жәй ғана дайын нәрсені қайталау немесе эмоциялық басқару болмақ.

But there is one thing that all great TED Talks have in common,

Бірақ, барлық үздік TED баяндамалардың ортақ бір нәрсесі бар

and I would like to share that thing with you,

және сол жайлы сіздермен бөліспекпін.

because over the past 12 years, I've had a ringside seat,

Себебі, соңғы 12 жылда, осы секілді

listening to many hundreds of amazing TED speakers, like these.

жүздеген керемет TED баяндамашыларды тыңдауға жақсы мүмкіндік болды.

I've helped them prepare their talks for prime time,

Оларға баяндамасын уақытылы дайындауға көмектестім

and learned directly from them

және олардан тікелей

their secrets of what makes for a great talk.

баяндаманы үздік ететін дүниені үйрендім.

And even though these speakers and their topics all seem

Бірақ баяндамашылардың ойлары мен баяндамалары

completely different,

әртүрлі болса да,

they actually do have one key common ingredient.

барлығына ортақ, ерекше бір әдісі бар.

And it's this:

Бұл нәрсе:

Your number one task as a speaker

Баяндамашы ретінді ең бірінші-

is to transfer into your listeners' minds an extraordinary gift --

таныс емес және әдемі идеяны

a strange and beautiful object that we call an idea.

тыңдаушыларға ерекше сый ретінде жеткізе білу керек.

Let me show you what I mean.

Толығырақ түсіндірейін.

Here's Haley.

Бұл - Хэйли.

She is about to give a TED Talk

Ол көпшілік алдында TED баяндама жасамақшы

and frankly, she's terrified.

және ол қорқып тұр.

(Video) Presenter: Haley Van Dyck!

(Бейне) Жүргізуші: Хэйли Ван Дейк

(Applause)

(Қол соғу)

Over the course of 18 minutes,

Алдағы 18 минут ішінде,

1,200 people, many of whom have never seen each other before,

бұрын соңды бірін-бірі танымайтын 1200 адам

are finding that their brains are starting to sync with Haley's brain

Хэйлидің миымен өзара синхронизациялана, яғни идеяны

and with each other.

түсіне бастағандарын байқайды.

They're literally beginning to exhibit the same brain-wave patterns.

Дәлірек айтсам, тыңдаушыларда бірдей ми толқындары түзеледі.

And I don't just mean they're feeling the same emotions.

Бұл барлығы бірдей бір сезімді сезінеді дегенді білдірмейді.

There's something even more startling happening.

Бұл жерде таңғажайып нәрсе орын алуда.

Let's take a look inside Haley's brain for a moment.

Дәл осы кезде Хэйлидің миында не болып жатқанын көрейік.

There are billions of interconnected neurons in an impossible tangle.

Мүмкін еместей шатасып, бір-бірімен байланысқан миллиардтаған нейрондар.

But look here, right here --

Бірақ, мына жерге қараңыз --

a few million of them are linked to each other

бірнеше миллионы өзара байланысқан күйде

in a way which represents a single idea.

жалғыз бір идеяны ұсынады.

And incredibly, this exact pattern is being recreated in real time

Таңқаларлығы, дәл осы байланысқан нейрондар үлгісі тыңдаушылардың миында да,

inside the minds of everyone listening.

дәл сол сәтте пайда болады.

That's right; in just a few minutes,

Дәл солай, аздаған минут ішінде,

a pattern involving millions of neurons

миллиондаған нейроннан тұратын идеа үлгісі

is being teleported into 1,200 minds,

сөйлеушінің дауысын естумен және бейнесін қараумен

just by people listening to a voice and watching a face.

1200 адамның миына телепортталады.

But wait -- what is an idea anyway?

Бірақ тоқтаңыз - идея дегеніміз не?

Well, you can think of it as a pattern of information

Идеяны әлемді түсінуге және басқаруға көмектесетін

that helps you understand and navigate the world.

ақпарат бөлігі деп түсінсеңіз болады.

Ideas come in all shapes and sizes,

Идея әр түрлі формада және көлемде,

from the complex and analytical

комплексті және аналитикалық,

to the simple and aesthetic.

қарапайым және эстетикалық түрлері де бар.

Here are just a few examples shared from the TED stage.

TED сахнасынан бірнеше мысалды қарастырайық.

Sir Ken Robinson -- creativity is key to our kids' future.

Сэр Кен Робинсон- шығармашылық балаларымыздың болашағының кілті.

(Video) Sir Ken Robinson: My contention is that creativity now

(Бейне) Сэр Кен Робинсон: Пайымдауымша, қазіргі таңда

is as important in education as literacy,

шығармашылық - білім берудегі сауаттылық секілді маңызды

and we should treat it with the same status.

және осы дәрежеде шығармашылыққа көңіл бөлу тиіспіз.

Chris Anderson: Elora Hardy -- building from bamboo is beautiful.

Крис Андерсон: Элора Харди - бамбуктан құралған ғимараттар керемет

(Video) Elora Hardy: It is growing all around us,

(Бейне) Элора Харди: Бұл айналамызда өсуде,

it's strong, it's elegant, it's earthquake-resistant.

мықты, әдемі және сейсмикалық төзімді.

CA: Chimamanda Adichie -- people are more than a single identity.

ЧА: Чимаманда Адичи - адамдар сәйкестіктен де артық.

(Video) Chimamanda Adichie: The single story creates stereotypes,

(Бейне) Чимаманда Адичи: Жалғыз уақиға стереотиптерді жасайды,

and the problem with stereotypes is not that they are untrue,

және стереотиптер мәселесі шындыққа жанаспауымен қатар,

but that they are incomplete.

бұл мәселе толықтай ашылмайды.

CA: Your mind is teeming with ideas,

KА: Миыңыз толықтай идеяға толды

and not just randomly.

және бұл кездейсоқ емес.

They're carefully linked together.

Олар ұқыпты байланысқан.

Collectively they form an amazingly complex structure

Олар біріге отырып таңғажайып күрделі құрылымды құрайды

that is your personal worldview.

бұл - жеке дүниетанымыңыз.

It's your brain's operating system.

Бұл - миыңыздың операциялық жүйесі.

It's how you navigate the world.

Бұл әлемді қалай бағдарлауыңыз .

And it is built up out of millions of individual ideas.

Әрі бұл миллиондаған жеке идеялардан құралған.

So, for example, if one little component of your worldview

Сонымен, мысалы, дүниетанымыңыздың бір кіші бөлігі ретінде,

is the idea that kittens are adorable,

мысықтар сүйкімді деген идеяны алайық,

then when you see this,

енді осы мысықтарды көрген кезде,

you'll react like this.

ойлағаныңыздай әсер аласыз.

But if another component of your worldview

Бірақ, дүниетанымыңыздың өзге бір бөлігінде

is the idea that leopards are dangerous,

барыс қауіпті деген ойдасыз,

then when you see this,

осы жануарды көргенде,

you'll react a little bit differently.

әсеріңіз аздап өзгеше болмақ.

So, it's pretty obvious

Сонымен, бұл өте айқын

why the ideas that make up your worldview are crucial.

не үшін дүниетанымыңызды құратын идеялар маңызды.

You need them to be as reliable as possible -- a guide,

Олардың мүмкіндігінше нұсқаулық ретінде сенімдісі қажет,

to the scary but wonderful real world out there.

қорқынышты-ақ, бірақ таңғажайып әлем сонда.

Now, different people's worldviews can be dramatically different.

Сонымен, әр түрлі адамдардың дүниетанымы едәуір өзгеше болуы мүмкін.

For example,

Мысалы,

how does your worldview react when you see this image:

Мына бейнені көргенде дүниетанымыңыз не деп үн қатады:

(Video) Dalia Mogahed: What do you think when you look at me?

(Бейне) Далиа Могахед: Мені көргенде мен жайлы не ойлайсыздар?

"A woman of faith," "an expert," maybe even "a sister"?

"Иманды әйел", "эксперт", мүмкін тіпті "қарындас" ?

Or "oppressed," "brainwashed,"

Немесе, "қаналған", "радикальды сенім иесі",

"a terrorist"?

"террорист"?

CA: Whatever your answer,

КА: Жауабыңызға қарамастан,

there are millions of people out there who would react very differently.

әр түрлі ойлайтын миллиондаған адамдардан сан түрлі жауап алуға болады.

So that's why ideas really matter.

Міне, сондықтан да идеялар өте маңызды.

If communicated properly, they're capable of changing, forever,

Егер дұрыс ақпарат берілсе, кейбіреулердің әлем жайлы түсінігін

how someone thinks about the world,

мәңгілікке өзгертуге болады,

and shaping their actions both now and well into the future.

олардың қазіргі және болашақтағы әрекеттерін қалыптастырады.

Ideas are the most powerful force shaping human culture.

Идеялар мәдениетті қалыптастыруда өте қуатты күш.

So if you accept

Егер келіссеңіз,

that your number one task as a speaker is to build an idea

баяндамашы ретінде бірінші міндетіңіз,

inside the minds of your audience,

тыңдаушылардың ойына идеяңызды жеткізу,

here are four guidelines for how you should go about that task:

бұл тапсырманы орындауға көмектесетін төрт кеңеске тоқталайық.

One, limit your talk to just one major idea.

Бірінші, баяндамаңызды маңызды бір ғана идеямен шектеңіз.

Ideas are complex things;

Идеялар күрделі дүние;

you need to slash back your content so that you can focus

баяндамаңызды қайта қарап, қысқартып, осылайша

on the single idea you're most passionate about,

жалғыз идеяға бар ынта-жігеріңізбен мән беріңіз,

and give yourself a chance to explain that one thing properly.

және осы бір дүниені лайықты түрде түсіндіріп беруге тырысыңыз.

You have to give context, share examples, make it vivid.

Мән-мағынасын беріңіз, мысалдармен бөлісіңіз, барынша айқындаңыз.

So pick one idea,

Бір идеяны таңдаңыз,

and make it the through-line running through your entire talk,

және оны толық баяндаманы қамтитындай сызық етіңіз,

so that everything you say links back to it in some way.

яғни әрбір айтқаныңыз алдыңғылармен байланысуы керек.

Two, give your listeners a reason to care.

Екінші, тыңдаушыларға маңызын ұқтырыңыз.

Before you can start building things inside the minds of your audience,

Аудиторияңыздың ақыл-ойында идеяңыздың бөлшектерін құрмас бұрын,

you have to get their permission to welcome you in.

олардың құпталуы үшін тыңдаушылардың рұқсаты қажет.

And the main tool to achieve that?

Рұқсат алудың басты құралы не?

Curiosity.

Әуестік.

Stir your audience's curiosity.

Әуестікті аудитрияңызбен араластырыңыз.

Use intriguing, provocative questions

Кейбір нәрселер не үшін мағына бермейтінін

to identify why something doesn't make sense and needs explaining.

және түсіндіруді қажет ететінін білу үшін қызықтыратын, өршітетін сұрақтар қойыңыз.

If you can reveal a disconnection in someone's worldview,

Егер әлдібереулердің дүниетанымында кемшілікті айқындай алсаңыз,

they'll feel the need to bridge that knowledge gap.

олар осы олқылықты толықтыруды қажет екенін сезеді.

And once you've sparked that desire,

Осылайша олардың ықыласын шақырған соң,

it will be so much easier to start building your idea.

идеяңызды құрастыру әлдеқайда жеңілірек болмақ.

Three, build your idea, piece by piece,

Үшінші, идеяңызды бөлшектеп жеткізіңіз,

out of concepts that your audience already understands.

яғни аудиторияңыз түсіне алатындай етіңіз.

You use the power of language

Тілдің күшін пайдаланып,

to weave together concepts that already exist

тыңдаушылардың санасында қалыптасқан түсінікпен бірге

in your listeners' minds --

идеяңызды ұштастырасыз,

but not your language, their language.

бірақ өзіңіздің емес, олардың тілінде.

You start where they are.

Олар қайда сол жерден бастайсыз

The speakers often forget that many of the terms and concepts they live with

Көбінесе баяндаушылар қолданатын терминдер мен түсініктер тыңдаушылар үшін

are completely unfamiliar to their audiences.

мүлдем таныс емес екенін ұмытып кетіп жатады.

Now, metaphors can play a crucial role in showing how the pieces fit together,

Енді, метафоралар идея бөліктерінің бір-біріне сәйкестігін көрсетуде маңызды,

because they reveal the desired shape of the pattern,

себебі, тыңдаушының идеяны осыған дейін түсінгендігіне негізделе отырып,

based on an idea that the listener already understands.

қалаған идеяның бейнесін жеткізеді.

For example, when Jennifer Kahn

Мысалы, Дженнифер Кан

wanted to explain the incredible new biotechnology called CRISPR,

CRISPR деген жаңа керемет биотехнологияны түсіндіргісі келеді,

she said, "It's as if, for the first time,

ол, "Бұл дегеніміз, бірінші рет

you had a word processor to edit DNA.

ДНҚ-ны өңдейтін мәтіндік процессорге ие болдыңыз делік.

CRISPR allows you to cut and paste genetic information really easily."

CRISPR гендік ақпараттарды оп-оңай қиюға және қоюға мүмкіндік береді."

Now, a vivid explanation like that delivers a satisfying aha moment

Енді, осы секілді анық түсіндірме арқылы қанағаттырарлық сәттер,

as it snaps into place in our minds.

санамызда өз орнын табады.

It's important, therefore, to test your talk on trusted friends,

Баяндамаңызды сенімді достарыңызға тексерту және

and find out which parts they get confused by.

қай бөлім оларды шатастырады, осыны білу өте маңызды.

Four, here's the final tip:

Төртінші, бұл соңғы кеңес:

Make your idea worth sharing.

Идеяңызды бөлісуге тұрарлықтай етіңіз.

By that I mean, ask yourself the question:

Бұл дегеніміз, өзіңізге сұрақ қойыңыз:

"Who does this idea benefit?"

"Бұл идеяның кімге пайдасы бар?"

And I need you to be honest with the answer.

Және мен сізге шынайы жауап беруге тиіспін.

If the idea only serves you or your organization,

Егер идея тек сізді және ұйымыңызға пайдалы болса,

then, I'm sorry to say, it's probably not worth sharing.

онда кешіріңіз, бұл идея таратуға тұрарлық емес.

The audience will see right through you.

Көрермен шындықты сіз арқылы көреді.

But if you believe that the idea has the potential

Бірақ егер идеяңыз өзге біреудің күнін жақсартуға

to brighten up someone else's day

немесе келешегін жақсыға өзгертуге

or change someone else's perspective for the better

немесе ерекше дүние жасауға жігерлендіруге

or inspire someone to do something differently,

әлеуеті барына сенсеңіз,

then you have the core ingredient to a truly great talk,

онда шынайы үлкен баяндама жасау үшін негізгі ингредиентке иесіз,

one that can be a gift to them and to all of us.

бұл өз кезегінде көрермендер мен бізге сыйлық болып табылады.