TED's secret to great public speaking | Chris Anderson | TED

Translator: Sharon Nguyen Reviewer: Nguyen Trang

Some people think that there's a TED Talk formula:

Một số người cho rằng những bài nói của TED

"Give a talk on a round, red rug."

có khuôn mẫu chung: "Đứng trên thảm đỏ nói về điều gì đó"

"Share a childhood story."

"Chia sẻ kỉ niệm tuổi thơ"

"Divulge a personal secret."

" Tiết lộ bí mật thầm kín"

"End with an inspiring call to action."

"Kết thúc bằng lời kêu gọi hành động đầy ý nghĩa."

No.

Không phải.

That's not how to think of a TED Talk.

Một bài nói TED không chỉ đơn giản như vậy.

In fact, if you overuse those devices,

Thực tế, nếu lạm dụng những cách này,

you're just going to come across as clichéd or emotionally manipulative.

bạn sẽ chỉ nói những điều sáo rỗng hoặc thao túng cảm xúc.

But there is one thing that all great TED Talks have in common,

Nhưng mọi bài nói nổi tiếng của TED đều có một điểm chung,

and I would like to share that thing with you,

và tôi muốn chia sẻ điều ấy với các bạn,

because over the past 12 years, I've had a ringside seat,

vì suốt 12 năm qua, tôi đã có chỗ ngồi thuận lợi,

listening to many hundreds of amazing TED speakers, like these.

lắng nghe hàng trăm diễn giả bậc thầy của TED, như những người này.

I've helped them prepare their talks for prime time,

Tôi đã giúp họ chuẩn bị bài nói cho giờ vàng,

and learned directly from them

và trực tiếp học từ họ.

their secrets of what makes for a great talk.

những bí mật tạo nên bài nói tuyệt vời.

And even though these speakers and their topics all seem

Và dù cho các diễn giả và chủ đề của họ đều có vẻ

completely different,

hoàn toàn khác nhau,

they actually do have one key common ingredient.

thực ra họ đều có một công thức chung.

And it's this:

Và đó là

Your number one task as a speaker

Nhiệm vụ đầu tiên của một diễn giả

is to transfer into your listeners' minds an extraordinary gift --

là truyền tải vào tâm trí người nghe một món quà đặc biệt --

a strange and beautiful object that we call an idea.

một vật thể lạ lẫm và đẹp đẽ mà chúng ta gọi là "Ý tưởng"

Let me show you what I mean.

Để tôi chỉ cho bạn điều đó.

Here's Haley.

Đây là Haley.

She is about to give a TED Talk

Cô ấy sắp diễn thuyết cho TED

and frankly, she's terrified.

và rõ ràng cô ấy rất lo lắng.

(Video) Presenter: Haley Van Dyck!

(Video) Diễn giả: Haley Van Dyck!

(Applause)

(vỗ tay)

Over the course of 18 minutes,

Suốt khoảng thời gian 18 phút,

1,200 people, many of whom have never seen each other before,

1.200 người, hầu hết chưa bao giờ gặp nhau

are finding that their brains are starting to sync with Haley's brain

nhận ra rằng bộ não của họ bắt đầu liên kết với não Haley

and with each other.

và với nhau.

They're literally beginning to exhibit the same brain-wave patterns.

Họ gần như bắt đầu có chung một dạng sóng não

And I don't just mean they're feeling the same emotions.

Họ không chỉ có chung cảm xúc

There's something even more startling happening.

Mà thậm chí có gì đó đáng kinh ngạc hơn diễn ra.

Let's take a look inside Haley's brain for a moment.

Hãy quan sát bộ não của Haley một chút.

There are billions of interconnected neurons in an impossible tangle.

Có hàng tỉ nơ ron liên kết với nhau thành một mớ lộn xộn khó tưởng.

But look here, right here --

Nhưng hãy để ngay đây, chỗ này --

a few million of them are linked to each other

một vài triệu tế bào liên kết với nhau

in a way which represents a single idea.

để thể hiện môt ý tưởng duy nhất.

And incredibly, this exact pattern is being recreated in real time

Và kỳ diệu là, sự liên kết này cũng được hình thành cùng lúc

inside the minds of everyone listening.

trong não bộ của tất cả những người đang lắng nghe.

That's right; in just a few minutes,

Đúng vậy, chỉ trong vài phút,

a pattern involving millions of neurons

một liên kết với hàng triệu nơ ron

is being teleported into 1,200 minds,

được truyền tải tới 1200 bộ não

just by people listening to a voice and watching a face.

chỉ bằng việc mọi người lắng nghe và quan sát khuôn mặt.

But wait -- what is an idea anyway?

Khoan đã --- vậy thì ý tưởng là gì cơ?

Well, you can think of it as a pattern of information

Bạn có thể hiểu nó là một dạng thông tin

that helps you understand and navigate the world.

giúp bạn hiểu và định hình thế giới.

Ideas come in all shapes and sizes,

Ý tưởng rất đa dạng, đa kích thước,

from the complex and analytical

từ phức tạp và lý tính

to the simple and aesthetic.

đến đơn giản và thẩm mỹ.

Here are just a few examples shared from the TED stage.

Đây là một vài ví dụ được chia sẻ trên sân khấu TED.

Sir Ken Robinson -- creativity is key to our kids' future.

Ngài Ken Robinson -- óc sáng tạo là chìa khóa cho tương lai con trẻ.

(Video) Sir Ken Robinson: My contention is that creativity now

(Video) Ngài Ken Robinson: Tôi cho rằng óc sáng tạo

is as important in education as literacy,

giờ đây cũng quan trọng trong dạy học như việc đọc viết

and we should treat it with the same status.

và nên được coi trọng như nhau.

Chris Anderson: Elora Hardy -- building from bamboo is beautiful.

Chris Anderson: Elora Hardy - công trình làm từ tre rất đẹp.

(Video) Elora Hardy: It is growing all around us,

(Video) Elora Hardy: Tre mọc quanh ta,

it's strong, it's elegant, it's earthquake-resistant.

tre mạnh mẽ, tre tao nhã, tre vững vàng trước động đất.

CA: Chimamanda Adichie -- people are more than a single identity.

CA: Chimamanda Adichie -- một người không chỉ có một "nhãn mác".

(Video) Chimamanda Adichie: The single story creates stereotypes,

(Video) Chimamanda Adichie: Câu chuyện nhỏ tạo nên định kiến

and the problem with stereotypes is not that they are untrue,

và vấn đề là không phải định kiến không chính xác,

but that they are incomplete.

mà là chúng chưa hoàn chỉnh.

CA: Your mind is teeming with ideas,

CA: Não bộ bạn ngập tràn ý tưởng,

and not just randomly.

và không chỉ ngẫu nhiên.

They're carefully linked together.

Chúng liên kết với nhau chặt chẽ.

Collectively they form an amazingly complex structure

Chúng chọn lọc và taọ nên một phức hợp kỳ diệu

that is your personal worldview.

là thế giới quan cá nhân của bạn.

It's your brain's operating system.

Là hệ thống hoạt động của não bộ bạn.

It's how you navigate the world.

Là cách bạn định hình thế giới.

And it is built up out of millions of individual ideas.

Và chúng được hình thành từ hàng triệu các ý tưởng đơn lẻ

So, for example, if one little component of your worldview

Ví dụ, nếu một thành phần nhỏ trong thế giới quan của bạn

is the idea that kittens are adorable,

nghĩ rằng mèo con thật đáng yêu,

then when you see this,

thì khi bạn nhìn thấy bức hình này,

you'll react like this.

bạn sẽ phản ứng như thế này.

But if another component of your worldview

Nhưng nếu một phần khác

is the idea that leopards are dangerous,

lại nghĩ loài báo rất nguy hiểm,

then when you see this,

rồi nhìn bức ảnh này,

you'll react a little bit differently.

bạn sẽ phản ứng hơi khác một chút.

So, it's pretty obvious

Vì vậy, lý do

why the ideas that make up your worldview are crucial.

ý tưởng tạo nên thế giới quan của bạn là trọng yếu khá rõ ràng.

You need them to be as reliable as possible -- a guide,

Chúng khiến bạn trở nên đáng tin hết mức có thể

to the scary but wonderful real world out there.

một chỉ dẫn đến thế giới thực đáng sợ nhưng tươi đẹp ngoài kia.

Now, different people's worldviews can be dramatically different.

Những người khác nhau có thế giới quan khác nhau.

For example,

Ví dụ,

how does your worldview react when you see this image:

Bạn phản ứng thế nào khi nhìn bức hình này:

(Video) Dalia Mogahed: What do you think when you look at me?

(Video) Dalia Mogahed: Bạn nghĩ gì khi nhìn tôi?

"A woman of faith," "an expert," maybe even "a sister"?

"Một phụ nữ trung thực". "chuyên gia" hay thậm chí là "em gái"?

Or "oppressed," "brainwashed,"

hay là "bị áp bức","tẩy não",

"a terrorist"?

"một tên khủng bố"?

CA: Whatever your answer,

CA: Dù bạn trả lời thế nào,

there are millions of people out there who would react very differently.

có hàng triệu người ngoài kia sẽ phản ứng rất khác bạn.

So that's why ideas really matter.

Đó là lý do ý tưởng quan trọng như vậy.

If communicated properly, they're capable of changing, forever,

Nếu như được truyền đạt đúng, chúng có khả năng thay đổi, mãi mãi,

how someone thinks about the world,

suy nghĩ của một người về thế giới,

and shaping their actions both now and well into the future.

và định hình hành động của họ trong hiện tại và cả tương lai.

Ideas are the most powerful force shaping human culture.

Ý tưởng là nguồn lực mạnh mẽ nhất giúp hình thành văn hóa nhân loại.

So if you accept

Nên nếu bạn công nhận

that your number one task as a speaker is to build an idea

rằng nhiệm vụ đầu tiên của diễn giả là xây dựng ý tưởng

inside the minds of your audience,

trong bộ não của thính giả,

here are four guidelines for how you should go about that task:

đây là bốn chỉ dẫn giúp bạn hoàn thành nhiệm vụ ấy:

One, limit your talk to just one major idea.

Một: giới hạn bài nói với duy nhất một ý chính.

Ideas are complex things;

Ý tưởng là những thứ phức tạp;

you need to slash back your content so that you can focus

bạn phải cắt bớt nội dung để có thể tập trung

on the single idea you're most passionate about,

vào một ý mà bạn tâm đắc nhất,

and give yourself a chance to explain that one thing properly.

và tự tạo cơ hội để bạn có thể diễn giải ý ấy một cách chính xác.

You have to give context, share examples, make it vivid.

Bạn phải nhắc đến bối cảnh, chia sẻ ví dụ, và mô tả thật sinh động.

So pick one idea,

Hãy chọn một ý tưởng thôi,

and make it the through-line running through your entire talk,

và biến nó thành cái sườn của toàn bộ bài diễn thuyết,

so that everything you say links back to it in some way.

để mọi thứ bạn đề cập đều liên kết với ý ấy bằng nhiều cách.

Two, give your listeners a reason to care.

Hai, cho khán giả lí do để lắng nghe.

Before you can start building things inside the minds of your audience,

Trước khi bạn bắt đầu xây dựng ý tưởng trong đầu thính giả,

you have to get their permission to welcome you in.

bạn phải được họ cho phép làm điều ấy.

And the main tool to achieve that?

Và công cụ chính để đạt được điều ấy?

Curiosity.

Sự tò mò.

Stir your audience's curiosity.

Khơi gợi sự tò mò của thính giả.

Use intriguing, provocative questions

Sử dụng những câu hỏi hấp dẫn, gợi tranh luận

to identify why something doesn't make sense and needs explaining.

để làm rõ tại sao một điều gì đó vô nghĩa và cần giải thích.

If you can reveal a disconnection in someone's worldview,

Nếu bạn gợi ra sự thiếu liên kết trong thế giới quan của một người,

they'll feel the need to bridge that knowledge gap.

họ sẽ mong muốn được hàn gắn lỗ hổng kiến thức ấy.

And once you've sparked that desire,

Và khi bạn đã thắp lên mong muốn ấy,

it will be so much easier to start building your idea.

việc bắt đầu xây dựng ý tưởng sẽ dễ dàng hơn nhiều.

Three, build your idea, piece by piece,

Ba, xây dựng ý tưởng, từng chút một,

out of concepts that your audience already understands.

từ những khái niệm mà thính giả đã rõ.

You use the power of language

Bạn có thể dùng sức mạnh ngôn ngữ

to weave together concepts that already exist

để kết nối những khái niệm có sẵn

in your listeners' minds --

trong đầu của thính giả --

but not your language, their language.

nhưng không phải ngôn ngữ của bạn, mà là của họ

You start where they are.

Bắt đầu từ điểm nhìn của họ.

The speakers often forget that many of the terms and concepts they live with

Diễn giả thường quên rằng rất nhiều thuật ngữ và khái niệm họ quen thuộc

are completely unfamiliar to their audiences.

lại hoàn toàn xa lạ với thính giả.

Now, metaphors can play a crucial role in showing how the pieces fit together,

Lúc này, ẩn dụ lại có vai trò cốt yếu trong việc giải thích mối liên kết này,

because they reveal the desired shape of the pattern,

vì chúng làm rõ trạng thái lý tưởng của luận điểm,

based on an idea that the listener already understands.

dựa trên những ý tưởng mà thính giả đã hiểu.

For example, when Jennifer Kahn

Ví dụ, khi Jennier Khahn

wanted to explain the incredible new biotechnology called CRISPR,

muốn giải thích một công nghệ sinh học mới lạ tên CRISPR,

she said, "It's as if, for the first time,

cô nói: "Tựa như lần đầu tiên

you had a word processor to edit DNA.

bạn dùng một chương trình soạn thảo văn bản để chỉnh sửa DNA.

CRISPR allows you to cut and paste genetic information really easily."

CRISPR cho phép bạn "cắt" và "dán" thông tin di truyền rất dễ dàng."

Now, a vivid explanation like that delivers a satisfying aha moment

Một lời giải thích sinh động như vậy sẽ tạo ra khoảnh khắc "aha!" rất thoả mãn

as it snaps into place in our minds.

ngay khi nó nhảy vào đúng vị trí của não bộ ta.

It's important, therefore, to test your talk on trusted friends,

Vì vậy, việc thử diễn thuyết với một người bạn đáng tin rất quan trọng,

and find out which parts they get confused by.

và tìm ra những điểm mà họ còn mơ hồ.

Four, here's the final tip:

Bốn, đây là lời khuyên cuối cùng:

Make your idea worth sharing.

Khiến ý tưởng của bạn đáng được chia sẻ.

By that I mean, ask yourself the question:

Nói cách khác, tự hỏi bản thân bạn câu hỏi:

"Who does this idea benefit?"

"Ý tưởng này sẽ có lợi với ai?"

And I need you to be honest with the answer.

Và tôi muốn bạn phải thành thật khi trả lời.

If the idea only serves you or your organization,

Nếu ý tưởng ấy chỉ phục vụ bạn hay tổ chức của bạn,

then, I'm sorry to say, it's probably not worth sharing.

thì, tôi rất tiếc, nhưng chúng không cần phải được chia sẻ.

The audience will see right through you.

Thính giả sẽ nhận ra ngay.

But if you believe that the idea has the potential

Nhưng nếu bạn tin rằng ý tưởng ấy tiềm tàng khả năng

to brighten up someone else's day

thắp sáng một ngày của ai đó

or change someone else's perspective for the better

hoặc thay đổi quan điểm của ai đó theo hướng tích cực

or inspire someone to do something differently,

hoặc truyền cảm hứng cho ai đó thay đổi,

then you have the core ingredient to a truly great talk,

thì bạn đã nắm được công thức cốt yếu của một bài diễn thuyết tuyệt vời,

one that can be a gift to them and to all of us.

bài diễn thuyết có thể là món quà cho thính giả và tất cả chúng ta.