The history of our world in 18 minutes | David Christian | TED

Μετάφραση: Leonidas Argyros Επιμέλεια: Nikolaos Benias

First, a video.

Πρώτα, ας δούμε ένα βίντεο.

Yes, it is a scrambled egg.

Ναι, είναι μια ομελέτα.

But as you look at it,

Αλλά όπως την παρατηρείτε,

I hope you'll begin to feel just slightly uneasy.

ελπίζω να αρχίσετε να αισθάνεστε ελαφρώς άβολα.

Because you may notice that what's actually happening

Επειδή μπορεί να παρατηρήσετε ότι αυτό που πραγματικά συμβαίνει

is that the egg is unscrambling itself.

είναι πως η ομελέτα απο-ανακατεύεται.

And you'll now see the yolk and the white have separated.

Και τώρα θα δείτε τον κρόκο και το ασπράδι να διαχωρίζονται.

And now they're going to be poured back into the egg.

Και τώρα θα πάνε να μπουν πίσω, μέσα στο αυγό.

And we all know in our heart of hearts

Και όλοι μας γνωρίζουμε ενστικτωδώς

that this is not the way the universe works.

ότι δεν είναι αυτός ο τρόπος με τον οποίο λειτουργεί το σύμπαν.

A scrambled egg is mush -- tasty mush -- but it's mush.

Μια ομελέτα είναι χυλός, νόστιμος χυλός, αλλά είναι χυλός.

An egg is a beautiful, sophisticated thing

Το αυγό είναι ένα όμορφο, εξελιγμένο αντικείμενο

that can create even more sophisticated things,

που μπορεί να δημιουργήσει ακόμη πιο εξελιγμένα αντικείμενα,

such as chickens.

όπως τα κοτόπουλα.

And we know in our heart of hearts

Και γνωρίζουμε ενστικτωδώς

that the universe does not travel from mush to complexity.

ότι το σύμπαν δεν προχωράει από τον χυλό στην πολυπλοκότητα.

In fact, this gut instinct

Στην πραγματικότητα, αυτή η διαίσθηση

is reflected in one of the most fundamental laws of physics,

αντικατοπτρίζεται σε έναν από τους πιο θεμελιώδεις νόμους της Φυσικής,

the second law of thermodynamics, or the law of entropy.

το δεύτερο θερμοδυναμικό νόμο ή νόμο της εντροπίας.

What that says basically

Αυτό που λέει στην ουσία

is that the general tendency of the universe

είναι ότι η γενική τάση του σύμπαντος

is to move from order and structure

είναι η μετάβαση από την τάξη και τη δομή

to lack of order, lack of structure --

στην έλλειψη τάξης, έλλειψη δομής --

in fact, to mush.

στην πραγματικότητα, στο χυλό.

And that's why that video feels a bit strange.

Και αυτός είναι ο λόγος που αυτό το βίντεο μοιάζει λίγο περίεργο.

And yet, look around us.

Και όμως, κοιτάξτε γύρω μας.

What we see around us is staggering complexity.

Αυτό που βλέπουμε γύρω μας είναι συγκλονιστικά πολύπλοκο.

Eric Beinhocker estimates that in New York City alone,

Ο Έρικ Μπαϊνχόκερ εκτιμά ότι στην πόλη της Νέας Υόρκης και μόνο

there are some 10 billion SKUs, or distinct commodities, being traded.

διακινούνται περίπου 10 δισεκατομμύρια SKU, ή διαφορετικά βασικά εμπορεύματα.

That's hundreds of times as many species as there are on Earth.

Αυτά είναι εκατοντάδες φορές περισσότερα από τα είδη που υπάρχουν στη Γη.

And they're being traded by a species of almost seven billion individuals,

Και διακινούνται από ένα είδος με σχεδόν επτά δισεκατομμύρια άτομα

who are linked by trade, travel, and the Internet

που συνδέονται με το εμπόριο, τα ταξίδια και το διαδίκτυο

into a global system of stupendous complexity.

σε ένα παγκόσμιο σύστημα τεράστιας πολυπλοκότητας.

So here's a great puzzle:

Εδώ υπάρχει ένας μεγάλος γρίφος:

in a universe ruled by the second law of thermodynamics,

σε ένα σύμπαν όπου κυριαρχεί ο δεύτερος νόμος της θερμοδυναμικής,

how is it possible

πώς είναι δυνατόν

to generate the sort of complexity I've described,

να δημιουργηθεί αυτού του είδους η πολυπλοκότητα που περιέγραψα,

the sort of complexity represented by you and me

το είδος της πολυπλοκότητας που εκπροσωπούμε εσείς και εγώ

and the convention center?

και το συνεδριακό κέντρο;

Well, the answer seems to be,

Λοιπόν, η απάντηση φαίνεται να είναι,

the universe can create complexity,

πως το σύμπαν μπορεί ν α δημιουργήσει πολυπλοκότητα,

but with great difficulty.

αλλά με μεγάλη δυσκολία.

In pockets,

Σε θύλακες,

there appear what my colleague, Fred Spier,

εμφανίζεται αυτό που ο συνάδελφός μου, Φρεντ Σπίερ

calls "Goldilocks conditions" --

ονομάζει «συνθήκες Χρυσομαλλούσας» --

not too hot, not too cold,

ούτε πολύ ζέστη, ούτε πολύ κρύο,

just right for the creation of complexity.

απλά όσο χρειάζεται για τη δημιουργία της πολυπλοκότητας.

And slightly more complex things appear.

Και ελαφρώς πιο περίπλοκα πράγματα εμφανίζονται.

And where you have slightly more complex things,

Και όπου έχετε ελαφρώς πιο περίπλοκα πράγματα,

you can get slightly more complex things.

μπορείτε να πάρετε λίγο πιο σύνθετα πράγματα.

And in this way, complexity builds stage by stage.

Και με αυτό τον τρόπο, η πολυπλοκότητα χτίζεται βήμα προς βήμα.

Each stage is magical

Κάθε στάδιο είναι μαγευτικό,

because it creates the impression of something utterly new

επειδή δημιουργεί την εντύπωση πως κάτι εντελώς νέο

appearing almost out of nowhere in the universe.

εμφανίζεται σχεδόν από το πουθενά στο σύμπαν.

We refer in big history to these moments as threshold moments.

Στη μεγάλη αφήγηση αυτές οι στιγμές αναφέρονται ως κατώφλια.

And at each threshold, the going gets tougher.

Και σε κάθε κατώφλι, η συνέχεια γίνεται πιο δύσκολη.

The complex things get more fragile,

Τα πολύπλοκα πράγματα γίνονται πιο εύθραυστα,

more vulnerable;

πιο ευάλωτα,

the Goldilocks conditions get more stringent,

οι συνθήκες Χρυσομαλλούσας γίνονται πιο αυστηρές

and it's more difficult to create complexity.

και είναι πιο δύσκολο να δημιουργηθεί πολυπλοκότητα.

Now, we, as extremely complex creatures,

Τώρα εμείς, ως εξαιρετικά πολύπλοκα πλάσματα

desperately need to know this story

έχουμε απεγνωσμένη ανάγκη να μάθουμε αυτή την ιστορία

of how the universe creates complexity despite the second law,

για το πώς το σύμπαν δημιουργεί πολυπλοκότητα, παρά το δεύτερο νόμο,

and why complexity means vulnerability and fragility.

και γιατί η πολυπλοκότητα σημαίνει ευπάθεια και ευθραυστότητα.

And that's the story that we tell in big history.

Και αυτό πραγματεύεται η Μεγάλη Αφήγηση.

But to do it, you have do something

Αλλά για να πετύχει, πρέπει να κάνεις κάτι

that may, at first sight, seem completely impossible.

που μπορεί, εκ πρώτης όψεως, να φαίνεται εντελώς αδύνατο.

You have to survey the whole history of the universe.

Πρέπει να μελετήσεις όλη την ιστορία του σύμπαντος.

So let's do it.

Ας το κάνουμε, λοιπόν.

(Laughter)

(Γέλια)

Let's begin by winding the timeline back

Ας ξεκινήσουμε γυρνώντας το χρόνο πίσω

13.7 billion years,

13,7 δισεκατομμύρια χρόνια

to the beginning of time.

στην αρχή του χρόνου.

Around us, there's nothing.

Γύρω μας δεν υπάρχει τίποτα.

There's not even time or space.

Δεν υπάρχει καν χρόνος ή χώρος.

Imagine the darkest, emptiest thing you can

Φανταστείτε το πιο σκοτεινό, κενό πράγμα που μπορείτε

and cube it a gazillion times and that's where we are.

και πολλαπλασιάστε το αμέτρητες φορές, εκεί βρισκόμαστε.

And then suddenly,

Και τότε ξαφνικά,

bang!

μπαμ!

A universe appears, an entire universe.

Ένα σύμπαν εμφανίζεται, ένα ολόκληρο σύμπαν.

And we've crossed our first threshold.

Και έχουμε περάσει το πρώτο μας κατώφλι.

The universe is tiny; it's smaller than an atom.

Το σύμπαν είναι μικρό. Μικρότερο από ένα άτομο.

It's incredibly hot.

Είναι απίστευτα θερμό.

It contains everything that's in today's universe,

Περιέχει όλα όσα υπάρχουν σήμερα στο σύμπαν,

so you can imagine, it's busting.

οπότε μπορείτε να φανταστείτε ότι είναι έτοιμο να σκάσει.

And it's expanding at incredible speed.

Και επεκτείνεται με απίστευτη ταχύτητα.

And at first, it's just a blur,

Και στην αρχή είναι κάτι θολό,

but very quickly distinct things begin to appear in that blur.

αλλά πολύ γρήγορα διακριτά αντικείμενα αρχίζουν να εμφανίζονται σε αυτή τη θολούρα.

Within the first second,

Εντός του πρώτου δευτερολέπτου,

energy itself shatters into distinct forces

η ενέργεια κομματιάζεται σε διακριτές δυνάμεις

including electromagnetism and gravity.

όπως ο ηλεκτρομαγνητισμός και η βαρύτητα.

And energy does something else quite magical:

Και η ενέργεια κάνει κάτι άλλο πολύ μαγικό,

it congeals to form matter --

πήζει για να σχηματίσει την ύλη --

quarks that will create protons

κουάρκ που θα δημιουργήσουν πρωτόνια

and leptons that include electrons.

και λεπτόνια που περιλαμβάνουν ηλεκτρόνια.

And all of that happens in the first second.

Και όλα αυτά συμβαίνουν στο πρώτο δευτερόλεπτο.

Now we move forward 380,000 years.

Τώρα προχωράμε 380.000 χρόνια μετά.

That's twice as long as humans have been on this planet.

Διπλάσια περίοδο δηλαδή απ' όσο ο άνθρωπος υπάρχει σε αυτόν τον πλανήτη.

And now simple atoms appear of hydrogen and helium.

Και τώρα εμφανίζονται απλά άτομα υδρογόνου και ηλίου.

Now I want to pause for a moment,

Τώρα θέλω να σταματήσουμε για μια στιγμή,

380,000 years after the origins of the universe,

380.000 χρόνια μετά τη γέννηση του σύμπαντος,

because we actually know quite a lot about the universe at this stage.

γιατί γνωρίζουμε στην πραγματικότητα αρκετά σχετικά με το σύμπαν σε αυτό το στάδιο.

We know above all that it was extremely simple.

Ξέρουμε πάνω απ' όλα ότι είναι εξαιρετικά απλό.

It consisted of huge clouds of hydrogen and helium atoms,

Αποτελούνταν από τεράστια σύννεφα με άτομα υδρογόνου και ηλίου

and they have no structure.

και δεν έχουν καμία δομή.

They're really a sort of cosmic mush.

Είναι πραγματικά ένα είδος κοσμικού χυλού.

But that's not completely true.

Αλλά αυτό δεν είναι εντελώς αληθές.

Recent studies

Πρόσφατες μελέτες

by satellites such as the WMAP satellite

από δορυφόρους, όπως ο δορυφόρος WMAP,

have shown that, in fact,

έδειξαν ότι, στην πραγματικότητα,

there are just tiny differences in that background.

υπάρχουν απειροελάχιστες διαφορές σε αυτό το πλαίσιο.

What you see here,

Αυτό που βλέπετε εδώ,

the blue areas are about a thousandth of a degree cooler

οι μπλε περιοχές είναι περίπου ένα χιλιοστό του βαθμού πιο κρύες

than the red areas.

από τις κόκκινες περιοχές.

These are tiny differences,

Αυτές είναι μικροσκοπικές διαφορές,

but it was enough for the universe to move on

αλλά ήταν αρκετές για το σύμπαν να προχωρήσει

to the next stage of building complexity.

στο επόμενο στάδιο της δημιουργίας πολυπλοκότητας.

And this is how it works.

Ας δούμε πώς.

Gravity is more powerful where there's more stuff.

Η βαρύτητα είναι πιο ισχυρή όπου υπάρχει περισσότερη μάζα.

So where you get slightly denser areas,

Έτσι, όπου έχετε ελαφρά πυκνότερες περιοχές,

gravity starts compacting clouds of hydrogen and helium atoms.

η βαρύτητα ξεκινά να συμπυκνώνει σύννεφα από άτομα υδρογόνου και ηλίου.

So we can imagine the early universe breaking up into a billion clouds.

Μπορείτε να φανταστείτε το πρώιμο σύμπαν να διασπάται σ' ένα δισεκατομμύριο σύννεφα.

And each cloud is compacted,

Και κάθε σύννεφο είναι συμπυκνωμένο,

gravity gets more powerful as density increases,

η βαρύτητα γίνεται πιο ισχυρή όσο η πυκνότητα αυξάνεται,

the temperature begins to rise at the center of each cloud,

η θερμοκρασία αρχίζει να αυξάνεται στο κέντρο κάθε σύννεφου

and then, at the center,

και τότε, στο κέντρο κάθε σύννεφου,

the temperature crosses the threshold temperature

η θερμοκρασία ξεπερνά το θερμικό κατώφλι

of 10 million degrees,

των 10 εκατομμυρίων βαθμών,

protons start to fuse,

αρχίζει η σύντηξη των πρωτονίων,

there's a huge release of energy,

υπάρχει μια τεράστια απελευθέρωση ενέργειας

and --

και,

bam!

μπαμ!

We have our first stars.

Έχουμε τα πρώτα μας αστέρια.

From about 200 million years after the Big Bang,

Περίπου 200 εκατομμύρια χρόνια μετά τη Μεγάλη Έκρηξη,

stars begin to appear all through the universe,

αστέρια αρχίζουν να εμφανίζονται παντού μέσα στο σύμπαν,

billions of them.

δισεκατομμύρια από αυτά.

And the universe is now significantly more interesting

Και το σύμπαν είναι τώρα σημαντικά πιο ενδιαφέρον

and more complex.

και πιο περίπλοκο.

Stars will create the Goldilocks conditions

Τα άστρα θα δημιουργήσουν τις συνθήκες Χρυσομαλλούσας

for crossing two new thresholds.

για τη διέλευση δύο νέων κατωφλιών.

When very large stars die,

Όταν τα πολύ μεγάλα αστέρια πεθαίνουν,

they create temperatures so high

δημιουργούν θερμοκρασίες τόσο υψηλές

that protons begin to fuse in all sorts of exotic combinations,

που τα πρωτόνια αρχίζουν να συντήσσονται σε μία ποικιλία από εξωτικούς συνδυασμούς

to form all the elements of the periodic table.

για να διαμορφώσουν όλα τα στοιχεία του περιοδικού πίνακα.

If, like me, you're wearing a gold ring,

Εάν, όπως εγώ, φοράτε ένα χρυσό δαχτυλίδι,

it was forged in a supernova explosion.

σφυρηλατήθηκε σε μια έκρηξη σουπερνόβα.

So now the universe is chemically more complex.

Έτσι τώρα το σύμπαν είναι πιο περίπλοκο χημικά.

And in a chemically more complex universe,

Και σε ένα χημικά πιο πολύπλοκο σύμπαν,

it's possible to make more things.

είναι δυνατό να γίνουν περισσότερα πράγματα.

And what starts happening is that, around young suns,

Και αυτό που ξεκινάει να συμβαίνει είναι πως, γύρω από νεαρούς ήλιους,

young stars,

νεαρά αστέρια,

all these elements combine, they swirl around,

όλα αυτά τα στοιχεία συνδυάζονται, ανακατεύονται,

the energy of the star stirs them around,

η ενέργεια του άστρου τα στριφογυρίζει,

they form particles, they form snowflakes, they form little dust motes,

σχηματίζουν σωματίδια, σχηματίζουν νιφάδες χιονιού,

they form rocks, they form asteroids,

σχηματίζουν μικρά μόρια σκόνης, βράχια, αστεροειδείς,

and eventually, they form planets and moons.

και τελικά, σχηματίζουν πλανήτες και φεγγάρια.

And that is how our solar system was formed,

Και έτσι δημιουργήθηκε το ηλιακό μας σύστημα,

four and a half billion years ago.

τεσσεράμισι δισεκατομμύρια χρόνια πριν.

Rocky planets like our Earth are significantly more complex than stars

Βραχώδεις πλανήτες όπως η Γη μας, είναι σημαντικά πιο περίπλοκοι απ' ότι τα άστρα,

because they contain a much greater diversity of materials.

επειδή περιέχουν μια πολύ μεγαλύτερη ποικιλία υλικών.

So we've crossed a fourth threshold of complexity.

Έτσι έχουμε περάσει το τέταρτο κατώφλι πολυπλοκότητας.

Now, the going gets tougher.

Τώρα, τα πράγματα δυσκολεύουν.

The next stage introduces entities that are significantly more fragile,

Το επόμενο στάδιο εισάγει οντότητες που είναι σημαντικά πιο εύθραυστες,

significantly more vulnerable,

σημαντικά πιο ευάλωτες,

but they're also much more creative

αλλά είναι επίσης σημαντικά πιο δημιουργικές

and much more capable of generating further complexity.

και πολύ περισσότερο ικανές να παράξουν επιπλέον πολυπλοκότητα.

I'm talking, of course, about living organisms.

Μιλάω, φυσικά, για τους ζωντανούς οργανισμούς.

Living organisms are created by chemistry.

Οι ζωντανοί οργανισμοί δημιουργούνται από τη χημεία.

We are huge packages of chemicals.

Είμαστε τεράστια πακέτα από χημικές ουσίες.

So, chemistry is dominated by the electromagnetic force.

Η χημεία κυριαρχείται από την ηλεκτρομαγνητική δύναμη.

That operates over smaller scales than gravity,

Αυτή λειτουργεί σε ακόμα μικρότερες κλίμακες από τη βαρύτητα,

which explains why you and I are smaller than stars or planets.

κάτι που εξηγεί γιατί εσείς και εγώ είμαστε μικρότεροι από τα άστρα ή τους πλανήτες.

Now, what are the ideal conditions for chemistry?

Τώρα, ποιες είναι οι ιδανικές συνθήκες για τη χημεία;

What are the Goldilocks conditions?

Ποιες είναι οι συνθήκες Χρυσομαλλούσας;

Well, first, you need energy,

Λοιπόν, πρώτα χρειάζεται ενέργεια,

but not too much.

αλλά όχι πάρα πολύ.

In the center of a star, there's so much energy

Στο κέντρο ενός άστρου, υπάρχει τόση πολύ ενέργεια,

that any atoms that combine will just get busted apart again.

που όποια άτομα συνδυάζονται θα διαλυθούν ξανά.

But not too little.

Αλλά όχι και πολύ λίγη.

In intergalactic space,

Στο διαγαλαξιακό διάστημα, υπάρχει τόσο λίγη ενέργεια

there's so little energy that atoms can't combine.

που τα άτομα δεν μπορούν να συνδυαστούν.

What you want is just the right amount,

Αυτό που χρειάζεστε είναι ακριβώς η σωστή ποσότητα

and planets, it turns out, are just right,

και οι πλανήτες, αποδεικνύεται, την έχουν,

because they're close to stars, but not too close.

γιατί είναι κοντά στα άστρα, αλλά όχι πολύ κοντά.

You also need a great diversity of chemical elements,

Χρειάζεστε επίσης μεγάλη ποικιλία από χημικά στοιχεία,

and you need liquids, such as water.

και θα πρέπει να έχετε υγρά όπως νερό.

Why?

Γιατί;

Well, in gases, atoms move past each other so fast

Στα αέρια, τα άτομα κινούνται τόσο γρήγορα

that they can't hitch up.

που δεν μπορούν να ενωθούν.

In solids,

Στα στερεά,

atoms are stuck together, they can't move.

τα άτομα έχουν δεσμούς μεταξύ τους, δεν μπορούν να κινηθούν.

In liquids,

Στα υγρά,

they can cruise and cuddle

μπορούν να ταξιδεύουν και να αγκαλιάζονται

and link up to form molecules.

και να ενώνονται σχηματίζοντας μόρια.

Now, where do you find such Goldilocks conditions?

Τώρα, πού βρίσκουμε τέτοιες ιδανικές συνθήκες;

Well, planets are great,

Οι πλανήτες είναι εξαιρετικοί,

and our early Earth was almost perfect.

και η πρώιμη Γη ήταν σχεδόν τέλεια.

It was just the right distance from its star

Είχε ακριβώς τη σωστή απόσταση από το άστρο της

to contain huge oceans of liquid water.

ώστε να περιέχει τεράστιους ωκεανούς με ανοιχτό νερό.

And deep beneath those oceans,

Και βαθιά κάτω από αυτούς τους ωκεανούς

at cracks in the Earth's crust,

σε ρήγματα του φλοιού της Γης,

you've got heat seeping up from inside the Earth,

έχουμε ζέστη που αναδύεται από το εσωτερικό της Γης,

and you've got a great diversity of elements.

και μεγάλη ποικιλία στοιχείων.

So at those deep oceanic vents,

Σε αυτές τις βαθιές υποθαλάσσιες πηγές,

fantastic chemistry began to happen,

άρχισαν εκπληκτικές χημικές αντιδράσεις

and atoms combined in all sorts of exotic combinations.

και τα άτομα ενώθηκαν σε όλων των ειδών τους εξωτικούς συνδυασμούς.

But of course, life is more than just exotic chemistry.

Αλλά φυσικά, η ζωή είναι κάτι περισσότερο από απλή εξωτική χημεία.

How do you stabilize those huge molecules

Πώς σταθεροποιείς αυτά τα τεράστια μόρια

that seem to be viable?

που μοιάζουν βιώσιμα;

Well, it's here that life introduces an entirely new trick.

Εδώ λοιπόν η ζωή εισάγει ένα εντελώς καινούργιο κόλπο.

You don't stabilize the individual;

Δεν σταθεροποιείς το μεμονωμένο άτομο,

you stabilize the template,

σταθεροποιείς το πρότυπο,

the thing that carries information,

αυτό που μεταφέρει την πληροφορία

and you allow the template to copy itself.

και του επιτρέπεις να αντιγράψει τον εαυτό του.

And DNA, of course, is the beautiful molecule

Και το DNA, φυσικά, είναι το πανέμορφο μόριο

that contains that information.

που περιέχει αυτή την πληροφορία.

You'll be familiar with the double helix of DNA.

Όλοι γνωρίζετε τη διπλή έλικα του DNA.

Each rung contains information.

Κάθε σκαλοπάτι περιέχει πληροφορίες.

So, DNA contains information about how to make living organisms.

Το DNA λοιπόν περιέχει πληροφορίες για το πώς να δημιουργήσει ζωντανούς οργανισμούς.

And DNA also copies itself.

Και το DNA αντιγράφει τον εαυτό του.

So, it copies itself

Αντιγράφει τον εαυτό του

and scatters the templates through the ocean.

και σκορπίζει τα πρότυπα στον ωκεανό.

So the information spreads.

Έτσι, η πληροφορία διαδίδεται.

Notice that information has become part of our story.

Παρατηρήστε ότι η πληροφορία έχει γίνει μέρος της ιστορίας μας.

The real beauty of DNA though is in its imperfections.

Η πραγματική ομορφιά του DNA όμως, είναι οι ατέλειές του.

As it copies itself, once in every billion rungs,

Καθώς αντιγράφει τον εαυτό του, μια φορά κάθε δισεκατομμύριο σκαλοπάτια

there tends to be an error.

τείνει να κάνει ένα σφάλμα.

And what that means is that DNA is, in effect, learning.

Και αυτό σημαίνει πως το DNA ουσιαστικά μαθαίνει.

It's accumulating new ways of making living organisms

Συγκεντρώνει νέους τρόπους να δημιουργεί ζωντανούς οργανισμούς

because some of those errors work.

γιατί κάποια από αυτά τα σφάλματα είναι αποτελεσματικά.

So DNA's learning

Έτσι, το DNA μαθαίνει

and it's building greater diversity and greater complexity.

και χτίζει μεγαλύτερη ποικιλία και πολυπλοκότητα.

And we can see this happening over the last four billion years.

Και το βλέπουμε αυτό να συμβαίνει τα τελευταία 4 δισεκατομμύρια χρόνια.

For most of that time of life on Earth,

Για το μεγαλύτερο μέρος αυτού του διαστήματος στη Γη,

living organisms have been relatively simple --

οι ζωντανοί οργανισμοί είναι σχετικά απλοί --

single cells.

μονοκύτταροι.

But they had great diversity, and, inside, great complexity.

Αλλά είχαν μεγάλη ποικιλία, και, εσωτερικά, μεγάλη πολυπλοκότητα.

Then from about 600 to 800 million years ago,

Τότε, μεταξύ 600 και 800 εκατομμυρίων χρόνων πριν,

multi-celled organisms appear.

εμφανίζονται πολυκύτταροι οργανισμοί.

You get fungi, you get fish,

Έχουμε τους μύκητες, έχουμε τα ψάρια,

you get plants,

έχουμε τα φυτά,

you get amphibia, you get reptiles,

έχουμε τα αμφίβια, έχουμε τα ερπετά

and then, of course, you get the dinosaurs.

και μετά, φυσικά, έχουμε τους δεινόσαυρους.

And occasionally, there are disasters.

Και περιστασιακά, υπάρχουν και καταστροφές.

Sixty-five million years ago,

65 εκατομμύρια χρόνια πριν,

an asteroid landed on Earth

ένας αστεροειδής χτύπησε τη Γη

near the Yucatan Peninsula,

κοντά στη χερσόνησο Γιουκατάν,

creating conditions equivalent to those of a nuclear war,

δημιουργώντας συνθήκες αντίστοιχες με αυτές ενός πυρηνικού πολέμου

and the dinosaurs were wiped out.

και οι δεινόσαυροι αφανίστηκαν.

Terrible news for the dinosaurs,

Δυσάρεστα νέα για τους δεινόσαυρους

but great news for our mammalian ancestors,

αλλά σπουδαία νέα για τα θηλαστικά-προγόνους μας,

who flourished

που άκμασαν

in the niches left empty by the dinosaurs.

στο κενό που άφησαν οι δεινόσαυροι.

And we human beings are part of that creative evolutionary pulse

Και εμείς οι άνθρωποι είμαστε μέρος αυτού του δημιουργικού εξελικτικού παλμού

that began 65 million years ago

που ξεκίνησε 65 εκατομμύρια χρόνια πριν

with the landing of an asteroid.

με την πρόσκρουση ενός αστεροειδούς.

Humans appeared about 200,000 years ago.

Ο άνθρωπος εμφανίστηκε περίπου 200.000 χρόνια πριν.

And I believe we count as a threshold in this great story.

Και πιστεύω ότι μετράμε ως ένα κατώφλι σε αυτή τη σπουδαία ιστορία.

Let me explain why.

Θα σας εξηγήσω γιατί.

We've seen that DNA learns in a sense,

Ξέρουμε ότι το DNA μαθαίνει κατά κάποιο τρόπο,

it accumulates information.

συγκεντρώνει πληροφορίες.

But it is so slow.

Αλλά, είναι τόσο αργό.

DNA accumulates information through random errors,

Το DNA συγκεντρώνει πληροφορίες από τυχαία λάθη,

some of which just happen to work.

μερικά από τα οποία απλά τυγχάνει να πετύχουν.

But DNA had actually generated a faster way of learning:

Αλλά το DNA είχε δημιουργήσει ένα ταχύτερο τρόπο εκμάθησης:

it had produced organisms with brains,

παρήγαγε οργανισμούς με εγκέφαλο,

and those organisms can learn in real time.

και αυτοί οι οργανισμοί μπορούν να μάθουν σε πραγματικό χρόνο.

They accumulate information, they learn.

Μαζεύουν πληροφορίες, μαθαίνουν.

The sad thing is, when they die,

Το λυπηρό είναι, όταν πεθαίνουν,

the information dies with them.

οι πληροφορίες πεθαίνουν μαζί τους.

Now what makes humans different is human language.

Αυτό που διαφοροποιεί τον άνθρωπο είναι η ανθρώπινη ομιλία.

We are blessed with a language, a system of communication,

Είμαστε ευλογημένοι με μία γλώσσα, ένα σύστημα επικοινωνίας,

so powerful and so precise

τόσο ισχυρό και τόσο ακριβές

that we can share what we've learned with such precision

ώστε μπορούμε να μοιραστούμε αυτά που έχουμε μάθει με τόση ακρίβεια

that it can accumulate in the collective memory.

που συγκεντρώνονται στη συλλογική μνήμη.

And that means

Και αυτό σημαίνει

it can outlast the individuals who learned that information,

ότι επιβιώνει πέρα από τα άτομα που έμαθαν την πληροφορία,

and it can accumulate from generation to generation.

και συγκεντρώνεται από γενιά σε γενιά.

And that's why, as a species, we're so creative and so powerful,

Γι' αυτό, σαν είδος, είμαστε τόσο δημιουργικοί και τόσο ισχυροί

and that's why we have a history.

και γι' αυτό έχουμε ιστορία.

We seem to be the only species in four billion years

Φαίνεται ότι είμαστε το μόνο είδος εδώ και 4 δισεκατομμύρια χρόνια

to have this gift.

που έχει αυτό το χάρισμα.

I call this ability collective learning.

Ονομάζω αυτή την ικανότητα συλλογική μάθηση.

It's what makes us different.

Αυτή μας κάνει διαφορετικούς.

We can see it at work in the earliest stages of human history.

Τη βλέπουμε εν δράσει στα πρώιμα στάδια της ανθρώπινης ιστορίας.

We evolved as a species in the savanna lands of Africa,

Εξελιχθήκαμε ως είδος στις σαβάννες της Αφρικής,

but then you see humans migrating into new environments,

αλλά μετά βλέπουμε ανθρώπους να μεταναστεύουν σε νέα περιβάλλοντα,

into desert lands, into jungles,

σε ερήμους, σε ζούγκλες,

into the Ice Age tundra of Siberia --

στην παγωμένη τούντρα της Σιβηρίας --

tough, tough environment --

σκληρά, πολύ σκληρά περιβάλλοντα --

into the Americas, into Australasia.

στην Αμερική, στην Αυστραλασία.

Each migration involved learning --

Κάθε μετακίνηση σήμαινε εκμάθηση --

learning new ways of exploiting the environment,

εκμάθηση νέων τρόπων εκμετάλλευσης του περιβάλλοντος,

new ways of dealing with their surroundings.

νέων τρόπων αντιμετώπισης του περιβάλλοντος χώρου.

Then 10,000 years ago,

Τότε, 10.000 χρόνια πριν,

exploiting a sudden change in global climate

εκμεταλλευόμενοι μία απότομη αλλαγή του παγκόσμιου κλίματος

with the end of the last ice age,

με το τέλος της τελευταίας περιόδου των παγετώνων,

humans learned to farm.

ο άνθρωπος έμαθε να καλλιεργεί.

Farming was an energy bonanza.

Η γεωργία ήταν ένα χρυσωρυχείο ενέργειας.

And exploiting that energy, human populations multiplied.

Με την εκμετάλλευση αυτής της ενέργειας, ο ανθρώπινος πληθυσμός πολλαπλασιάστηκε.

Human societies got larger, denser, more interconnected.

Οι ανθρώπινες κοινωνίες μεγάλωσαν, πύκνωσαν, έγιναν περισσότερο διασυνδεδεμένες.

And then from about 500 years ago,

Και τότε, περίπου 500 χρόνια πριν,

humans began to link up globally

οι άνθρωποι ξεκίνησαν να διασυνδέονται παγκοσμίως

through shipping, through trains,

μέσω της ναυτιλίας, των σιδηροδρόμων,

through telegraph, through the Internet,

του τηλέγραφου, του διαδικτύου,

until now we seem to form a single global brain

ώσπου πλέον μοιάζουμε να σχηματίζουμε έναν κοινό παγκόσμιο εγκέφαλο

of almost seven billion individuals.

από σχεδόν επτά δισεκατομμύρια μεμονωμένα άτομα.

And that brain is learning at warp speed.

Και αυτός ο εγκέφαλος μαθαίνει με ταχύτητα φωτός.

And in the last 200 years, something else has happened.

Και τα τελευταία 200 χρόνια, συνέβη κάτι ακόμα:

We've stumbled on another energy bonanza

πέσαμε πάνω σ' ένα άλλο χρυσωρυχείο ενέργειας,

in fossil fuels.

τα ορυκτά καύσιμα.

So fossil fuels and collective learning together

Έτσι, ορυκτά καύσιμα και συλλογική εκμάθηση μαζί

explain the staggering complexity we see around us.

εξηγούν τη συγκλονιστική πολυπλοκότητα που βλέπουμε γύρω μας.

So --

Έτσι --

Here we are,

Ερχόμαστε, λοιπόν, εδώ

back at the convention center.

πίσω στο συνεδριακό κέντρο.

We've been on a journey, a return journey, of 13.7 billion years.

Πήγαμε ένα ταξίδι, μετ' επιστροφής, 13,7 δισεκατομμυρίων χρόνων.

I hope you agree this is a powerful story.

Ελπίζω να συμφωνείτε ότι αυτή είναι μια συγκλονιστική ιστορία.

And it's a story in which humans play an astonishing and creative role.

Είναι μια ιστορία στην οποία ο άνθρωπος παίζει έναν εκπληκτικό και δημιουργικό ρόλο.

But it also contains warnings.

Αλλά περιέχει επίσης και προειδοποιήσεις.

Collective learning is a very, very powerful force,

Η συλλογική μάθηση είναι μία πολύ, πολύ ισχυρή δύναμη,

and it's not clear that we humans are in charge of it.

και δεν είναι ξεκάθαρο πως εμείς οι άνθρωποι την ελέγχουμε.

I remember very vividly as a child growing up in England,

Θυμάμαι πολύ έντονα ως παιδί που μεγάλωσε στην Αγγλία

living through the Cuban Missile Crisis.

την πυραυλική κρίση στην Κούβα.

For a few days, the entire biosphere

Για μερικές ημέρες, ολόκληρη η βιόσφαιρα

seemed to be on the verge of destruction.

φαινόταν να είναι στα πρόθυρα της καταστροφής.

And the same weapons are still here,

Και τα ίδια όπλα είναι ακόμα εδώ

and they are still armed.

και είναι ακόμα οπλισμένα.

If we avoid that trap, others are waiting for us.

Εάν αποφύγουμε αυτή την παγίδα, μας περιμένουν και άλλες.

We're burning fossil fuels at such a rate

Καταναλώνουμε ορυκτά καύσιμα με τέτοιο ρυθμό

that we seem to be undermining the Goldilocks conditions

που μοιάζουμε να υπονομεύουμε τις συνθήκες Χρυσομαλλούσας

that made it possible for human civilizations

που επέτρεψαν στους ανθρώπινους πολιτισμούς

to flourish over the last 10,000 years.

να ανθίσουν τα τελευταία 10.000 χρόνια.

So what big history can do

Αυτό που μπορεί να κάνει η Μεγάλη Αφήγηση

is show us the nature of our complexity and fragility

είναι να μας δείξει τη φύση της πολυπλοκότητας και της ευθραυστότητάς μας

and the dangers that face us,

και τους κινδύνους που αντιμετωπίζουμε,

but it can also show us our power with collective learning.

αλλά μπορεί επίσης να μας δείξει τη δύναμή μας με τη συλλογική μάθηση.

And now, finally --

Τέλος, τώρα

this is what I want.

θα σας πω τι θέλω.

I want my grandson, Daniel,

Θέλω ο εγγονός μου ο Ντάνιελ

and his friends and his generation,

και οι φίλοι του και η γενιά του,

throughout the world,

σε όλο τον κόσμο,

to know the story of big history,

να μάθουν την ιστορία της Μεγάλης Αφήγησης,

and to know it so well

και να την ξέρουν τόσο καλά

that they understand both the challenges that face us

που να καταλάβουν τόσο τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε

and the opportunities that face us.

όσο και τις ευκαιρίες.

And that's why a group of us

Και γι' αυτό το λόγο μια ομάδα από εμάς

are building a free, online syllabus

φτιάχνει ένα διαδικτυακό, δωρεάν πρόγραμμα μαθήματος

in big history

για τη Μεγάλη Αφήγηση

for high-school students throughout the world.

για τους μαθητές γυμνασίου σε όλο τον κόσμο.

We believe that big history

Πιστεύουμε ότι η Μεγάλη Αφήγηση

will be a vital intellectual tool for them,

θα είναι ένα βασικό διανοητικό εργαλείο γι' αυτούς,

as Daniel and his generation

καθώς ο Ντάνιελ και η γενιά του

face the huge challenges

αντιμετωπίζουν τις μεγάλες αλλαγές

and also the huge opportunities

και τις τεράστιες ευκαιρίες

ahead of them at this threshold moment

που θα συναντήσουν μπροστά τους σε αυτό το κατώφλι

in the history of our beautiful planet.

στην ιστορία του όμορφου πλανήτη μας.

I thank you for your attention.

Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας.

(Applause)

(Χειροκρότημα)