Atheism 2.0 | Alain de Botton

Μετάφραση: Dimitra Papageorgiou Επιμέλεια: Constantine Anetakis

One of the most common ways of dividing the world

Ένας προσφιλής τρόπος διαίρεσης των ανθρώπων

is into those who believe

είναι σ' εκείνους που πιστεύουν

and those who don't --

και σ' εκείνους που δεν πιστεύουν -

into the religious and the atheists.

σε πιστούς και άθεους.

And for the last decade or so,

Την τελευταία δεκαετία περίπου,

it's been quite clear

ήταν προφανές

what being an atheist means.

τι σήμαινε να είσαι άθεος.

There have been some very vocal atheists

Υπήρξαν ορισμένοι λαλίστατοι άθεοι

who've pointed out,

που έδειξαν πως δεν είναι μόνο

not just that religion is wrong,

λανθασμένη η έννοια της θρησκείας

but that it's ridiculous.

αλλά είναι και γελοία.

These people, many of whom have lived in North Oxford,

Αυτοί οι άνθρωποι, πολλοί εκ των οποίων έχουν ζήσει στη Βόρεια Οξφόρδη,

have argued --

έχουν επιχειρηματολογήσει --

they've argued that believing in God

έχουν υποστηρίξει πως η πίστη στο Θεό

is akin to believing in fairies

είναι παρόμοια με την πίστη στις νεράιδες

and essentially that the whole thing

και πως κατ' ουσίαν όλο το θέμα

is a childish game.

είναι ένα παιδιάστικο παιχνίδι.

Now I think it's too easy.

Νομίζω πως αυτό παραείναι απλό.

I think it's too easy

Είναι πολύ εύκολο

to dismiss the whole of religion that way.

να απορρίψεις συλλήβδην τη θρησκεία έτσι.

And it's as easy as shooting fish in a barrel.

Είναι τόσο εύκολο όσο η αλφαβήτα.

And what I'd like to inaugurate today

Αυτό που θα ήθελα να εγκαινιάσουμε σήμερα

is a new way of being an atheist --

είναι ένας νέος τρόπος για να είσαι άθεος --

if you like, a new version of atheism

αν θέλετε μια νέα έκδοση αθεϊσμού·

we could call Atheism 2.0.

θα μπορούσαμε να την πούμε Αθεϊσμό 2.0.

Now what is Atheism 2.0?

Τι είναι λοιπόν ο Αθεϊσμός 2.0;

Well it starts from a very basic premise:

Ξεκινά από μια πολύ βασική προϋπόθεση:

of course, there's no God.

Φυσικά και δεν υπάρχει Θεός.

Of course, there are no deities or supernatural spirits

Φυσικά και δεν υπάρχουν θεότητες ή υπερφυσικά πνεύματα

or angels, etc.

ή άγγελοι κτλ.

Now let's move on; that's not the end of the story,

Τώρα ας προχωρήσουμε· δεν είναι το τέλος της ιστορίας αυτό,

that's the very, very beginning.

είναι μόνο η αρχή.

I'm interested in the kind of constituency

Ενδιαφέρομαι για το είδος της υποστήριξης

that thinks something along these lines:

που σκέφτεται περίπου το εξής:

that thinks, "I can't believe in any of this stuff.

Λέει «Δεν μπορώ να πιστέψω σε τίποτα απ' αυτά.

I can't believe in the doctrines.

Δεν μπορώ να πιστέψω σε δόγματα.

I don't think these doctrines are right.

Δεν πιστεύω πως είναι σωστά.

But," a very important but, "I love Christmas carols.

«Όμως» -- ένα πολύ σημαντικό 'όμως' -- «μου αρέσουν τα Χριστουγεννιάτικα κάλαντα.

I really like the art of Mantegna.

Μ' αρέσει ιδιαίτερα η τέχνη του Μαντένια.

I really like looking at old churches.

Μ' αρέσει να βλέπω παλιές εκκλησίες.

I really like turning the pages of the Old Testament."

Μ' αρέσει να γυρίζω τις σελίδες της Παλαιάς Διαθήκης».

Whatever it may be,

Ό,τι κι αν είναι,

you know the kind of thing I'm talking about --

ξέρετε για ποιο πράγμα μιλάω --

people who are attracted to the ritualistic side,

άνθρωποι που έλκονται από το τελετουργικό μέρος,

the moralistic, communal side of religion,

το ηθικολογικό, την κοινωνική πλευρά της θρησκείας,

but can't bear the doctrine.

αλλά δεν αντέχουν το δόγμα.

Until now, these people have faced a rather unpleasant choice.

Μέχρι τώρα, αυτοί οι άνθρωποι έχουν αντιμετωπίσει μια δυσάρεστη επιλογή.

It's almost as though either you accept the doctrine

Είναι σχεδόν σαν να πρέπει να δεχτείτε το δόγμα

and then you can have all the nice stuff,

για να έχετε όλα τα ωραία πράγματα,

or you reject the doctrine and

ή ν' απορρίψετε το δόγμα

you're living in some kind of spiritual wasteland

και να ζήσετε σε κάποιου είδους πνευματική έρημο

under the guidance of CNN and Walmart.

με την καθοδήγηση του CNN και του Walmart.

So that's a sort of tough choice.

Είναι λοιπόν μια δύσκολη επιλογή.

I don't think we have to make that choice.

Δεν νομίζω πως πρέπει να την κάνουμε.

I think there is an alternative.

Πιστεύω πως υπάρχει εναλλακτική πρόταση.

I think there are ways --

Πιστεύω πως υπάρχουν τρόποι --

and I'm being both very respectful and completely impious --

και είμαι ταυτόχρονα πολύ ευσεβής και εντελώς ασεβής --

of stealing from religions.

να κλέψεις από τις θρησκείες.

If you don't believe in a religion,

Αν δεν πιστεύετε σε κάποια θρησκεία,

there's nothing wrong with picking and mixing,

δεν είναι λάθος η επιλογή, η ανάμειξη,

with taking out the best sides of religion.

και η διαλογή των καλύτερων πλευρών της.

And for me, atheism 2.0

Για μένα ο αθεϊσμός 2.0

is about both, as I say,

είναι και τα δύο, όπως λέω:

a respectful and an impious way

Ένας σεβάσμιος κι ένας ασεβής τρόπος,

of going through religions and saying, "What here could we use?"

ν' ανατρέχεις στις θρησκείες και να λες «Τι θα μπορούσαμε να πάρουμε από εδώ;»

The secular world is full of holes.

Ο μη θρησκευτικός κόσμος είναι γεμάτος τρύπες.

We have secularized badly, I would argue.

Έχουμε εκκοσμικευτεί άσχημα, θα έλεγα.

And a thorough study of religion

Μια ενδελεχής μελέτη της θρησκείας

could give us all sorts of insights

θα μπορούσε να μας δώσει κάθε είδους ενορατικότητα

into areas of life that are not going too well.

σε πτυχές της ζωής που δεν πηγαίνουν πολύ καλά.

And I'd like to run through a few of these today.

Θα ήθελα να μιλήσω για μερικές από αυτές σήμερα.

I'd like to kick off by looking at education.

Θα ήθελα να ξεκινήσω από την εκπαίδευση.

Now education is a field

Η εκπαίδευση είναι ένας τομέας

the secular world really believes in.

που ο μη θρησκευτικός κόσμος εμπιστεύεται.

When we think about how we're going to make the world a better place,

Όταν σκεφτόμαστε πώς να κάνουμε τον κόσμο καλύτερο,

we think education; that's where we put a lot of money.

σκεφτόμαστε την εκπαίδευση· εκεί στοιχηματίζουμε.

Education is going to give us, not only commercial skills, industrial skills,

Η εκπαίδευση δεν θα μας δώσει μόνο εμπορικές και βιομηχανικές δεξιότητες,

it's also going to make us better people.

αλλά θα μας κάνει και καλύτερους ανθρώπους.

You know the kind of thing a commencement address is, and graduation ceremonies,

Ξέρετε το λόγο που αποτελεί το εναρκτήριο λάκτισμα και τις τελετές αποφοίτησης,

those lyrical claims

αυτούς τους λυρικούς ισχυρισμούς

that education, the process of education -- particularly higher education --

πως η εκπαίδευση, η διαδικασία της εκπαίδευσης -- ειδικά η ανώτερη --

will make us into nobler and better human beings.

θα μας μετατρέψει σε ευγενέστερους και καλύτερους ανθρώπους.

That's a lovely idea.

Αυτή είναι μια θαυμάσια ιδέα.

Interesting where it came from.

Έχει ενδιαφέρον από πού προήλθε.

In the early 19th century,

Στις αρχές του 19ου αιώνα,

church attendance in Western Europe

ο εκκλησιασμός στη Δυτική Ευρώπη

started sliding down very, very sharply, and people panicked.

άρχισε να υποχωρεί πολύ, πολύ έντονα, και οι άνθρωποι πανικοβλήθηκαν.

They asked themselves the following question.

Έκαναν την ακόλουθη ερώτηση:

They said, where are people going to find the morality,

Πού θα μάθουν οι άνθρωποι περί ηθικής,

where are they going to find guidance,

πού θα βρουν καθοδήγηση,

and where are they going to find sources of consolation?

και από πού θ' αντλήσουν παρηγοριά;

And influential voices came up with one answer.

Ισχυρές φωνές αναδύθηκαν τότε με μια απάντηση.

They said culture.

Μίλησαν για πολιτισμό.

It's to culture that we should look

Πρέπει να στραφούμε στον πολιτισμό

for guidance, for consolation, for morality.

για καθοδήγηση, παρηγοριά και ηθικές αρχές.

Let's look to the plays of Shakespeare,

Ας δούμε τα θεατρικά του Σαίξπηρ,

the dialogues of Plato, the novels of Jane Austen.

τους διαλόγους του Πλάτωνα, τις νουβέλες της Τζέιν Όστεν.

In there, we'll find a lot of the truths

Θα βρούμε σ' αυτά πολλές αλήθειες

that we might previously have found in the Gospel of Saint John.

που βρίσκαμε προηγουμένως στα ευαγγέλια του Άγιου Ιωάννη.

Now I think that's a very beautiful idea and a very true idea.

Πιστεύω πως αυτή είναι μια όμορφη και πολύ αληθινή ιδέα.

They wanted to replace scripture with culture.

Θέλησαν να αντικαταστήσουν τις γραφές με τον πολιτισμό.

And that's a very plausible idea.

Αυτή είναι μια εύλογη ιδέα.

It's also an idea that we have forgotten.

Είναι επίσης μια ιδέα που έχουμε ξεχάσει.

If you went to a top university --

Αν πηγαίνατε σε ένα κορυφαίο πανεπιστήμιο -

let's say you went to Harvard or Oxford or Cambridge --

ας πούμε πως πηγαίνατε στο Χάρβαρντ, στο Όξφορντ ή στο Κέμπριτζ --

and you said, "I've come here

και λέγατε, «Ήρθα...

because I'm in search of morality, guidance and consolation;

επειδή αναζητώ καθοδήγηση, παρηγοριά και ηθική·

I want to know how to live,"

Θέλω να μάθω πώς να ζω»,

they would show you the way to the insane asylum.

θα σας έδειχναν το δρόμο για το τρελάδικο.

This is simply not what our grandest and best institutes of higher learning

Απλά δεν είναι αυτό που τα μεγαλεπήβολα και καλύτερα ιδρύματα της ανώτερης εκπαίδευσης

are in the business of.

μπορούν να κάνουν.

Why? They don't think we need it.

Γιατί; Επειδή δεν νομίζουν πως μας χρειάζεται.

They don't think we are in an urgent need of assistance.

Δεν πιστεύουν πως χρειαζόμαστε άμεσα βοήθεια.

They see us as adults, rational adults.

Μας βλέπουν ως ενήλικες, λογικούς ενήλικες.

What we need is information.

Αυτό που μας χρειάζεται είναι η πληροφορία.

We need data, we don't need help.

Χρειαζόμαστε στοιχεία, δεν χρειαζόμαστε βοήθεια.

Now religions start from a very different place indeed.

Οι θρησκείες ξεκινούν από πολύ διαφορετική αφετηρία.

All religions, all major religions,

Όλες οι θρησκείες, όλες οι μεγάλες θρησκείες,

at various points call us children.

σε διάφορα σημεία, μας αποκαλούν παιδιά.

And like children,

Και σαν παιδιά,

they believe that we are in severe need of assistance.

πιστεύουν πως έχουμε σοβαρή ανάγκη για βοήθεια.

We're only just holding it together.

Ίσα που τα καταφέρνουμε.

Perhaps this is just me, maybe you.

Ίσως να είμαι μόνο εγώ, ίσως εσείς.

But anyway, we're only just holding it together.

Πάντως, ίσα που τα καταφέρνουμε.

And we need help. Of course, we need help.

Χρειαζόμαστε βοήθεια. Φυσικά και τη χρειαζόμαστε.

And so we need guidance and we need didactic learning.

Άρα θέλουμε καθοδήγηση και διδάγματα.

You know, in the 18th century in the U.K.,

Τον 18ο αιώνα στο Ηνωμένο Βασίλειο,

the greatest preacher, greatest religious preacher, was a man called John Wesley,

ο μεγαλύτερος ιεροκήρυκας, ήταν κάποιος που λεγόταν Τζον Γουέσλι.

who went up and down this country delivering sermons,

γύρισε όλη τη χώρα κάνοντας κηρύγματα,

advising people how they could live.

συμβουλεύοντας τους ανθρώπους πώς να ζήσουν.

He delivered sermons on the duties of parents to their children

Έκανε κήρυγμα για τα καθήκοντα των γονέων έναντι των παιδιών

and children to their parents,

και των παιδιών έναντι των γονέων,

the duties of the rich to the poor and the poor to the rich.

για τα καθήκοντα των πλουσίων έναντι των φτωχών και των φτωχών έναντι των πλουσίων.

He was trying to tell people how they should live

Προσπαθούσε να πει στους ανθρώπους πώς έπρεπε να ζήσουν

through the medium of sermons,

μέσω των κηρυγμάτων,

the classic medium of delivery of religions.

το κλασσικό μέσο παράδοσης των θρησκειών.

Now we've given up with the idea of sermons.

Πλέον έχουμε απορρίψει την ιδέα των κηρυγμάτων.

If you said to a modern liberal individualist,

Αν πείτε σε έναν μοντέρνο φιλελεύθερο ατομικιστή:

"Hey, how about a sermon?"

«Τι θα έλεγες για ένα κήρυγμα;»

they'd go, "No, no. I don't need one of those.

θα σας απαντήσει: «Όχι δεν το χρειάζομαι.

I'm an independent, individual person."

Είμαι ένας ανεξάρτητος άνθρωπος».

What's the difference between a sermon

Ποια είναι η διαφορά ενός κηρύγματος

and our modern, secular mode of delivery, the lecture?

από τον μοντέρνο, κοσμικό τρόπο παράδοσης, τη διάλεξη;

Well a sermon wants to change your life

Το κήρυγμα θέλει ν' αλλάξει τη ζωή σου

and a lecture wants to give you a bit of information.

ενώ η διάλεξη θέλει να σου δώσει μερικές πληροφορίες.

And I think we need to get back to that sermon tradition.

Πιστεύω πως πρέπει να γυρίσουμε πίσω, στο παραδοσιακό κήρυγμα.

The tradition of sermonizing is hugely valuable,

Το παραδοσιακό κήρυγμα, είναι εξαιρετικά πολύτιμο,

because we are in need of guidance,

επειδή έχουμε ανάγκη από καθοδήγηση,

morality and consolation --

ηθική και παρηγοριά --

and religions know that.

και οι θρησκείες το ξέρουν αυτό.

Another point about education:

Ένα άλλο σημείο την εκπαίδευσης:

we tend to believe in the modern secular world

έχουμε την τάση να πιστεύουμε στον μοντέρνο κόσμο

that if you tell someone something once, they'll remember it.

πως αν πούμε σε κάποιον κάτι, μια φορά, θα το θυμάται.

Sit them in a classroom, tell them about Plato

Βάλτε τους σε μια σχολική αίθουσα, πείτε τους για τον Πλάτωνα

at the age of 20, send them out for a career in management consultancy for 40 years,

στα είκοσι, στείλτε τους για καριέρα στη συμβουλευτική διαχείριση επί 40 χρόνια,

and that lesson will stick with them.

κι αυτό το μάθημα θα το θυμούνται για πάντα.

Religions go, "Nonsense.

Οι θρησκείες λένε: «Ανοησίες.

You need to keep repeating the lesson 10 times a day.

Χρειάζεται να επαναλαμβάνεις το μάθημα δέκα φορές την ημέρα.

So get on your knees and repeat it."

Γι' αυτό πέσε στα γόνατα κι επανέλαβε το.»

That's what all religions tell us:

Αυτό μας λένε όλες οι θρησκείες:

"Get on you knees and repeat it 10 or 20 or 15 times a day."

«Πέστε στα γόνατα και επαναλάβετε το 10 ή 20 ή 15 φορές την ημέρα.»

Otherwise our minds are like sieves.

Διαφορετικά το μυαλό μας είναι σαν το κόσκινο.

So religions are cultures of repetition.

Οι θρησκείες είναι η κουλτούρα της επανάληψης.

They circle the great truths again and again and again.

Ανακυκλώνουν τις μεγάλες αλήθειες ξανά και ξανά.

We associate repetition with boredom.

Εμείς συνδέουμε την επανάληψη με την πλήξη.

"Give us the new," we're always saying.

«Δώστε μας το καινούργιο» λέμε συνεχώς.

"The new is better than the old."

«Το νέο είναι καλύτερο από το παλαιό.»

If I said to you, "Okay, we're not going to have new TED.

Αν σας έλεγα: «Λοιπόν δεν θα έχουμε καινούργιο TED.

We're just going to run through all the old ones

Θα ανατρέξουμε σε όλα τα παλιά

and watch them five times because they're so true.

και θα τα δούμε πέντε φορές επειδή είναι τόσο αληθινά.

We're going to watch Elizabeth Gilbert five times

Θα δούμε την Ελίζαμπεθ Γκίλμπερτ πέντε φορές

because what she says is so clever," you'd feel cheated.

επειδή αυτό που λέει είναι τόσο έξυπνο» θα νιώθατε εξαπατημένοι.

Not so if you're adopting a religious mindset.

Δεν θα ήταν έτσι αν υιοθετούσατε ένα θρησκευτικό σκεπτικό.

The other things that religions do

Ένα άλλο πράγμα που κάνουν οι θρησκείες

is to arrange time.

είναι να οργανώνουν το χρόνο.

All the major religions give us calendars.

Όλες οι μεγάλες θρησκείες μας δίνουν ημερολόγια.

What is a calendar?

Τι είναι ένα ημερολόγιο;

A calendar is a way of making sure that across the year

Είναι ένας σίγουρος τρόπος να εξασφαλίσεις ότι κατά τη διάρκεια του χρόνου

you will bump into certain very important ideas.

θα πέσεις πάνω σε συγκεκριμένες, πολύ σημαντικές ιδέες.

In the Catholic chronology, Catholic calendar,

Στο Καθολικό χρονολόγιο, το Καθολικό ημερολόγιο,

at the end of March you will think about St. Jerome

στο τέλος Μαρτίου, θα σκεφτείς τον Άγιο Ιερώνυμο

and his qualities of humility and goodness

και τις ιδιότητές του, την ταπεινότητα, την καλοσύνη

and his generosity to the poor.

και την γενναιοδωρία του προς τους φτωχούς.

You won't do that by accident; you will do that because you are guided to do that.

Δεν το κάνεις αυτό συμπτωματικά· το κάνεις επειδή σε οδήγησαν να το κάνεις.

Now we don't think that way.

Εμείς δεν σκεφτόμαστε έτσι.

In the secular world we think, "If an idea is important, I'll bump into it.

Στον μη θρησκευτικό κόσμο σκεφτόμαστε πως «αν μια ιδέα είναι σημαντική, θα πέσω πάνω της.

I'll just come across it."

Θα τη συναντήσω».

Nonsense, says the religious world view.

Ανοησίες, λέει η θρησκευτική θεώρηση.

Religious view says we need calendars, we need to structure time,

Λέει πως χρειάζονται ημερολόγια, χρειάζεται δομή στο χρόνο,

we need to synchronize encounters.

χρειάζεται συγχρονισμός στις συναντήσεις.

This comes across also

Αυτό το συναντάμε επίσης

in the way in which religions set up rituals

στον τρόπο που οι θρησκείες δημιουργούν τελετουργικά

around important feelings.

γύρω από σημαντικά αισθήματα.

Take the Moon. It's really important to look at the Moon.

Πάρτε παράδειγμα τη Σελήνη. Είναι σημαντικό να κοιτάς τη Σελήνη.

You know, when you look at the Moon,

Όταν την κοιτάς σκέφτεσαι:

you think, "I'm really small. What are my problems?"

«Είμαι πολύ μικρός. Ποια είναι τα προβλήματά μου;»

It sets things into perspective, etc., etc.

Βάζει τα πράγματα στη σωστή τους διάσταση, κτλ, κτλ.

We should all look at the Moon a bit more often. We don't.

Θα 'πρεπε να κοιτάμε συχνότερα τη Σελήνη. Δεν το κάνουμε.

Why don't we? Well there's nothing to tell us, "Look at the Moon."

Γιατί δεν το κάνουμε; Δεν υπάρχει κάτι να μας πει: «Κοίτα τη Σελήνη».

But if you're a Zen Buddhist in the middle of September,

Αν είσαι όμως ένας Βουδιστής Ζεν, στα μέσα του Σεπτέμβρη,

you will be ordered out of your home, made to stand on a canonical platform

διατάσσεσαι να βγεις από το σπίτι σου, υποχρεώνεσαι να σταθείς σε μια θρησκευτική πλατφόρμα

and made to celebrate the festival of Tsukimi,

και οφείλεις να γιορτάσεις το Τσουκίμι,

where you will be given poems to read

όπου θα σου δώσουν να διαβάσεις ποιήματα

in honor of the Moon and the passage of time

προς τιμή της Σελήνης, του χρόνου που περνά

and the frailty of life that it should remind us of.

και την αδυναμία της ζωής που θα 'πρεπε να μας θυμίζει.

You'll be handed rice cakes.

Θα σου δώσουν κέικ από ρύζι.

And the Moon and the reflection on the Moon

Και η Σελήνη καθώς και η αντανάκλασή της

will have a secure place in your heart.

θα αποκτήσουν μια ασφαλή θέση στην καρδιά σου.

That's very good.

Αυτό είναι πολύ καλό.

The other thing that religions are really aware of

Ένα άλλο πράγμα που γνωρίζουν καλά οι θρησκείες

is: speak well --

είναι η ευφράδεια --

I'm not doing a very good job of this here --

Δεν κάνω πολύ καλή δουλειά μ' αυτό εδώ --

but oratory, oratory is absolutely key to religions.

αλλά η ρητορική είναι βασικό κλειδί των θρησκειών.

In the secular world, you can come through the university system and be a lousy speaker

Στον μη θρησκευτικό κόσμο, τελειώνοντας το πανεπιστήμιο μπορεί να είσαι φρικτός ομιλητής

and still have a great career.

και παρ' όλα αυτά να κάνεις λαμπρή καριέρα.

But the religious world doesn't think that way.

Ο θρησκευτικός κόσμος δεν σκέφτεται έτσι.

What you're saying needs to be backed up

Αυτό που λες πρέπει να υποστηρίζεται

by a really convincing way of saying it.

από έναν πειστικό τρόπο εκφοράς.

So if you go to an African-American Pentecostalist church

Αν πάτε σε μια Αφρο-Αμερικάνικη Πεντηκοστιανή εκκλησία

in the American South

στον Αμερικάνικο Νότο

and you listen to how they talk,

κι ακούσετε πώς μιλάνε,

my goodness, they talk well.

ω θεέ μου, μιλάνε καλά.

After every convincing point, people will go, "Amen, amen, amen."

Μετά από κάθε πειστικό σημείο ο κόσμος λέει: «Αμήν, αμήν, αμήν».

At the end of a really rousing paragraph, they'll all stand up,

Στο τέλος κάθε ξεσηκωτικής παραγράφου, σηκώνονται όλοι όρθιοι,

and they'll go, "Thank you Jesus, thank you Christ, thank you Savior."

και λένε «Ευχαριστώ Ιησού, ευχαριστώ Χριστέ, ευχαριστώ Σωτήρα».

If we were doing it like they do it --

Αν το κάναμε όπως αυτοί --

let's not do it, but if we were to do it --

ας μην το κάνουμε, αλλά αν το κάναμε --

I would tell you something like, "Culture should replace scripture."

θα σας έλεγα «Ο πολιτισμός πρέπει ν' αντικαταστήσει τις γραφές».

And you would go, "Amen, amen, amen."

Κι εσείς θα λέγατε «Αμήν, αμήν, αμήν».

And at the end of my talk, you would all stand up

Στο τέλος της ομιλίας μου, θα σηκωνόσασταν όλοι όρθιοι

and you would go, "Thank you Plato, thank you Shakespeare, thank you Jane Austen."

και θα λέγατε «Ευχαριστώ Πλάτων, ευχαριστώ Σαίξπηρ, ευχαριστώ Τζέιν Όστεν».

And we'd know that we had a real rhythm going.

Και θα ξέραμε πως έχουμε αληθινό ρυθμό μεταξύ μας.

All right, all right. We're getting there. We're getting there.

Εντάξει, εντάξει, θα φτάσουμε κι εκεί.

(Applause)

(Χειροκρότημα)

The other thing that religions know is we're not just brains,

Κάτι άλλο που ξέρουν οι θρησκείες είναι πως δεν είμαστε μόνο μυαλό,

we are also bodies.

είμαστε και σώμα.

And when they teach us a lesson,

Όταν μας διδάσκουν ένα μάθημα,

they do it via the body.

το κάνουν μέσω του σώματος.

So for example,

Έτσι για παράδειγμα,

take the Jewish idea of forgiveness.

πάρτε την Ιουδαϊκή ιδέα της συγχώρεσης.

Jews are very interested in forgiveness

Οι Εβραίοι ενδιαφέρονται πολύ για τη συγχώρεση

and how we should start anew and start afresh.

για τις καινούργιες αρχές και τα νέα ξεκινήματα.

They don't just deliver us sermons on this.

Δεν μας κάνουν απλά κήρυγμα γι' αυτό.

They don't just give us books or words about this.

Δεν μας δίνουν απλά βιβλία και λόγια γι' αυτό.

They tell us to have a bath.

Μας λένε να κάνουμε ένα μπάνιο.

So in Orthodox Jewish communities, every Friday you go to a Mikveh.

Έτσι στις Ορθόδοξες Εβραϊκές κοινότητες, κάθε Παρασκευή πηγαίνεις σε ένα Μίκβε.

You immerse yourself in the water,

Βυθίζεις τον εαυτό σου στο νερό,

and a physical action backs up a philosophical idea.

και η φυσική ενέργεια υποστηρίζει τη φιλοσοφική ιδέα.

We don't tend to do that.

Εμείς δεν το κάνουμε αυτό.

Our ideas are in one area and our behavior with our bodies is in another.

Οι ιδέες μας είναι στη μια μεριά και η συμπεριφορά μας με το σώμα μας στην άλλη.

Religions are fascinating in the way they try and combine the two.

Οι θρησκείες είναι συναρπαστικές με τον τρόπο που συνδυάζουν αυτά τα δύο.

Let's look at art now.

Ας δούμε τώρα την τέχνη.

Now art is something that in the secular world,

Η τέχνη στον μη θρησκευτικό κόσμο,

we think very highly of. We think art is really, really important.

χαίρει μεγάλης εκτίμησης. Πιστεύουμε πως είναι πολύ σημαντική.

A lot of our surplus wealth goes to museums, etc.

Ένα ποσό του πλεονάσματος του πλούτου μας, πηγαίνει σε μουσεία κτλ.

We sometimes hear it said

Ακούμε καμιά φορά να λέγεται

that museums are our new cathedrals, or our new churches.

πως τα μουσεία είναι οι νέοι καθεδρικοί μας, οι νέες εκκλησίες μας.

You've heard that saying.

Θα το έχετε ακούσει.

Now I think that the potential is there,

Πιστεύω πως το δυναμικό υπάρχει,

but we've completely let ourselves down.

αλλά έχουμε απογοητεύσει τους εαυτούς μας.

And the reason we've let ourselves down

Ο λόγος που συμβαίνει αυτό

is that we're not properly studying

είναι επειδή δεν μελετάμε σωστά

how religions handle art.

πώς οι θρησκείες χειρίζονται την τέχνη.

The two really bad ideas that are hovering in the modern world

Οι δύο πολύ κακές ιδέες που υπάρχουν στον μοντέρνο κόσμο

that inhibit our capacity to draw strength from art:

που αναστέλλουν την ικανότητά μας ν' αντλούμε δύναμη από την τέχνη:

The first idea is that art should be for art's sake --

Η πρώτη ιδέα είναι πως η τέχνη υπάρχει για την τέχνη --

a ridiculous idea --

μια ανόητη ιδέα --

an idea that art should live in a hermetic bubble

η ιδέα πως η τέχνη πρέπει να βρίσκεται σε μια ερμητική φυσαλίδα

and should not try to do anything with this troubled world.

και δεν πρέπει να έχει καμία σχέση με αυτόν τον δοκιμασμένο κόσμο.

I couldn't disagree more.

Δεν θα μπορούσα να διαφωνώ περισσότερο.

The other thing that we believe is that art shouldn't explain itself,

Το άλλο που πιστεύουμε είναι πως η τέχνη δεν πρέπει να εξηγεί τον εαυτό της,

that artists shouldn't say what they're up to,

πως οι καλλιτέχνες δεν πρέπει ν' αποκαλύπτουν τα σχέδιά τους,

because if they said it, it might destroy the spell

επειδή αν τα πουν μπορεί να καταστραφεί η μαγεία

and we might find it too easy.

και μπορεί να μας φανεί πολύ απλή.

That's why a very common feeling when you're in a museum --

Γι' αυτό ένα πολύ κοινό αίσθημα όταν βρισκόμαστε σ' ένα μουσείο -

let's admit it --

ας το παραδεχτούμε --

is, "I don't know what this is about."

είναι: «Δεν ξέρω τι είναι αυτό».

But if we're serious people, we don't admit to that.

Αν είμαστε όμως σοβαροί, δεν το παραδεχόμαστε.

But that feeling of puzzlement is structural

Αυτό το αίσθημα της αμηχανίας είναι διαρθρωτικό

to contemporary art.

στην σύγχρονη τέχνη.

Now religions have a much saner attitude to art.

Οι θρησκείες έχουν μια πολύ πιο λογική στάση απέναντι στην τέχνη.

They have no trouble telling us what art is about.

Δεν έχουν πρόβλημα να μας εξηγήσουν τι παριστά η τέχνη.

Art is about two things in all the major faiths.

Η τέχνη αφορά δύο πράγματα σε όλες τις μεγάλες θρησκείες.

Firstly, it's trying to remind you

Πρώτον, προσπαθεί να σου υπενθυμίσει

of what there is to love.

τι μπορείς ν' αγαπάς.

And secondly, it's trying to remind you

Και δεύτερον, προσπαθεί να σου υπενθυμίσει

of what there is to fear and to hate.

τι πρέπει να φοβάσαι και να μισείς.

And that's what art is.

Κι αυτό είναι η τέχνη.

Art is a visceral encounter with the most important ideas of your faith.

Η τέχνη είναι μια ενστικτώδης επαφή με τις πιο σημαντικές ιδέες της πίστης σου.

So as you walk around a church,

Καθώς λοιπόν περπατάς μέσα σε μια εκκλησία,

or a mosque or a cathedral,

ή ένα τζαμί, ή έναν καθεδρικό,

what you're trying to imbibe, what you're imbibing is,

αυτό που προσπαθείς ν' απορροφήσεις, αυτό που απορροφάς,

through your eyes, through your senses,

μέσω των ματιών σου, μέσω των αισθήσεων,

truths that have otherwise come to you through your mind.

είναι αλήθειες που σε άλλη περίπτωση έρχονται στο μυαλό σου.

Essentially it's propaganda.

Στην ουσία είναι προπαγάνδα.

Rembrandt is a propagandist

Ο Ρέμπραντ είναι προπαγανδιστής

in the Christian view.

για τη Χριστιανική οπτική.

Now the word "propaganda" sets off alarm bells.

Η λέξη 'προπαγάνδα' χτυπάει καμπανάκια.

We think of Hitler, we think of Stalin. Don't, necessarily.

Σκεφτόμαστε τον Χίτλερ, τον Στάλιν. Δεν είναι απαραίτητο.

Propaganda is a manner of being didactic in honor of something.

Η προπαγάνδα είναι ένας τρόπος να είσαι διδακτικός τιμώντας κάτι.

And if that thing is good, there's no problem with it at all.

Αν αυτό είναι καλό, δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα.

My view is that museums should take a leaf out of the book of religions.

Η άποψή μου είναι ότι τα μουσεία πρέπει ν' αντιγράψουν ένα κομμάτι των θρησκειών.

And they should make sure that when you walk into a museum --

Πρέπει να καταφέρουν, όταν περπατάς μέσα σε ένα μουσείο --

if I was a museum curator,

αν ήμουν ο διευθυντής ενός μουσείου,

I would make a room for love, a room for generosity.

θα έφτιαχνα μια αίθουσα γι' αγάπη, μια αίθουσα για γενναιοδωρία.

All works of art are talking to us about things.

Όλα τα έργα τέχνης, μας μιλούν για κάτι.

And if we were able to arrange spaces

Αν μπορούσαμε να οργανώσουμε χώρους

where we could come across works

όπου θα συναντούσαμε έργα τέχνης

where we would be told, use these works of art

και θα μας έλεγαν να τα χρησιμοποιήσουμε

to cement these ideas in your mind,

ώστε να βάλουμε αυτές τις ιδέες καλά στο μυαλό μας,

we would get a lot more out of art.

θα κερδίζαμε πολλά περισσότερα από την τέχνη.

Art would pick up the duty that it used to have

Η τέχνη θα ξανάπαιρνε το καθήκον που είχε

and that we've neglected because of certain mis-founded ideas.

και που εμείς αμελήσαμε λόγω κάποιων παραστρατημένων ιδεών.

Art should be one of the tools

Η τέχνη θα έπρεπε να είναι ένα από εκείνα τα εργαλεία

by which we improve our society.

με τα οποία βελτιώνουμε την κοινωνία.

Art should be didactic.

Η τέχνη θα έπρεπε να είναι διδακτική.

Let's think of something else.

Ας σκεφτούμε κάτι άλλο.

The people in the modern world, in the secular world,

Οι άνθρωποι στον μοντέρνο κόσμο, στον μη θρησκευτικό κόσμο,

who are interested in matters of the spirit,

που ενδιαφέρονται για τα θέματα του πνεύματος,

in matters of the mind,

για θέματα του μυαλού,

in higher soul-like concerns,

για τις υψηλές ανησυχίες της ψυχής,

tend to be isolated individuals.

τείνουν να είναι απομονωμένα άτομα.

They're poets, they're philosophers, they're photographers, they're filmmakers.

Είναι ποιητές, φιλόσοφοι, φωτογράφοι, σκηνοθέτες.

And they tend to be on their own.

Και τείνουν να μένουν μόνοι τους.

They're our cottage industries. They are vulnerable, single people.

Αποτελούν την οικοτεχνία μας. Είναι ευάλωτοι, μοναχικοί άνθρωποι.

And they get depressed and they get sad on their own.

Και παθαίνουν κατάθλιψη και στεναχωριούνται μόνοι τους.

And they don't really change much.

Και δεν αλλάζουν στ' αλήθεια πολλά.

Now think about religions, think about organized religions.

Σκεφτείτε τώρα τις θρησκείες, σκεφτείτε τις οργανωμένες θρησκείες.

What do organized religions do?

Τι κάνουν οι οργανωμένες θρησκείες;

They group together, they form institutions.

Συγκεντρώνονται και θεσμοθετούν ιδρύματα.

And that has all sorts of advantages.

Αυτό έχει κάθε λογής πλεονεκτήματα.

First of all, scale, might.

Πρώτα απ' όλα την κλίμακα, την ισχύ.

The Catholic Church pulled in 97 billion dollars last year

Η Καθολική Εκκλησία άντλησε 97 δισεκατομμύρια δολάρια πέρυσι

according to the Wall Street Journal.

σύμφωνα με την εφημερίδα Γουόλ Στριτ.

These are massive machines.

Πρόκειται για θεόρατες μηχανές.

They're collaborative, they're branded, they're multinational,

Δρουν συλλογικά, επώνυμα, είναι πολυεθνικές,

and they're highly disciplined.

και άκρως πειθαρχημένες.

These are all very good qualities.

Όλες αυτές είναι εξαιρετικές ιδιότητες.

We recognize them in relation to corporations.

Τις αναγνωρίζουμε σε σχέση με τις επιχειρήσεις.

And corporations are very like religions in many ways,

Οι εταιρείες μοιάζουν με τις θρησκείες με πολλούς τρόπους,

except they're right down at the bottom of the pyramid of needs.

εκτός από τη θέση τους στη βάση της πυραμίδας των αναγκών.

They're selling us shoes and cars.

Μας πωλούν παπούτσια και αυτοκίνητα.

Whereas the people who are selling us the higher stuff --

Ενώ οι άνθρωποι που μας πωλούν υψηλότερα πράγματα --

the therapists, the poets --

οι θεραπευτές, οι ποιητές --

are on their own and they have no power,

είναι μόνοι τους και δεν έχουν καθόλου δύναμη,

they have no might.

δεν έχουν καθόλου ισχύ.

So religions are the foremost example

Έτσι, οι θρησκείες είναι το βασικότερο παράδειγμα

of an institution that is fighting for the things of the mind.

ενός οργάνου που μάχεται για τα ζητήματα του νου.

Now we may not agree with what religions are trying to teach us,

Μπορεί να μην συμφωνούμε με αυτά που μας διδάσκουν οι θρησκείες,

but we can admire the institutional way

αλλά μπορούμε να θαυμάσουμε τον θεσμικό τρόπο

in which they're doing it.

με τον οποίο το κάνουν.

Books alone, books written by lone individuals,

Μόνα τους τα βιβλία, γραμμένα από μοναχικούς ανθρώπους,

are not going to change anything.

δεν πρόκειται ν' αλλάξουν τίποτα.

We need to group together.

Χρειάζεται να συγκεντρωθούμε όλοι μαζί.

If you want to change the world, you have to group together, you have to be collaborative.

Αν θέλουμε ν' αλλάξουμε τον κόσμο, χρειάζεται να γίνουμε ομάδα, να συνεργαστούμε.

And that's what religions do.

Κι αυτό κάνουν οι θρησκείες.

They are multinational, as I say,

Είναι πολυεθνικές όπως είπα,

they are branded, they have a clear identity,

είναι επώνυμες, έχουν μια ξεκάθαρη ταυτότητα,

so they don't get lost in a busy world.

γι' αυτό και δεν εξαφανίζονται στον πολυάσχολο κόσμο.

That's something we can learn from.

Μπορούμε να διδαχθούμε απ' αυτό.

I want to conclude.

Κλείνοντας...

Really what I want to say

Αυτό που θέλω να πω

is for many of you who are operating in a range of different fields,

είναι για πολλούς από εσάς που δραστηριοποιούνται σε μια σειρά από διαφορετικούς τομείς,

there is something to learn from the example of religion --

πως υπάρχει κάτι να μάθουμε από το παράδειγμα της θρησκείας --

even if you don't believe any of it.

ακόμη κι αν δεν πιστεύετε σε τίποτα απ' αυτά.

If you're involved in anything that's communal,

Αν σχετίζεστε με οτιδήποτε είναι κοινόχρηστο,

that involves lots of people getting together,

που αφορά τη συνεύρεση πολλών ανθρώπων,

there are things for you in religion.

υπάρχουν πράγματα για εσάς στη θρησκεία.

If you're involved, say, in a travel industry in any way,

Αν για παράδειγμα ασχολείστε με τις ταξιδιωτικές επιχειρήσεις

look at pilgrimage.

κοιτάξτε το προσκύνημα.

Look very closely at pilgrimage.

Δείτε το πολύ προσεκτικά.

We haven't begun to scratch the surface

Δεν έχουμε αρχίσει καν να ξύνουμε την επιφάνεια

of what travel could be

για το τι θα μπορούσαν να είναι τα ταξίδια

because we haven't looked at what religions do with travel.

επειδή δεν έχουμε κοιτάξει τι κάνουν οι θρησκείες με το ταξίδι.

If you're in the art world,

Αν είστε στο χώρο των τεχνών,

look at the example of what religions are doing with art.

δείτε το παράδειγμα της θρησκείας για την τέχνη.

And if you're an educator in any way,

Κι αν είστε εκπαιδευτικός με οποιονδήποτε τρόπο,

again, look at how religions are spreading ideas.

ξανά, κοιτάξτε πώς οι θρησκείες διαδίδουν τις ιδέες.

You may not agree with the ideas,

Μπορεί να μην συμφωνείτε με τις ιδέες,

but my goodness, they're highly effective mechanisms for doing so.

αλλά έχουν πράγματι πολύ αποτελεσματικούς μηχανισμούς διάδοσης.

So really my concluding point

Έτσι πράγματι, το συμπέρασμά μου

is you may not agree with religion,

είναι πως μπορεί να μην συμφωνείτε με τη θρησκεία,

but at the end of the day,

αλλά τελικά,

religions are so subtle, so complicated,

οι θρησκείες είναι τόσο επιδέξιες, τόσο περίπλοκες,

so intelligent in many ways

τόσο ευφυείς με τόσους διαφορετικούς τρόπους

that they're not fit to be abandoned to the religious alone;

που δεν θα πρέπει να εγκαταλείπονται μονάχα στους πιστούς.

they're for all of us.

είναι για όλους μας.

Thank you very much.

Σας ευχαριστώ πολύ.

(Applause)

(Χειροκρότημα)

Chris Anderson: Now this is actually a courageous talk,

Κ.Α: Αυτή ήταν μια θαρραλέα ομιλία,

because you're kind of setting up yourself in some ways

επειδή παγιδεύεις τον εαυτό σου με τόσους τρόπους

to be ridiculed in some quarters.

που μπορεί να γελοιοποιηθείς σε ορισμένους κύκλους.

AB: You can get shot by both sides.

Α.Μ: Μπορεί να σε πυροβολήσουν κι απ' τις δυο πλευρές.

You can get shot by the hard-headed atheists,

Και οι ρεαλιστές άθεοι,

and you can get shot by those who fully believe.

και αυτοί που πιστεύουν.

CA: Incoming missiles from North Oxford at any moment.

Κ.Α: Πλησιάζουν πύραυλοι από τη Βόρεια Οξφόρδης ανά πάσα στιγμή.

AB: Indeed.

Α.Μ: Πράγματι.

CA: But you left out one aspect of religion

Κ.Α: Παρέλειψες όμως μια πτυχή της θρησκείας,

that a lot of people might say

από την οποία πολλοί θα έλεγαν

your agenda could borrow from,

ότι η ατζέντα σου μπορεί να δανειστεί,

which is this sense --

που είναι η αίσθηση --

that's actually probably the most important thing to anyone who's religious --

αυτό είναι ίσως το πιο σημαντικό πράγμα για κάποιον που είναι θρήσκος -

of spiritual experience,

της πνευματικής εμπειρίας,

of some kind of connection

κάποιου είδους σύνδεση

with something that's bigger than you are.

με κάτι που είναι μεγαλύτερο από εσένα.

Is there any room for that experience in Atheism 2.0?

Υπάρχει χώρος γι' αυτήν την εμπειρία στον Αθεϊσμό 2.0;

AB: Absolutely. I, like many of you, meet people

Α.Μ: Απολύτως. Εγώ, όπως και πολλοί από εσάς, συναντώ ανθρώπους

who say things like, "But isn't there something bigger than us,

που λένε «Μα δεν υπάρχει κάτι μεγαλύτερο από εμάς,

something else?"

κάτι άλλο;»

And I say, "Of course." And they say, "So aren't you sort of religious?"

Και απαντώ «Φυσικά.» Και μετά λένε «Δεν είσαι τότε θρήσκος κατά κάποιο τρόπο;»

And I go, "No." Why does that sense of mystery,

Και λέω «Όχι». Γιατί πρέπει αυτή η αίσθηση μυστηρίου,

that sense of the dizzying scale of the universe,

αυτή η αίσθηση της ιλιγγιώδους κλίμακας του σύμπαντος,

need to be accompanied by a mystical feeling?

να πρέπει να συνοδεύεται από μια μυστικιστική αίσθηση;

Science and just observation

Η επιστήμη και η παρατήρηση

gives us that feeling without it,

μας δίνουν αυτήν την αίσθηση χωρίς αυτό,

so I don't feel the need.

έτσι δεν αισθάνομαι αυτήν την ανάγκη.

The universe is large and we are tiny,

Το σύμπαν είναι τεράστιο κι εμείς είμαστε μικροί,

without the need for further religious superstructure.

χωρίς την ανάγκη περαιτέρω θρησκευτικών κατασκευασμάτων.

So one can have so-called spiritual moments

Έτσι κάποιος μπορεί να έχει τις λεγόμενες πνευματικές στιγμές

without belief in the spirit.

χωρίς πίστη στο πνεύμα.

CA: Actually, let me just ask a question.

Κ.Α: Επίτρεψέ μου να σου κάνω μια ερώτηση.

How many people here would say

Πόσοι άνθρωποι εδώ θα έλεγαν

that religion is important to them?

πως η θρησκεία είναι σημαντική γι' αυτούς;

Is there an equivalent process

Υπάρχει κάποια αντίστοιχη διαδικασία

by which there's a sort of bridge

μέσω της οποίας δημιουργείται μια κάποια γέφυρα

between what you're talking about and what you would say to them?

μεταξύ αυτών για τα οποία μίλησες και αυτών που θα τους έλεγες;

AB: I would say that there are many, many gaps in secular life

Α.Μ: Θα έλεγα πως υπάρχουν, πολλά, πολλά κενά στην κοσμική ζωή

and these can be plugged.

και μπορούν να καλυφθούν.

It's not as though, as I try to suggest,

Όπως προσπαθώ να δείξω, δεν είναι πως

it's not as though either you have religion

είτε έχεις μια θρησκεία

and then you have to accept all sorts of things,

και πρέπει να δέχεσαι τα πάντα,

or you don't have religion

είτε δεν έχεις θρησκεία

and then you're cut off from all these very good things.

και αποκόβεσαι από όλα αυτά τα πολύ καλά πράγματα.

It's so sad that we constantly say,

Είναι λυπηρό που λέμε συνέχεια:

"I don't believe so I can't have community,

«Δεν πιστεύω, άρα δεν μπορώ να κοινωνήσω,

so I'm cut off from morality,

άρα είμαι ξεκομμένος από την ηθική,

so I can't go on a pilgrimage."

άρα δεν μπορώ να πάω σε ένα προσκύνημα».

One wants to say, "Nonsense. Why not?"

Κάποιος θέλει να πει «Ανοησίες. Γιατί να μην μπορείς;»

And that's really the spirit of my talk.

Κι αυτό είναι στην ουσία το πνεύμα της ομιλίας μου.

There's so much we can absorb.

Υπάρχουν τόσα που μπορούμε ν' απορροφήσουμε.

Atheism shouldn't cut itself off from the rich sources of religion.

Ο αθεϊσμός δεν πρέπει ν' αποκοπεί από τις πλούσιες πηγές της θρησκείας.

CA: It seems to me that there's plenty of people in the TED community

Κ.Α: Μου φαίνεται πως υπάρχουν πολλοί στην κοινότητα του TED,

who are atheists.

που είναι άθεοι.

But probably most people in the community

Πιθανότατα όμως οι περισσότεροι στην κοινότητα

certainly don't think that religion is going away any time soon

σίγουρα δεν πιστεύουν πως η θρησκεία πρόκειται να μας εγκαταλείψει σύντομα

and want to find the language

και θέλουν να βρουν τη γλώσσα

to have a constructive dialogue

ώστε να έχουν έναν παραγωγικό διάλογο

and to feel like we can actually talk to each other

και να νιώσουν πως μπορούμε να μιλήσουμε μεταξύ μας

and at least share some things in common.

και τουλάχιστον να μοιραστούμε όσα έχουμε κοινά.

Are we foolish to be optimistic

Είμαστε ανόητοι που είμαστε αισιόδοξοι

about the possibility of a world

για την πιθανότητα να υπάρξει ένας κόσμος

where, instead of religion being the great rallying cry

όπου αντί η θρησκεία να είναι το μεγάλο σύνθημα

of divide and war,

της διαίρεσης και του πολέμου,

that there could be bridging?

θα μπορούσε να γεφυρωθεί το χάσμα;

AB: No, we need to be polite about differences.

Α.Μ: Όχι, πρέπει να είμαστε ευγενικοί με τις διαφορές.

Politeness is a much-overlooked virtue.

Η ευγένεια είναι μια ξεχασμένη αρετή.

It's seen as hypocrisy.

Αντιμετωπίζεται ως υποκρισία.

But we need to get to a stage when you're an atheist

Χρειάζεται όμως να φτάσουμε σ' ένα σημείο όπου αν είσαι άθεος

and someone says, "Well you know, I did pray the other day,"

και κάποιος πει: «Ξέρεις, προσευχήθηκα τις προάλλες»,

you politely ignore it.

να το αγνοείς ευγενικά.

You move on.

Να πηγαίνεις παρακάτω.

Because you've agreed on 90 percent of things,

Κι αυτό γιατί συμφωνούμε στο 90% των πραγμάτων,

because you have a shared view on so many things,

γιατί μοιραζόμαστε τις ίδιες απόψεις σε τόσα θέματα,

and you politely differ.

ώστε να διαφέρουμε ευγενικά.

And I think that's what the religious wars of late have ignored.

Νομίζω πως αυτό έχει περιφρονηθεί από τους τελευταίους θρησκευτικούς πολέμους.

They've ignored the possibility of harmonious disagreement.

Περιφρόνησαν την πιθανότητα μιας αρμονικής διαφωνίας.

CA: And finally, does this new thing that you're proposing

Κ.Α: Τελικά αυτό το νέο πράγμα που προτείνεις

that's not a religion but something else,

που δεν είναι θρησκεία, αλλά κάτι άλλο,

does it need a leader,

χρειάζεται ηγέτη;

and are you volunteering to be the pope?

Εσύ προσφέρεσαι να είσαι ο πάπας;

(Laughter)

(Γέλια)

AB: Well, one thing that we're all very suspicious of

Α.Μ: Είμαστε όλοι πολύ καχύποπτοι

is individual leaders.

με τους μεμονωμένους ηγέτες.

It doesn't need it.

Δεν χρειάζεται.

What I've tried to lay out is a framework

Αυτό που προσπάθησα να παρουσιάσω, είναι ένα πλαίσιο

and I'm hoping that people can just fill it in.

το οποίο ελπίζω να γεμίσουν οι άνθρωποι.

I've sketched a sort of broad framework.

Σχεδίασα ένα ευρύ πλαίσιο.

But wherever you are, as I say, if you're in the travel industry, do that travel bit.

Όπου κι αν βρίσκεσαι, όπως λέω, αν είσαι στην ταξιδιωτική βιομηχανία, κάνε αυτό.

If you're in the communal industry, look at religion and do the communal bit.

Αν ασχολείσαι με τα κοινά, δες τη θρησκεία και κάνε κάτι για το κοινωνικό σύνολο.

So it's a wiki project.

Είναι λοιπόν μια βικιπαίδεια.

(Laughter)

(Γέλια)

CA: Alain, thank you for sparking many conversations later.

Κ.Α: Αλέν, σ' ευχαριστώ που πυροδότησες πολλές συζητήσεις γι' αργότερα.

(Applause)

(Χειροκρότημα)