How to Raise Successful Kids -- Without Over-Parenting | Julie Lythcott-Haims | TED

Translator: Lu Shuster Reviewer: Hanna Baradzina

You know, I didn't set out to be a parenting expert.

Ведаеце, я не збіралася быць экспертам у выхаванні дзяцей.

In fact, I'm not very interested in parenting, per Se.

Насамрэч, я не вельмі ў гэтым зацікаўлена.

It's just that there's a certain style of parenting these days

Справа ў тым, што зараз існуе стыль бацькоўства,

that is kind of messing up kids,

які перашкаджае дзецям,

impeding their chances to develop into theirselves.

не даючы ім стаць самімі сабой.

There's a certain style of parenting these days

Той стыль бацькоўства,

that's getting in the way.

які толькі замінае.

I guess what I'm saying is,

Думаю, я хачу сказаць,

we spend a lot of time being very concerned

што мы зашмат турбуемся пра тых бацькоў,

about parents who aren't involved enough in the lives of their kids

якія мала цікавяцца жыццём сваіх дзяцей,

and their education or their upbringing,

іх адукацыяй ці іх выхаваннем

and rightly so.

і гэта нездарма.

But at the other end of the spectrum,

Але з іншага боку

there's a lot of harm going on there as well,

таксама вельмі кепска і тое,

where parents feel a kid can't be successful

калі бацькі адчуваюць, быццам дзіця не можа дасягнуць поспехаў

unless the parent is protecting and preventing at every turn

пакуль бацькі не абароняць і не папярэдзяць на кожным павароце,

and hovering over every happening, and micromanaging every moment,

не будуць чакаць паблізу і кантраляваць кожны момант,

and steering their kid towards some small subset of colleges and careers.

не падштурхнуць сваё дзіця да пэўнай кар'еры і каледжаў.

When we raise kids this way,

Калі мы так выхоўваем дзяцей,

and I'll say we,

і я кажу "мы",

because Lord knows, in raising my two teenagers,

бо Божа ведае, выхоўваючы двох сваіх падлеткаў,

I've had these tendencies myself,

я сама прытрымлівалася такіх тэндэнцый,

our kids end up leading a kind of checklisted childhood.

у выніку дзяцінства нашых дзяцей аказваецца цалкам распланаваным.

And here's what the checklisted childhood looks like.

І вось як такое дзяцінства выглядае.

We keep them safe and sound

Мы трымаем дзяцей у небяспецы,

and fed and watered,

накормленымі і напоенымі,

and then we want to be sure they go to the right schools,

ды хочам упэўніцца, што яны пойдуць у правільныя школы,

that they're in the right classes at the right schools,

што яны ў правільных класах і правільных школах,

and that they get the right grades in the right classes in the right schools.

атрымліваюць правільныя адзнакі ў правільных класах у правільных школах.

But not just the grades, the scores,

Але не толькі адзнакі, яшчэ і балы,

and not just the grades and scores, but the accolades and the awards

і не толькі адзнакі і балы, а яшчэ ўшанаванне ды ўзнагароды,

and the sports, the activities, the leadership.

заняткі спортам, гурткі, лідарства.

We tell our kids, don't just join a club,

Мы кажам дзецям: "Не далучайся да клуба,

start a club, because colleges want to see that.

а распачні яго, бо гэта хочуць бачыць каледжы.

And check the box for community service.

Ды займіся грамадскай працай.

I mean, show the colleges you care about others.

Маю на ўвазе, пакажы, што клапоцішся пра іншых.

(Laughter)

And all of this is done to some hoped-for degree of perfection.

І ўсё гэта робіцца дзеля нейкай спадзяванай дасканаласці.

We expect our kids to perform at a level of perfection

Мы чакаем, што дзеці дасягнуць

we were never asked to perform at ourselves,

таго ўзроўню ідэала, які ніколі не патрабаваўся ад нас,

and so because so much is required,

і таму, што столькі патрабуецца,

we think,

мы думаем,

well then, of course we parents have to argue with every teacher

што бацькі, вядома, павінны спрачацца з кожным настаўнікам,

and principal and coach and referee

і дырэктарам, і трэнерам, і суддзём,

and act like our kid's concierge

і паводзіць сябе так, як кансьерж свайго дзіцяці,

and personal handler

і асабісты памочнік,

and secretary.

і сакратар.

And then with our kids, our precious kids,

І потым з дзецьмі, з нашымі дарагімі дзецьмі,

we spend so much time nudging,

мы праводзім столькі часу, падштурхоўваючы,

cajoling, hinting, helping, haggling, nagging as the case may be,

улагоджваючы, падказваючы, памагаючы, чапляючыся, назаляючы, у розных выпадках,

to be sure they're not screwing up,

каб упэўніцца, што яны нічога не сапсуюць,

not closing doors,

не пазачыняюць дзверы,

not ruining their future,

не знішчаць сваю будучыню,

some hoped-for admission

нейкае спадзяванае паступленне

to a tiny handful of colleges

ў невялічкую жменьку каледжаў,

that deny almost every applicant.

якія адмаўляюць амаль кожнаму абітурыенту.

And here's what it feels like to be a kid in this checklisted childhood.

І вось як адчувае сябе дзіця з такім распланаваным дзяцінствам.

First of all, there's no time for free play.

Па-першае, няма вольнага часу для гульняў.

There's no room in the afternoons,

Няма яго па абедзе,

because everything has to be enriching, we think.

бо ўсё павінна ўзбагачаць, як мы лічым.

It's as if every piece of homework, every quiz, every activity

Быццам кожнае хатняе заданне, кожны тэст, дадатковыя заняткі –

is a make-or-break moment for this future we have in mind for them,

гэта пераломны момант для будучыні, якую мы самі для іх павыдумлялі,

and we absolve them of helping out around the house,

і мы вызваляем іх ад дапамогі па хаце,

and we even absolve them of getting enough sleep

нават ад таго, каб яны дастаткова спалі,

as long as they're checking off the items on their checklist.

пакуль яны звяраюцца з пунктамі свайго плана.

And in the checklisted childhood, we say we just want them to be happy,

І ў распланаваным дзяцінстве мы кажам, што проста хочам, каб яны былі шчаслівыя,

but when they come home from school,

але калі яны вяртаюцца са школы,

what we ask about all too often first

усё, што мы часцей за ўсё пытаем,

is their homework and their grades.

гэта іх дамашняя работа ды іх адзнакі.

And they see in our faces

І па нашых тварах яны бачаць,

that our approval, that our love,

што нашае ўхваленне, любоў,

that their very worth,

што ўся іх каштоўнасць –

comes from A's.

гэта вынік высокіх адзнак.

And then we walk alongside them

А потым мы ідзем побач з імі

and offer clucking praise like a trainer at the Westminster Dog Show --

і кудахтаючы хвалім, нібыта трэнер з Вэстмінстэрскага дог-шоў,

(Laughter)

coaxing them to just jump a little higher and soar a little farther,

угаворваючы падскочыць крыху вышэй і падляцець далей,

day after day after day.

дзень у дзень.

And when they get to high school,

Пераходзячы ў вышэйшую школу,

they don't say, "Well, what might I be interested in studying

яны не думаюць над тым, што самі б хацелі вывучаць

or doing as an activity?"

ці чым яшчэ займацца.

They go to counselors and they say,

Яны пытаюцца ў кансультантаў:

"What do I need to do to get into the right college?"

"Што мне трэба рабіць, каб трапіць у правільны каледж?"

And then, when the grades start to roll in in high school,

А потым, калі ў школе іх завальваюць адзнакамі,

and they're getting some B's,

і яны атрымліваюць 4,

or God forbid some C's,

ці, не дай Божа, 3,

they frantically text their friends

яны адразу пішуць сябрам:

and say, "Has anyone ever gotten into the right college with these grades?"

"З такімі адзнакамі хто-небудзь трапляў у каледж?"

And our kids,

І нашыя дзеці,

regardless of where they end up at the end of high school,

нягледзячы на тое, як яны заканчваюць школу,

they're breathless.

застаюцца ледзь жывымі.

They're brittle.

Яны ломкія.

They're a little burned out.

Яны крыху выгарэлыя.

They're a little old before their time,

Яны пастарэлі крыху раней,

wishing the grown-ups in their lives had said, "What you've done is enough,

жадаючы, каб дарослыя ім сказалі: "Таго, што ты зрабіў, дастаткова,

this effort you've put forth in childhood is enough."

тваіх дзіцячых намаганняў дастаткова".

And they're withering now under high rates of anxiety and depression

І зараз яны вянуць пад цяжкім ціскам хваляванняў і дэпрэсій,

and some of them are wondering,

і некаторыя з іх пытаюць сябе:

will this life ever turn out to have been worth it?

"А ці акупіцца ўсё гэта?"

Well, we parents,

Так, мы, бацькі,

we parents are pretty sure it's all worth it.

мы, бацькі, даволі ўпэненыя, што акупіцца.

We seem to behave --

Мы паводзім сябе, быццам

it's like we literally think they will have no future

сур'ёзна думаем, што ў дзяцей не будзе будучыні,

if they don't get into one of these tiny set of colleges or careers

калі яны не трапяць у пэўныя каледжы ці не зробяць пэўную кар'еру,

we have in mind for them.

якую мы для іх запланавалі.

Or maybe, maybe, we're just afraid

Альбо магчыма, мы проста баімося,

they won't have a future we can brag about

што ў іх не будзе будучыні, якой можна хваліцца

to our friends and with stickers on the backs of our cars.

перад нашымі сябрамі альбо сцікерамі на сваіх машынах.

Yeah.

Так.

(Applause)

But if you look at what we've done,

Але калі вы паглядзіце, што мы нарабілі,

if you have the courage to really look at it,

калі ў вас сапраўды ёсць мужнасць паглядзець на гэта,

you'll see that not only do our kids think their worth comes

вы убачыце, што не толькі дзеці лічаць, што іх каштоўнасць –

from grades and scores,

гэта вынік адзнак і балаў,

but that when we live right up inside their precious developing minds

але што мы жывем непасрэдна ў іх такіх дарагіх галавах, якія толькі развіваюцца,

all the time, like our very own version of the movie "Being John Malkovich,"

увесь час, нібыта гэта нашая версія фільма "Быць Джонам Малкавічам",

we send our children the message:

мы дасылаем нашым дзецям паведамленне:

"Hey kid, I don't think you can actually achieve any of this without me."

"Гэй, дзіця, я не думаю, што без мяне ты можаш нечага дасягнуць".

And so with our overhelp,

Такім чынам, з нашай звышдапамогай,

our overprotection and overdirection and hand-holding,

звышапекай, празмерным кіраваннем і трыманнем за руку

we deprive our kids of the chance to build self-efficacy,

мы не даем нашым дзецям шанцу стаць самадастатковымі,

which is a really fundamental tenet of the human psyche,

што сапраўды з'яўляецца фундаментальным прынцыпам чалавечай псіхікі,

far more important than that self-esteem they get

важнейшым за пачуццё ўласнай годнасці, якое яны

every time we applaud.

атрымліваюць ад апладысментаў.

Self-efficacy is built when one sees that one's own actions lead to outcomes,

Самадастатковасць з'яўляецца, калі чалавек бачыць, што яго дзейнасць вядзе да вынікаў,

not --

а не

There you go.

Вось так

(Applause)

Not one's parents' actions on one's behalf,

не дзейнасць яго бацькоў ад яго імя,

but when one's own actions lead to outcomes.

яго асабістая дзейнасць вядзе да вынікаў.

So simply put,

Прасцей кажучы,

if our children are to develop self-efficacy, and they must,

калі нашым дзецям трэба будаваць самадастатковасць, а яны і павінны,

then they have to do a whole lot more of the thinking, planning, deciding,

ім трэба нашмат больш думаць, планаваць, вырашаць,

doing, hoping, coping, trial and error,

рабіць, спадзявацца, спраўляцца, вучыцца на памылках,

dreaming and experiencing of life

марыць і спрабаваць жыццё

for themselves.

самім.

Now, am I saying

Так, ці я кажу,

every kid is hard-working and motivated

што кожнае дзіця працавітае і зматываванае

and doesn't need a parent's involvement or interest in their lives,

і не патрабуе зацікаўленнасці бацькоў у сваім жыцці,

and we should just back off and let go?

і мы павінны проста адчапіцца ад іх?

Hell no.

Ні ў якім разе.

(Laughter)

That is not what I'm saying.

Вось, што я кажу.

What I'm saying is, when we treat grades and scores and accolades and awards

Што калі мы ставімся да адзнак, балаў, узнагарод

as the purpose of childhood,

як да мэтаў дзяцінства,

all in furtherance of some hoped-for admission to a tiny number of colleges

усё ў мэтах садзейнічання паступленню ў нейкія пэўныя каледжы

or entrance to a small number of careers,

ці доступу да пэўных кар'ер,

that that's too narrow a definition of success for our kids.

то гэта надта вузкае разуменне поспеху для нашых дзяцей.

And even though we might help them achieve some short-term wins

І хоць мы можам дапамагчы ім дасягнуць нейкіх кароткатэрміновых перамог

by overhelping --

сваёй звышдапамогай,

like they get a better grade if we help them do their homework,

як калі яны атрымліваюць лепшую адзнаку дзякуючы нам,

they might end up with a longer childhood résumé when we help --

у выніку нашай дапамогі рэзюмэ іх дзяцінства становіцца даўжэйшым,

what I'm saying is that all of this comes at a long-term cost

я хачу сказаць, што гэта ўсё мае доўгатэрміновы ўплыў

to their sense of self.

на іх адчуванне сябе як асоб.

What I'm saying is, we should be less concerned

Я хачу сказаць, што мы павінны менш хвалявацца пра

with the specific set of colleges

каледжы,

they might be able to apply to or might get into

у якія яны могуць паступіць,

and far more concerned that they have the habits, the mindset, the skill set,

і больш хвалявацца пра іх звычкі, спосаб мыслення, навыкі,

the wellness, to be successful wherever they go.

здароўе, поспехі, дзе б яны ні былі.

What I'm saying is,

Я кажу, што

our kids need us to be a little less obsessed with grades and scores

нашым дзецям патрэбна, каб мы былі менш апантаныя адзнакамі і баламі

and a whole lot more interested

і больш зацікаўленыя тым,

in childhood providing a foundation for their success

як зрабіць дзяцінства асновай іх поспеху,

built on things like love

пабудаваным на любові

and chores.

і хатніх абавязках.

(Laughter)

(Applause)

Did I just say chores? Did I just say chores? I really did.

Я сказала абавязках? Абавязках? Сапраўды.

But really, here's why.

І вось чаму.

The longest longitudinal study of humans ever conducted

Самае доўгае даследаванне чалавецтва, з тых, што калі-небудзь праводзіліся,

is called the Harvard Grant Study.

называецца Harvard Grant Study.

It found that professional success in life,

У ім высветлілася, што прафесійныя поспехі ў жыцці,

which is what we want for our kids,

якіх мы жадаем для нашых дзяцей,

that professional success in life comes from having done chores as a kid,

узнікаюць дзякуючы выкананню ў дзяцінстве хатніх абавязкаў,

and the earlier you started, the better,

і чым раней вы пачынаеце, тым лепш,

that a roll-up-your-sleeves- and-pitch-in mindset,

што вобраз думак а-ля "закасвай рукавы ды працуй",

a mindset that says, there's some unpleasant work,

вобраз думак, які кажа, што ёсць непрыемная праца,

someone's got to do it, it might as well be me,

хтосьці павінен ёй заняцца, чаму б не я?

a mindset that says,

Вобраз думак, што кажа:

I will contribute my effort to the betterment of the whole,

"Я прысвячу свае намаганні, каб зрабіць усё лепш".

that that's what gets you ahead in the workplace.

Вобраз думак, які дапамагае дасягнуць поспехаў на працы.

Now, we all know this. You know this.

Мы ўсе гэта ведаем. Вы гэта ведаеце.

(Applause)

We all know this, and yet, in the checklisted childhood,

Мы гэта ведаем, але ўсё роўна, распланоўваючы дзяцінства,

we absolve our kids of doing the work of chores around the house,

мы вызваляем дзяцей ад працы па хаце,

and then they end up as young adults in the workplace

і ў выніку, на працоўнае месца яны прыходзяць,

still waiting for a checklist,

усё чакаючы свайго плана,

but it doesn't exist,

але ён не існуе,

and more importantly, lacking the impulse, the instinct

і, што больш важна, ім не хапае натхнення, інстынкту,

to roll up their sleeves and pitch in

каб закасаць рукавы і прыняцца за працу,

and look around and wonder, how can I be useful to my colleagues?

каб аглядзецца ды задумацца: Чым можна быць карысным для сваіх калег?

How can I anticipate a few steps ahead to what my boss might need?

Як можна наперад угадаць, што можа спатрэбіцца начальніку?

A second very important finding from the Harvard Grant Study

Другое вельмі важнае адкрыццё з таго самага даследавання

said that happiness in life

сведчыць пра тое, што шчасце ў жыцці

comes from love,

ідзе ад любові,

not love of work,

не любові да працы,

love of humans:

а кахання да людзей:

our spouse, our partner, our friends, our family.

нашага мужа ці жонкі, партнёра, сяброў, сям'і.

So childhood needs to teach our kids how to love,

Такім чынам, дзяцінства павінна навучыць нашых дзяцей любіць,

and they can't love others if they don't first love themselves,

а яны не могуць любіць іншых, калі спачатку не палюбяць сябе,

and they won't love themselves if we can't offer them unconditional love.

і яны не палюбяць сябе, калі мы не падорым ім безумоўнае каханне.

(Applause)

Right.

Дакладна.

And so,

Такім чынам,

instead of being obsessed with grades and scores

замест апантанасці адзнакамі і баламі,

when our precious offspring come home from school,

калі наш дарагі нашчадак вяртаецца са школы,

or we come home from work,

ці мы вяртаемся з працы,

we need to close our technology, put away our phones,

нам трэба забыцца на гаджэты, адкласці тэлефон,

and look them in the eye

паглядзець ім у вочы

and let them see the joy that fills our faces

і дазволіць убачыць ім тое шчасце, якое запаўняе нашыя сэрцы,

when we see our child for the first time in a few hours.

калі мы ўпершыню за некалькі гадзін бачым наша дзіця.

And then we have to say,

І потым мы павінны спытаць:

"How was your day?

"Як прайшоў твой дзень?

What did you like about today?"

Што табе ў ім спадабалася?"

And when your teenage daughter says, "Lunch," like mine did,

І калі вашая дачка-падлетак кажа "Абед", як мая,

and I want to hear about the math test,

а я хацела пачуць пра тэст па матэматыцы,

not lunch,

а не абед,

you have to still take an interest in lunch.

вы павінны зацікавіцца і ім.

You gotta say, "What was great about lunch today?"

Варта спытаць: "І што ж такога цудоўнага было ў ім?"

They need to know they matter to us as humans,

Ім трэба ведаць, што для нас яны важныя як людзі,

not because of their GPA.

незалежна ад свайго сярэдняга бала.

All right, so you're thinking, chores and love,

І зараз вы думаеце: "Абавязкі ды любоў,

that sounds all well and good, but give me a break.

гучыць цудоўна, але пачакайце.

The colleges want to see top scores and grades

Каледжы хочуць бачыць высокія балы ды адзнакі,

and accolades and awards, and I'm going to tell you, sort of.

узнагароды", але вось што я вам скажу: "Не зусім".

The very biggest brand-name schools are asking that of our young adults,

Самыя элітныя школы патрабуюць гэтага ад маладых людзей,

but here's the good news.

але вось добрыя навіны.

Contrary to what the college rankings racket would have us believe --

Наперакор таму, у што нас прымушаюць верыць вымагальніцкія рэйтынгі каледжаў,

(Applause)

you don't have to go to one of the biggest brand name schools

вам не трэба ісці ў элітную школу,

to be happy and successful in life.

каб быць шчаслівым і паспяховым.

Happy and successful people went to state school,

Шчаслівыя і паспяховыя людзі хадзілі ў дзяржаўныя школы,

went to a small college no one has heard of,

маленькія каледжы, пра якія ніхто не чуў,

went to community college,

тэхнікумы,

went to a college over here and flunked out.

звычайныя каледжы, потым з іх выляталі праз непаспяховасць.

(Applause)

The evidence is in this room, is in our communities,

У гэтым памяшканні, у нашай супольнасці ёсць доказы,

that this is the truth.

што гэта ўсё праўда.

And if we could widen our blinders

Калі б мы азірнуліся навокал

and be willing to look at a few more colleges,

і задумаліся пра іншыя каледжы,

maybe remove our own egos from the equation,

магчыма, забыліся на сваё эга,

we could accept and embrace this truth and then realize,

мы б змаглі прыняць праўду і затым зразумець,

it is hardly the end of the world

што наўрад ці будзе канцом света тое,

if our kids don't go to one of those big brand-name schools.

што нашыя дзеці не трапяць ў адну з тых элітных школ.

And more importantly,

І нават больш важна,

if their childhood has not been lived according to a tyrannical checklist

калі яны пражылі дзяцінства не ў адпаведнасці з тыранічным планам,

then when they get to college,

то калі яны пойдуць у каледж,

whichever one it is,

якім бы ён ні быў,

well, they'll have gone there on their own volition,

яны пойдуць туды па сваім жаданні,

fueled by their own desire,

прымліваючыся сваіх захапленняў.

capable and ready to thrive there.

Здольныя і гатовыя дасягаць поспехаў.

I have to admit something to you.

Я вымушана ў нечым прызнацца.

I've got two kids I mentioned, Sawyer and Avery.

Як і казала, у мяне двое дзяцей, Сойер і Эверы.

They're teenagers.

Яны падлеткі.

And once upon a time,

І калісьці,

I think I was treating my Sawyer and Avery

думаю, я ставілася да Сойера і Эверы

like little bonsai trees --

як да маленькіх дрэваў бонсай,

(Laughter)

that I was going to carefully clip and prune

я збіралася старанна іх падразаць,

and shape into some perfect form of a human

каб сфармаваць з іх нейкіх ідэальных людзей,

that might just be perfect enough to warrant them admission

дастаткова ідэальных, каб гарантаваць паступленне

to one of the most highly selective colleges.

ў каледж з адным з самых высокіх конкурсаў.

But I've come to realize, after working with thousands of other people's kids --

Але я пачала разумець пасля працы з тысячамі іншых дзяцей,

(Laughter)

and raising two kids of my own,

і гадуючы двух сваіх,

my kids aren't bonsai trees.

што мае дзеці не дрэвы бонсай.

They're wildflowers

Яны – палявыя кветкі

of an unknown genus and species --

невядомага роду і віду,

(Laughter)

and it's my job to provide a nourishing environment,

і маё заданне – забяспечыць пажыўнае асяроддзе,

to strengthen them through chores

каб зрабіць іх мацнейшымі праз хатнія абавязкі,

and to love them so they can love others and receive love

і любіць іх, каб яны маглі любіць астатніх і атрымліваць любоў,

and the college, the major, the career,

а каледж, профіль, кар'ера –

that's up to them.

гэта іх выбар.

My job is not to make them become what I would have them become,

Мая праца не ў тым, каб зрабіць з іх тое, што хачу я,

but to support them in becoming their glorious selves.

а ў тым, каб падтрымаць іх на шляху станаўлення самімі сабой.

Thank you.

Дзякуй

(Applause)