How to Raise Successful Kids -- Without Over-Parenting | Julie Lythcott-Haims | TED

Tłumaczenie: Marta Konieczna Korekta: Sylwia Gliniewicz

You know, I didn't set out to be a parenting expert.

Nigdy nie chciałam być ekspertką od wychowywania dzieci.

In fact, I'm not very interested in parenting, per Se.

Właściwie nie interesuje mnie wychowanie samo w sobie.

It's just that there's a certain style of parenting these days

Po prostu jest teraz pewien sposób wychowywania,

that is kind of messing up kids,

który niejako szkodzi dzieciom,

impeding their chances to develop into theirselves.

ograniczając ich szanse stania się sobą.

There's a certain style of parenting these days

Pewien rodzaj wychowywania,

that's getting in the way.

który w tym przeszkadza.

I guess what I'm saying is,

Chodzi o to,

we spend a lot of time being very concerned

że za bardzo przejmujemy się rodzicami

about parents who aren't involved enough in the lives of their kids

niewystarczająco zaangażowanymi w życie swoich dzieci,

and their education or their upbringing,

ich edukację, wychowanie,

and rightly so.

co jest uzasadnione.

But at the other end of the spectrum,

Jednak po drugiej stronie spektrum

there's a lot of harm going on there as well,

dzieje się także dużo złego,

where parents feel a kid can't be successful

bo rodzice czują, że dziecko nie odniesie sukcesu,

unless the parent is protecting and preventing at every turn

o ile nie ochroni się go na każdym kroku,

and hovering over every happening, and micromanaging every moment,

nie czuwa nad wszystkim i nie zarządza każdą chwilą,

and steering their kid towards some small subset of colleges and careers.

kierując swoje dziecko na elitarne uczelnie i ścieżki kariery.

When we raise kids this way,

Kiedy tak wychowujemy dzieci,

and I'll say we,

używam słowa "my",

because Lord knows, in raising my two teenagers,

bo Bóg wie, że wychowując moich dwóch nastolatków,

I've had these tendencies myself,

sama miewałam takie tendencje,

our kids end up leading a kind of checklisted childhood.

wtedy ich dzieciństwo jest odznaczaniem punktów z listy kontrolnej.

And here's what the checklisted childhood looks like.

To obraz takiego dzieciństwa.

We keep them safe and sound

Pilnujemy bezpieczeństwa dzieci,

and fed and watered,

żeby były najedzone i nawodnione.

and then we want to be sure they go to the right schools,

Chcemy być pewni, że chodzą do odpowiedniej szkoły,

że są w odpowiedniej klasie we właściwej szkole,

that they're in the right classes at the right schools,

and that they get the right grades in the right classes in the right schools.

i dostają odpowiednie stopnie w tej właściwej klasie i szkole.

Nie tylko stopnie, wyniki,

But not just the grades, the scores,

and not just the grades and scores, but the accolades and the awards

ale wyróżnienia i nagrody,

zajęcia sportowe, pozalekcyjne, przywództwo.

and the sports, the activities, the leadership.

Mówimy, żeby nie tylko dołączyły do klubu,

We tell our kids, don't just join a club,

ale założyły własny, bo tego chcą uczelnie.

start a club, because colleges want to see that.

And check the box for community service.

Odhacz punkt "prace społeczne".

I mean, show the colleges you care about others.

Pokaż uczelniom, że dbasz o innych.

(Laughter)

(Śmiech)

And all of this is done to some hoped-for degree of perfection.

To wszystko na oczekiwanym poziomie perfekcji.

We expect our kids to perform at a level of perfection

Oczekujemy od dzieci perfekcji,

we were never asked to perform at ourselves,

której od nas nie wymagano,

and so because so much is required,

a ponieważ tyle się wymaga,

we think,

sądzimy,

well then, of course we parents have to argue with every teacher

że my, rodzice, musimy kłócić się z każdym nauczycielem,

and principal and coach and referee

dyrektorem, trenerem, sędzią,

and act like our kid's concierge

i zachowywać się jak "stróż" dziecka,

and personal handler

osobisty asystent

and secretary.

i sekretarka.

And then with our kids, our precious kids,

A wtedy z naszymi drogimi dziećmi

we spend so much time nudging,

spędzamy tyle czasu na poganianiu,

cajoling, hinting, helping, haggling, nagging as the case may be,

przymilaniu, robieniu aluzji, pomaganiu, targowaniu się, czasem zrzędzeniu,

to be sure they're not screwing up,

żeby upewnić się, że czegoś nie zepsują,

not closing doors,

nie zamkną przed sobą drzwi,

not ruining their future,

nie zrujnują swojej przyszłości,

some hoped-for admission

oczekiwanego przyjęcia

to a tiny handful of colleges

na jeden z elitarnych uniwersytetów,

that deny almost every applicant.

które odrzucają prawie każdego kandydata.

And here's what it feels like to be a kid in this checklisted childhood.

Tak wygląda dzieciństwo przypominające listę kontrolną.

First of all, there's no time for free play.

Po pierwsze, nie ma czasu na beztroską zabawę.

There's no room in the afternoons,

Nie ma na to miejsca popołudniami,

because everything has to be enriching, we think.

bo wszystko musi nas ubogacać.

It's as if every piece of homework, every quiz, every activity

Jakby każda praca domowa, test, aktywność

is a make-or-break moment for this future we have in mind for them,

miały ogromne znaczenie na przyszłość, jaką dla nich planujemy,

and we absolve them of helping out around the house,

zwalniamy ich nawet z obowiązku pomagania w domu,

and we even absolve them of getting enough sleep

odpuszczamy im, jeśli nie śpią wystarczająco długo,

as long as they're checking off the items on their checklist.

ale wszystko pod warunkiem, że odhaczają punkty z listy kontrolnej.

And in the checklisted childhood, we say we just want them to be happy,

Tworząc taką listę, chcemy po prostu, żeby były szczęśliwe,

but when they come home from school,

ale kiedy wracają ze szkoły,

what we ask about all too often first

pierwsze, o co zbyt często pytamy,

is their homework and their grades.

to praca domowa i oceny.

And they see in our faces

Widzą w naszych oczach,

that our approval, that our love,

że nasza aprobata, miłość,

that their very worth,

na których bardzo im zależy,

comes from A's.

wiąże się z piątkami.

And then we walk alongside them

Potem koło nich biegniemy

and offer clucking praise like a trainer at the Westminster Dog Show --

i chwalimy niczym czempiony na wystawie psów,

(Laughter)

(Śmiech)

coaxing them to just jump a little higher and soar a little farther,

zachęcając, żeby skoczyły wyżej i dalej,

day after day after day.

i tak dzień za dniem.

And when they get to high school,

Kiedy dostaną się do liceum,

they don't say, "Well, what might I be interested in studying

nie pytają siebie: "Co mnie interesuje? Co chciałbym robić?".

or doing as an activity?"

They go to counselors and they say,

Zamiast tego spytają doradców:

"What do I need to do to get into the right college?"

"Co mam zrobić, żeby dostać się na dobre studia?".

And then, when the grades start to roll in in high school,

Kiedy średnia ocen nieuchronnie spadnie,

and they're getting some B's,

kiedy pojawią się czwórki,

or God forbid some C's,

albo, nie daj Boże, trójki,

they frantically text their friends

zrozpaczone napiszą do przyjaciół:

and say, "Has anyone ever gotten into the right college with these grades?"

"Czy ktoś z takimi ocenami ma szansę na dobre studia?".

And our kids,

Nasze dzieci,

regardless of where they end up at the end of high school,

niezależnie od tego, co osiągną,

they're breathless.

są zmęczone.

They're brittle.

Słabe.

They're a little burned out.

Trochę wypalone.

They're a little old before their time,

I przedwcześnie "dorosłe",

wishing the grown-ups in their lives had said, "What you've done is enough,

marząc, żeby dorośli powiedzieli:

"Było dobrze. Dałeś z siebie w dzieciństwie wystarczająco dużo".

this effort you've put forth in childhood is enough."

And they're withering now under high rates of anxiety and depression

Marnieją, pełne niepokoju, o krok od depresji,

and some of them are wondering,

a niektóre zastanawiają się,

will this life ever turn out to have been worth it?

czy ich życie będzie warte tego wysiłku.

Well, we parents,

My, rodzice,

we parents are pretty sure it's all worth it.

przecież wiemy, że tak właśnie jest.

We seem to behave --

Zachowujemy się tak, jakby dzieci nie miały przyszłości

it's like we literally think they will have no future

if they don't get into one of these tiny set of colleges or careers

bez dostania się na najlepsze uczelnie czy bez wykonywania zawodu,

we have in mind for them.

który dla nich wybraliśmy.

Or maybe, maybe, we're just afraid

Może po prostu boimy się,

they won't have a future we can brag about

że nie będzie się, czym chwalić przed znajomymi

to our friends and with stickers on the backs of our cars.

oraz dzięki naklejce na tył samochodu.

Yeah.

(Applause)

(Brawa)

But if you look at what we've done,

Jeśli zastanowicie się nad sobą,

if you have the courage to really look at it,

jeśli oczywiście macie odwagę to zrobić,

you'll see that not only do our kids think their worth comes

zobaczycie, że nie tylko dzieci myślą,

że ich wartość określają oceny i wyniki,

from grades and scores,

but that when we live right up inside their precious developing minds

ale my też tkwimy w ich rozwijających się umysłach,

all the time, like our very own version of the movie "Being John Malkovich,"

jak we własnej wersji filmu "Być jak John Malkovich",

we send our children the message:

i wysyłamy im następującą wiadomość:

"Hey kid, I don't think you can actually achieve any of this without me."

"Beze mnie nic nie osiągniesz".

And so with our overhelp,

Przez naszą pomoc z każdej strony,

our overprotection and overdirection and hand-holding,

nadopiekuńczość, ciągłe rady i pomaganie

we deprive our kids of the chance to build self-efficacy,

pozbawiamy dzieci szansy na zbudowanie poczucia własnej skuteczności,

which is a really fundamental tenet of the human psyche,

które jest niezbędne dla ludzkiej psychiki,

far more important than that self-esteem they get

i ważniejsze od poczucia własnej wartości,

every time we applaud.

które budujemy dzięki pochwałom.

Self-efficacy is built when one sees that one's own actions lead to outcomes,

Wiara we własną skuteczność powstaje, gdy podjęte działania przynoszą skutek,

not --

a nie...

There you go.

Właśnie tak.

(Applause)

(Brawa)

Not one's parents' actions on one's behalf,

Nie działania podjęte przez rodziców w imieniu dziecka,

but when one's own actions lead to outcomes.

ale jego własne czyny, które wywołują skutek.

So simply put,

Mówiąc krótko,

if our children are to develop self-efficacy, and they must,

jeśli dzieci mają rozwijać w sobie poczucie skuteczności,

co jest konieczne,

then they have to do a whole lot more of the thinking, planning, deciding,

muszą o wiele częściej analizować, planować, decydować,

doing, hoping, coping, trial and error,

robić, chcieć, radzić sobie, próbować i przegrywać,

dreaming and experiencing of life

marzyć i doświadczać życia

for themselves.

na własną rękę.

Now, am I saying

Czy sugeruję, że każde dziecko jest zmotywowane i chętne do pracy

every kid is hard-working and motivated

and doesn't need a parent's involvement or interest in their lives,

i nie potrzebuje dodatkowego zaangażowania rodziców w ich życie,

and we should just back off and let go?

więc powinniśmy się wycofać i odpuścić?

Hell no.

Na pewno nie.

(Laughter)

(Śmiech)

That is not what I'm saying.

Zupełnie nie to mam na myśli.

What I'm saying is, when we treat grades and scores and accolades and awards

Jeśli jednak widzimy w ocenach, wynikach i nagrodach

as the purpose of childhood,

cel dzieciństwa sam w sobie,

all in furtherance of some hoped-for admission to a tiny number of colleges

którego zwieńczeniem będzie przyjęcie na elitarną uczelnię

or entrance to a small number of careers,

albo dostęp do kilku prestiżowych zawodów,

that that's too narrow a definition of success for our kids.

to niebezpiecznie zawężamy dzieciakom pole do osiągnięcia sukcesu.

And even though we might help them achieve some short-term wins

Nawet jeśli pomożemy im w drodze do celu,

by overhelping --

oferując wszechstronną pomoc

like they get a better grade if we help them do their homework,

w odrobieniu pracy domowej, żeby dostać lepszą ocenę

they might end up with a longer childhood résumé when we help --

i pochwalić się lepszym CV z dzieciństwa z naszą pomocą.

what I'm saying is that all of this comes at a long-term cost

To wszystko pociąga za sobą skutek

to their sense of self.

braku poczucia własnego "ja".

What I'm saying is, we should be less concerned

Może powinniśmy mniej skupiać się

with the specific set of colleges

na kilku najlepszych uczelniach,

they might be able to apply to or might get into

do których mogłyby składać papiery i się dostać,

and far more concerned that they have the habits, the mindset, the skill set,

a bardziej na tym, żeby miały nawyki, nastawienie, umiejętności,

the wellness, to be successful wherever they go.

kondycję do osiągnięcia sukcesu w dowolnej dziedzinie,

What I'm saying is,

Dzieci nie powinny skupiać się tylko na stopniach i wynikach,

our kids need us to be a little less obsessed with grades and scores

and a whole lot more interested

tylko mieć dzieciństwo,

in childhood providing a foundation for their success

które zapewni podstawy dla przyszłego sukcesu

built on things like love

opartego na wartościach takich jak miłość

and chores.

i obowiązki.

(Laughter)

(Śmiech)

(Applause)

(Brawa)

Did I just say chores? Did I just say chores? I really did.

Czy powiedziałam "obowiązki"? Serio? Tak, zrobiłam to.

But really, here's why.

Nie bez powodu.

The longest longitudinal study of humans ever conducted

Najdłużej na świecie trwającym badaniem w historii nauk społecznych

is called the Harvard Grant Study.

jest Harvard Grant Study (HGS).

It found that professional success in life,

Wyniki pokazują, że sukces zawodowy,

which is what we want for our kids,

a tego przecież chcemy dla naszych pociech,

that professional success in life comes from having done chores as a kid,

wynika z wykonywania obowiązków w okresie dzieciństwa,

and the earlier you started, the better,

a im szybciej się zacznie, tym lepiej.

that a roll-up-your-sleeves- and-pitch-in mindset,

Zakasanie rękawów i chęć pomocy,

świadomość, że jest robota do wykonania,

a mindset that says, there's some unpleasant work,

someone's got to do it, it might as well be me,

ktoś musi ją zrobić i równie dobrze mogę to być ja

a mindset that says,

nastawienie, które mówi: "przyczynię się do poprawy sytuacji",

I will contribute my effort to the betterment of the whole,

that that's what gets you ahead in the workplace.

to zapewnia awans w przyszłej pracy.

Now, we all know this. You know this.

Wszyscy to wiemy.

(Brawa)

(Applause)

We all know this, and yet, in the checklisted childhood,

Wiemy to i pomimo tego zdajemy się na listy kontrole

we absolve our kids of doing the work of chores around the house,

i zwalniamy nasze pociechy z obowiązków domowych,

and then they end up as young adults in the workplace

a potem, już jako młodzi dorośli, w swoich pierwszych pracach,

still waiting for a checklist,

czekają na kolejne listy kontrolne, które nie istnieją,

but it doesn't exist,

and more importantly, lacking the impulse, the instinct

co więcej, bez których nie mają odruchu

zakasania rękawów i ruszenia do pracy

to roll up their sleeves and pitch in

and look around and wonder, how can I be useful to my colleagues?

zastanowienia się, w czym mogą się przydać,

How can I anticipate a few steps ahead to what my boss might need?

w jaki sposób wyjść naprzeciw oczekiwaniom szefa.

A second very important finding from the Harvard Grant Study

Drugim równie istotnym odkryciem HGS

said that happiness in life

jest to, że za szczęściem w życiu

comes from love,

stoi miłość,

not love of work,

nie miłość do pracy,

love of humans:

a miłość do ludzi:

our spouse, our partner, our friends, our family.

małżonka, partnera, przyjaciół, rodziny.

So childhood needs to teach our kids how to love,

W dzieciństwie dzieci powinny nauczyć się kochać,

and they can't love others if they don't first love themselves,

a żeby kochać innych, muszą pokochać same siebie,

and they won't love themselves if we can't offer them unconditional love.

czego nie zrobią, jeśli nie obdarzymy ich miłością bezwarunkową.

(Applause)

(Brawa)

Right.

Tak.

And so,

Dlatego,

zamiast manii ocen i wyników,

instead of being obsessed with grades and scores

when our precious offspring come home from school,

kiedy nasza latorośl wróci ze szkoły,

or we come home from work,

albo kiedy wrócimy z pracy,

we need to close our technology, put away our phones,

odłóżmy na bok technologie, telefony,

and look them in the eye

spójrzmy im prosto w oczy

and let them see the joy that fills our faces

i niech zobaczą naszą radość

z tego, że je widzimy po chwilowej rozłące.

when we see our child for the first time in a few hours.

And then we have to say,

Wtedy powinniśmy zapytać:

"How was your day?

"Jak minął dzień?

What did you like about today?"

Coś fajnego się dzisiaj wydarzyło?".

And when your teenage daughter says, "Lunch," like mine did,

Kiedy nastoletnia córka, tak jak moja, mówi: "lunch",

and I want to hear about the math test,

a ja chcę tylko wiedzieć, jak tam test z matmy,

not lunch,

a nie lunch...

you have to still take an interest in lunch.

Mamy się tym lunchem zainteresować.

You gotta say, "What was great about lunch today?"

Spytaj: "Czemu ten lunch był taki fajny?".

They need to know they matter to us as humans,

Dzieci muszą czuć, że to one są dla nas ważne,

not because of their GPA.

nie ich średnia ocen.

All right, so you're thinking, chores and love,

Pewnie pomyślicie, że obowiązki i miłość

that sounds all well and good, but give me a break.

brzmią nawet całkiem nieźle, ale chwila moment!

The colleges want to see top scores and grades

Uczelnie chcą zobaczyć super oceny i wyniki,

and accolades and awards, and I'm going to tell you, sort of.

wyróżnienia i nagrody, ale, mówię wam, to nie cała prawda.

The very biggest brand-name schools are asking that of our young adults,

Największe prestiżowe szkoły wymagają tego od naszych młodych,

but here's the good news.

ale są też dobre wieści.

Contrary to what the college rankings racket would have us believe --

W przeciwieństwie do tego, co wmawiają nam rankingi uniwersytetów...

(Applause)

(Brawa)

wcale nie trzeba dostać się do jednej z najlepszych uczelni,

you don't have to go to one of the biggest brand name schools

to be happy and successful in life.

żeby wieść szczęśliwe i udane życie.

Happy and successful people went to state school,

Szczęśliwi, którzy odnieśli sukces, uczęszczali do uczelni stanowej,

went to a small college no one has heard of,

do koledżu, o którym nikt nie słyszał,

went to community college,

do szkoły pomaturalnej,

went to a college over here and flunked out.

studiowali i zawalili studia.

(Applause)

(Brawa)

The evidence is in this room, is in our communities,

Dowód na to jest w tej sali, w naszych społecznościach,

that this is the truth.

taka jest prawda.

And if we could widen our blinders

Jeśli poszerzymy perspektywę,

and be willing to look at a few more colleges,

zechcemy spojrzeć na więcej uczelni,

maybe remove our own egos from the equation,

może pozbędziemy się utartego myślenia,

we could accept and embrace this truth and then realize,

zaakceptujemy ten fakt i zrozumiemy,

it is hardly the end of the world

że to nie koniec świata,

if our kids don't go to one of those big brand-name schools.

jeśli nasze dzieci nie dostaną się do prestiżowej szkoły wyższej.

And more importantly,

Co ważniejsze,

if their childhood has not been lived according to a tyrannical checklist

jeśli ich dzieciństwo nie opierało się na drakońskiej liście zadań,

then when they get to college,

a kiedy dostaną się na studia,

whichever one it is,

obojętnie gdzie,

well, they'll have gone there on their own volition,

pójdą tam z własnej woli,

fueled by their own desire,

napędzane własną potrzebą,

capable and ready to thrive there.

zdolne i gotowe, żeby się tam rozwijać.

I have to admit something to you.

Muszę się do czegoś przyznać.

I've got two kids I mentioned, Sawyer and Avery.

Mam dwoje dzieci, Sawyera i Avery.

They're teenagers.

To nastolatkowie.

And once upon a time,

Wydaje mi się, że kiedyś

I think I was treating my Sawyer and Avery

traktowałam Sawyera i Avery

like little bonsai trees --

jak małe drzewka bonsai...

(Laughter)

(Śmiech)

that I was going to carefully clip and prune

które chciałam delikatnie przycinać

and shape into some perfect form of a human

i kształtować w idealną formę człowieka,

that might just be perfect enough to warrant them admission

która będzie na tyle idealna, że zagwarantuje im przyjęcie

to one of the most highly selective colleges.

na jeden z uniwersytetów, na który ciężko się dostać.

But I've come to realize, after working with thousands of other people's kids --

Jednak zdałam sobie sprawę, po pracy z tysiącami dzieci...

(Laughter)

(Śmiech)

and raising two kids of my own,

i wychowaniu własnej dwójki,

my kids aren't bonsai trees.

że moje dzieci to nie drzewka bonsai.

They're wildflowers

To polne kwiaty

of an unknown genus and species --

nieznanego rodzaju i gatunku...

(Laughter)

(Śmiech)

and it's my job to provide a nourishing environment,

Moim zadaniem jest zapewnić im stymulujące środowisko,

to strengthen them through chores

wzmacniać je przez obowiązki

and to love them so they can love others and receive love

i kochać, żeby kochały innych oraz były kochane,

and the college, the major, the career,

a studia, wybór kierunku, kariera,

that's up to them.

to już ich sprawa.

My job is not to make them become what I would have them become,

Moim zadaniem nie jest uczynić ich tym, czym chcę,

but to support them in becoming their glorious selves.

ale wspierać ich w stawaniu się cudownym sobą.

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)