How friendship affects your brain - Shannon Odell

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Myo Aung

Friendships can hold an exceptional place in our life stories.

ခင်မင်ရင်းနှီးမှုဟာ ဘဝဇာတ်လမ်းတွေမှာ ထူးခြားတဲ့နေရာတစ်ခု ယူနိုင်တယ်။

What is it about these connections that make them so unique?

ဒါတွေကို ဒီလောက်ထူးခြားစေတဲ့ ဒီချိတ်ဆက်မှုတွေက ဘာလဲ။

Before we dive into the science, let’s first observe one in action.

သိပ္ပံပညာထဲမှာ မစူးစမ်းခင် လုပ်ဆောင်ချက် တစ်ခုကို အရင်လေ့လာကြည့်ရအောင်။

If I could somehow design a best friend, you know,

ကျွန်မဟာ အခင်ဆုံး သူငယ်ချင်းကို တစ်နည်းနည်းနဲ့ ဒီပုံဖော်ကာ

put together all the ideal qualities of my perfect match,

ပြည့်စုံ ကိုက်ညီတဲ့ စံအရည်အသွေး အားလုံးကို ပေါင်းလိုက်ရင်

that person would pale in comparison to Priya.

အဲဒီလူဟာ Priya နဲ့ ယှဉ်ရင် အရောင်မှိန်သွားမယ်။

She can turn any situation into a good time—

သူဟာ ဓာတု ဓာတ်ခွဲခန်း၊ တီးဝိုင်းလေ့ကျင့်မှု အခြေအနေတိုင်းကို

chemistry lab, band practice.

ပျော်စရာအချိန်အဖြစ် ပြောင်းလဲနိုင်တယ်။

What I’m trying to say is I never laugh harder than when I’m with Priya.

ကျွန်မ ကြိုးစား ပြောနေတာက Priya နဲ့ အတူ ရှိနေချိန်ထက် ဘယ်တုန်းကမှ ပိုမရယ်ရတာပါ။

And she’s always there for me.

သူက ကျွန်မအတွက် အမြဲရှိနေတယ်။

Like last year after I got dumped by Te— you know what?

မနှစ်ကလို Te ရဲ့စွန့်ပစ်တာခံရပြီးနောက်မှာ ဘာဖြစ်လဲ သိလား။

I don’t even want to mention their name.

သူတို့နာမည်ကိုတောင် ထည့်ပြောချင်ဘူး။

It felt like my whole world was crashing down.

ကျွန်မ ကမ္ဘာတစ်ခုလုံး ပြိုလဲသွားသလို ခံစားရတယ်။

But as soon as I told Priya, boom, she was at my door.

ဒါပေမဲ့ Priya ကို ပြောပြီးတာနဲ့ သူက ချက်ချင်း အနားမှာ ရောက်လာတယ်။

I was a wreck, but she sat there with me and listened.

ကျွန််မက စိတ်ချုံးချုံးကျနေတယ်၊ ​​ဒါပေမဲ့ သူက ကျွန်မနဲ့ အတူထိုင်ပြီး နားထောင်တယ်။

We’re always on the same page;

ကျွန်မတို့ဟာ အမြဲ အမြင်တူကြတယ်။

it’s as if we can read each other’s minds!

တစ်ယောက်စိတ်ကို တစ်ယောက်က ဖတ်နိုင်သလိုမျိုးပါ။

And we can talk for hours— about anything.

ကျွန်မတို့ နာရီနဲ့ချီပြီး ဘာကိုမဆို ပြောလို့ရတယ်။

I know my mom would say she has the phone bills to prove it.

သက်သေပြဖို့ ဖုန်းဘေလ်ရှိတယ်လို့ အမေ ပြောမယ်ဆိုတာကို သိပါတယ်။

If it seems like friendships formed in adolescence are particularly special,

ဆယ်ကျော်သက်အရွယ်မှာဖွဲ့တဲ့ ခင်မင်ရင်းနှီး မှုတွေဟာ အထူး ထူးခြားနေတယ်လို့ ထင်ရရင်

that’s because they are.

ဒါတွေက ထူးခြားတာကြောင့်ပါ။

Early childhood, adolescent, and adult friendships

ကလေးဘဝ၊ဆယ်ကျော်သက်နဲ့ အရွယ်ရောက် ခင်မင်ရင်းနှီးမှု

all manifest a little differently

အားလုံးက တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း ကွဲပြားစွာ

in part because the brain works in different ways at those stages of life.

ပြသတာက ဒီဘဝအဆင့်တွေမှာ ဦးနှောက်ဟာ နည်းလမ်းမျိုးစုံနဲ့ အလုပ်လုပ်တာကြောင့်ပါ။

Adolescence is a unique time when peer relationships take focus,

ရွယ်တူချင်း ဆက်ဆံရေးတွေကို အာရုံစိုက်တဲ့ ဆယ်ကျော်သက်ကာလက ထူးခြားတဲ့အချိန်ဖြစ်ပြီး

and thanks to the developing brain,

ဖွံ့ဖြိုးဆဲဦးနှောက်ကြောင့်

there are changes in the way you value, understand, and connect to friends.

သင် တန်ဖိုးထားပုံ၊ နားလည်ပုံနဲ့ သူငယ်ချင်း တွေနဲ့ချိတ်ဆက်ပုံမှာပြောင်းလဲမှုတွေရှိတယ်။

Teenage friends can seem attached at the hip.

ဆယ်ကျော်သက် သူငယ်ချင်းတွေက ခွဲမရနိုင်ပုံရတယ်။

Scientists describe adolescence as a social reorientation

ဆယ်ကျော်သက်တွေက သူတို့ရဲ့မိဘတွေထက် သူငယ်ချင်းတွေနဲ့ အချိန်ပိုကြာကြာ

as teenagers begin to spend as much or more time

ကုန်ဆုံးတော့ ဆယ်ကျော်သက်အရွယ်ကို လူမှုအာရုံပြောင်းမှု

with their friends than with their parents.

တစ်ခုအဖြစ် သိပ္ပံပညာရှင်တွေက ဖော်ပြတယ်။

This drive to hang with pals may be due to changes in the brain’s reward center,

သူငယ်ချင်းတွေနဲ့ တွဲဖို့ ဒီစေ့ဆော်မှုက ventral striatum လို့ခေါ်တဲ့ ဦးနှောက်ရဲ့

known as the ventral striatum.

ဆုလာဘ် ဗဟိုထဲက အပြောင်းအလဲကြောင့် ဖြစ်နိုင်တယ်။

Its activation makes hanging out with others enjoyable

ဒါရဲ့လုပ်ဆောင်ချက်က သူများတွေနဲ့ တွဲတာကို ပျော်စရာကောင်းစေပြီး

and motivates you to spend more time with them.

သူတို့နဲ့ အချိန်ပိုကုန်ဆုံးဖို့ လှုံ့ဆော်ပေးတယ်။

Neuroimaging studies show that this region is highly reactive

ဆယ်ကျော်သက်နှစ်တွေအတွင်း ဒီနေရာက တုံ့ပြန်မှုမြင့်မားတာကို

during your teenage years,

Neuroimaging လေ့လာမှုတွေက ပြသတယ်။

which may explain why adolescents seem to place a higher value

ဆယ်ကျော်သက်တွေက ကလေး သို့မဟုတ် လူကြီးတွေထက် လူမှုဆက်ဆံရေးမှာ

on social interactions than children or adults.

ဘာကြောင့် ပိုတန်ဖိုးထားပုံရတာကို ဒါက ရှင်းပြနိုင်လောက်တယ်။

Teenage friendships can also feel more intimate

ဆယ်ကျော်သက် ခင်မင်ရင်းနှီးမှုတွေက ကလေးဘဝ

than the friendships of your childhood.

ရင်းနှီးမှုတွေထက်ပါ ပိုရင်းနှီးနိုင်တယ်။

This deeper connection is possible thanks to improvements

သိပ္ပံပညာရှင်တွေက စိတ်သီအိုရီလို့ ခေါ်တဲ့ တိုးတက်မှုတွေကြောင့်

in what scientists call Theory of Mind.

ဒီပိုနက်ရှိုင်းတဲ့ ဆက်နွယ်မှု ဖြစ်နိုင်တာပါ။

Theory of Mind is the ability to understand others’ emotions,

စိတ် သီအိုရီက အခြားသူတွေရဲ့ ခံစားမှုတွေ၊ အတွေးတွေ၊ တွန်းအားတွေနဲ့

thoughts, motivations, and points of view,

အမြင်သဘောထားတွေကို နားလည်နိုင်ပြီး ဒါတွေက

and to realize that they may be different from your own.

သင့်ကိုယ်ပိုင်နဲ့ ကွဲပြားနိုင်တာကို နားလည်နိုင်စွမ်းရှိတယ်။

While it may seem intuitive,

ဒါက အလိုလိုသိနိုင်တယ်လို့ ထင်ရပေမဲ့

this ability hinges on the careful coordination of various brain regions,

ဒီစွမ်းရည်က တစ်ခါတစ်ရံ လူမှုဦးနှောက်လို့ ညွှန်းတဲ့ ဦးနှောက်ဒေသအမျိုးမျိုးရဲ့

sometimes referred to as the social brain.

ဂရုတစိုက်ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်မှု အပေါ် မူတည်တယ်။

Babies begin to develop Theory of Mind around 18 months or so.

ကလေးငယ်တွေက ၁၈ လ သို့မဟုတ် ဒီဝန်းကျင်မှာ စိတ် သီအိုရီကို စတင်ဖွံ့ဖြိုးတယ်။

Before that, it’s thought they believe that everyone perceives and knows

အရင်က လူတိုင်းက သူတို့ သိတာကို အတိအကျ သဘောပေါက်၊သိရှိတယ်လို့

exactly what they know.

ယုံကြည်တယ်လို့ ယူဆရတယ်။

It was once considered to be fully developed by age five,

တစ်ချိန်က ငါးနှစ်အရွယ်မှာ အပြည့်အဝ ဖွံ့ဖြိုးလာတယ်လို့ ယူဆခဲ့ပေမဲ့

but scientists now know that Theory of Mind

အခုအခါမှာ စိတ်သီအိုရီက သင့်ဆယ်ကျော်သက်နှစ်တွေနဲ့ အလွန်အထိ

continues to improve and mature well into your teenage years and beyond.

ကောင်းစွာကြီးထွား၊ ရင့်ကျက်လာတာကို သိပ္ပံပညာရှင်တွေ သိရှိလာကြတယ်။

Likewise, regions within the social brain show increased connectivity

အလားတူပဲ လူမှုဦးနှောက်အတွင်းက ဒေသတွေဟာ ဆယ်ကျော်သက်အရွယ်မှာ ကလေးဘဝနဲ့ယှဉ်ရင်

during adolescence compared with childhood.

ချိတ်ဆက်မှု တိုးလာတာကို ပြသတယ်။

As a result, teens can better understand their friend’s perspectives,

အကျိူးဆက်အနေနဲ့ ဆယ်ကျော်သက်တွေဟာ နက်ရှိုင်းတဲ့ဆက်သွယ်မှုတွေကို ရှင်သန်စေတဲ့

allowing for deeper connections to flourish.

သူငယ်ချင်းရဲ့အမြင်တွေကို ပိုကောင်းကောင်းနားလည်နိုင်တာပါ။

In the closest friendships,

အရင်းနှီးဆုံးခင်မင်မှုတွေမှာ

it can almost feel as if you’re metaphysically connected—

ရုပ်လွန်ပညာအရ ချိတ်ဆက်နေသလို ခံစားရနိုင်တယ်၊

two bodies and minds, perfectly in sync.

ကိုယ်နဲ့ စိတ်နှစ်ခုက အပြည့်အဝ ထပ်တူကျနေတယ်။

And there is science to this!

ဒါအတွက် သိပ္ပံပညာရှိပါတယ်။

Your ability to connect with others somewhat depends

အခြားသူတွေနဲ့ ချိတ်ဆက်နိုင်မှုက လုပ်ဆောင်ချက်တွေ၊

on the coordination of actions, emotions, physiology, and thoughts.

ခံစားမှုတွေ၊ဇီဝကမ္မဗေဒနဲ့ အတွေးအမြင်တွေ ပေါင်းစပ်ညှိနှိုင်းမှုအပေါ် မူတည်ပါတယ်။

This is what psychologists call interpersonal synchrony.

ဒါကို စိတ်ပညာရှင်တွေက Interpersonal synchrony လို့ ခေါ်တယ်။

You first show signs of the ability to sync with others as infants—

သင်ဟာ လှုပ်ရှားမှုတွေ၊ မိဘတွေနဲ့ ဗလုံးဗထွေးပြောတာကို တစ်ပြိုင်တည်းလုပ်ကာ

synchronizing movements and babbling with your parents.

မွေးကင်းစတွေလို သူများနဲ့ တပြေးညီ လက္ခဏာတွေ ပထမဆုံးပြတယ်။

As you get older and spend more time outside the home,

အသက်ကြီးလာကာ အိမ်အပြင်ဘက်မှာ အချိန်ပို ကုန်ဆုံးတာနဲ့အမျှ

you increasingly show this synchrony with your peers.

ဒီထပ်တူကျမှုကို သင့်လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက်တွေနဲ့ ပိုပြသတယ်။

For example, imagine walking down the street with a friend.

ဥပမာ သူငယ်ချင်းနဲ့ လမ်းလျှောက်ထွက်တာကို စိတ်ကူးကြည့်ပါ။

Often without consciously thinking,

မကြာခဏတော့ သတိရှိရှိ တွေးတောမနေဘဲ

you stroll at the same pace and follow the same path.

တူညီတဲ့အရှိန်နဲ့ လျှောက်ကာ တူညီတဲ့ လမ်းအတိုင်း လိုက်နေတတ်တယ်။

You and your best friend may not be only on the same page,

သင်နဲ့ သင့်အခင်ဆုံးသူငယ်ချင်းဟာ အမြင်တူနေရုံမက

but also scientifically, in step.

သိပ္ပံပညာအရပါ ခြေလှမ်းညီနေတာပါ။