How friendship affects your brain - Shannon Odell

Translator: My Den Reviewer: Ngoc Nguyen

Tình bạn có thể là một chương đặc biệt trong cuộc đời con người.

Friendships can hold an exceptional place in our life stories.

What is it about these connections that make them so unique?

Điều gì làm cho những mối liên hệ này khác biệt?

Before we dive into the science, let’s first observe one in action.

Trước khi tìm hiểu sâu cách lý giải khoa học,

đầu tiên, hãy quan sát một tình bạn bình thường.

Nếu có cách tạo ra một người bạn thân

If I could somehow design a best friend, you know,

put together all the ideal qualities of my perfect match,

hoàn toàn hợp với tôi về mọi mặt

that person would pale in comparison to Priya.

người đó cũng sẽ chẳng thể sánh được với Priya.

She can turn any situation into a good time—

Lúc nào, cậu ấy cũng có thể khiến bầu không khí trở nên vui vẻ,

chemistry lab, band practice.

dù ở phòng thí nghiệm hóa, hay khi tập luyện cùng ban nhạc.

What I’m trying to say is I never laugh harder than when I’m with Priya.

Tôi muốn nói là mình chẳng bao giờ cười nhiều hơn

khi ở cạnh ai khác ngoài Priya.

And she’s always there for me.

Cậu ấy cũng luôn có mặt khi mình cần

Like last year after I got dumped by Te— you know what?

như hồi bị đá năm ngoái bởi Te— bạn biết gì không?

Tôi còn chẳng muốn nhắc đến tên người đó.

I don’t even want to mention their name.

It felt like my whole world was crashing down.

Cảm giác như cả thế giới sụp đổ.

But as soon as I told Priya, boom, she was at my door.

Vừa báo với Priya xong, đột nhiên, cậu ấy xuất hiện tại cửa nhà tôi.

I was a wreck, but she sat there with me and listened.

Dù lúc đó tôi rất thảm, nhưng cậu ấy vẫn ngồi nghe tôi kể.

We’re always on the same page;

Chúng tôi lúc nào cũng hiểu nhau,

it’s as if we can read each other’s minds!

như thể có thể đọc được suy nghĩ của đối phương.

And we can talk for hours— about anything.

Có thể nói chuyện hàng giờ liền về mọi thứ.

I know my mom would say she has the phone bills to prove it.

Hẳn mẹ tôi sẽ bảo bà có hóa đơn điện thoại làm chứng.

If it seems like friendships formed in adolescence are particularly special,

Có vẻ như tình bạn ở tuổi vị thành niên đặc biệt nhất,

that’s because they are.

là vì đúng vậy.

Tình bạn thời thơ ấu, ở tuổi vị thành niên và khi trưởng thành

Early childhood, adolescent, and adult friendships

all manifest a little differently

đều có biểu hiện khác nhau đôi chút

in part because the brain works in different ways at those stages of life.

một phần vì ở mỗi lứa tuổi, não hoạt động khác nhau.

Adolescence is a unique time when peer relationships take focus,

Tuổi vị thành niên là khoảng thời gian duy nhất

xoay quanh mối quan hệ đồng trang lứa,

and thanks to the developing brain,

nhờ sự phát triển của não,

there are changes in the way you value, understand, and connect to friends.

ta bắt đầu trân trọng, thấu hiểu và gắn kết hơn với bạn bè.

Bạn bè tuổi vị thành niên dường như lúc nào cũng gắn chặt không rời.

Teenage friends can seem attached at the hip.

Scientists describe adolescence as a social reorientation

Các nhà khoa học tả tuổi vị thành niên

là giai đoạn định hướng lại mạng lưới xã hội xung quanh,

as teenagers begin to spend as much or more time

lúc này, thời gian ở cùng bạn bè bắt đầu nhiều hơn cha mẹ.

with their friends than with their parents.

This drive to hang with pals may be due to changes in the brain’s reward center,

Nguyên nhân có thể là do thay đổi ở hệ thần kinh tưởng thưởng

known as the ventral striatum.

được gọi là vùng vân bụng.

Được kích hoạt, nó khiến cho việc chơi cùng bạn bè trở nên thú vị

Its activation makes hanging out with others enjoyable

and motivates you to spend more time with them.

và thúc đẩy ta dành nhiều thời gian hơn cho họ.

Nghiên cứu hình ảnh thần kinh cho thấy vùng não này cực dễ phản ứng

Neuroimaging studies show that this region is highly reactive

during your teenage years,

ở tuổi vị thành niên,

which may explain why adolescents seem to place a higher value

giải thích vì sao họ

dường như coi trọng tương tác xã hội hơn trẻ em và người lớn.

on social interactions than children or adults.

Teenage friendships can also feel more intimate

Tình bạn ở tuổi vị thành niên cũng thân thiết hơn

than the friendships of your childhood.

tình bạn thời thơ ấu.

This deeper connection is possible thanks to improvements

Sự thân thiết này có thể là do sự phát triển

in what scientists call Theory of Mind.

của Thuyết Tâm Trí.

Theory of Mind is the ability to understand others’ emotions,

Thuyết Tâm Trí là khả năng hiểu được

cảm xúc, suy nghĩ, động cơ và quan điểm của người khác,

thoughts, motivations, and points of view,

and to realize that they may be different from your own.

nhận ra rằng nó có thể khác với bạn.

While it may seem intuitive,

Dù có vẻ hơi cảm tính,

this ability hinges on the careful coordination of various brain regions,

nhưng nó hoạt động dựa trên sự phối hợp chặt chẽ của nhiều vùng não,

sometimes referred to as the social brain.

đôi khi, còn được gọi là vùng não xã hội.

Babies begin to develop Theory of Mind around 18 months or so.

Khoảng tháng thứ 18, trẻ bắt đầu phát triển Thuyết Tâm Trí.

Before that, it’s thought they believe that everyone perceives and knows

Trước đó, chúng tin rằng mọi người nhận thức và hiểu

exactly what they know.

hệt như chúng.

It was once considered to be fully developed by age five,

Người ta từng cho rằng đến năm tuổi, nó đã phát triển đầy đủ,

but scientists now know that Theory of Mind

nhưng các nhà khoa học ngày nay biết rằng Thuyết Tâm Trí

continues to improve and mature well into your teenage years and beyond.

vẫn không ngừng phát triển và hoàn thiện ở tuổi vị thành niên cũng như sau đó.

Likewise, regions within the social brain show increased connectivity

Tương tự, kết nối trong vùng não xã hội tăng lên

during adolescence compared with childhood.

ở tuổi vị thành niên nhiều hơn ở tuổi thơ.

As a result, teens can better understand their friend’s perspectives,

Do đó, người tuổi vị thành niên hiểu rõ suy nghĩ của bạn bè hơn,

allowing for deeper connections to flourish.

khiến cho gắn kết càng thân thiết hơn.

In the closest friendships,

Cực thân,

ta gần như cảm nhận có một sự kết nối siêu hình giữa hai người:

it can almost feel as if you’re metaphysically connected—

two bodies and minds, perfectly in sync.

hai cơ thể nhưng một tâm hồn, hoàn toàn đồng điệu.

Có cách lý giải khoa học cả đấy.

And there is science to this!

Your ability to connect with others somewhat depends

Khả năng kết nối với người khác phụ thuộc vào

on the coordination of actions, emotions, physiology, and thoughts.

sự kết hợp giữa hành động, cảm xúc, cơ thể và suy nghĩ.

This is what psychologists call interpersonal synchrony.

Chúng được các nhà tâm lý học gọi là sự đồng điệu giữa các cá thể.

You first show signs of the ability to sync with others as infants—

Đầu tiên, những dấu hiệu cho thấy

khả năng đồng điệu với người khác được thấy khi còn nhỏ:

synchronizing movements and babbling with your parents.

cùng thực hiện các động tác và bập bẹ nói với bố mẹ.

As you get older and spend more time outside the home,

Lớn lên, bạn ra ngoài nhiều hơn,

sự đồng điệu với bạn bè đồng trang lứa cũng tăng theo.

you increasingly show this synchrony with your peers.

For example, imagine walking down the street with a friend.

Ví dụ, hãy tưởng tượng bạn đang xuống phố cùng bạn.

Often without consciously thinking,

Trong vô thức,

you stroll at the same pace and follow the same path.

ta đi cùng tốc độ và cùng đường.

You and your best friend may not be only on the same page,

Bạn và bạn thân có thể không chỉ có cùng suy nghĩ,

but also scientifically, in step.

mà xét về mặt khoa học, còn cả bước đi.