Why sitting is bad for you - Murat Dalkilinç

Translator: Nualla Pshtiwan Reviewer: Daban Q Jaff

Right now, you're probably sitting down to watch this video

له ئێستادا، تۆ لەوانەیە دانیشتبى تا ئه م ڤیدیۆیه سه یر بكه یت

and staying seated for a few minutes to view it is probably okay.

بمێنیتەوە بۆ چەند خولەكێك بۆ ئەوەی سەیری بكەی، ڕەنگە ئاسای بێت.

But the longer you stay put, the more agitated your body becomes.

بەڵام تا بۆ ماوەیەكی زیاتر بە هەمان شێوە بیت ئەوا ئازاری جەستەت زیاتر دەبێت.

It sits there counting down the moments until you stand up again

ئەو دانیشتنە ساتەكان دەژمێریت تاوەكو تۆ دووبارە بە پێوە دەوەستیت

and take it for a walk.

و بڕۆیت بۆ گەڕانێك.

That may sound ridiculous.

لەوانەیە ئەوە پێكەنیناوی دیار بێت.

Our bodies love to sit, right?

لەشمان حەزی لە دانیشتنە، ڕاستە ؟

Not really.

لە ڕاستیدا نا .

Sure, sitting for brief periods can help us recover from stress

بە دڵنیایەوە ، دانیشتن بۆ ماوەیەكی كورت یارمەتیمان دەدات فشار تێپەڕێنین

or recuperate from exercise.

یان لە مەشق چاك بێتەوە.

But nowadays, our lifestyles make us sit much more than we move around,

بەڵام لە ئێستادا شێوازی ژیانمان وادەكات كەمتر جوڵە بكەین،

and our bodies simply aren't built for such a sedentary existence.

لەشمان بۆ ئەوە دروست نەكراوە كە هەر بە دانیشتوویی بمینێتەوە.

In fact, just the opposite is true.

لە ڕاستیدا ،پێچەوانەكەی ڕاستە .

The human body is built to move,

لەشی مرۆڤ دروستكراوە بۆ ئەوەی بجوڵێت.

and you can see evidence of that in the way it's structured.

تۆ دەتوانی بە بەڵگە ئەوە ببینی لە ڕێگەی چۆنییەتی پێکهاتنییەوە.

Inside us are over 360 joints, and about 700 skeletal muscles

لە لەشمان زیاتر لە٣٦٠ جومگەوە٧٠٠ ماسولكە هەیە كە بەستراون بە ئێسكە پەیكەر

that enable easy, fluid motion.

كە ڕێگە بە جوڵەیەكی ئاسان و شلە ئاسای جەستە دەدات .

The body's unique physical structure gives us the ability to stand up straight

پێكهاتەی جەستەمان بێهاوتایە كە توانامان پێ دەدات بە ڕاستی بوەستین

against the pull of gravity.

دژی هێزی كێشكردنی زەوی .

Our blood depends on us moving around to be able to circulate properly.

خوێنمان پشت بە ئێمە دەبەستێت تابتوانێت بجوڵێ و بڵاو ببێتەوە بە شێوەیەكی گونجاو.

Our nerve cells benefit from movement,

and our skin is elastic, meaning it molds to our motions.

پێستمان جیڕە، لەگەڵ جووڵەمان شێوەی دەگۆڕێت.

So if every inch of the body is ready and waiting for you to move,

كەواتە ئەگەر هەموو ئینجێك لە جەستەدا ئامادە بێت چاوەڕوانت بكات بۆ جووڵە،

what happens when you just don't?

چی ڕوودەدات كاتێك تۆ جووڵە ناكەیت؟

Let's start with the backbone of the problem, literally.

لە گرنگترین بەشی كێشەكەوە دەستپێبكەین، وەكو خۆی.

Your spine is a long structure

بڕبڕەت پێكهاتەیەكی درێژە

made of bones and the cartilage discs that sit between them.

لە ئێسك و كڕكڕاگە پێكهاتووە پارچە كڕكڕاگەش لە نێوان ئێسكەكاندایە .

Joints, muscles and ligaments that are attached to the bones

لە چەند جومگە و ماسولكە و بەستەر پێكدێت كە بە ئێسكەوە بەستراوە

hold it all together.

هەموویان پێكەوە هەڵدەگرێت .

A common way of sitting is with a curved back and slumped shoulders,

ڕێگەیەكی باوی دانیشتن چەمانەوەی پشت بۆ دواوە و شانەكان بۆ خوارەوە،

a position that puts uneven pressure on your spine.

شێوەیەكی دانیشتنە كە فشارێكی نا یەكسان دەخاتە سەر بڕبڕەی پشت .

Over time, this causes wear and tear in your spinal discs,

بە تێپەڕبوونی كات دەبێتە هۆی ڕووشان و تێكچوونی بڕبڕەی پشت،

overworks certain ligaments and joints,

زۆر بەكار هێنانی چەند بەستەر و جومگەیەكی دیاریكراو،

and puts strain on muscles that stretch

فشار درووستكردن لەسەر ئەو ماسولكانەی لە بەریەك دەكشێن

to accommodate your back's curved position.

بۆ ئەوەی ڕابێیت لەسەر شێوازە چەماوەكەی پشت .

This hunched shape also shrinks your chest cavity while you sit,

خۆداهێنانەوە بۆشایی سنگ دەباتەوە ناو یەك كاتێك دادەنیشیت،

meaning your lungs have less space to expand into when you breath.

واتا سیەكانت بۆشایی كەمتریان هەیە كاتێك تۆ هەناسە دەدەیت.

That's a problem because it temporarily limits the amount of oxygen

ئەوە كێشەیە چونكە بە شێوەیەكی كاتی بڕی ئۆكسجین سنوردار دەكات

that fills your lungs and filters into your blood.

كە سیەكانت پڕ دەكات و خوێنت دەپاڵێوێت.

Around the skeleton are the muscles, nerves, arteries and veins

لە دەوری ئێسكە پەیكەر ماسولكە و دەمار و خوێنبەر و خوێنهێنەر هەیە

that form the body's soft tissue layers.

كە چینی شانە نەرمەكانی لەش پێكدەهێنێت.

The very act of sitting squashes, pressurizes and compresses,

لە هەر دانیشتنێكدا ئەم شانانە دەگوشرێت ، فشار دروست دەكات دەیانپەستێوێت،

and these more delicate tissues really feel the brunt.

شانە زۆر ناسكەكان هەست بەو فشارو پەستانە دەكەن .

Have you ever experienced numbness and swelling in your limbs when you sit?

ئایا تۆ هەرگیز هەستت بە سڕبوون و ئاوسان لە پەلەكانتدا كردووە لە کاتی دانیشتن ؟

In areas that are the most compressed,

لە شوێنێكتدا كە زۆرترین پەستانی لە سەر بووە،

your nerves, arteries and veins can become blocked,

دەمارەكانت خوێنبەر و خوێنهێنەرەكانت دەكرێت بگیرێن ،

which limits nerve signaling, causing the numbness,

كە دەبێتە هۆی سنورداركردنی ئاماژەی دەماری و درووستبوونی سڕبوون،

and reduces blood flow in your limbs, causing them to swell.

كەمكردنەوەی ڕۆیشتنی خوێن بۆ پەلەكان و هاڵئاوسانیان.

Sitting for long periods also temporarily deactivates lipoprotein lipase,

دانیشتن بۆ ماوەیەكی زۆر بە شێوەیەكی كاتی هۆكاری پەكخستنی ئەنزیمی (لیپۆپڕۆتین )

a special enzyme in the walls of blood capillaries

كە ئەنزیمێكی تایبەتە لە دیواری ملولەكانی خوێندا

that breaks down fats in the blood,

كە چەوری تێكدەشكێنێت لە خوێندا،

so when you sit, you're not burning fat nearly as well as when you move around.

بۆیە كاتێك دادەنیشیت ئەو چەوریە ناسوتێنیت وەك ئەوەی دەجوڵێیت.

What effect does all of this stasis have on the brain?

ئەو هەموو وەستانە چ كاریگەریەكی هەیە لەسەر مێشك؟

Most of the time, you probably sit down to use your brain,

زۆربەی كات، تۆ دابنیشیت بۆ ئەوەی مێشكت بەكاربهێنیت،

but ironically, lengthy periods of sitting actually run counter to this goal.

بەڵام پێچەوانەوە، ماوەیەكی زۆر دانیشتن لە ڕاستیدا دژی ئەم ئامانجە كاردەكات.

Being stationary reduces blood flow

مانەوە بە جێگیری ڕۆیشتنی خوێن كەم دەكاتەوە

and the amount of oxygen entering your blood stream through your lungs.

چونەژوورەوەی بڕێك ئۆكسجین بۆ ناو خوێن لە ڕێگەی سییەكانەوە كەمدەكاتەوە .

Your brain requires both of those things to remain alert,

مێشكت داوای هەردووكیان دەكات تا بە ئاگایی بمێنێتەوە،

so your concentration levels will most likely dip

ئاستی جەخت كردنەوەت بە ئەگەرێكی زۆرەوە دادەبەزێت

as your brain activity slows.

لە كاتێكتدا چالاكی مێشكت هێواشدەبێتەوە .

Unfortunately, the ill effects of being seated don't only exist in the short term.

بە داخەوە ،کاریگەرییە خراپەكانی دانیشتن بۆ ماوەیەكی كورتخایەن نامێننەوە.

Recent studies have found that sitting for long periods

توێژەران ئەوەیان دۆزیەوه دانیشتن بۆ ماوەیەكی زۆر

is linked with some types of cancers and heart disease

بەستراوەتەوە بە هەندێك جۆری شێرپەنجە و نەخۆشی دڵەوە

and can contribute to diabetes, kidney and liver problems.

و دەكرێت بەشداربێ لە نەخۆشی شەكرەو كێشەكانی گورچیلە و جگەریشەوە .

In fact, researchers have worked out that, worldwide,

له ڕاستیدا، توێژەرەكان لەوە تێگەیشتوون كه له سەرانسەری جیهاندا،

inactivity causes about 9% of premature deaths a year.

نەجوڵان و ناچالاكی دەبێتە هۆی %٩ ی مردنی پێشوەختە لە هەر ساڵێكدا.

That's over 5 million people.

ئەوەش دەكاتە سەروو (٥)ملیۆن كەس .

So what seems like such a harmless habit

كەواتە ئەوەی وەك خویێكی بێ ئازاره

actually has the power to change our health.

لە ڕاستیدا هێزی هەیە كە باری تەندرووستیمان بگۆڕێت.

But luckily, the solutions to this mounting threat are simple and intuitive.

بەڵام خۆشبەختانە، چارەسەری ئەم هەڕەشە كەڵەكەبووە سادە و زگماكییە.

When you have no choice but to sit,

كاتێك بژاردەت نییە جگە لە دانیشتن،

try switching the slouch for a straighter spine,

هەوڵبدە گۆڕانكاری لە شێوازی دانیشتن بكەیت بەرەو ڕاستكردنەوەی بڕبڕەی پشت،

and when you don't have to be bound to your seat,

و كاتێك ناچارنیت پەیوەست بیت به شوێنی دانیشتن،

aim to move around much more,

با ئامانجت جوڵانەوەی زیاتر بێت ،

perhaps by setting a reminder to yourself to get up every half hour.

ڕەنگە دانانی بیرخەرەوە بۆ ئەوەی هەر نیو كاتژمێرێك جارێك هەڵبستیت.

But mostly, just appreciate that bodies are built for motion, not for stillness.

بەڵام بەهای ئەوە بزانە جەستەمان بۆ جوڵەیه، نەك بۆ خامۆشی و نەجوڵان .

In fact, since the video's almost over, why not stand up and stretch right now?

له ڕاستیدا ڤیدیۆكه وا تەواو دەبێت بۆ هەڵناستی و ماسولکەکانت ناجولێنیت؟

Treat your body to a walk.

چێژ بە جەستەت نادەیت بە پیاسەیەك.

It'll thank you later.

پاشان جەستەت سوپاست دەكات.