Why every world map is wrong - Kayla Wolf

Аудармашы: Adelya Serikkhanova Редактор: Asqat Yerkimbay

Fourteen Greenlands could fit in Africa,

Африкаға он төрт Гренландия аралы сыйып кетеді,

but you wouldn’t guess it from most maps of the world.

бірақ оны карталарға қарап түсіне алмайсыз.

The fact is, every world map humans have ever made is wrong.

Шындығында адамдар жасаған дүниежүзі картасы қате.

Actually, it’s impossible to make a map of the world 100% right.

Негізінде картаны 100% дұрыс жасау мүмкін емес.

No, not you, globe— we know you’re accurate.

Сіз дәл жұмыс істейтініңізді білеміз. Глобус қате.

Not you, Google Earth, you’re just a digital globe.

Жоқ, Google Жер, сіз жәй цифрлы глобуссыз.

We're talking about flat maps, which, let's face it,

Біз, көпшілік жиі қолданатын

are way more convenient for a lot of things.

жазық карталар туралы айтып отырмыз.

Anyway, as we were saying,

Сонымен біз айтқандай

it’s impossible to make a 100% accurate flat map of a spherical planet.

сфера жердің 100% дәл жазық картасын жасау мүмкін емес.

For a long time, people didn't even try.

Адамдар көп уақыт бойы жасауға тырыспады да.

They just plonked places down in arbitrary locations without any consistent scale.

Олар елді-мекендерді дәл масштабсыз қалаған жерге орналастырды.

Then in 150 AD, the Greek mathematician and astronomer Ptolemy

Кейн, Б.з.б 150 жылы грек математигі және астрономы Птолемей

systematically mapped the Earth on a grid

жерді тор бетіне жүйелі бейнеледі

and placed locations on the grid according to coordinates,

және координаттарға қарап аймақтарды тор бетіне түсірді,

so maps could be checked against others and replicated.

солай карталарды салыстыруға және көшіруге мүмкіндік пайда болды.

Ptolemy built his grid out of lines we still use today:

Птолемей бүгінде әлі қолданыста бар сызықтардан тор құрды:

180 lines of latitude and 360 lines of longitude.

180 ендік сызық және 360 бойлық сызық.

In spite of these advances, people kept getting lost.

Осы жетістіктерге қарамастан адамдар шатаса берді.

Part of the problem was a— shall we say—

Мәселенің бір ұшы

incomplete understanding of the world’s geography.

географияны жеткіліксіз түсінуде болды.

But it was also just really difficult to navigate using a map.

Алайда картаны қолданып бағыттап жүру қиын болды.

Because the Earth is round,

Жер домалақ болғандықтан

the shortest route from one place to another is a path along a circle.

екі нүкте арасындағы ең қысқа жол шеңбер бойымен еді.

If we draw this route on a flat map,

Егер біз осы жолды жазық картаға салсақ,

it passes through every line of longitude at a different angle.

ол әр бойлық сызықтан әртүрлі бұрышта өтеді.

To follow the route, you’d have to constantly shift

Бағдар бойынша жүру үшін

the direction you're traveling.

әрдайым бағытты өзгертіп отыру керек.

Any slight error would land you in the wrong place.

Әрбір қате сізді қате жерге апарар еді.

In 1569, Gerardus Mercator fixed this problem.

1569 жылы Герард Меркатор мәселені жөндеді.

He created a world map proportioned

Ол пропорционалды әлем картасын жасады,

so these curved navigational routes would be straight,

қисық бағытталған жолдар түзуленіп,

passing through every line of longitude at the same angle

әр бойлық сызығын бірдей бұрышта өтетіндей етті,

and therefore allowing navigators to set a constant bearing—

солай навигаторларға көмектесе алды,

in other words, travel in one direction— for a whole journey.

басқаша айтқанда, барлық сапар бір бағытта болатындай етті.

There was just one tiny hitch:

Бір кішкентай кілтипан бар:

to do this, he had to distort land masses and bodies of water

ол соны істеу үшін су мен құрлықты бұрмалауға мәжбүр болды.

so those furthest from the equator got larger

осылай экватордан ең алыстағыларды үлкейтіп,

and those closest to the equator shrank.

экваторға ең жақын жерлерді кішірейтті.

In spite of its inaccuracies, Mercator’s map was very useful.

Дәлсіздіктерге қарамастан, Меркатор картасы өте пайдалы.

In fact, it’s still widely used today, including in online maps.

Шындығында, ол әлі кеңінен қолданылады, соның ішінде онлайн карталарда.

But it’s still wrong!

Бірақ бұл әлі де қате!

In 1925, the Goode Homolosine Projection was created as— get this—

1925 жылы Гудтың гомолосин проекциясы құрылды— түсініп көіңіздер—

an interrupted pseudo-cylindrical equal area projection.

үзік-үзік псевдоцилиндр бірдей ауданның проекциясы.

What does that mean? Not important.

Бұл нені білдіреді? Маңызды емес.

The point was to minimize distortion for the entire world.

Бастысы әлемнің бұрмаланған бейнесін шындыққа жақындату болды.

The map can be land-oriented... or ocean-oriented.

Карта құрлыққа бағытталған болуы мүмкін... немесе мұхитқа бағытталған.

Either way, the so-called orange peel map isn’t very easy to read.

Қалай болғанда да, апельсин қабығының картасы аталтын картаны оқу оңай емес.

The Dymaxion Projection by American architect Buckminster Fuller

Америкалық сәулетші Бакминстер Фуллердің Dymaxion проекциясы

in the 1940s is even better.

1940 жылдары одан да жақсырақ.

Sorry, did we say better?

Кешіріңіз, жақсы дедік пе?

It’s not better if you want to understand where things are in the world.

Егер әлем қалай орналасқанын түсінгіңіз келсе, онда жақсырақ емес.

It is better in the sense that there are no visibly evident distortions

Бұл көрінетін жер массивтерінде бұрмаланулар жоқ

of the land masses.

деген мағынада жақсырақ.

Though if you wanted to know, say, how far Brazil is from Nigeria,

Егер Бразилия Нигериядан қаншалықты алыс екендігін білгіңіз келсе,

you won’t get any sense of that from this map.

бұр картадан оны біле алмайсыз.

The most accurate projection to date is the AuthaGraph World Map

Бүгінгі күннің ең дәл проекциясы AuthaGraph әлем картасы

designed by Japanese architect Hajime Narukawa in 1999.

1999 жылы жапон сәулетшісі Хадзимэ Нарукава жасаған.

The continents and oceans are almost completely in proportion,

Құрлықтар мен мұхиттар дәл пропорцияға шамалас

and the map is rectangular, just how we like it.

және бізге ұнайтындай, карта тікбұрышты.

Could this be the perfect map?

Бұл мінсіз карта бола алады ма?

Well... no.

Шамасы... жоқ.

Since the Mercator works for navigation and reads clearly,

Меркатор навигация үшін жұмыс істейді және анық оқылады,

why bother with all these whacky maps?

онда неге осы карталар маңызды?

Arno Peters argued that by enlarging European and North American countries,

Арно Питерс пікірі бойынша, Еуропа мен Солтүстік Америка елдерін үлкейту арқылы

the Mercator projection gives white nations a sense of supremacy

Меркатор проекциясы ақ нәсілділерді экваторға жақындату арқылы

over non-white nations closer to the equator.

қара нәсілділерден артық қойды.

He adapted the Gall-Peters Projection, which counteracts that particular problem,

Ол осы нақты мәселені шешетін Галле-Питерс проекциясын бейімдегенімен,

but the continents are still... stretched.

континенттер әлі де ... созылған.

Today, we rely on maps less and less for navigation,

Бүгінде, біз бағыттауда карталарға аз сүйенсек те,

but they still play a vital role in education.

опар білім беруде әлі де маңызды рөл атқаруда.

Peters was definitely on to something:

Питерс сөзсіз бірдеңе ойлап тапты:

no matter what map we’re looking at,

қандай картаға қарамасақ та,

it’s a story told from the perspective of the map’s creator

бұл картаны жасаушының көзқарас тұрғысынан айтылған оқиға,

that in turn shapes—perhaps unduly— our perception of our world.

ол өз кезегінде — мүмкін шамадан тыс — әлем туралы түсінігімізді қалыптастырады.

Simple changes in map design,

Картадағы қарапайым өзгерістер,

even changes that have nothing to do with how we transfer

тіпті домалақ жерді жазық бетке түсіруге

a round Earth to a flat surface, can completely shift our point of view.

қатысы жоқ өзгерістер біздің көзқарасымызды өзгертуі мүмкін.