Why every world map is wrong - Kayla Wolf

Translator: Minh-Hung Nguyen Reviewer: Ly Nguyễn

Fourteen Greenlands could fit in Africa,

14 đảo Greenlands rộng bằng châu Phi.

Nhưng bạn sẽ không nhận ra điều đó trên hầu hết các bản đồ thế giới.

but you wouldn’t guess it from most maps of the world.

The fact is, every world map humans have ever made is wrong.

Trên thực tế, mọi bản đồ thế giới do con người vẽ ra đều sai.

Actually, it’s impossible to make a map of the world 100% right.

Thật ra, việc được một bản đồ đúng 100% là hoàn toàn không thể.

No, not you, globe— we know you’re accurate.

Không, không phải bạn, quả địa cầu— chúng tôi biết bạn rất chính xác.

Not you, Google Earth, you’re just a digital globe.

Không phải bạn, Google Earth, bạn là trái đất số hóa.

We're talking about flat maps, which, let's face it,

Chúng ta đang nói đến bản đồ phẳng, mà nói thật,

are way more convenient for a lot of things.

tiện lợi cho nhiều việc lắm đấy.

Anyway, as we were saying,

Dù sao đi nữa, như đã nói,

it’s impossible to make a 100% accurate flat map of a spherical planet.

không có cách nào để vẽ một hành tinh hình cầu trên bản đồ phẳng mà đúng 100%.

Rất lâu trước đây, họ còn không thèm làm việc đó.

For a long time, people didn't even try.

They just plonked places down in arbitrary locations without any consistent scale.

Họ cứ vẽ ra ở bất cứ chỗ nào mà không hề quan tâm đến tỉ lệ thích hợp.

Then in 150 AD, the Greek mathematician and astronomer Ptolemy

Rồi vào năm 150 SCN, nhà toán học - thiên văn học Hy Lạp Ptolemy

systematically mapped the Earth on a grid

đã vẽ bản đồ Trái Đất một cách hệ thống trên một mạng lưới

and placed locations on the grid according to coordinates,

và đặt các vị trí trên mạng lưới đó dựa theo tọa độ,

so maps could be checked against others and replicated.

để bản đồ có thể được kiểm tra và sao chép lại.

Ptolemy built his grid out of lines we still use today:

Ptolemy tạo ra hệ thống lưới như chúng ta vẫn dùng trong hiện tại:

180 lines of latitude and 360 lines of longitude.

180 đường vĩ tuyến và 360 đường kinh tuyến.

In spite of these advances, people kept getting lost.

Dù đã có sự tiến bộ, người ta vẫn đi lạc.

Part of the problem was a— shall we say—

Một phần vấn đề là— có thể nói khái quát—

incomplete understanding of the world’s geography.

do sự hiểu biết chưa đầy đủ về địa lí thế giới.

But it was also just really difficult to navigate using a map.

Nhưng cũng rất khó để định vị chỉ với một tấm bản đồ.

Because the Earth is round,

Bởi vì Trái đất hình cầu,

the shortest route from one place to another is a path along a circle.

quãng đường ngắn nhất từ nơi này sang nơi khác là cung hình tròn.

If we draw this route on a flat map,

Nếu chúng ta vẽ con đường trên bản đồ phẳng,

it passes through every line of longitude at a different angle.

nó sẽ cắt ngang kinh tuyến và vĩ tuyến theo một góc nhất định.

To follow the route, you’d have to constantly shift

Để đi theo con đường này, bạn sẽ phải đổi hướng liên tục

the direction you're traveling.

trong khi đang di chuyển.

Any slight error would land you in the wrong place.

Do đó, sai một li là đi một dặm.

In 1569, Gerardus Mercator fixed this problem.

Vào năm 1569, Geradus Mercator đã khắc phục vấn đề này.

He created a world map proportioned

Ông ấy đã tạo ra bản đồ thế giới theo tỉ lệ

so these curved navigational routes would be straight,

để những đường cong có thể thẳng,

passing through every line of longitude at the same angle

đi qua các kinh tuyến với một góc bằng nhau

and therefore allowing navigators to set a constant bearing—

và giúp hoa tiêu xác định theo một hướng không thay đổi—

in other words, travel in one direction— for a whole journey.

nói cách khác, di chuyển theo một hướng— trong suốt cuộc hành trình.

There was just one tiny hitch:

Nhưng nó có một khiếm khuyết:

to do this, he had to distort land masses and bodies of water

để làm được điều này, ông phải bóp méo các lục địa và vùng biển

so those furthest from the equator got larger

nên những đối tượng ở xa xích đạo trở nên to hơn,

and those closest to the equator shrank.

còn những thứ ở gần xích đạo thì nhỏ đi.

In spite of its inaccuracies, Mercator’s map was very useful.

Dù có những chỗ không chính xác, bản đồ của Mercator rất hữu dụng.

In fact, it’s still widely used today, including in online maps.

Trên thực tế, bản đồ đó vẫn được sử dụng cho đến hôm nay, kể cả bản đồ trực tuyến.

But it’s still wrong!

Nhưng nó vẫn sai đấy!

In 1925, the Goode Homolosine Projection was created as— get this—

Năm 1925, phép chiếu Goode Homolosine được tạo ra như là— nghe nè—

an interrupted pseudo-cylindrical equal area projection.

một phép chiếu hình-trụ-giả phân-đoạn đồng-diện-tích.

What does that mean? Not important.

Điều đó có nghĩa là gì? Không quan trọng.

The point was to minimize distortion for the entire world.

Điểm chính là để giảm thiểu sự bóp méo thế giới.

The map can be land-oriented... or ocean-oriented.

Bản đồ có thể chỉ hướng ơ trên cạn và trên biển.

Either way, the so-called orange peel map isn’t very easy to read.

Nói chung là, bản đồ dạng vỏ cam này không quá dễ để đọc hiểu.

The Dymaxion Projection by American architect Buckminster Fuller

Phép chiếu Dymaxion của kiến trúc sư người Mỹ Buckminster Fuller

in the 1940s is even better.

và thập niên 1940 lại càng tốt hơn.

Xin lỗi, tôi vừa nói “tốt hơn” sao?

Sorry, did we say better?

It’s not better if you want to understand where things are in the world.

Nó không tốt hơn nếu bạn muốn biết mọi thứ nằm ở đâu trên thế giới.

It is better in the sense that there are no visibly evident distortions

Nó chỉ tốt hơn vì không có sự bóp méo rõ rệt

of the land masses.

diễn ra trên đất liền.

Though if you wanted to know, say, how far Brazil is from Nigeria,

Nhưng nếu bạn muốn biết, ví dụ như, Brazil cách Nigeria bao nhiêu xa,

you won’t get any sense of that from this map.

thì bạn sẽ bó tay với tấm bản đồ này.

The most accurate projection to date is the AuthaGraph World Map

Phép chiếu chuẩn xác nhất hiện nay là bản đồ thế giới AuthaGraph,

designed by Japanese architect Hajime Narukawa in 1999.

thiết kế bởi kiến trúc sư Nhật Bản Hajime Narukawa vào năm 1999.

The continents and oceans are almost completely in proportion,

Hầu như toàn bộ lục địa và vùng biển đều đúng tỉ lệ,

and the map is rectangular, just how we like it.

và bản đồ có hình chữ nhật như chúng ta thích.

Could this be the perfect map?

Phải chăng đây chính là bản đồ hoàn hảo?

Well... no.

Ừm... không phải.

Since the Mercator works for navigation and reads clearly,

Nếu phép chiếu Mercator đã hữu ích để di chuyển và đọc hiểu,

why bother with all these whacky maps?

vậy sao phải cần đến những bản đồ lập dị khác?

Arno Peters argued that by enlarging European and North American countries,

Arno Peters cho rằng bằng cách phóng to các nước Châu Âu và Bắc Mỹ

the Mercator projection gives white nations a sense of supremacy

phép chiếu Mercator giúp cho các nước da trắng có ưu thế

over non-white nations closer to the equator.

hơn các nước không có người da trắng nằm gần xích đạo.

He adapted the Gall-Peters Projection, which counteracts that particular problem,

Ông đưa ra phép chiếu Gall-Peters giúp điều chỉnh lại vấn đề này,

but the continents are still... stretched.

nhưng các lục địa vẫn... bị kéo giãn...

Today, we rely on maps less and less for navigation,

Ngày nay, chúng ta ngày càng ít dựa vào bản đồ để định hướng,

but they still play a vital role in education.

nhưng chúng vẫn có vai trò quan trọng trong giáo dục.

Peters was definitely on to something:

Peter chắc hẳn đã đúng rằng

no matter what map we’re looking at,

dù là nhìn vào bản đồ nào,

cũng sẽ có một câu chuyện được kể

it’s a story told from the perspective of the map’s creator

từ cái nhìn của người làm ra bản đồ đó

that in turn shapes—perhaps unduly— our perception of our world.

điều đó hình thành— đôi khi là một cách quá mức— cách ta nhìn nhận thế giới.

Simple changes in map design,

Những thay đổi nhỏ trong thiết kế bản đồ,

even changes that have nothing to do with how we transfer

thậm chí là những thay đổi không ảnh hưởng đến

cách chuyển đổi một Trái Đất tròn lên một mặt phẳng,

a round Earth to a flat surface, can completely shift our point of view.

có thể thay đổi hoàn toàn nhận thức của chúng ta.