Why every world map is wrong - Kayla Wolf

Tłumaczenie: Dagmara Olesiak Korekta: Ola Królikowska

Fourteen Greenlands could fit in Africa,

Afryka zmieściłaby czternaście Grenlandii,

but you wouldn’t guess it from most maps of the world.

ale trudno to stwierdzić na podstawie większości map świata.

The fact is, every world map humans have ever made is wrong.

W rzeczywistości każda mapa świata stworzona przez człowieka jest błędna.

Actually, it’s impossible to make a map of the world 100% right.

Niemożliwe jest sporządzenie mapy świata w 100% prawidłowej.

No, not you, globe— we know you’re accurate.

Nie, globusie, jesteś bez zarzutu.

Not you, Google Earth, you’re just a digital globe.

A ty, Google Earth, jesteś po prostu cyfrowym globusem.

We're talking about flat maps, which, let's face it,

Mówimy tu o płaskich mapach,

are way more convenient for a lot of things.

które są dużo wygodniejsze pod wieloma względami.

Anyway, as we were saying,

Tak czy siak, jak wspomnieliśmy,

it’s impossible to make a 100% accurate flat map of a spherical planet.

nie da się wykonać w 100% prawidłowej płaskiej mapy kulistej planety.

For a long time, people didn't even try.

Przed długi czas nawet tego nie próbowano,

They just plonked places down in arbitrary locations without any consistent scale.

umieszczając miejsca przypadkowo bez żadnej konsekwencji.

Then in 150 AD, the Greek mathematician and astronomer Ptolemy

Aż w końcu w 150 roku n.e. grecki matematyk i astronom Ptolemeusz

systematically mapped the Earth on a grid

sporządził mapę Ziemi na siatce,

and placed locations on the grid according to coordinates,

umieszczając lokalizacje według współrzędnych.

so maps could be checked against others and replicated.

Dzięki temu mapy mogły być porównywane z innymi i kopiowane.

Ptolemy built his grid out of lines we still use today:

Ptolemeusz stworzył składającą się z linii siatkę, z której korzystamy do dziś.

180 lines of latitude and 360 lines of longitude.

180 linii szerokości i 360 długości geograficznej.

In spite of these advances, people kept getting lost.

Mimo tych postępów ludzie nadal się gubili.

Part of the problem was a— shall we say—

Część problemu stanowiło

incomplete understanding of the world’s geography.

niepełne rozumienie geografii świata.

But it was also just really difficult to navigate using a map.

Trudno było także nawigować, posługując się mapą.

Because the Earth is round,

Ponieważ Ziemia jest okrągła,

the shortest route from one place to another is a path along a circle.

najkrótszą trasą z punktu A do punktu B jest droga wzdłuż okręgu.

If we draw this route on a flat map,

Jeśli narysujemy tę drogę na płaskiej mapie,

it passes through every line of longitude at a different angle.

będzie ona wiodła przez każdy południk pod różnym kątem.

To follow the route, you’d have to constantly shift

Aby trzymać się wyznaczonej trasy, trzeba by cały czas zmieniać

the direction you're traveling.

kierunek podróży.

Any slight error would land you in the wrong place.

Każda, nawet najmniejsza pomyłka mogłaby okazać się zgubna.

In 1569, Gerardus Mercator fixed this problem.

W 1569 roku Gerard Merkator rozwiązał ten problem.

He created a world map proportioned

Opracował proporcjonalną mapę świata,

so these curved navigational routes would be straight,

na której łukowate szlaki nawigacyjne były proste

passing through every line of longitude at the same angle

i przebiegały przez wszystkie południki pod jednakowym kątem.

and therefore allowing navigators to set a constant bearing—

Pozwalało to nawigatorom trzymać stały kurs,

in other words, travel in one direction— for a whole journey.

czyli przemieszczać się w jednym kierunku przez całą podróż.

There was just one tiny hitch:

Był tylko jeden, maleńki haczyk.

to do this, he had to distort land masses and bodies of water

Trzeba było zniekształcić masy lądowe i zbiorniki wodne,

so those furthest from the equator got larger

żeby te położone najdalej od równika powiększyć,

and those closest to the equator shrank.

a te znajdujące się najbliżej skurczyć.

In spite of its inaccuracies, Mercator’s map was very useful.

Mimo nieścisłości mapa Merkatora była bardzo przydatna.

In fact, it’s still widely used today, including in online maps.

Nadal często się jej używa również w wersji online.

But it’s still wrong!

Choć wciąż jest nieprawidłowa!

In 1925, the Goode Homolosine Projection was created as— get this—

W 1925 roku utworzono tak zwaną Projekcję homolozynową Goode,

an interrupted pseudo-cylindrical equal area projection.

czyli przerwane pseudo-cylindryczne odwzorowanie równopowierzchniowe.

What does that mean? Not important.

Co to znaczy? Nieważne.

The point was to minimize distortion for the entire world.

Celem było zmniejszenie zniekształceń dla całego świata.

The map can be land-oriented... or ocean-oriented.

Mapa może być zorientowana na lądzie lub na oceanie.

Either way, the so-called orange peel map isn’t very easy to read.

Korzystanie z mapy podobnej do skórki pomarańczy bywa trudne.

The Dymaxion Projection by American architect Buckminster Fuller

Mapa Dymaxion amerykańskiego architekta Buckminstera Fullera

in the 1940s is even better.

z lat 40. XX wieku jest jeszcze lepsza.

Sorry, did we say better?

Przepraszam, czy powiedziałam “lepsza”?

It’s not better if you want to understand where things are in the world.

Nie jest lepsza, jeśli chcemy zrozumieć, gdzie co jest na świecie.

It is better in the sense that there are no visibly evident distortions

Jest lepsza w tym sensie, że brak na niej widocznych zniekształceń

of the land masses.

mas lądowych.

Though if you wanted to know, say, how far Brazil is from Nigeria,

Jeśli jednak chcemy wiedzieć, jak daleko jest z Brazylii do Nigerii,

you won’t get any sense of that from this map.

ta mapa nam w tym nie pomoże.

The most accurate projection to date is the AuthaGraph World Map

Najbardziej dokładna i aktualna jest mapa świata AuthaGraph,

designed by Japanese architect Hajime Narukawa in 1999.

opracowana w 1999 roku przez Japończyka Hajimego Narukawę.

The continents and oceans are almost completely in proportion,

Kontynenty i oceany niemal w pełni odpowiadają swoim rozmiarom rzeczywistym,

and the map is rectangular, just how we like it.

a mapa jest prostokątna, tak jak lubimy.

Could this be the perfect map?

Czy jest to więc mapa idealna?

Well... no.

Cóż... nie.

Since the Mercator works for navigation and reads clearly,

Skoro mapa Merkatora sprawdza się w nawigacji i jest przejrzysta,

why bother with all these whacky maps?

po co zawracać sobie głowę innymi dziwacznymi mapami?

Arno Peters argued that by enlarging European and North American countries,

Arno Peters uważał, że przez powiększenie państw Europy i Ameryki Północnej

the Mercator projection gives white nations a sense of supremacy

projekcja Merkatora daje “białym ludziom” poczucie przewagi

over non-white nations closer to the equator.

nad tymi bliżej równika.

He adapted the Gall-Peters Projection, which counteracts that particular problem,

Zaadaptował on Odwzorowanie Galla-Petersa zapobiegające temu problemowi,

but the continents are still... stretched.

ale kontynenty są nadal rozciągnięte.

Today, we rely on maps less and less for navigation,

Dziś rzadziej korzystamy z map podczas podróży,

but they still play a vital role in education.

jednak nadal odgrywają one kluczową rolę w edukacji.

Peters was definitely on to something:

Peters był przekonany co do jednego.

no matter what map we’re looking at,

Bez względu na to, jaką mapę weźmiemy,

it’s a story told from the perspective of the map’s creator

kryje się za nią historia opowiedziana przez jej twórcę,

that in turn shapes—perhaps unduly— our perception of our world.

co kształtuje nasze postrzeganie świata.

Simple changes in map design,

Proste zmiany w wyglądzie mapy,

even changes that have nothing to do with how we transfer

nawet nie mające nic wspólnego ze sposobem przeniesienia

a round Earth to a flat surface, can completely shift our point of view.

okrągłej Ziemi na płaszczyznę, mogą zupełnie zmienić nasz punkt widzenia.