What would happen if you didn’t sleep? - Claudia Aguirre

Translator: shelan rasul Reviewer: Daban Q. Jaff

In 1965, 17-year-old high school student, Randy Gardner

لە ١٩٦٥ دا، خوێندکاری ١٧ ساڵی ئامادەی، ڕاندی گاردنەر

stayed awake for 264 hours.

بۆ ماوەی ٢٦٤ کاتژمێر بە ئاگابوون.

That's 11 days to see how he'd cope without sleep.

١١ ڕۆژ، بۆ ئەوەی بزانن چۆن دەبێت کە نەخەویت.

On the second day, his eyes stopped focusing.

لە دووەم ڕۆژ چاوەکانی تەرکیزیان نەما.

Next, he lost the ability to identify objects by touch.

دواتر، نەیدەتوانی بە دەست لێدان شتەکان بناسێت

By day three, Gardner was moody and uncoordinated.

ڕۆژی سێیەم، تووڕە و شڵەژاو بوو.

At the end of the experiment, he was struggling to concentrate,

لە کۆتایی شارەزاییەکەیدا

had trouble with short-term memory,

کێشەی لەگەڵ بیری کورت هەبوو،

became paranoid,

بووە کەسێکی نەخۆش.

and started hallucinating.

و دەستی بە هەڵوەسەکردن کرد.

لەگەڵ ئەوەشدا بە بێ بیرکردنەوەی درێژ شێوەی دەکرد

Although Gardner recovered without long-term psychological

or physical damage,

یان ڕووخانی سرووشتی .

for others, losing shuteye can result in hormonal imbalance,

لایەنەکانی تر، ئەنجامەکەی تێکچوونی هۆرمۆناتە،

illness,

نەخۆشی،

and, in extreme cases, death.

لە هەندێک حاڵەتدا مردنە.

We're only beginning to understand why we sleep to begin with,

تەنها تێگەیشتن لەوەی کە بۆچی پێویستە بە خەو دەست پێ بکەین،

but we do know it's essential.

بەڵام نازانین ئەوە پێویستە.

Adults need seven to eight hours of sleep a night,

گەورەکان پێویستیان بە حەوت بۆ هەشت کاتژمێرە لە شەو دا،

and adolescents need about ten.

بچوکەکەکان نزیکەی دە کاتژمێر.

We grow sleepy due to signals from our body

لە ڕێگای نیشانەکانەوە لە خەوەوە گەشە دەکەین

telling our brain we are tired,

بە مێشکمان دەڵێین ماندووین،

and signals from the environment telling us it's dark outside.

و نیشانەکان لە ژینگە پێمان دەڵێن کە دەرەوە تاریکە.

The rise in sleep-inducing chemicals,

بەرزبوونەوەی کیمیایی ماددەکان،

like adenosine and melatonin,

وەکو میلاتۆن و ئەدینۆسین،

send us into a light doze that grows deeper,

بۆمان دەنێرن ڕووناکی ،

making our breathing and heart rate slow down

وا لە مێشک و دڵمان دەکەن هێواشبن

and our muscles relax.

و ماسولکەکانمان پشوو دەدەن.

This non-REM sleep is when DNA is repaired

ئەم جۆرە خەوە لە کاتێکدایە کە دی ئێن ئەی دروستدەبێت

and our bodies replenish themselves for the day ahead.

و جەستەمان پڕ دەکاتەوە بۆ ڕۆژی داهاتوو.

In the United States,

لە ئەمریکا،

it's estimated that 30% of adults and 66% of adolescents

%٣٣ ی گەورە و %٦٦ ی بچوکەکان

are regularly sleep-deprived.

بە ڕێکی دەخەون.

This isn't just a minor inconvenience.

ئەمە تەنها نەگونجانێکی سەرەکی نییە.

Staying awake can cause serious bodily harm.

نەخەوتن هۆکاری شتی مەترسیدارە لە جەستە دا.

When we lose sleep,

کاتێک نا خەوین،

learning,

فێربوون،

بیر،

memory,

mood,

حەز،

and reaction time are affected.

کاردانەوەیان کاریگەریان هەیە.

Sleeplessness may also cause inflammation,

نەخەوتن هۆکاری گڕ گرتنە،

halluciations,

وڕێنە،

high blood pressure,

پەستانی بەرزی خوێن،

and it's even been linked to diabetes and obesity.

و هۆکارە بۆ شەکرە و قەڵەوی.

In 2014, a devoted soccer fan died

لە ٢٠١٤ یاریزانی تۆپی پێ فان مرد

after staying awake for 48 hours to watch the World Cup.

دوای نەخەوتنی ٤٨ کاتژمێر.

While his untimely death was due to a stroke,

لە کاتێکدا مردنە ناوەختەکەی هۆکاری لێدوان بوو.

studies show that chronically sleeping fewer than six hours a night

خەوتن بۆ کەمتر لە شەش کاتژمێر لە شەو دا

increases stroke risk by four and half times

مەترسی لێدانی جەڵتە بۆ چوار جار و نیوو

compared to those getting a consistent seven to eight hours of shuteye.

بە بەراورد بەوانەی حەوت بۆ هەشت کاتژمێر دەخەون.

For a handful of people on the planet who carry a rare inherited genetic mutation,

بۆ خەڵکانی سەر ڕووی هەسارە

sleeplessness is a daily reality.

نەخەوتن ڕاستییەکی ڕۆژانەیە.

This condition, known as Fatal Familial Insomnia,

ئەم مەرجە ناسراوە بە

places the body in a nightmarish state of wakefulness,

شوێنی جەستە دەخەنە بەخەبەربوونی رۆژ.

forbidding it from entering the sanctuary of sleep.

وازلێهێنان لە خەو.

Within months or years,

لە مانگێک دا لە ساڵێک دا،

this progressively worsening condition leads to dementia and death.

ئەمانە هۆکارن بۆ مردن.

How can sleep deprivation cause such immense suffering?

چۆن بێ خەوی دەبێتە هۆی ئازارکێشانی زۆر؟

Scientists think the answer lies with the accumulation of waste prducts

زاناکان دەڵێن دەبێتە هۆی خراپی بەرهەمی

in the brain.

مێشک.

During our waking hours,

بە درێژایی کاتە بەخەبەرەکانمان،

our cells are busy using up our day's energy sources,

خانەکانمان ووزەی ڕۆژانە بەکاردێنن،

which get broken down into various byproducts,

بۆ پارچەی بچوک لە ڕێگەی بەرهەمەکانەوە،

including adenosine.

ئەدینۆسینیش هەیە لە پێکهاتەی دا.

As adenosine builds up,

کاتێک ئەدینۆسین بەرهەم دێت،

it increases the urge to sleep, also known as sleep pressure.

دەبێتە هۆی بەرزبوونەوەی پەستانی خەو.

In fact, caffeine works by blocking adenosine's receptor pathways.

لە کاتێک دا، کافاین ڕێگای ئەدینۆسین تێکدەشکێنێت،

Other waste products also build up in the brain,

بەرهەمی تریش بەرهەم دێت لە مێشک،

and if they're not cleared away, they collectively overload the brain

ئەگەر ئەوان نەڕۆن، کۆدەبنەوە لەسەر مێشک

and are thought to lead to the many negative symptoms of sleep deprivation.

دەبنە هۆی چەند نیشانەی نەرێنی خەو.

So, what's happening in our brain when we sleep to prevent this?

کاتێک دەخەوین بۆ ڕێگری مێشکمان چی لێ بەسەردێت؟

Scientists found something called the glymphatic system,

زاناکان شتێکیان دۆزیەوە پێی دەڵێن گلیم فاتیک سیستەم،

a clean-up mechanism that removes this buildup

میکانیزمی پاکردنەوە کە ڕێگری لەم درووستبونە دەکات

and is much more active when we're asleep.

چالاکترە کاتێک خەوتوین.

It works by using cerebrospinal fluid to flush away toxic byproducts

لە لایەن شلەیەکەوە مادە ژەهراوییەکان لا دەبات

that accumulate between cells.

کە لە خانەکان کۆدەبنەوە.

Lymphatic vessels, which serve as pathways for immune cells,

کە خزمەتی خانە بەرگریەکانی لەش دەکات.

have recently been discovered in the brain,

لە مێشک بەرهەم هێنراوە،

and they may also play a role in clearing out the brain's daily waste products.

هەروەها لە پاکردنەوەی ڕۆژانەی مێشک بەشداری دەکات.

While scientists continue exploring the restorative mechanisms behind sleep,

زاناکان بەردەوامن لە دۆزینەوەی میکانیزمی تری خەو،

we can be sure that slipping into slumber is a necessity

دەتوانین دڵنیابین کە خەوتن پێویستە

if we want to maintain our health and our sanity.

ئەگەر بمانەوێت تەندروستی و هۆشمان بمێنێتەوە.