You can grow new brain cells. Here's how | Sandrine Thuret | TED

Translator: Quang-Tung Huynh Reviewer: Long Le Ngoc

Can we, as adults, grow new nerve cells?

Liệu chúng ta, những người trưởng thành, so thể sinh ra tế bào thần kinh mới?

There's still some confusion about that question,

Vẫn còn vài điều thắc mắc về câu hỏi đó,

as this is a fairly new field of research.

do đây là một lĩnh vực nghiên cứu còn khá mới mẻ.

For example, I was talking to one of my colleagues, Robert,

Ví dụ, khi tôi nói chuyện với đồng nghiệp của tôi, Robert,

who is an oncologist,

một bác sĩ chuyên về ung bướu,

and he was telling me,

và anh ấy nói với tôi,

"Sandrine, this is puzzling.

"Sandrine, thật là rắc rối!

Some of my patients that have been told they are cured of their cancer

Vài người trong số những bệnh nhân được báo bệnh ung thư của họ đã được chữa khỏi

still develop symptoms of depression."

vẫn có những triệu chứng của bệnh trầm cảm."

And I responded to him,

Và tôi nói với anh ấy rằng,

"Well, from my point of view that makes sense.

"Ồ, theo tôi thì điều đó cũng có lí mà.

The drug you give to your patients that stops the cancer cells multiplying

Loại thuốc anh kê cho bệnh nhân để ngăn tế bào ung thư phân chia

also stops the newborn neurons being generated in their brain."

cũng đã ngăn không cho các tế bào nơ ron mới được sinh ra."

And then Robert looked at me like I was crazy and said,

Sau đó Robert nhìn tôi như thể tôi bị điên và nói,

"But Sandrine, these are adult patients --

"Nhưng họ là bệnh nhân đã trưởng thành -

adults do not grow new nerve cells."

người trưởng thành không sinh ra tế bào thần kinh nữa."

And much to his surprise, I said, "Well actually, we do."

Và trước sự ngạc nhiên của anh ấy, tôi nói "Thật ra là có đấy."

And this is a phenomenon that we call neurogenesis.

Và đây là một hiện tượng mà chúng ta gọi là sự phát sinh thần kinh.

[Neurogenesis]

[Sự phát sinh thần kinh]

Now Robert is not a neuroscientist,

Robert không phải là một chuyên gia về thần kinh,

and when he went to medical school he was not taught what we know now --

và lúc ở trường Y anh ấy không được học những kiến thức mới chúng ta biết bây giờ

that the adult brain can generate new nerve cells.

rằng não người trưởng thành có thể sinh ra tế bào thần kinh mới.

So Robert, you know, being the good doctor that he is,

Vậy nên Robert, một bác sĩ lành nghề,

wanted to come to my lab

muốn đến phòng thí nghiệm của tôi

to understand the topic a little bit better.

để hiểu thêm về chủ đề này hơn nữa.

And I took him for a tour

Và tôi đã dẫn anh ấy đi tham quan

of one of the most exciting parts of the brain

một trong những phần thú vị nhất của não bộ

when it comes to neurogenesis --

khi nói đến chủ đề phát sinh thần kinh --

and this is the hippocampus.

và đây là thuỳ hải mã.

So this is this gray structure in the center of the brain.

Đây là cấu trúc màu xám ở trung tâm bộ não.

And what we've known already for very long,

Và chúng ta đã biết từ rất lâu,

is that this is important for learning, memory, mood and emotion.

rằng phần này quan trọng cho việc học, ghi nhớ, cảm xúc và tâm trạng.

However, what we have learned more recently

Tuy nhiên, điều mà chúng tôi tìm ra được mới đây

is that this is one of the unique structures of the adult brain

rằng đây là một trong những cấu trúc riêng biệt của não người trưởng thành

where new neurons can be generated.

nơi mà nơ-ron mới được sinh ra.

And if we slice through the hippocampus

Và nếu chúng ta cắt dọc thuỳ hải mã

and zoom in,

và nhìn gần hơn,

what you actually see here in blue

phần màu xanh mà các bạn có thể nhìn thấy ở đây

is a newborn neuron in an adult mouse brain.

là một nơ ron mới sinh trong não của một chú chuột trưởng thành.

So when it comes to the human brain --

Vậy đối với não người --

my colleague Jonas Frisén from the Karolinska Institutet,

đồng nghiệp của tôi Jonas Frisén ở Viện Karolinska,

has estimated that we produce 700 new neurons per day

đã ước tính rằng chúng ta sản xuất ra 700 nơ ron mới mỗi ngày

in the hippocampus.

ở thuỳ hải mã.

You might think this is not much,

Có thể bạn cho là hơi ít,

compared to the billions of neurons we have.

so với hàng tỉ nơ ron chúng ta sở hữu.

But by the time we turn 50,

Nhưng khi chúng ta đến tuổi 50,

we will have all exchanged the neurons we were born with in that structure

chúng ta sẽ đổi hết những nơ ron có từ lúc được sinh ra trong cấu trúc đó

with adult-born neurons.

với những nơ ron được sinh ra lúc ta đã trưởng thành.

So why are these new neurons important and what are their functions?

Tại sao những nơ ron mới này quan trọng và chức năng của chúng là gì?

First, we know that they're important for learning and memory.

Một, chúng ta biết rằng chúng cần thiết cho việc học và ghi nhớ.

And in the lab we have shown

Và chúng tôi đã chứng minh được

that if we block the ability of the adult brain

rằng nếu chúng tôi chặn khả năng sản sinh ra nơ ron mới

to produce new neurons in the hippocampus,

ở thuỳ hải mã của bộ não trưởng thành,

then we block certain memory abilities.

thì một số khả năng ghi nhớ nhất định cũng bị chặn.

And this is especially new and true for spatial recognition --

Và điều này đặc biết mới và đúng cho khả năng nhận biết không gian --

so like, how you navigate your way in the city.

như là cách mà bạn định hướng đường đi trong thành phố.

We are still learning a lot,

Chúng ta vẫn đang học nhiều,

and neurons are not only important for memory capacity,

và nơ ron không chỉ cần thiết cho dung lượng kí ức,

but also for the quality of the memory.

mà còn cho chất lượng của kí ức.

And they will have been helpful to add time to our memory

Và chúng sẽ hữu ích cho việc thêm yếu tố thời gian vào kí ức của chúng ta

and they will help differentiate very similar memories, like:

và chúng sẽ giúp phân biệt những kí ức tương tự, ví dụ như:

how do you find your bike

Cách bạn tìm chiếc xe đạp

that you park at the station every day in the same area,

bạn gửi ở trạm xe mỗi ngày trong cùng một khu vực

but in a slightly different position?

nhưng ở những vị trí khác nhau?

And more interesting to my colleague Robert

Điều thú vị hơn nữa cho đồng nghiệp của tôi, Robert

is the research we have been doing on neurogenesis and depression.

là nghiên cứu của chúng tôi về sự phát sinh thần kinh và sự trầm cảm.

So in an animal model of depression,

Trong một mẫu động vật bị trầm cảm,

we have seen that we have a lower level of neurogenesis.

chúng tôi thấy rằng chúng có mức độ phát sinh thần kinh thấp hơn.

And if we give antidepressants,

Và nếu chúng tôi dùng thuốc chống trầm cảm,

then we increase the production of these newborn neurons,

thì mức độ sản sinh ra những nơ ron mới tăng lên,

and we decrease the symptoms of depression,

và giảm đi các triệu chứng trầm cảm,

establishing a clear link between neurogenesis and depression.

củng cố một mối liên kết rõ ràng giữa sự phát sinh thần kinh và bệnh trầm cảm.

But moreover, if you just block neurogenesis,

Nhưng hơn nữa, nếu bạn chỉ khoá sự phát sinh thần kinh,

then you block the efficacy of the antidepressant.

thì bạn cũng khoá tác dụng của thuốc chống trầm cảm.

So by then, Robert had understood

Và kể từ đó, Robert đã hiểu

that very likely his patients were suffering from depression

rằng rất có khả năng bệnh nhân của anh ấy bị trầm cảm

even after being cured of their cancer,

ngay cả khi đã được chữa khỏi ung thư,

because the cancer drug had stopped newborn neurons from being generated.

là bởi vì thuốc ung thư đã ngăn các nơ ron mới sinh ra.

And it will take time to generate new neurons

Và sẽ tốn thời gian để sinh ra những nơ ron mới

that reach normal functions.

mà chúng có thể hoạt động bình thường.

So, collectively, now we think we have enough evidence

Tóm lại, chúng tôi nghĩ là bây giờ chúng tôi đã có đủ bằng chứng

to say that neurogenesis is a target of choice

để nói rằng sự phát sinh thần kinh là một sự lựa chọn

if we want to improve memory formation or mood,

nếu chúng ta muốn nâng cao sự hình thành trí nhớ hoặc cảm xúc,

or even prevent the decline associated with aging,

hoặc thậm chí ngăn ngừa sự giảm sút trí nhớ do tuổi tác

or associated with stress.

hoặc do căng thẳng thần kinh.

So the next question is:

Vậy nên câu hỏi kế đến là:

can we control neurogenesis?

Sự phát sinh thần kinh có thể được kiểm soát?

The answer is yes.

Câu trả lời là có.

And we are now going to do a little quiz.

Và bây giờ chúng ta sẽ làm một trắc nghiệm nhỏ.

I'm going to give you a set of behaviors and activities,

Tôi sẽ đưa ra một số những biểu hiện và hoạt động

and you tell me if you think they will increase neurogenesis

và bạn nói cho tôi biết bạn nghĩ chúng sẽ tăng sự phát sinh thần kinh

or if they will decrease neurogenesis.

hay chúng sẽ giảm sự phát sinh thần kinh.

Are we ready?

Các bạn đã sẵn sàng chưa?

OK, let's go.

Ok, bắt đầu thôi.

So what about learning?

Vậy, học tập?

Increasing?

Tăng?

Yes.

Đúng vậy.

Learning will increase the production of these new neurons.

Học tập sẽ làm tăng sự sản xuất nơ ron mới.

How about stress?

Căng thẳng thì sao?

Yes, stress will decrease the production of new neurons in the hippocampus.

Đúng vậy, căng thẳng sẽ làm giảm sự sản sinh nơ ron mới ở thuỳ hải mã.

How about sleep deprivation?

Thiếu ngủ thì sao?

Indeed, it will decrease neurogenesis.

Chắc chắn rồi, nó sẽ làm giảm sự phát sinh thần kinh.

How about sex?

Còn tình dục?

Oh, wow!

Ồ, wow!

(Laughter)

(Cười)

Yes, you are right, it will increase the production of new neurons.

Vâng, các bạn đúng, nó sẽ làm tăng sự sản sinh ra nơ ron mới.

However, it's all about balance here.

Tuy nhiên, sự cân bằng là điều chủ chốt.

We don't want to fall in a situation --

Chúng ta không muốn rơi vào trường hợp --

(Laughter)

(Cười)

about too much sex leading to sleep deprivation.

quá nhiều tình dục dẫn đến thiếu ngủ.

(Laughter)

(Cười)

How about getting older?

Tuổi tác thì sao?

So the neurogenesis rate will decrease as we get older,

Tốc độ phát sinh thần kinh sẽ giảm khi chúng ta già đi,

but it is still occurring.

nhưng nó vẫn diễn ra.

And then finally, how about running?

Và cuối cùng, chạy bộ thì sao?

I will let you judge that one by yourself.

Tôi sẽ để bạn tự nhận định về hoạt động đó.

So this is one of the first studies

Đây, một trong các nghiên cứu đầu tiên

that was carried out by one of my mentors, Rusty Gage from the Salk Institute,

được thực hiện bởi một trong những cố vấn của tôi, Rusty Gage thuộc Viện Salk

showing that the environment can have an impact

chỉ ra rằng môi trường có thể có tác động

on the production of new neurons.

tới sự sản sinh nơ ron mới.

And here you see a section of the hippocampus of a mouse

Ở đây các bạn thấy một phần thuỳ hải mã của một con chuột

that had no running wheel in its cage.

không có bánh xe chạy bộ trong lồng của nó.

And the little black dots you see are actually newborn neurons-to-be.

Và cái chấm đen bạn thấy thực chất là những nơ ron sắp được sinh ra.

And now, you see a section of the hippocampus of a mouse

Và đây, một phần của thuỳ hãi mã của con chuột

that had a running wheel in its cage.

có bánh xe chạy bộ trong lồng của nó.

So you see the massive increase

Bạn có thể thấy được sự tăng trưởng kinh khủng

of the black dots representing the new neurons-to-be.

của những chấm đen đại diện cho nơ ron mới sắp sinh ra.

So activity impacts neurogenesis, but that's not all.

Vậy hoạt động tác động tới sự phát sinh thần kinh, nhưng đó không phải là tất cả

What you eat will have an effect

Những thứ bạn ăn cũng sẽ có ảnh hưởng

on the production of new neurons in the hippocampus.

tới sự sản sinh nơ ron mới ở thuỳ hải mã.

So here we have a sample of diet --

Ở đây tôi có một mẫu chế độ ăn uống --

of nutrients that have been shown to have efficacy.

chứa các dưỡng chất đã được chứng minh là có tác dụng.

And I'm just going to point a few out to you:

Và tôi sẽ chỉ ra một số cho bạn:

Calorie restriction of 20 to 30 percent will increase neurogenesis.

Giới hạn calo từ 20 đến 30 phần trăm sẽ tăng sự phát sinh thần kinh.

Intermittent fasting -- spacing the time between your meals --

Nhịn ăn gián đoạn -- phân chia thời gian giữa các bữa ăn --

will increase neurogenesis.

sẽ làm tăng sự phát sinh thần kinh.

Intake of flavonoids,

Hấp thu các chất flavonoid

which are contained in dark chocolate or blueberries,

có trong socola đen hay việt quất,

will increase neurogenesis.

sẽ làm tăng sự phát sinh thần kinh.

Omega-3 fatty acids,

Axit béo omega-3,

present in fatty fish, like salmon,

có trong những loại cá nhiều mỡ, như cá hồi

will increase the production of these new neurons.

sẽ làm tăng sự sản sinh các nơ ron mới

Conversely, a diet rich in high saturated fat

Ngược lại, một chế độ ăn uống nhiều chất béo bão hoà cao

will have a negative impact on neurogenesis.

sẽ có ảnh hưởng xấu đến sự phát sinh thần kinh.

Ethanol -- intake of alcohol -- will decrease neurogenesis.

Ethanol -- uống rượu bia -- sẽ làm giảm sự phát sinh thần kinh.

However, not everything is lost;

Tuy nhiên, không gì là tuyệt đối,

resveratrol, which is contained in red wine,

resveratrol, chất có trong rượu vang đỏ,

has been shown to promote the survival of these new neurons.

đã được chứng minh là có chức năng hỗ trợ sự tồn tại của các nơ ron mới.

So next time you are at a dinner party,

Vậy nên lần tới khi bạn dự tiệc tối,

you might want to reach for this possibly "neurogenesis-neutral" drink.

có thể bạn sẽ muốn chọn loại thức uống "vô hại cho sự phát sinh thần kinh" này.

(Laughter)

(Cười)

And then finally, let me point out the last one --

Và ý cuối cùng tôi muốn nói,

a quirky one.

một ý độc đáo.

So Japanese groups are fascinated with food textures,

Những nhóm người Nhật rất hứng thú với kết cấu của thức ăn,

and they have shown that actually soft diet impairs neurogenesis,

và họ đã chứng minh rằng thức ăn mềm làm suy yếu sự phát sinh thần kinh,

as opposed to food that requires mastication -- chewing -- or crunchy food.

đối lập với các loại thức ăn cần nghiền (nhai) hoặc thức ăn giòn.

So all of this data,

Vậy nên tất cả những dữ liệu này

where we need to look at the cellular level,

nơi chúng ta cần nhìn ở cấp độ tế bào,

has been generated using animal models.

đã được xây dựng nhờ sử dụng các động vật mẫu.

But this diet has also been given to human participants,

Nhưng chế độ ăn uống này cũng đã được áp dụng cho người,

and what we could see is that the diet modulates memory and mood

cái chúng tôi thấy được là chế độ ăn uống làm thay đổi kí ức và tâm trạng

in the same direction as it modulates neurogenesis,

trong cùng một hướng với sự thay đổi của sự phát sinh thần kinh,

such as: calorie restriction will improve memory capacity,

ví dụ như: giới hạn calo sẽ làm tăng trí nhớ,

whereas a high-fat diet will exacerbate symptoms of depression --

trong khi một chế độ ăn uống nhiều dầu mỡ làm các triệu chứng trầm cảm trầm trọng hơn

as opposed to omega-3 fatty acids, which increase neurogenesis,

ngược lại với axit béo omega-3, chất làm tăng sự phát sinh thần kinh,

and also help to decrease the symptoms of depression.

và cũng giúp làm giảm các triệu chứng trầm cảm.

So we think that the effect of diet

Vì vậy chúng tôi nghĩ rằng tác động của ăn uống

on mental health, on memory and mood,

đối với sức khoẻ tinh thần, trí nhớ và tâm trạng,

is actually mediated by the production of the new neurons in the hippocampus.

thực chất là tác động trung gian của sự phát sinh nơ ron mới ở thuỳ hải mã.

And it's not only what you eat,

Và không chỉ những thứ bạn ăn,

but it's also the texture of the food, when you eat it

mà còn kết cấu của thức ăn, khi bạn ăn chúng

and how much of it you eat.

và số lượng thức ăn bạn dùng.

On our side -- neuroscientists interested in neurogenesis --

Về phía chúng tôi, các chuyên gia về thần kinh,

we need to understand better the function of these new neurons,

chúng tôi cần hiểu rõ hơn chức năng của các nơ ron mới này,

and how we can control their survival and their production.

và cách chúng tôi có thể kiểm soát khả năng sinh tồn và sản sinh của chúng.

We also need to find a way to protect the neurogenesis of Robert's patients.

Chúng tôi cũng cần tìm ra cách bảo vệ sự phát sinh thần kinh ở các bệnh nhân của Robert.

And on your side --

Và về phía các bạn,

I leave you in charge of your neurogenesis.

Hãy bảo vệ các tế bào thần kinh của mình.

Thank you.

Cám ơn rất nhiều.

(Applause)

(Vỗ tay)

Margaret Heffernan: Fantastic research, Sandrine.

Margaret Heffernan: Một nghiên cứu tuyệt vời, Sandrine

Now, I told you you changed my life --

Nói cho cô biết, cô đã thay đổi cuộc đời tôi

I now eat a lot of blueberries.

Bây giờ tôi ăn rất nhiều việt quất.

Sandrine Thuret: Very good.

Sandrine Thuret: Vậy là tốt đó.

MH: I'm really interested in the running thing.

MH: Tôi rất hứng thú với việc chạy bộ.

Do I have to run?

Tôi có cần chạy không?

Or is it really just about aerobic exercise,

Hay chỉ cần tập aerobic,

getting oxygen to the brain?

cung cấp thêm oxi cho não?

Could it be any kind of vigorous exercise?

Hay bất cứ bài tập mạnh nào cũng được?

ST: So for the moment,

ST: Trước mắt,

we can't really say if it's just the running itself,

chúng tôi không thể nói rằng chỉ có mỗi chạy bộ,

but we think that anything that indeed will increase the production --

nhưng chúng tôi nghĩ rằng bất cứ cái gì làm tăng sự sản sinh --

or moving the blood flow to the brain,

hoặc tăng sự tuần hoàn máu lên não,

should be beneficial.

đều có lợi.

MH: Vậy là không cần để máy chạy bộ ở văn phòng đâu nhỉ?

MH: So I don't have to get a running wheel in my office?

ST: Không, không cần đâu

ST: No, you don't!

MH: Oh, thật là nhẹ nhõm!

MH: Oh, what a relief! That's wonderful.

Ok, thật là tuyệt, Sandrine Thuret, cám ơn cô nhiều lắm.

Sandrine Thuret, thank you so much.

ST: Cám ơn cô, Margaret.

ST: Thank you, Margaret.

(Applause)

(Vỗ tay)