Kiran Bir Sethi teaches kids to take charge

Translator: Duolikun Tuerxun Reviewer: Mumingjiang Munisha

Contagious is a good word.

.يۇقۇملۇق دېگەن بۇ سۆز ناھايىتى ياخشى سۆز

Even in the times of H1N1, I like the word.

.تارقالغان ۋاقىتلاردىمۇ، مەن بۇ سۆزنى ياخشى كۆرگەن H1N1 ھەتتا

Laughter is contagious. Passion is contagious.

كۈلكە يۇقۇملۇق. قىزغىنلىق يۇقۇملۇق

Inspiration is contagious.

.ئىلھام ھەم يۇقۇملۇق

We've heard some remarkable stories from some remarkable speakers.

.بىز بەزى مەشھۇر كىشىلەردىن بەزى ئالاھىدە ھېكايىلەرنى ئاڭلىغان

But for me, what was contagious about all of them

لېكىن ماڭا نىسبەتەن ئېيتقاندا، ئۇلارنىڭ ھەممىسى

was that they were infected by something I call the

دەل مەن، «مەن قىلالايمەن» دەپ نام بەرگەن

"I Can" bug.

.ۋىرۇس تەرىپىدىن يۇقۇملاندۇرۇلغان

So, the question is, why only them?

ئۇنداقتا، بۇ يەردىكى مەسىلە، نېمىشقا پەقەت ئۇلارلا يۇقۇملىنىدۇ(غەلىبە قىلىدۇ)؟

In a country of a billion people and some,

،بىر مىلياردتىن جىقراق ئادەم بار بىر دۆلەتتە

why so few?

نېمىشقا بۇنچە ئاز كىشىلەرلا چىقىدۇ؟

Is it luck? Is it chance?

بۇ تەلەيمۇ؟ ياكى پۇرسەتمۇ؟

Can we all not systematically and consciously

بىز بۇنى پىلانسىز، ئاڭسىز ھالدا

get infected?

يۇقۇملانغان» دەپ قارىساق بولامدۇ؟»

So, in the next eight minutes I would like to share with you my story.

.شۇڭا، كېيىنكى 8 مىنۇتتا مەن «يۇقۇملىنىش» ھەققىدىكى ھېكايەمنى سىلەر بىلەن ئورتاقلاشماقچى

I got infected when I was 17,

،«مەن 17 ياش ۋاقتىمدىلا «يۇقۇملانغان

when, as a student of the design college,

،ئۇ چاغدا، لايىھىلەش ئىنىستىتۇتىدا ئوقۇۋاتقان ئوقۇغۇچى بولۇش سۈپىتىم بىلەن

I encountered adults who actually believed in my ideas,

مەن، مېنىڭ ئىدىيەمگە قوشۇلىدىغان، مەن بىلەن مۇنازىرىلىشىدىغان

challenged me and had lots of cups of chai with me.

.ۋە چاي ئىچكەچ چوڭقۇرلاپ پاراڭلىشىدىغان چوڭلارغا يولۇقۇپ قالاتتىم

And I was struck by just how wonderful it felt,

،مەن شۇ خىل ھېسسىياتنىڭ قالتىسلىقىدىن

and how contagious that feeling was.

.ۋە قانچىلىك يۇقۇشچانلىققا ئىگە ئىكەنلىكىدىن چۆچۈدۈم

I also realized I should have got infected when I was seven.

.مەن ئۆزۈمنىڭ 7 ياش ۋاقتىمدىلا يۇقۇملانغان بولۇش ئېھتىماللىقىم بارلىقىنى ھېس قىلدىم

So, when I started Riverside school 10 years ago it became a lab,

،شۇڭا، 10 يىل بۇرۇن دەريا بويى مەكتىپىدە ئىشلەشنى باشلىغىنىمدا

a lab to prototype and refine a design process

،ئۇ يەر مەن ئۈچۈن لايىھىلەش جەريانىنى بەرپا قىلىدىغان ۋە ساپلاشتۇرىدىغان تەجرىبىخانا بولدى

that could consciously infect the mind with the "I Can" bug.

.يەنى، «مەن قىلالايمەن» دېگەن ئىدىيە بىلەن توختىماستىن يۇقۇملاندۇرىدىغان جەريان بولدى

And I uncovered

!شۇنداقلا مەن قىلالىدىم

that if learning is embedded in real-world context,

،مېنىڭ بايقىغىنىم، ئەگەر ئۆگىنىشنى ئەمەلىيەت ئىچىگە كىرگۈزۈلىسەك

that if you blur the boundaries between school and life,

،ئەگەر سىزگە دەرسخانا بىلەن رېئال تۇرمۇشنىڭ چەك-چېگرىسى بەك چوڭ بولمىسا

then children go through a journey of "aware,"

ئۇنداقتا، بالىلارنىڭ نەرسىلەرنى ئۆزى «بىلىدىغان» باسقۇچنى باشتىن كەچۈرىدىغانلىقى ئىدى

where they can see the change,

،بۇ جەرياندا، ئۇلار ئۆزگىرىش بولۇۋاتقانلىقىنى كۆرەلەيدۇ

"enable," be changed,

،«ئۆزگىرىشنى «قوبۇل قىلالايدۇ

and then "empower," lead the change.

.ئاندىن «مەدەت» كە ئېرىشىدۇ، ئۆزگىرىشكە باشلامچىلىق قىلىدۇ

And that directly increased student wellbeing.

.شۇنداقلا بىۋاسىتە ھالدا ئوقۇغۇچىلارنىڭ مەمنۇنلۇق ھېسسىياتىنى ئاشۇرىدۇ

Children became more competent,

،بالىلار تېخىمۇ رىقابەت كۈچىگە ئىگە بولىدۇ

and less helpless.

.شۇنداقلا ئۆزىنى ئىلاجسىز ھېس قىلمايدۇ

But this was all common sense.

.بىراق بۇلارنىڭ ھەممىسى ئەقەللىي نەرسىلەر

So, I'd like to show you a little glimpse of what

شۇڭا، مەن ئەمدى سىلەرگە مېنىڭ دەريا بويى مەكتىپىدە

common practice looks like at Riverside.

.بۇ جەرياننى قانداق ئىشقا ئاشۇرغانلىقىمنى كۆرسىتىپ ئۆتمەكچى

A little background: when my grade five was learning about child rights,

،ئارقا كۆرۈنۈش ھەققىدە: 5-سىنىپنىڭ بالىلىرى بالىلار ھوقۇقى دەرسىنى ئۆگىنىۋاتقاندا

they were made to roll incense sticks,

،بۇتخانىدا كۆيدۈرۈلىدىغان خۇشبۇي تاياقچە ياساشقا بۇيرۇلدى

agarbattis, for eight hours

،ئۇدا سەككىز سائەت كۆجە ياساشقا

to experience what it means to be a child laborer.

.بۇ ئارقىلىق ئۇلار بالا ئىشلەمچىلەرنىڭ ئازابىنى تېتىپ بېقىشقا بۇيرۇلدى

It transformed them. What you will see is their journey,

،ئىدىيە ئۇلارغا يەتكۈزۈلدى. سىزنىڭ كۆرىدىغىنىڭىز ئۇلارنىڭ بۇ قېتىملىق كەچۈرمىشى

and then their utter conviction

شۇنداقلا ئۇلارنىڭ مەكتەپتىن ئايرىلىپ دۇنيانى ئۆزگەرتىشكە

that they could go out and change the world.

.بولغان كۈچلۈك ئىشەنچىسى

(Music)

(مۇزىكا)

That's them rolling.

.ئۇلار ئايلىنىۋاتىدۇ

And in two hours, after their backs were broke,

يەنە ئىككى سائەت ئىچىدە، ئۇلارنىڭ دۈمبىسى تالغاندىن كېيىن

they were changed.

.ئۇلار ئۆزگەرتىلىدۇ

And once that happened,

،ئۇلار ئۆزگەرتىلگەنلىكىنى بىلسىلا

they were out in the city convincing everybody

دەرھاللا سىرتقا چىقىپ

that child labor just had to be abolished.

.بالا ئىشلەمچىلەرنىڭ چەكلىنىشىگە قارىتا باشقىلارنى قايىل قىلىدۇ

And look at Ragav, that moment when his face changes

راگاۋغا دىققەت قىلىڭلار، ئۇنىڭ چىراي ئىپادىسى ئۆزگىرىۋاتىدۇ

because he's been able to understand that he

چۈنكى ئۇ ئۆزىنىڭ

has shifted that man's mindset.

.ئاۋۇ چوڭ ئادەمنىڭ ئىديىسىنى ئۆزگەرتكەنلىكىنى بىلدى

And that can't happen in a classroom.

.بۇ ئىشلارنى سىز دەرسخانىدا ئۇچرىتالمايسىز

So, when Ragav experienced that

،شۇڭا، راگاۋ بۇ ئىشنى بېشىدىن كەچۈرگەندىن كېيىن

he went from "teacher told me,"

،ماڭا ئوقۇتقۇچۇم ئۆگەتتى» دىن

to "I am doing it." And that's the "I Can" mindshift.

.ئۆزۈم قىلىۋاتىمەن» گە ئۆزگىرىدۇ. بۇ دەل «مەن قىلالايمەن» جەريانىدىكى تەپەككۇر ئۆزگىرىشى

And it is a process that can be energized and nurtured.

.شۇنداقلا بۇ جەريان ئىلھاملاندۇرۇلىدىغان ۋە يېتەكلىنىدىغان جەريان

But we had parents who said,

:لېكىن بىزنىڭ مۇنداق دەيدىغان ئاتا-ئانىلىرىمىز بار

"Okay, making our children good human beings is all very well,

،ماقۇل، بىزنىڭ بالىمىز ياخشى ئادەم بولسا ناھايىتى ياخشى»

but what about math and science and English?

لېكىن ماتېماتىكا، تەبىي پەن، ئىنگلىز تىلى قاتارلىقلارغا تەسىر قىلسا قانداق بولىدۇ؟

Show us the grades."

«.بىزگە نەتىجە كېرەك

And we did. The data was conclusive.

:بىز ئۇلارغا كۆرسەتتۇق، بۇ سانلىق مەلۇماتلار ئىشەنچلىك ھالدا شۇنى كۆرسەتتىكى

When children are empowered,

،بالىلار بىرەر ئىشنى قىلىشتا ئىشەنچ ۋە ھوقۇققا ئېرىشسە

not only do they do good,

،مەيلى ئۇلار ئۇستا بولسۇن-بولمىسۇن

they do well, in fact very well,

ئۇلار ياخشى قىلالايدۇ، ئەمەلىيەتتە ناھايىتى ياخشى قىلالايدۇ

as you can see in this national benchmarking assessment

بۇ پۈتۈن ھىندىستاندىكى 2000 دىن ئارتۇق مەكتەپ قاتناشقان

taken by over 2,000 schools in India,

،سېلىشتۇرۇپ باھالاش دوكلاتىغا قارىساق

Riverside children were outperforming the top 10 schools in India

دەريا بويى مەكتىپىدىكى بالىلارنىڭ نەتىجىسىنىڭ ماتېماتىكا، ئىنگلىز تىلى ۋە تەبىئىي پەندە

in math, English and science.

.ھىندىستان بويىچە ئالدىنقى 10 نىڭ ئىچىگە كىرگەنلىكىنى كۆرۈۋالالايمىز

So, it worked. It was now time to take it outside Riverside.

.دېمەك، بۇ ئامال كۈچىنى كۆرسەتتى. ھازىر دەل بۇ ئۇسۇلنى باشقا جايلارغا ئومۇملاشتۇرۇشنىڭ پەيتى

So, on August 15th, Independence Day, 2007,

شۇڭا، 2007-يىلى 8-ئاينىڭ 15-كۈنىدىكى مۇستەقىللىق كۈنىدە

the children of Riverside set out to infect Ahmedabad.

.دەريا بويى مەكتىپىدىكى بالىلار پۈتۈن ئەھمەدئاباد(ھىندىستاندىكى شەھەر)نى «يۇقۇملاندۇرغىلى» چىقتى

Now it was not about Riverside school.

.ئەمدى، بۇ ئۇسۇل دەريا بويى مەكتىپىنىڭلا ئىشى بولماي قالدى

It was about all children. So, we were shameless.

.ھازىر ئۇ ھەممە بالىلارنىڭ ئىشىغا ئايلاندى. شۇڭا، بىز يۈزىمىزنى قېلىن قىلىپ مۇنداق قىلدۇق

We walked into the offices of the municipal corporation, the police,

،ھۆكۈمەت ئىشخانىلىرىغا، ساقچىخانىغا

the press, businesses,

،گېزىت-نەشرىياتلارغا، بازارلارغا باردۇق

and basically said, "When are you going to wake up

ھەم مۇنداق دېدۇق: «سىلەر قاچان

and recognize the potential that resides in every child?

ھەر بىر بالىدىكى يوشۇرۇن كۈچنى بايقىماقچى ۋە ئويغاتماقچى؟

When will you include the child in the city?

سىلەر قاچانلىققا بالىلارنىمۇ شەھەرنىڭ بىر ئەزاسى قاتارىدا كۆرمەكچى؟

Basically, open your hearts and your minds to the child."

«.ئەمەلىيەتتە بەك ئاسان، پەقەت بالىلارنىڭ قەلب ساداسىغا قۇلاق سالساڭلارلا بولىدۇ

So, how did the city respond?

ئۇنداقتا، ئۇلار قانداق ئىنكاس قايتۇرغاندۇ؟

Since 2007 every other month

ئۇلار 2007-يىلىدىن باشلاپ ھەر ئىككى ئايدا بىر قېتىم

the city closes down the busiest streets for traffic

شەھەردىكى ئەڭ ئاۋات كوچىدا ماشىنا يۈرۈشنى چەكلىدى

and converts it into a playground for children and childhood.

.شۇنداقلا ئۇ يەرنى ۋاقىتلىق بالىلار شادلىق باغچىسى قىلىپ ئۆزگەرتتى

Here was a city telling its child, "You can."

بۇ بىر شەھەرنىڭ قوينىدىكى بالىلارغا: «سىلەر قىلالايسىلەر!» دېگىنى ئىدى

A glimpse of infection in Ahmedabad.

.ئەھمەدئابادنىڭ شۇ ۋاقىتتىكى ئەھۋالىنى كۆرۈپ باقايلى

Video: [Unclear]

سىن: ھىندىچە

So, the busiest streets closed down.

.ئەڭ ئاۋات كوچىلار تاقالغان

We have the traffic police and municipal corporation helping us.

.قاتناش ساقچىلىرى ۋە ھۆكۈمەت خادىملىرى بىزگە ياردەم بەرگەن

It gets taken over by children.

.كوچىنى بالىلار قولىغا ئالغان

They are skating. They are doing street plays.

.ئۇلار مۇز تېيىلىۋاتىدۇ. ئۇلار كوچا ئويۇنلىرى ئويناۋاتىدۇ

They are playing, all free, for all children.

.ئۇلار ئويناۋاتىدۇ، پۈتۈنلەي ھەقسىز، ھەممە بالىلار

(Music)

(مۇزىكا)

Atul Karwal: aProCh is an organization which has been doing things for kids earlier.

.بولسا ئەزەلدىن بالىلارغا مۇلازىمەت قىلىپ كەلگەن بىر ئورگان aProCh :ئاتۇل كارۋال

And we plan to extend this to other parts of the city.

.بىز بۇ ئىشنى شەھەرنىڭ باشقا جايلىرىدا قانات يايدۇرۇشنى ئويلىشىۋاتىمىز

(Music)

(مۇزىكا)

Kiran Bir Sethi: And the city will give free time.

.كىران بىر سەتخى: شەھەر ئەركىن ۋاقىت بىلەن تەمىنلەيدۇ

And Ahmedabad got the first child-friendly zebra crossing in the world.

.ئەھمەدئابادتا دۇنيا بويىچە تۇنجى بالىلارغا كۆڭۈل بولىدىغان پىيادىلەر يولى بار بولدى

Geet Sethi: When a city gives to the children,

،جىيت سەتخى: ھازىر شەھەر بالىلارنىڭ ھالىدىن خەۋەر ئالىدۇ

in the future the children will give back to the city.

.كەلگۈسىدە بالىلار شەھەرگە نەپ يەتكۈزىدۇ

(Music)

(مۇزىكا)

KBS: And because of that,

،شۇڭا :KBS

Ahmedabad is known as India's first child-friendly city.

.ئەھمەدئاباد ھىندىستاننىڭ تۇنجى بالىلار دوستى شەھىرى نامى بىلەن داڭلىق

So, you're getting the pattern. First 200 children at Riverside.

شۇڭلاشقا، ئۈلگىنى مۇشۇ يەردىن ئالالايسىز. ئاۋۋال دەريا بويى مەكتىپىدىكى 200 بالىدىن

Then 30,000 children in Ahmedabad, and growing.

.ئاندىن ئەھمەدئابادتىكى 30 مىڭ ئوقۇغۇچىدىن، شۇنداقلا بۇ سان كۆپىيىۋاتىدۇ

It was time now to infect India.

.ھازىر پۈتۈن ھىندىستانغا تارقىلىشنىڭ پەيتى يېتىپ كەلدى

So, on August 15th,

شۇڭا، 2009-يىلى 15-ئاۋغۇستتىكى

again, Independence Day, 2009,

مۇستەقىللىق كۈنىدە، يەنە بىر قېتىم

empowered with the same process,

،ئوخشاش ئۇسۇل بىلەن

we empowered 100,000 children to say, "I can."

.100مىڭ بالىنى «مەن قىلالايمەن!» دېگۈزدۇق

How? We designed a simple toolkit,

،قانداق؟ بىز ئاددىي بىر قورال لايىھىلەپ

converted it into eight languages,

،ئۇنى سەككىز خىل تىلغا(ھىندىستان شىۋىلىرىغا) تەرجىمە قىلدۇق

and reached 32,000 schools.

.شۇنداقلا 32 مىڭ مەكتەپكە تارقىتىپ بەردۇق

We basically gave children a very simple challenge.

.بىز بالىلارغا ناھايىتى ئاددىي ۋەزىپە بەردۇق

We said, take one idea,

،بىز مۇنداق دېدۇق، بىر تېما تاللاڭلار

anything that bothers you,

،سىلەرنى زېرىكتۈرىدىغان ھەرقانداق بىر مەسىلىنى تاللاڭلار

choose one week,

،ئاندىن بىر ھەپتە ۋاقىت سەرپ قىلىپ

and change a billion lives.

.بىر مىليارد ئادەمنىڭ ھاياتىنى ئۆزگەرتىڭلار

And they did. Stories of change

ئۇلار شۇنداق قىلدى. شۇنىڭ بىلەن ئۆزگىرىش ھەققىدىكى ھېكايىلەر

poured in from all over India,

،ھىندىستاننىڭ ھەممىلا يېرىدە تارقالدى

from Nagaland in the east,

،شەرقتە ناگالاندتىن تارتىپ

to Jhunjhunu in the west,

،غەربتە جۇنجۇنۇغىچە

from Sikkim in the north, to Krishnagiri in the south.

.شىمالدا سىككىمدىن، جەنۇبتا كىرىشناگىرىغىچە تارقىلىپ يۈردى

Children were designing solutions for a diverse range of problems.

.بالىلار خىلمۇ-خىل مەسىلىلەرنىڭ ھەل قىلىش ئۇسۇللىرىنى ئۆزلىرى تېپىشتى

Right from loneliness to filling potholes in the street

،يالغۇزلۇق ھېسسىياتىنى يوقىتىشتىن تارتىپ، يولدىكى تاتۇقلارنى ئوڭشاشقىچە

to alcoholism,

،يەنە تېخى ھاراقكەشلىك قاتارلىق مەسىلىلەرنىمۇ ئۆزى ھەل قىلدى

and 32 children who stopped 16 child marriages

شۇنداقلا راجاستاندىن كەلگەن 32 ئوقۇغۇچىدىن

in Rajasthan.

.16سى ئۆزلىرىنىڭ بالا تويىنى بىكار قىلدى

I mean, it was incredible.

!دېمەكچىمەنكى، ئۇ بەكلا ھەيران قالارلىق ئىش ئىدى

Basically again reaffirming that when adults believe in children

:بۇ يەنە بىر قېتىم چوڭلارنىڭ بالىلارغا ئىشىنىپ، ئۇلارغا

and say, "You can," then they will.

.سەن قىلالايسەن» دېسە، ئۇلارنىڭ ھەقىقەتەن قىلالايدىغانلىقىنى ئىسپاتلاپ بەردى»

Infection in India.

«ھىندىستاندىكى «يۇقۇملىنىش

This is in Rajasthan, a rural village.

.بۇ راجاستاندىكى بىر ئېتىزلىق كەنتى

Child: Our parents are illiterate and we want to teach them how to read and write.

.بالىلار: بىزنىڭ ئاتا-ئانىمىز ساۋاتسىز، بىز ئۇلارغا خەت تونۇشنى، يېزىشنى ئۆگىتىمىز

KBS: First time, a rally and a street play in a rural school --

تۇنجى قېتىم، بىر سەھرايىۋى مەكتەپتە كۈچ ئۇلاپ يۈگرەش ۋە كوچا ئويۇنلىرى ئۆتكۈزۈلۈپ :KBS

unheard of -- to tell their parents why literacy is important.

.ئاتا-ئانىلار مائارىپنىڭ نەقەدەر مۇھىملىقى بىلدۈرۈلدى

Look at what their parents says.

.ئۇلارنىڭ ئاتا-ئانىسىنىڭ نېمە دەيدىغانلىقىغا قاراپ باقايلى

Man: This program is wonderful.

.ئەر كىشى: بۇ پائالىيەت بەك قالتىسكەن

We feel so nice that our children can teach us how to read and write.

.ئۆز بالىلىرىمىزنىڭ بىزگە ئوقۇش-يېزىشنى ئۆگەتكەنلىكىدىن كۆپ مەمنۇن بولدۇق

Woman: I am so happy that my students did this campaign.

.ئايال: ئوقۇغۇچىلىرىمنىڭ بۇ رىقابەتكە جەڭ ئېلان قىلغانلىقىدىن مەن بەكلا خوشال

In the future, I will never doubt my students' abilities.

.كەلگۈسىدە، مەن ئوقۇغۇچىلىرىمنىڭ قابىلىيىتىدىن ھەرگىز گۇمانلانمايمەن

See? They have done it.

.كۆردىڭىزمۇ؟ ئۇلار قىلالىدى

KBS: An inner city school in Hyderabad.

.ھەيدەرئاباد شەھەر مەركىزىدىكى بىر مەكتەپ

Girl: 581. This house is 581 ...

قىز(ھىندىچە تەخمىنىي تەرجىمە): 581. بۇ ئۆينىڭ نومۇرى 581

We have to start collecting from 555.

.بىز 555 تىن باشلاپ يىغىشىمىز كېرەك

KBS: Girls and boys in Hyderabad, going out,

،ھەيدەرئابادتىكى قىز-يىگىتلەر سىرتقا چىقىۋاتىدۇ

pretty difficult, but they did it.

.خېلى تەس، لېكىن ئۇلار قىلالىدى

Woman: Even though they are so young, they have done such good work.

!ئايال: گەرچە ئۇلار تېخى ياش بولسىمۇ، لېكىن بەكلا ياخشى قىلدى

First they have cleaned the society, then it will be Hyderabad, and soon India.

.ئۇلار ئاۋۋال ئاھالىلەر كومېتىتلىرىنى سۈپەردى، ئاندىن ھەيدەرئابادنى، پات يېقىندا پۈتۈن ھىندىستاننى سۈپۈرمەكچى

Woman: It was a revelation for me. It doesn't strike me

.ئايال: بۇ ماڭا نىسبەتەن بىر بىشارەت بولدى

that they had so much inside them.

.ئۇلارغا بۇنچىلىك يوشۇرۇن كۈچ يوشۇرۇنغانلىقىنى كۆرۈپ مەن ھەيران قالمىدىم

Girl: Thank you, ladies and gentlemen.

،قىز: رەھمەت، خانىملار-ئەپەندىلەر

For our auction we have some wonderful paintings for you,

،بۈگۈن باھا تالاشتۇرۇپ ساتىدىغان نۇرغۇن نادىر رەسىم ئەسەرلىرى بار

for a very good cause,

،ناھايىتى ياخشى سەۋەب تۈپەيلى

the money you give us will be used to buy hearing aids.

.سېتىشتىن كىرگەن كىرىمنىڭ ھەممىسى ئاۋدىفون(ئاڭلاشقا ياردەم بېرىش ئەسۋابى) ئېلىشقا ئىشلىتىلىدۇ

Are you ready, ladies and gentlemen? Audience: Yes!

!تەييار بولدۇڭلارمۇ؟ (تاماشىبىنلار): شۇنداق

Girl: Are you ready? Audience: Yes!

!قىز: تەييار بولدۇڭلارمۇ؟ تاماشىبىنلار: ھەئە

Girl: Are you ready? Audience: Yes!

!قىز: تەييار بولدۇڭلارمۇ؟ تاماشىبىنلار: ھەئە

KBS: So, the charter of compassion starts right here.

.شۇنداق قىلىپ، مېھرىبانلىق ئوتلىرى مۇشۇ يەردە تۇتاشتى :KBS

Street plays, auctions, petitions.

.كوچا ئويۇنلىرى، باھا تالاشتۇرۇپ سېتىش، تىلەك تىلەش پائالىيىتى قاتارلىقلار

I mean, they were changing lives.

.دېمەكچىمەنكى، ئۇلار تۇرمۇشنى ئۆزگەرتىۋاتاتتى

It was incredible.

.ئادەمنىڭ ئىشەنگۈسى كەلمەيدۇ

So, how can we still stay immune?

شۇڭا، بىز قانداقمۇ يەنە داۋاملىق پىسەنت قىلماي تۇرالايمىز؟

How can we stay immune to that passion, that energy, that excitement?

ئاشۇ قىزغىنلىق، كۈچ-قۇۋۋەت، ھاياجانلىنىشقا قانداقمۇ پىسەنت قىلماي تۇرالايمىز؟

I know it's obvious,

،مەن ئېنىق شۇنداق بولىدىغانلىقىنى بىلىمەن

but I have to end with the most powerful symbol of change, Gandhiji.

.لېكىن مەن سۆزۈمنى ئۆزگىرىشنىڭ ئەڭ ئەڭ كۈچلۈك ۋەكىلى بىلەن ئاخىرلاشتۇرۇشقا مەجبۇر، ئۇ دەل گەندى

70 years ago, it took one man

بۇنىڭدىن 70 يىللار ئىلگىرى، بىر ئادەم

to infect an entire nation

بىز قىلالايمىز» نىڭ كۈچى بىلەن»

with the power of "We can."

.پۈتۈن مىللەتكە تەسىر قىلغان

So, today who is it going to take

ئۇنداقتا، بۈگۈنكى كۈندە كىم بۇ ئېغىر يۈكنى زىممىسىگە ئېلىپ

to spread the infection from 100,000 children

يۈز مىڭ بالىدىكى قىزغىنلىقنى

to the 200 million children in India?

ھىندىستاندىكى 200 مىليون بالىغا تارقىتالايدۇ؟

Last I heard, the preamble still said, "We, the people of India," right?

ئالدىنقى قېتىم، مەن ئالدىنقى رەتتىكى بىرسىنىڭ، «بىز، ھىندىستان خەلقى،» شۇنداقمۇ؟ دېگەنلىكىنى ئاڭلىدىم

So, if not us, then who?

ئۇنداقتا، بىزدىن باشقا يەنە كىم بولماقچى؟

If not now, then when?

ئەگەر ھازىر بولمىسا، قاچان بولماقچى؟

Like I said, contagious is a good word.

.خۇددى مەن دېگەندەك، يۇقۇملىنىش بىر ياخشى سۆز

Thank you.

.رەھمەت

(Applause)

(ئالقىش)