Phil Plait: How to defend Earth from asteroids

Phil Plait: Dünya'yı göktaşlarından nasıl koruruz?

Çeviri: Öykü Yağcı Gözden geçirme: Sancak Gülgen

I want to talk to you about something

Bugün sizlerle konuşmak istediğim bir konu var.

kind of big.

Oldukça geniş bir konu.

We'll start here.

Şöyle başlayalım.

Sixty-five million years ago --

65 milyon yıl önce

(Laughter)

the dinosaurs had a bad day.

dinazorlar çok kötü bir gün geçirdi.

(Laughter)

(Kahkaha)

A chunk of rock six miles across,

9.6 km genişliğinde kocaman bir kaya kütlesi,

moving something like 50 times the speed of a rifle bullet,

bir tüfekten çıkan kurşunun

50 katında bir hızla

slammed into the Earth.

Dünya'ya çarptı.

It released its energy all at once,

Bir anda tüm enerjisini açığa çıkardı

and it was an explosion that was mind-numbing.

ve akıllara durgunluk verecek

bir patlama yarattı.

If you took every nuclear weapon ever built

Bugüne kadar, Soğuk Savaş'ın en hararetli zamanlarında

üretilen tüm nükleer silahları toplasanız,

at the height of the Cold War,

lumped them together,

hepsini bir kenara yığıp

and blew them up at the same time,

aynı anda havaya uçursanız,

that would be one one-millionth of the energy released at that moment.

o zaman ortaya çıkan enerjinin yalnızca

milyonda birini elde edersiniz.

The dinosaurs had a really bad day.

İşte dinazorlar, gerçekten de berbat bir gün geçirmişti.

OK?

Değil mi?

Now, a six-mile-wide rock is very large.

Yani, 9.6 km genişliğinde bir kaya oldukça büyüktür.

We all live here in Boulder.

Hepimiz burada, Boulder'de yaşıyoruz.

If you look out your window and see Longs Peak --

Pencereden dışarı baktığınızda,

you're probably familiar with it --

artık aşina olduğunuz Long's Peak Dağı'nı görebilirsiniz.

now, scoop up Longs Peak and put it out in space.

Şimdi Long's Peak'i alıp

Take ... Meeker, Mt. Meeker.

uzaya yerleştirelim.

Meeker Dağı'nı da alalım ve

Lump that in there, and put that in space as well.

onu da uzaya koyalım.

And Mt. Everest. And K2.

Ardından Everest'i, K2'yi

ve Indian Peaks'i ekleyelim.

And the Indian peaks.

İşte o zaman ne kadar büyük bir kayadan

Then you're starting to get an idea of how much rock we're talking about, OK?

bahsettiğimi daha iyi anlayabilirsiniz.

We know it was that big

Bu kadar büyük olduğunu,

because of the impact it had and the crater it left.

yarattığı etkiden ve bıraktığı kraterden anlıyoruz.

It hit in what we now know as Yucatan, the Gulf of Mexico.

Göktaşı, Meksika Körfezi'nde

Yucatan olarak bildiğimiz bölgeye düştü.

You can see here, there's the Yucatan Peninsula,

Burada gördüğünüz gibi,

Yucatan Yarımadası burası.

if you recognize Cozumel off the east coast there.

Cozumel de, farkettiyseniz hemen doğu yakasında.

Here is how big of a crater was left.

Yarattığı çukur, işte bu büyüklükte.

It was huge.

To give you a sense of the scale ... there you go.

Dev gibi. Size ölçek hakkında fikir vermesi açısından,

şöyle diyebiliriz.

The scale here is 50 miles on top, a hundred kilometers on the bottom.

Üst tarafı 80, alt tarafı da 100 km.'ydi.

Genişliği 300 km,

This thing was 300 kilometers across -- 200 miles --

yani 200 mil olan bu göktaşı,

an enormous crater that excavated out vast amounts of earth

yeryüzünü delip geçerek

gezegenin dört bir yanına, muazzam büyüklükte

that splashed around the globe and set fires all over the planet,

parçalar sıçrattı ve her yerde yangınlara neden oldu;

threw up enough dust to block out the sun.

güneşi kesecek kadar toz bulutu yarattı.

It wiped out 75 percent of all species on Earth.

Yeryüzündeki türlerin yüzde 75'ini

silip süpürdü.

Now, not all asteroids are that big.

Ama asteroidlerin hepsi bu kadar büyük değil.

Some of them are smaller.

Bazıları çok daha küçük.

Here is one that came in

Bu gördüğünüz,

over the United States in October of 1992.

1992'nin Ekim ayında

ABD'ye düşenlerden biri.

It came in on a Friday night.

Bir Cuma akşamı düştü.

Why is that important?

Bu detay neden önemli peki?

Because back then, video cameras were just starting to become popular,

Çünkü o zamanlar, video kameralar

yeni yeni rağbet görüyordu

and parents would bring them to their kids' football games

ve aileler kameralarını alıp

çocuklarını futbol maçındayken kaydedebiliyordu.

to film their kids playing football.

Göktaşı da Cuma günü düştüğü için,

And since this came in on a Friday,

they were able to get this great footage of this thing breaking up

bu muhteşem görüntüyü alabilmişlerdi;

tam da Batı Virginia,

as it came in over West Virginia, Maryland, Pennsylvania and New Jersey

Maryland, Pennsylvania

ve New Jersey üzerinden geçerken.

until it did that

to a car in New York.

Ta ki, New York'taki bir arabayı bu hale getirene kadar.

(Laughter)

(Kahkaha)

Now, this is not a 200-mile-wide crater,

Bu, 321 km genişliğinde bir krater değil tabii

but then again, you can see the rock, which is sitting right here,

ama yine de hemen orada

duran kaya parçasını görebilirsiniz.

about the size of a football,

Arabaya çarpıp bu zararı veren,

that hit that car and did that damage.

bir futbol topu büyüklüğündeki bir kaya.

Now, this thing was probably about the size of a school bus

Muhtemelen taş, ilk başta

when it first came in.

bir okul otobüsü büyüklüğündeydi.

It broke up through atmospheric pressure,

Sonrasında, atmosfer basıncıyla parçalandı,

it crumbled, and then the pieces fell apart

ufalandı ve etrafa dağılan küçük parçaları da

and did some damage.

bir miktar hasar yarattı.

Now, you wouldn't want that falling on your foot or your head,

Bunun ayağınıza düşmesini istemezsiniz tabii,

ya da başınıza... Ne de olsa, bu da bir olasılık.

because it would do that to it.

That would be bad.

Ama kötü bir olasılık.

But it won't wipe out, you know, all life on Earth, so that's fine.

Yine de, biliyoruz ki, yeryüzündeki tüm canlı yaşamına

son vermeyecektir. Bu iyi birşey. Ancak diğer taraftan da,

But it turns out, you don't need something six miles across

9.6 km'lik birşeyin büyük zararlar vermesine de

to do a lot of damage.

pek ihtiyacımız yok.

There is a median point between tiny rock and gigantic rock,

Ufak bir kayayla dev bir kaya arasında

hassas bir nokta var.

and in fact, if any of you have ever been to near Winslow, Arizona,

Winslow, Arizona yakınlarına gittiyseniz

there is a crater in the desert there that is so iconic

çöldeki krateri biliyorsunuzdur.

O kadar büyüktür ki, ona, "Meteor Krateri" denmiştir.

that it is actually called "Meteor Crater."

To give you a sense of scale, this is about a mile wide.

Gözünüzde canlandırmanız için, yaklaşık 1.6 km genişliğindedir.

If you look up at the top, that's a parking lot,

Resmin üst tarafındaki alan ise, bir park alanı

and those are recreational vehicles right there.

ve park yerindekiler de karavanlar.

So it's about a mile across, 600 feet deep.

Bu, yaklaşık 1.6 km genişliğinde ve 183 metre derinliğinde bir çukur.

The object that formed this was probably about 30 to 50 yards across,

Bu çukuru yaratan şey de,

yaklaşık 27 ila 45 metre genişliğindeydi;

so roughly the size of Macky Auditorium here.

yani neredeyse buradaki Mackey Oditoryumu kadar.

It came in at speeds that were tremendous,

Muazzam bir hızla ilerleyerek

slammed into the ground, blew up,

yeryüzüne çarptı, infilak etti

and exploded with the energy of roughly a 20-megaton nuclear bomb --

ve neredeyse 20 megatonluk

bir nükleer bombanın yarattığı enerjiyle,

a very hefty bomb.

böylesine ağır bir bombanın etkisiyle patladı.

This was 50,000 years ago,

Bu, 50 bin yıl önceydi ve muhtemelen o zaman

so it may have wiped out a few buffalo or antelope,

birkaç bizonu veya antilopu ortadan kaldırdı

or something like that out in the desert,

veya çöldeki diğer hayvan türlerinin bir bölümünü...

but it probably would not have caused global devastation.

Ama yine de, küresel tahribata

neden olacak boyutta değildi.

It turns out that these things don't have to hit the ground

Ancak bunların, büyük zararlar vermesi için

mutlaka yeryüzüne çarpması gerekmiyor.

to do a lot of damage.

Now, in 1908, over Siberia, near the Tunguska region --

Örneğin, 1908 yılında Sibirya'nın

Tunguska bölgesi yakınlarından bir örnek...

for those of you who are Dan Aykroyd fans and saw "Ghostbusters,"

Dan Aykroyd hayranıysanız ve "Hayalet Avcıları"nı izlediyseniz,

"1909'daki Sibirya patlamasından sonraki en büyük

when he talked about the greatest cross-dimensional rift

boyutlararası patlama" dediği yeri hatırlarsınız.

since the Siberia blast of 1909,

where he got the date wrong, but that's OK.

İşte burada tarihi tutturamamıştır ama sorun değil tabii ki.

(Laughter)

Yıl 1908'di. Bana uyar. Bununla yaşayabilirim.

It was 1908. That's fine. I can live with that.

(Kahkaha)

(Laughter)

Another rock came into the Earth's atmosphere

Tunguska olayında da, kaya atmosfere girmiş

and this one blew up above the ground,

ve yeryüzünün kilometrelerce üstünde,

several miles up above the surface of the Earth.

havada patlamıştı.

The heat from the explosion set fire to the forest below it,

Patlamanın ısısıyla birlikte

karadaki ağaçlar yanmış ve ardından gelen şok dalgası,

and then the shock wave came down and knocked down trees

yüzlerce metrekareye yayılan ağaçları

for hundreds of square miles.

olduğu gibi devirmişti.

This did a huge amount of damage.

Çok büyük bir hasar oluşmuştu.

And again, this was a rock probably roughly the size

Bu kaya, neredeyse

of this auditorium that we're sitting in.

içinde bulunduğumuz oditoryum kadar genişti.

In Meteor Crater, it was made of metal,

Meteor Krateri, içerdiği metal elementlerin

and metal is much tougher, so it made it to the ground.

ağırlığıyla birlikte,

yeryüzüne ulaşmıştı.

The one over Tunguska was probably made of rock,

Tunguska'daki, çok büyük ihtimalle

and that's much more crumbly, so it blew up in the air.

kaya ağırlıklıydı ve kolay ufalanan bir yapıdaydı.

Either way, these are tremendous explosions -- 20 megatons.

Bu nedenle de havada patladı. Her iki şekilde de,

bunlar, 20 megatonluk dev patlamalardı.

Now, when these things blow up,

Yine de, buna benzer patlamalar,

they're not going to do global ecological damage.

küresel çapta bir ekolojik zarar verecek düzeyde değiller.

They're not going to do something like the dinosaur killer did.

En azından "dinazor katili"nin verdiği

zarar kadar olmayacaktır.

They're just not big enough.

Çünkü yeterince büyük değiller.

But they will do global economic damage,

Ama küresel ekonomiye zarar verecekleri kesin

because they don't have to hit, necessarily,

çünkü bu tür bir hasar yaratmak için

to do this kind of damage.

mutlaka çarpmaları gerekmiyor.

They don't have to do global devastation.

Küresel bir tahribat yaratmaları da gerekmiyor.

If one of these things were to hit pretty much anywhere,

Bunlara benzer bir göktaşı

herhangi bir yere çarpsa, paniğe neden olurdu.

it would cause a panic.

But if it came over a city, an important city --

Ama eğer bir şehrin, hele ki önemli bir şehrin

-bir şehir diğerinden daha üstün olduğu için söylemiyorum;

not that any city is more important than others,

sadece bazılarına, küresel ekonomi açısından

but some of them we depend on more on the global economic basis --

daha fazla bel bağladığımız için belirtiyorum-

that could do a huge amount of damage to us as a civilization.

üzerine düşse, uygarlık düzeyinde

hepimiz etkileniriz.

So, now that I've scared the crap out of you --

Şimdi, herkesin ödünü kopardığıma göre...

(Laughter)

(Kahkaha)

what can we do about this?

Bu konuda ne yapabileceğimizi düşünebiliriz, değil mi?

This is a potential threat.

Bu, potansiyel bir tehdit.

Let me note that we have not had a giant impact like the dinosaur killer

Şunu belirtmeden geçmeyeyim:

65 milyon yıl boyunca "dinazor katili" gibi

for 65 million years.

başka bir patlama yaşamadık. Bunlar çok nadir olur.

They're very rare.

The smaller ones happen more often,

Daha küçükleri çok daha sık olur

but probably on the order of a millennium,

ama bu da, muhtemelen bin yıllık aralıklarla,

every few centuries or every few thousand years.

ya da birkaç asırda, birkaç bin yılda bir olur.

Yine de bu gerçeğin farkında olmamız gerekir.

But it's still something to be aware of.

Well, what do we do about them?

Peki, bu konuda ne yapmalıyız?

The first thing we have to do is find them.

İlk iş, onları bulmak olmalıdır.

This is an image of an asteroid that passed us in 2009.

Bu, 2009 yılında hemen

yanımızdan geçen bir asteroid.

It's right here.

Tam şurada.

But you can see that it's extremely faint.

Çok belli belirsiz.

I don't know if you can see that in the back row.

Görüp görmediğinizi bilemiyorum ama

These are just stars.

hemen arka sırada. Bunlar yıldızlar.

This is a rock that was about 30 yards across,

Bu da, 27 metre genişliğinde bir kaya;

so roughly the size of the ones that blew up over Tunguska

yani Tunguska üzerinde patlayan

ve 50 bin yıl önce Arizona'yı vuranla aynı boyutta.

and hit Arizona 50,000 years ago.

These things are faint.

Bunlar çok siliktir.

They're hard to see, and the sky is really big.

Görmesi çok zordur ve gökyüzü de oldukça büyük zaten.

We have to find these things first.

Öncelikle bunları bulmamız gerekir.

Well, the good news is, we're looking for them.

İyi haber şu: Onları arıyoruz.

NASA has devoted money to this;

NASA buna fon ayırmış durumda.

the National Science Foundation and other countries

ABD Ulusal Bilim Vakfı ve bazı ülkeler

bu konuda oldukça hevesli.

are interested in doing this.

We're building telescopes that are looking for the threat.

Tehditleri aramaya yarayan

özel teleskoplar üretiyoruz. İlk adım için bu harika

That's a great first step. But what's the second step?

ama bir sonraki adım nedir? İkincisi de,

The second step is if we see one heading toward us, we have to stop it.

artık bize doğru gelen bir kayayı görüyoruz

ve bunu durdurmamız gerekiyor. Ne yapabiliriz?

What do we do?

You've probably heard about the asteroid Apophis.

Birçoğunuz Apophis adlı asteroidi duymuşsunuzdur.

Duymadıysanız, şimdi öğreneceksiniz.

If you haven't yet, you will.

If you've heard about the Mayan 2012 apocalypse,

2012 yılındaki Maya kıyametini duyduysanız,

you're going to hear about Apophis,

Apophis'i de öğrenmiş olacaksınız

because you're keyed in to all the doomsday networks, anyway.

çünkü çoğunuz, kıyamet günü senaryolarının

çoktan içine düşmüş durumdasınız.

(Laughter)

Apophis is an asteroid that was discovered in 2004.

Apophis, 2004 yılında keşfedilmiş bir asteroid.

It's roughly 250 [meters] across, so it's pretty big --

Genişliği, yaklaşık 250 metre,

yani oldukça büyük.

bigger than a football stadium.

Örneğin, bir futbol stadyumundan daha büyük ve

And it's going to pass by the Earth in April of 2029.

2029 yılında Dünya'nın yanından geçeceği biliniyor.

And it's going to pass us so close

O kadar yakın geçecek ki,

that it's actually going to come underneath our weather satellites.

hava durumu uydularımızın

hemen altından dolanacak.

The Earth's gravity is going to bend the orbit of this thing so much

Dünya'daki yerçekimi, bu kayanın yörüngesini

öylesine bükecek ki,

that if it's just right,

if it passes through this region of space,

uzayın, bu "anahtar deliği" adı verilen,

this kidney-bean-shaped region called the keyhole,

fasulye şeklindeki bu bölgesinden geçmesi durumunda,

the Earth's gravity will bend it just enough that seven years later,

Dünya'daki yerçekimi onu öylesine eğecek ki,

sadece yedi yıl sonra,

on April 13 -- which is a Friday, I'll note -- in the year 2036 --

hatta tam da Cuma gününe denk gelen

13 Nisan 2036'da...

(Laughter)

you can't plan that kind of stuff --

-böyle bir rastlantıyı planlaması bile çok zor-

(Laughter)

Apophis is going to hit us.

Apophis bize çarpacak.

And it's 250 meters across, so it would do unbelievable damage.

250 metre genişliğindeki bu göktaşı,

inanılmaz bir zarar verecek.

The good news is that the odds of it actually passing through this keyhole

Ama iyi haber şu ki, böyle birşeyin

bu "anahtar deliği"nden geçerek,

and hitting us next go-around are one in a million, roughly --

sonrasında bize çarpma olasılığı milyonda bir;

very, very low odds.

yani çok çok düşük bir ihtimal. Ben, şahsen

So I personally am not lying awake at night worrying about this at all.

bunu düşünerek uykusuz geceler geçirmiyorum.

Apophis'i bir sorun olarak da görmüyorum.

I don't think Apophis is a problem.

Aslında Apophis, bizim için gizli bir lütuf

In fact, Apophis is a blessing in disguise,

çünkü o, benzer tehlikelere karşı

because it woke us up to the dangers of these things.

gözümüzü açtı.

This thing was discovered just a few years ago

Bu göktaşı, birkaç yıl önce keşfedildi

and could hit us a few years from now.

ve bundan birkaç yıl sonra bize çarpabilirdi.

It won't, but it gives us a chance to study these kinds of asteroids.

Artık çarpmayacak ama bize,

bu tür asteroidler üzerinde çalışma fırsatı verdi.

We didn't really necessarily understand these keyholes, and now we do,

Bu "anahtar delikleri"ni tam olarak anlayamıyorduk

ama şimdi anlıyoruz ve bunun,

and it turns out that's really important,

çok önemli bir adım olduğunu gördük.

because how do you stop an asteroid like this?

Aksi takdirde böyle bir asteroidi nasıl durdurursunuz ki?

Well, let me ask you:

Şimdi size soruyorum:

What happens if you're standing in the road and a car's headed for you?

yolun ortasında dikilseniz ve bir araba

size doğru gelse... Ne yapardınız? Kenara çekilirdiniz.

What do you do?

You do this. Right? Move, and the car goes past you.

Değil mi? Hareket ederdiniz ve araba yanınızdan geçerdi.

But we can't move the Earth, at least not easily,

Ama biz Dünya'yı yerinden oynatamayız, en azından zahmetsizce...

Ama küçük bir asteroidi oynatabiliriz.

but we can move a small asteroid.

And it turns out, we've even done it.

Aslında bunu çoktan yapmışız bile.

2005 yılında NASA, Deep Impact (Derin Darbe) adlı

In the year 2005, NASA launched a probe called Deep Impact,

bir keşif aracı fırlattı. Bu aracın bir parçası da,

which slammed a piece of itself into the nucleus of a comet.

kendini kuyruklı yıldızın çekirdeğine yerleştirdi.

Comets are very much like asteroids.

Kuyruklu yıldızlar da asteroidlere benzer.

The purpose wasn't to push it out of the way;

Buradaki amaç, onun rotasını değiştirmek değildi.

the purpose was to make a crater to excavate the material

Amaç, kuyruklu yıldızın yüzeyinde bir çukur açarak

derinlerdeki materyali

and see what was underneath the surface of this comet,

ortaya çıkarmaktı.

which we learned quite a bit about.

Bunu da biraz başardık galiba.

We did move the comet a little tiny bit --

Kuyruklu yıldızı biraz olsun hareket ettirebildik,

not very much, but that wasn't the point.

çok değil ama hedef de bu değildi zaten.

However, think about this:

Ama şu açıdan bakın.

This thing is orbiting the Sun at 10, 20 miles per second.

Bu kuyruklu yıldız, güneşin yörüngesinde

saniyede 32 km hızla dönüyordu.

We shot a space probe at it and hit it, OK?

Biz de ona bir uzay aracı fırlatıp üzerine yerleştirdik.

Ne kadar zor olduğunu bir düşünün ve biz bunu başardık.

Imagine how hard that must be, and we did it.

That means we can do it again.

Yani, bunu bir kez daha yapabiliriz.

If we see an asteroid that's coming toward us, headed right for us,

Bize doğru yaklaşan bir göktaşı gördüğümüzde,

tam da üstümüze geliyorsa ve

and we have two years to go?

önümüzde iki yıl varsa, bam! Onu patlatırız.

Boom! We hit it.

You know, if you watch the movies --

Aslında filmlerde gördüğünüz gibi,

(Laughter)

neden nükleer silah kullanmadığımızı

you might think:

Why don't we use a nuclear weapon?

düşünebilirsiniz.

Well, you can try that, but the problem is timing.

Bunu deneyebiliriz tabii ama burada önemli olan zamanlama.

Shoot a nuclear weapon at this thing,

Kuyruklu yıldızı nükleer silahla vurabilirsiniz

you have to blow it up within a few milliseconds of tolerance,

ama bunu, birkaç mili saniye toleransla patlatmanız gerekir;

aksi takdirde ıskalarsınız.

or else you'll miss it.

And there are a lot of other problems with that; it's very hard to do.

Başka birçok sorun da var tabii.

Bir kere çok zor bir iş.

But just hitting something? That's pretty easy.

Ama birşeyi vurmak... O çok kolay.

I think even NASA can do that, and proved that they can.

NASA'nın bile bunu yapabileceğini düşünüyorum,

hatta yapabildiklerini de kanıtladılar bile.

(Laughter)

The problem is, if you hit this asteroid, you've changed the orbit,

Asıl sorun şu: Bir asteroidi vurdunuz

ve asteroidin yörüngesini değiştirdiniz.

you measure the orbit,

then you find out, oh yeah, we just pushed it into a keyhole,

Yörüngeyi hesapladığınızda, bir baktınız ki,

onu çoktan "anahtar deliği"ne sokmuşsunuz

and now it's going to hit us in three years.

ve bu durumda bize çarpması için sadece üç yıl kalmış.

Well, my opinion is: fine!

Bence hava yine hoş.

It's not hitting us in six months --

En azından altı ay içinde bize çarpmayacak. Bu iyi.

that's good.

Now we have three years to do something else.

Şimdi başka bir çözüm için üç yılımız var demek.

And you can hit it again.

Onu yeniden vurabilirsiniz ama bu, biraz sakarlık olur.

That's kind of ham-fisted;

Bunu yapmamak için, onu, üçüncü bir anahtar deliğine

you might just push it into a third keyhole or whatever,

ya da başka bir rotaya yönlendirirsiniz.

so you don't do that.

En sevdiğim bölüm de bu işte.

And this is the part --

it's the part I just love.

(Laughter)

(Kahkaha)

After the big macho "Grr ... bam! We're gonna hit this thing in the face,"

Kocaman, maço bir "Rrrrrrr BAM!" efektiyle

"yüzüne okkalı bir yumruk" indirdikten hemen sonra

büyük bir merhametle yaklaşırsınız.

then we bring in the velvet gloves.

(Kahkaha)

(Laughter)

There's a group of scientists and engineers and astronauts,

Bir grup bilim insanı, mühendis

ve astronot, kendilerine,

and they call themselves The B612 Foundation.

"B612 Foundation" adını verdiler.

For those of you who've read "The Little Prince,"

"Küçük Prens"i okumuş olanların

you understand that reference, I hope --

bu göndermeyi anlayacaklarını umuyorum.

the little prince lived on an asteroid called B612.

Küçük prensin yaşadığı asteroidin adı B162'ydi.

These are smart guys -- men and women -- astronauts, like I said, engineers.

Bunlar, daha önce de söylediğim gibi,

birbirinden zeki, kadın ve erkek astronotlar, mühendisler.

Rusty Schweickart, who was an Apollo 9 astronaut, is on this.

Apollo 9 astronotlarından biri olan

Schweickart da bu grubun içinde.

Dan Durda, my friend who made this image,

Bu görüntüyü alan arkadaşım Dan Durda da

works here at Southwest Research Institute in Boulder, on Walnut Street.

Boulder'daki Walnut Street'te yer alan Southwest Araştırma Enstitüsü'nde çalışıyor.

Bu görüntüyü bu amaçla aldı

He created this image for this.

ve enstitü için çalışan astronomlardan biri.

He's actually one of the astronomers who works for them.

Dünya'ya çarpmak üzere olan

If we see an asteroid that's going to hit the Earth

bir göktaşı gördüğümüzde, yeterli zamanımız varsa,

and we have enough time,

onu, daha iyi bir yörüngeye oturtmak için vurabiliriz.

we can hit it to move it into a better orbit.

Ama ardından, bir veya iki tonluk bir

But then what we do is launch a probe that has to weigh a ton or two.

uzay aracı fırlatmamız gerekir.

Çok büyük olmak zorunda değil -birkaç tonluk ufak birşey-

It doesn't have to be huge -- a couple of tons, not that big --

ve sonrasında bunu götaşının yakınında park etmemiz gerekir.

and you park it near the asteroid.

You don't land on it, because these things are tumbling end over end.

Üzerine iniş yapamazsınız çünkü başaşağı devrilebilirler.

Tam üstüne inmek zor iş.

It's very hard to land on them.

Instead you get near it.

Onun yerine, ona yanaşırsınız.

The gravity of the asteroid pulls on the probe,

Göktaşının yerçekimi, uzay aracını kendine çeker

and the probe has a couple of tons of mass.

ve zaten aracın da birkaç tonluk kütlesi vardır.

It has a little tiny bit of gravity,

Yerçekimi çok güçlü olmasa da,

but it's enough that it can pull the asteroid,

asteroidi çekecek kadar yeterlidir.

and you have your rocket set up --

Sonra, roketlerinizi hazırlarsınız

you can barely see it here, but there's rocket plumes --

-burada zor da olsa roket dumanlarını görebilirsiniz.

Bunlar, kendi yerçekimleriyle bağlanırlar

and these guys are connected by their own gravity,

ve siz de uzay aracını çok yavaşça,

and if you move the probe very slowly -- very, very gently,

usulca hareket ettirirseniz, büyük bir ustalıkla

you can very easily finesse that rock into a safe orbit.

göktaşını güvenli bir yörüngeye oturtabilirsiniz.

Hatta onu, Dünya'nın yörüngesine bile oturtup

You can even put in orbit around the Earth where we could mine it,

mayın çıkarabiliriz. Tabii bu, bambaşka bir konu.

although that's a whole other thing; I won't go into that.

Oraya girmeyeceğim bile.

(Kahkaha)

(Laughter)

But we'd be rich!

Ama zengin olurduk!

(Laughter)

(Kahkaha)

So think about this, right?

Bunu bir düşünün derim.

Yukarılarda bir yerde uçuşan kayalar var

There are these giant rocks flying out there, and they're hitting us,

ve bunlar, bize çarparak

and they're doing damage to us.

büyük zararlar veriyorlar ama biz de artık ne yapmamız

But we've figured out how to do this,

gerektiğini biliyoruz; bunun için elimizde her şey var.

and all the pieces are in place to do this.

We have astronomers with telescopes, looking for them.

Onları teleskoplarla arayan astronomlarımız var.

Bu konuyla ilgilenen ve

We have very, very smart people,

soruna yönelik çözümler geliştiren

who are concerned about this and figuring out how to fix the problem,

çok ama çok zeki insanlarımız var.

Ve bunu yapacak teknolojimiz de var.

and we have the technology to do this.

This probe actually can't use chemical rockets.

Bu uzay aracı kimyasal roketler kullanamaz.

Chemical rockets provide too much thrust, too much push.

Kimyasal roketler büyük bir itiş gücü yaratarak

uzay aracının dengesini bozabilirler.

The probe would just shoot away.

Biz de, iyon motoru adı verilen, çok ama çok hafif

We invented something called an ion drive,

itiş gücü olan düşük basınçlı bir motor geliştirdik.

which is a very, very, very low-thrust engine.

It generates the force a piece of paper would have on your hand --

Bir kağıdın elinizde yarattığı baskı kadar

bir güç uyguluyor; çok hafif.

incredibly light, but it can run for months and years,

Nazik itiş gerçekleştiğinde de,

aylarca, hatta yıllarca çalışabiliyor.

providing that very gentle push.

If anybody here is a fan of the original "Star Trek,"

Bu salonda orijinal "Star Trek" hayranı varsa, onlar bilir.

İyon motoru olan, uzaylıların kullandığı bir uzay aracının peşindediler

they ran across an alien ship that had an ion drive,

ve Spock şöyle der:

and Spock said, "They're very technically sophisticated.

"Çok gelişmiş teknolojileri var.

They're a hundred years ahead of us with this drive."

Bu motorla, bizim yüz yıl önümüzdeler"

Yaşasın! Artık bizim de iyon motorumuz var.

Yeah, we have an ion drive now.

We don't have the Enterprise, but we've got an ion drive now.

Bizim "Atılgan"ımız, Enterprise adında bir gemimiz yok belki

ama artık iyon motorlarımız var.

(Laughter)

(Alkış)

(Applause)

Spock.

Spock.

(Laughter)

(Kahkaha)

So ...

İşte...

That's the difference --

İnsanlar ve dinazorlar arasındaki

that's the difference between us and the dinosaurs.

fark da bu.

This happened to them.

Onların başına gelen,

It doesn't have to happen to us.

bizim de başımıza gelmek zorunda değil.

The difference between the dinosaurs and us

Dinazorlarla aramızdaki fark şu:

is that we have a space program

Bizim uzay programlarımız var

ve oy kullanabiliyoruz;

and we can vote,

and so we can change our future.

yani, geleceğimizi değiştirebiliyoruz.

(Laughter)

(Kahkaha)

We have the ability to change our future.

Geleceğimizi şekillendirebilme becerimiz var.

Sixty-five million years from now,

Bundan 65 milyon yıl sonra,

we don't have to have our bones collecting dust in a museum.

kemiklerimizi, bir müzede toz tutarken

görmek zorunda kalmayacağız.

Thank you very much.

Çok teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkış)