Phil Plait: How to defend Earth from asteroids

Tłumaczenie: Katarzyna Kiklinska Korekta: Anna Władyka

I want to talk to you about something

Chciałbym z wami porozmawiać

kind of big.

o czymś wielkim.

We'll start here.

Zaczniemy tutaj.

Sixty-five million years ago --

65 milionów lat temu

(Laughter)

the dinosaurs had a bad day.

dinozaury miały pechowy dzień.

(Laughter)

(Śmiech)

A chunk of rock six miles across,

Kawałek skały o szerokości sześciu mil,

moving something like 50 times the speed of a rifle bullet,

poruszający się z prędkością 50 razy większą

od prędkości kuli wystrzelonej z karabinu,

slammed into the Earth.

uderzył w Ziemię.

It released its energy all at once,

Uwolnił całą swoją energię naraz

and it was an explosion that was mind-numbing.

i ta eksplozja była wręcz

otępiająca.

If you took every nuclear weapon ever built

Jeśli wzięlibyście jakąkolwiek broń nuklearną skonstruowaną

w szczytowym okresie Zimnej Wojny,

at the height of the Cold War,

lumped them together,

gdybyście połączyli je i wysadzili

and blew them up at the same time,

w tej samej chwili,

that would be one one-millionth of the energy released at that moment.

byłaby to jedna milionowa

energii uwolnionej w tamtym momencie.

The dinosaurs had a really bad day.

Dinozaury miały naprawdę bardzo zły dzień.

OK?

Jasne?

Now, a six-mile-wide rock is very large.

Skała o szerokości 9 km jest ogromna.

We all live here in Boulder.

My wszyscy mieszkamy w Boulder.

If you look out your window and see Longs Peak --

Jeśli wyjrzycie przez okno, zobaczycie

you're probably familiar with it --

Long's Peak, prawdopodobnie znacie jego wysokość.

now, scoop up Longs Peak and put it out in space.

Weźcie taki Long's Peak i wstawcie go

Take ... Meeker, Mt. Meeker.

w przestrzeń kosmiczną.

Dołączcie do tego Mount Meeker

Lump that in there, and put that in space as well.

i umieśćcie w kosmosie,

And Mt. Everest. And K2.

do tego Mount Everest i K2

oraz Indyjskie szczyty.

And the Indian peaks.

Teraz już macie pojęcie

Then you're starting to get an idea of how much rock we're talking about, OK?

o jak wielkiej skale rozmawiamy, tak?

We know it was that big

Wiemy, że była tak wielka na podstawie

because of the impact it had and the crater it left.

jej siły uderzenia i krateru jaki pozostawiła po sobie.

It hit in what we now know as Yucatan, the Gulf of Mexico.

Asteroida uderzyła w region znany dzisiaj jako Jukatan,

w Zatoce Meksykańskiej.

You can see here, there's the Yucatan Peninsula,

Tutaj widzimy

Półwysep Jukatan, być może rozpoznajecie Cozumel

if you recognize Cozumel off the east coast there.

na wschodnim wybrzeżu.

Here is how big of a crater was left.

Oto jak duży krater pozostał.

It was huge.

To give you a sense of the scale ... there you go.

Był ogromny. Spróbuję wam uzmysłowić jego wielkość,

proszę bardzo. Skala ta pokazuje

The scale here is 50 miles on top, a hundred kilometers on the bottom.

80 km na górze i 100 km

na dole. Ten krater miał

This thing was 300 kilometers across -- 200 miles --

300 km szerokości, ok. 200 mil,

an enormous crater that excavated out vast amounts of earth

był to gigantyczny krater, który wyrwał

ogromną ilość ziemi, która rozprysnęła się

that splashed around the globe and set fires all over the planet,

po całej kuli ziemskiej, wywołała pożary,

threw up enough dust to block out the sun.

a przez to powstało tyle pyłu, że do Ziemi nie docierało słońce.

It wiped out 75 percent of all species on Earth.

Ta asteroida unicestwiła 75 % wszystkich gatunków

żyjących na Ziemi.

Now, not all asteroids are that big.

Oczywiście nie wszystkie asteroidy są tak wielkie.

Some of them are smaller.

Niektóre z nich są mniejsze.

Here is one that came in

Oto jedna, która spadła

over the United States in October of 1992.

na Stany Zjednoczone

w październiku 1992 roku.

It came in on a Friday night.

Dotarła w piątek w nocy.

Why is that important?

Dlaczego jest to takie ważne?

Because back then, video cameras were just starting to become popular,

Ponieważ wtedy, kamery video zaczynały

stawać się popularne i ludzie

and parents would bring them to their kids' football games

wszędzie je nosili; rodzice -- na mecze

piłki nożnej swoich dzieci, żeby filmować swoje pociechy.

to film their kids playing football.

Ponieważ to wydarzyło się w piątek,

And since this came in on a Friday,

they were able to get this great footage of this thing breaking up

mógł powstać ten wspaniały materiał przedstawiający

roztrzaskującą się asteroidę

as it came in over West Virginia, Maryland, Pennsylvania and New Jersey

nad Zachodnią Virginią, Maryland, Pensylwanią

oraz New Jersey, do momentu gdy zrobiła to

until it did that

to a car in New York.

pewnemu samochodowi w Nowym Jorku.

(Laughter)

(Śmiech)

Now, this is not a 200-mile-wide crater,

Oczywiście nie jest krater to o szerokości 350 km,

but then again, you can see the rock, which is sitting right here,

ale widać tu skałę,

znajduje się właśnie tutaj,

about the size of a football,

jest ona wielkości piłki nożnej,

that hit that car and did that damage.

i to ona zniszczyła ten samochód.

Now, this thing was probably about the size of a school bus

Ta asteroida prawdopodobnie była wielkości

when it first came in.

szkolnego autobusu kiedy się zbliżała do Ziemi.

It broke up through atmospheric pressure,

Rozpadła się pod wpływem ciśnienia atmosferycznego,

it crumbled, and then the pieces fell apart

a jej odłamki

and did some damage.

spowodowały te szkody.

Now, you wouldn't want that falling on your foot or your head,

Nie chcielibyście, żeby któryś z nich spadł wam na nogę

albo głowę, bo szkody byłyby podobne.

because it would do that to it.

That would be bad.

A nie byłoby to przyjemne przeżycie.

But it won't wipe out, you know, all life on Earth, so that's fine.

Ale życie na Ziemi nie uległoby całkowitemu zniszczeniu,

więc nie jest tak źle. W rzeczywistości,

But it turns out, you don't need something six miles across

wcale nie potrzeba odłamka o szerokości 9 km,

to do a lot of damage.

aby wyrządzić tak ogromne szkody.

There is a median point between tiny rock and gigantic rock,

Jest zasadnicza różnica między małym odłamkiem

a gigantyczną skałą i jeśli ktokolwiek z was

and in fact, if any of you have ever been to near Winslow, Arizona,

był kiedyś w pobliżu Winslow w Arizonie,

there is a crater in the desert there that is so iconic

zapewne widział krater pośrodku pustyni,

stał się pewnego rodzaju ikoną i zwany jest Krater Meteor.

that it is actually called "Meteor Crater."

To give you a sense of scale, this is about a mile wide.

Krater ma około 1,5 km szerokości.

If you look up at the top, that's a parking lot,

Jeśli spojrzycie na szczyt, to zobaczycie parking,

and those are recreational vehicles right there.

a tutaj widać kampery.

So it's about a mile across, 600 feet deep.

Szerokość wynosi ok. 1,5 km, głębokość -- ok. 180 m.

The object that formed this was probably about 30 to 50 yards across,

Objekt, który to uformował, miał zapewne około

od 30-50 m szerokości, czyli był rozmiarów

so roughly the size of Macky Auditorium here.

naszego Audytorium Mackey.

It came in at speeds that were tremendous,

Zbliżył się z ogromną prędkością,

slammed into the ground, blew up,

roztrzaskał się o ziemię

and exploded with the energy of roughly a 20-megaton nuclear bomb --

i eksplodował z siłą podobną do

bomby nuklearnej o sile rzędu 20 megaton --

a very hefty bomb.

naprawdę potężnej bomby.

This was 50,000 years ago,

To miało miejsce 50 tysięcy lat temu, więc najwyżej

so it may have wiped out a few buffalo or antelope,

eksplozja mogła zmieść z powierzchni parę bizonów albo antylop

or something like that out in the desert,

albo inne zwierzęta pustynne,

but it probably would not have caused global devastation.

ale prawdopodobnie nie spowodowałaby

globalnego zniszczenia.

It turns out that these things don't have to hit the ground

Takie obiekty wcale nie muszą

spaść na ziemię, by spowodować ogromne szkody.

to do a lot of damage.

Now, in 1908, over Siberia, near the Tunguska region --

W 1908, nad Syberią, w pobliżu

regionu Tunguski -- dla fanów

for those of you who are Dan Aykroyd fans and saw "Ghostbusters,"

Dana Aykroyda i ''Pogromców duchów'':

w filmie mówił on o największej międzywymiarowej szczelinie

when he talked about the greatest cross-dimensional rift

od czasów eksplozji w Syberii w 1909.

since the Siberia blast of 1909,

where he got the date wrong, but that's OK.

Oczywiście pomylił daty, ale OK. (Śmiech)

(Laughter)

To był 1908 rok. Dobra, przeżyję to jakoś.

It was 1908. That's fine. I can live with that.

(Śmiech)

(Laughter)

Another rock came into the Earth's atmosphere

Kolejna skała wpadła do atmosfery ziemskiej

and this one blew up above the ground,

i eksplodowała zanim sięgnęła gruntu, kilka

several miles up above the surface of the Earth.

kilometrów nad powierzchnią Ziemi.

The heat from the explosion set fire to the forest below it,

Temperatura wytworzona w czasie eksplozji podpaliła

pobliski las, a fala uderzeniowa

and then the shock wave came down and knocked down trees

powaliła drzewa w zasięgu

for hundreds of square miles.

setek kilometrów kwadratowych.

This did a huge amount of damage.

Szkody były naprawdę ogromne.

And again, this was a rock probably roughly the size

Skała ta prawdopodobnie była

of this auditorium that we're sitting in.

wielkości audytorium, w którym teraz siedzimy.

In Meteor Crater, it was made of metal,

W przypadku Kratera Meteor mieliśmy do czynienia z metalem,

and metal is much tougher, so it made it to the ground.

a metal jest o wiele twardszy, więc dotarł

w całości do ziemi.

The one over Tunguska was probably made of rock,

Asteroida nad Tunguską była prawdopodobnie

and that's much more crumbly, so it blew up in the air.

skałą, która jest bardziej krucha i dlatego

Either way, these are tremendous explosions -- 20 megatons.

eksplodowała w powietrzu. W każdym razie mamy do czynienia

z ogromnymi eksplozjami o sile 20 megaton.

Now, when these things blow up,

Kiedy te objekty eksplodują, nie

they're not going to do global ecological damage.

spowodują szkód ekologicznych na skalę globalną.

They're not going to do something like the dinosaur killer did.

Nie zrobią tego co zrobiła

śmiertelna dla dinozaurów asteroida.

They're just not big enough.

Bo nie są wystarczająco duże.

But they will do global economic damage,

Ale spowodują szkody gospodarcze na skalę globalną,

because they don't have to hit, necessarily,

bo wcale nie muszą spaść na ziemię,

to do this kind of damage.

aby spowodować takiego rodzaju szkody.

They don't have to do global devastation.

Wcale nie muszą spowodować globalnego zniszczenia.

If one of these things were to hit pretty much anywhere,

Jeśli jeden z takich objektów spadłby

w jakiekolwiek miejsce, wybuchłaby panika.

it would cause a panic.

But if it came over a city, an important city --

Jednak jeśli uderzyłby w jedno z bardziej znaczących miast,

nie twierdzę, żeby któreś było ważniejsze od innych,

not that any city is more important than others,

ale od niektórych miast jesteśmy bardziej zależni

but some of them we depend on more on the global economic basis --

gospodarczo -- taka katastrofa oznaczałaby

that could do a huge amount of damage to us as a civilization.

ogromne straty na skalę globalną do nas

jako cywilizacji.

So, now that I've scared the crap out of you --

Skoro więc narobiliście już ze strachu...

(Laughter)

(Śmiech)

what can we do about this?

Co możemy z tym zrobić?

This is a potential threat.

To jest potencjalne zagrożenie.

Let me note that we have not had a giant impact like the dinosaur killer

Zwróćcie uwagę, że nie mamy do czynienia

z tak gigantycznym uderzeniem, które zabiło dinozaury

for 65 million years.

65 mln lat temu. Te zdarzają się bardzo rzadko.

They're very rare.

The smaller ones happen more often,

Te o mniejszej sile są częstsze, ale

but probably on the order of a millennium,

i tak zdarzają się raz na tysiąc lat,

every few centuries or every few thousand years.

raz na kilkaset albo kilka tysięcy

lat, a jednak powinniśmy się ich obawiać.

But it's still something to be aware of.

Well, what do we do about them?

Co więc powinniśmy czynić ?

The first thing we have to do is find them.

Po pierwsze: musimy je odnaleźć.

This is an image of an asteroid that passed us in 2009.

Oto zdjęcie asteroidy, która minęła nas

w 2009 roku.

It's right here.

Znajduje się dokładnie tutaj.

But you can see that it's extremely faint.

Jednak widać, że jest niewyraźna.

I don't know if you can see that in the back row.

Nie wiem, czy ją widzicie, tam,

These are just stars.

w ostatnim rzędzie. Te tutaj to tylko gwiazdy.

This is a rock that was about 30 yards across,

To jest skała o szerokości około 30m,

so roughly the size of the ones that blew up over Tunguska

czyli mniej więcej takiego rozmiaru jak te, które eksplodowały

nad Tunguską i spadły w Arizonie 50 tysięcy lat temu.

and hit Arizona 50,000 years ago.

These things are faint.

Te objekty są niewyraźne.

They're hard to see, and the sky is really big.

Ciężko je dostrzec, a niebo jest naprawę wielkie.

We have to find these things first.

Najpierw musimy je znaleźć.

Well, the good news is, we're looking for them.

Dobra wiadomość jest taka, że ciągle ich szukamy.

NASA has devoted money to this;

NASA przeznaczyła pieniądze na ten cel.

the National Science Foundation and other countries

Narodowa Fundacja na rzecz Nauki czy inne

kraje też się tym interesują.

are interested in doing this.

We're building telescopes that are looking for the threat.

Budujemy teleskopy, które szukają

zagrożenia. To wielki krok naprzód,

That's a great first step. But what's the second step?

ale co dalej? Kolejny krok

The second step is if we see one heading toward us, we have to stop it.

to jeśli zobaczymy asteroidę zmierzającą w naszym kierunku,

musimy ją zatrzymać. Jak?

What do we do?

You've probably heard about the asteroid Apophis.

Prawdopodobnie słyszeliście o asteroidzie

Apophis. Jeśli nie, wkrótce usłyszycie.

If you haven't yet, you will.

If you've heard about the Mayan 2012 apocalypse,

Jeśli słyszeliście o apokalipsie Majów przewidzianej na 2012,

you're going to hear about Apophis,

na pewno usłyszycie o Apophis,

because you're keyed in to all the doomsday networks, anyway.

bo i tak jesteście podłączeni do wszystkich sieci

dnia Sądu Ostatecznego.

(Laughter)

Apophis is an asteroid that was discovered in 2004.

Apophis to asteroida, która została odkryta w 2004 roku.

It's roughly 250 [meters] across, so it's pretty big --

Ma szerokość około 250 m, więc jest

całkiem spora; powiedziałbym

bigger than a football stadium.

większa niż stadion piłkarski, i ma minąć

And it's going to pass by the Earth in April of 2029.

Ziemię w kwietniu 2029 roku.

And it's going to pass us so close

Będzie tak blisko,

that it's actually going to come underneath our weather satellites.

że przeleci poniżej

naszych satelit meteorologicznych.

The Earth's gravity is going to bend the orbit of this thing so much

Grawitacja ziemska zegnie jej orbitę

tak, że jeśli będzie odpowiednia,

that if it's just right,

if it passes through this region of space,

jeśli przeleci przez tę strefę przestrzeni kosmicznej,

this kidney-bean-shaped region called the keyhole,

przez strefę podobną kształtem do fasolki, zwaną

the Earth's gravity will bend it just enough that seven years later,

dziurą od klucza, grawitacja ziemska zegnie ją

tak, aby siedem lat później

on April 13 -- which is a Friday, I'll note -- in the year 2036 --

13 kwietnia, zwracam uwagę, że to piątek,

w roku 2036....(Śmiech)

(Laughter)

you can't plan that kind of stuff --

Nie można zaplanować tego typu rzeczy.

(Laughter)

Apophis is going to hit us.

Apophis uderzy w nas. A ma ona

And it's 250 meters across, so it would do unbelievable damage.

250 m szerokości więc spowoduje

nieprawdopodobne szkody.

The good news is that the odds of it actually passing through this keyhole

Dobra wiadomość jest taka, że prawdopodobieństwo,

że asteroida przeleci przez tę dziurkę od klucza

and hitting us next go-around are one in a million, roughly --

i uderzy po przejściu na drugie okrążenie jest jak jeden do miliona,

very, very low odds.

jest naprawdę minimalne, dlatego mnie

So I personally am not lying awake at night worrying about this at all.

na pewno nie będzie spędzało to snu z powiek.

Nie sądzę, żeby Apophis była problemem.

I don't think Apophis is a problem.

Tak naprawdę, Apophis jest ukrytym zbawieniem,

In fact, Apophis is a blessing in disguise,

ponieważ otworzyła nam oczy na zagrożenie,

because it woke us up to the dangers of these things.

jakie niosą takie asteroidy.

This thing was discovered just a few years ago

Ta asteroida została odkryta zaledwie kilka lat

and could hit us a few years from now.

temu i mogłaby uderzyć w nas za kilka lat.

It won't, but it gives us a chance to study these kinds of asteroids.

Nie stanie się to, ale mamy szansę przyjrzeć się

tego typu asteroidom. Właściwie nie rozumieliśmy

We didn't really necessarily understand these keyholes, and now we do,

czym są te dziurki od klucza, ale

teraz już wiemy, i jak się okazuje,

and it turns out that's really important,

jest to istotne, bo jak inaczej

because how do you stop an asteroid like this?

zatrzymać taką asteroidę?

Well, let me ask you:

Powiedzcie mi, co się stanie, jeśli

What happens if you're standing in the road and a car's headed for you?

stoicie na środku drogi

a w waszym kierunku zmierza samochód? Co robicie? --To.

What do you do?

You do this. Right? Move, and the car goes past you.

Prawda? Przesuwacie się. Samochód was mija.

But we can't move the Earth, at least not easily,

Ale nie możemy przesunąć Ziemi, przynajmniej

nie tak łatwo, ale małą asteroidę -- owszem.

but we can move a small asteroid.

And it turns out, we've even done it.

I jak się okazuje, już tego dokonaliśmy.

W roku 2005, NASA wystrzeliła sondę

In the year 2005, NASA launched a probe called Deep Impact,

o nazwie Deep Impact, która uderzyła --

which slammed a piece of itself into the nucleus of a comet.

-- jedna z jej części uderzyła w jądro komety.

Comets are very much like asteroids.

Komety są bardzo podobne do asteroid.

The purpose wasn't to push it out of the way;

Celem nie było zepchnięcie jej z drogi.

the purpose was to make a crater to excavate the material

Chodziło o stworzenie krateru, by usunąć

materiał i zobaczyć co znajduje się pod

and see what was underneath the surface of this comet,

powierzchnią komety, a o tym dowiedzieliśmy się

which we learned quite a bit about.

całkiem sporo.

We did move the comet a little tiny bit --

Przesunęliśmy lekko kometę,

not very much, but that wasn't the point.

nie tak bardzo, ale też nie o to chodziło.

However, think about this:

Pomyślcie jednak o tym.

This thing is orbiting the Sun at 10, 20 miles per second.

Kometa krąży po orbicie wokół słońca z prędkością

15-35 km na sekundę.

We shot a space probe at it and hit it, OK?

Wystrzeliliśmy sondę i uderzyliśmy w kometę.

Wyobraźcie sobie jakie trudne, ale udało się.

Imagine how hard that must be, and we did it.

That means we can do it again.

Oznacza to, że możemy to powtórzyć.

If we see an asteroid that's coming toward us, headed right for us,

Jeśli będzie potrzeba, gdy zobaczymy asteroidę,

która zmierza prosto na nas,

and we have two years to go?

a będziemy mieli dwa lata -- bum! Uderzymy w nią.

Boom! We hit it.

You know, if you watch the movies --

Możecie sami spróbować: jeśli oglądacie

(Laughter)

filmy, możecie sobie pomyśleć:

you might think:

Why don't we use a nuclear weapon?

''Dlaczego nie użyć broni nuklearnej?''

Well, you can try that, but the problem is timing.

Ok, możecie spróbować, ale problemem jest czas.

Shoot a nuclear weapon at this thing,

Strzelamy bronią nuklearną w kierunku asteroidy,

you have to blow it up within a few milliseconds of tolerance,

musimy wywołać eksplozję w ciągu kilku milisekund,

w przeciwnym razie chybimy.

or else you'll miss it.

And there are a lot of other problems with that; it's very hard to do.

Jest jeszcze parę innych przeszkód.

Jest to naprawdę bardzo trudne do wykonania.

But just hitting something? That's pretty easy.

Ale uderzenie w coś? To dosyć łatwe.

I think even NASA can do that, and proved that they can.

Myślę, że nawet NASA jest w stanie temu podołać,

nawet udowodnili, że potrafią. (Śmiech)

(Laughter)

The problem is, if you hit this asteroid, you've changed the orbit,

Ale co się stanie, jeśli uderzycie

asteroidę, zmienicie jej orbitę,

you measure the orbit,

then you find out, oh yeah, we just pushed it into a keyhole,

zmierzycie ją i zdacie sobie sprawę,

no, tak..., właśnie wepchnęliśmy asteroidę w dziurkę od klucza,

and now it's going to hit us in three years.

i teraz uderzy w nas za trzy lata.

Well, my opinion is: fine!

Moim zdaniem wszystko jest w porządku.

It's not hitting us in six months --

Nie uderzy w nas za sześć miesięcy. Możemy być spokojni.

that's good.

Now we have three years to do something else.

Mamy teraz trzy lata, żeby zrobić coś innego.

And you can hit it again.

Możemy uderzyć asteroidę jeszcze raz. Ale to by było

That's kind of ham-fisted;

raczej ryzykowne. Moglibyśmy wepchnąć asteroidę w trzecią

you might just push it into a third keyhole or whatever,

dziurkę od klucza, więc lepiej tego nie robić.

so you don't do that.

A oto część, którą wręcz ubóstwiam.

And this is the part --

it's the part I just love.

(Laughter)

(Śmiech)

After the big macho "Grr ... bam! We're gonna hit this thing in the face,"

Po epizodzie ''wielki macho Rrrrrrr BAM!

Damy popalić tej asteroidzie'',

czas włożyć białe rękawiczki.

then we bring in the velvet gloves.

(Śmiech)

(Laughter)

There's a group of scientists and engineers and astronauts,

Istnieje pewna grupa naukowców, inżynierów

i astronautów, którzy nazywają siebie

and they call themselves The B612 Foundation.

Fundacja B612. Ci z was, którzy

For those of you who've read "The Little Prince,"

czytali ''Małego Księcia'',

you understand that reference, I hope --

mam nadzieję, że rozumieją aluzję. Mały Książę,

the little prince lived on an asteroid called B612.

żył na asteroidzie o nazwie B612.

These are smart guys -- men and women -- astronauts, like I said, engineers.

To łebscy ludzie -- mężczyźni i kobiety --

astronauci i inżynierzy.

Rusty Schweickart, who was an Apollo 9 astronaut, is on this.

Rusty Schweickart, który był na Apollo 9,

bierze udział w tym projekcie. Mój przyjaciel Dan Duda,

Dan Durda, my friend who made this image,

który zrobił to zdjęcie, pracuje tutaj

works here at Southwest Research Institute in Boulder, on Walnut Street.

w Instytucie Badań Southwest w Boulder

na Walnut Street. Stworzył to zdjęcie na tę okazję

He created this image for this.

i jest jednym z astronomów,

He's actually one of the astronomers who works for them.

którzy dla nich pracują. Jeśli zobaczymy asteroidę,

If we see an asteroid that's going to hit the Earth

która ma uderzyć w Ziemię, a będziemy dysponowali

and we have enough time,

wystarczającą ilością czasu, uderzymy ją i przesuniemy

we can hit it to move it into a better orbit.

na inną orbitę. Ale potem musimy wystrzelić

But then what we do is launch a probe that has to weigh a ton or two.

sondę, która waży tonę lub dwie.

Nie musi być olbrzymia -- kilka ton,

It doesn't have to be huge -- a couple of tons, not that big --

to nie tak dużo -- i umieszczamy ją w pobliżu asteroidy.

and you park it near the asteroid.

You don't land on it, because these things are tumbling end over end.

Sonda nie ląduje na niej, bo asteroidy

ciągle się obracają. Trudno na nich wylądować.

It's very hard to land on them.

Instead you get near it.

Można się za to do nich zbliżyć.

The gravity of the asteroid pulls on the probe,

Grawitacja asteroidy przyciąga sondę,

and the probe has a couple of tons of mass.

a ta ma masę kilku ton.

It has a little tiny bit of gravity,

Posiada niewielką grawitację, ale to wystarcza,

but it's enough that it can pull the asteroid,

by asteroida ją przyciągała; mamy również

and you have your rocket set up --

przygotowane rakiety --o, widać je tu słabo,

you can barely see it here, but there's rocket plumes --

tutaj widać pióropusze dymu z rakiet --

zasadniczo są połączone dzięki swoim

and these guys are connected by their own gravity,

własnym grawitacjom i jeśli przesuniemy sondę bardzo

and if you move the probe very slowly -- very, very gently,

powoli, bardzo delikatnie, będziemy mogli z łatwością

you can very easily finesse that rock into a safe orbit.

przesunąć asteroidę na bezpieczną orbitę.

Możemy również stworzyć orbitę wokół Ziemi,

You can even put in orbit around the Earth where we could mine it,

gdzie moglibyśmy umieścić ten obiekt, ale to już

although that's a whole other thing; I won't go into that.

inna historia. Zostawmy to.

(Śmiech)

(Laughter)

But we'd be rich!

Ale bylibyśmy bogaci!

(Laughter)

(Śmiech)

So think about this, right?

Pomyślcie o tym, ok?

Olbrzymie skały latają sobie gdzieś w przestrzeni,

There are these giant rocks flying out there, and they're hitting us,

uderzają w nas, powodując

and they're doing damage to us.

szkody, ale wiemy już, co czynić

But we've figured out how to do this,

i wszytko jest już gotowe, aby zrealizować ten plan.

and all the pieces are in place to do this.

We have astronomers with telescopes, looking for them.

Mamy w odpowiednim miejscu astronomów i teleskopy,

które szukają asteroid. Mamy inteligentnych ludzi,

We have very, very smart people,

bardzo bystrych ludzi, którzy się tym zajmują

who are concerned about this and figuring out how to fix the problem,

i którzy chcą znaleźć rozwiązanie tego problemu;

posiadamy też odpowiednią technologię.

and we have the technology to do this.

This probe actually can't use chemical rockets.

Ta sonda nie potrafi użyć rakiet chemicznych.

Chemical rockets provide too much thrust, too much push.

Rakiety chemiczne dostarczają zbyt wiele siły, zbyt

mocne pchnięcia. Sonda by po prostu wystrzeliła.

The probe would just shoot away.

Wynaleźliśmy coś, co nazywamy napędem jonowym,

We invented something called an ion drive,

jest to silnik o maleńkiej sile ciągu.

which is a very, very, very low-thrust engine.

It generates the force a piece of paper would have on your hand --

Generuje on siłę podobną do tej, z jaką kartka papieru

działałaby na wasze ręce -- niesamowicie małą,

incredibly light, but it can run for months and years,

ale może tak działać przez miesiące czy lata,

wytwarzając to lekkie pchnięcie.

providing that very gentle push.

If anybody here is a fan of the original "Star Trek,"

Jeśli ktoś z was jest fanem oryginalnego ''Star Treka'',

bohaterowie spotkali statek kosmitów, który miał

they ran across an alien ship that had an ion drive,

napęd jonowy i wtedy Spock powiedział,

and Spock said, "They're very technically sophisticated.

''Są bardzo zaawansowani technicznie.

They're a hundred years ahead of us with this drive."

Z tym napędem wyprzedzają nas o jakieś sto lat.''

Tak! Już mamy napęd jonowy. (Śmiech)

Yeah, we have an ion drive now.

We don't have the Enterprise, but we've got an ion drive now.

Nie mamy Enterprise, ale

mamy napęd jonowy.

(Laughter)

(Oklaski)

(Applause)

Spock.

Spock.

(Laughter)

(Śmiech)

So ...

Więc...

That's the difference --

To jest ta różnica

that's the difference between us and the dinosaurs.

między nami a dinozaurami.

This happened to them.

To je spotkało.

It doesn't have to happen to us.

Ale nie musi się przydarzyć nam.

The difference between the dinosaurs and us

Różnica pomiędzy dinozaurami a nami

is that we have a space program

polega na tym, że my mamy program kosmiczny

możemy głosować

and we can vote,

and so we can change our future.

zmieniać naszą przyszłość.

(Laughter)

(Śmiech)

We have the ability to change our future.

Mamy zdolność zmieniania naszej przyszłości.

Sixty-five million years from now,

Za 65 milionów lat,

we don't have to have our bones collecting dust in a museum.

nasze kości nie będą musiały

zbierać kurzu w muzeum.

Thank you very much.

Dziękuję bardzo.

(Applause)

(Oklaski)