Phil Plait: How to defend Earth from asteroids

Phil Plait: Làm thế nào để bảo vệ Trái Đất khỏi các thiên thạch

Translator: Tuan Pham Reviewer: Duc Nguyen

I want to talk to you about something

Tôi muốn nói với bạn về một thứ

kind of big.

khá to lớn.

We'll start here.

Chúng ta sẽ bắt đầu từ đây.

Sixty-five million years ago --

65 triệu năm trước

(Laughter)

the dinosaurs had a bad day.

loài khủng long có một ngày đen tối.

(Laughter)

(Cười)

A chunk of rock six miles across,

Một mảnh đá rộng khoảng 6 dặm (9.6km),

moving something like 50 times the speed of a rifle bullet,

di chuyển với tốc độ khoảng 50 lần

tốc độ của một viên đạn súng trường,

slammed into the Earth.

va vào Trái Đất.

It released its energy all at once,

Nó phát ra toàn bộ năng lượng ngay lập tức,

and it was an explosion that was mind-numbing.

và đó là một vụ nổ

khó có thể tưởng tượng nổi.

If you took every nuclear weapon ever built

Nếu bạn đem tất cả các quả bom nguyên tử được chế tạo

trong đỉnh điểm của cuộc chiến tranh lạnh,

at the height of the Cold War,

lumped them together,

gộp chúng lại và làm chúng nổ

and blew them up at the same time,

cùng một lúc,

that would be one one-millionth of the energy released at that moment.

đó sẽ là một phần triệu của

lượng năng lượng phát ra vào lúc đó.

The dinosaurs had a really bad day.

Loài khủng long đã có một ngày rất tồi tệ.

OK?

Đúng không?

Now, a six-mile-wide rock is very large.

Một mảnh đá rộng 6 dặm rất là lớn.

We all live here in Boulder.

Tất cả chúng ta sống ở Boulder.

If you look out your window and see Longs Peak --

Nếu bạn nhìn ra cửa sổ, bạn có thể thấy

you're probably familiar with it --

ngọn Long's Peak, và bạn có lẽ quen thuộc với nó.

now, scoop up Longs Peak and put it out in space.

Bây giờ, bưng ngọn Long's Peak, và đặt nó

Take ... Meeker, Mt. Meeker.

vào trong không gian.

Đem Meeker, núi Meeker. Gộp vào đó

Lump that in there, and put that in space as well.

và đặt luôn nó vào không gian,

And Mt. Everest. And K2.

rồi đỉnh Everest, và K2,

và những ngọn Indian.

And the Indian peaks.

Bây giờ thì bạn bắt đầu có thể hiểu được

Then you're starting to get an idea of how much rock we're talking about, OK?

chúng ta đang nói về chừng nào đá rồi đúng không?

We know it was that big

Chúng ta biết là nó lớn như thế nào bởi vì

because of the impact it had and the crater it left.

chúng ta biết được sự tác động nó có và cái vực thẳm mà nó để lại.

It hit in what we now know as Yucatan, the Gulf of Mexico.

Nó va vào chổ mà bây giờ chúng ta gọi là Yucatan,

vịnh Mexico.

You can see here, there's the Yucatan Peninsula,

Bạn có thể thấy ở đây, đây là

bán đảo Yucatan, nếu bạn nhận ra Cozumel

if you recognize Cozumel off the east coast there.

nằm ngoài bờ biển ở đó.

Here is how big of a crater was left.

Đây là độ lớn cái vực thẳm mà nó để lại.

It was huge.

To give you a sense of the scale ... there you go.

Nó khổng lồ. Để các bạn có cảm giác nó lớn thế nào,

thì cái tỷ lệ ở đây là

The scale here is 50 miles on top, a hundred kilometers on the bottom.

50 dặm ở bề mặt, 100 km

ở dưới đáy. Cái đó

This thing was 300 kilometers across -- 200 miles --

rộng khoảng 300 km -- 200 dặm --

an enormous crater that excavated out vast amounts of earth

một mảnh đất trủng khổng lồ đã bới lên

một lượng đât rất lớn để văng ra

that splashed around the globe and set fires all over the planet,

xung quanh Trái Đất và đốt cháy khắp hành tinh,

threw up enough dust to block out the sun.

làm tung bụi lên che hết ánh nắng mặt trời.

It wiped out 75 percent of all species on Earth.

Nó hủy diệt khoảng 75% các loài

trên Trái Đất.

Now, not all asteroids are that big.

Thật ra không phải thiên thạch nào cũng lớn như vậy.

Some of them are smaller.

Một số thiên thạch nhỏ hơn vậy.

Here is one that came in

Đây là một cái đã

over the United States in October of 1992.

bay qua Hòa Kỳ

vào tháng 10 năm 1992.

It came in on a Friday night.

Nó bay tới vào một đêm thứ sáu.

Why is that important?

Tại sao điều đó lại quan trọng?

Because back then, video cameras were just starting to become popular,

Bởi vì khi đó, máy quay phim vừa

mới bắt đầu trở nên phổ biến, và mọi người

and parents would bring them to their kids' football games

hay đem nó, cha mẹ hay đem theo nó

đến các trận bóng bầu dục của bọn trẻ họ để quay con cái

to film their kids playing football.

chơi bóng. Và bởi vì nó bay đến ngày thứ sáu,

And since this came in on a Friday,

they were able to get this great footage of this thing breaking up

nhiều người đã quay được cảnh tuyệt vời

của vật thể này bị phá vở khi nó bay qua

as it came in over West Virginia, Maryland, Pennsylvania and New Jersey

West Virgina, Maryland, Pennsylvania

và New Jersey cho đến khi nó làm thế này

until it did that

to a car in New York.

cho một chiếc xe ở New York.

(Laughter)

(Cười)

Now, this is not a 200-mile-wide crater,

Đây không phải là một chổ trủng rộng 200 dặm,

but then again, you can see the rock, which is sitting right here,

nhưng bạn có thể thấy mảnh đá

nằm ở đây,

about the size of a football,

bự khoảng quả bóng bầu dục, đâm vào

that hit that car and did that damage.

chiếc xe đó và gây ra thiệt hại như vậy.

Now, this thing was probably about the size of a school bus

Cái thiên thạch này có lẽ bự khoảng

when it first came in.

một chiếc xe buýt khi nó mới bắt đầu đi vào Trái Đất.

It broke up through atmospheric pressure,

Nhưng nó bắt đầu bị vỡ ra bởi áp xuất khí quyển,

it crumbled, and then the pieces fell apart

nó xụp đổ, và những mảnh vở nhỏ bay ra

and did some damage.

và gây ra thiệt hại.

Now, you wouldn't want that falling on your foot or your head,

Tất nhiên bạn không muốn nó bay vào chân bạn

hay đầu của bạn, bởi vì nó sẽ gây ra thiệt hại như vậy.

because it would do that to it.

That would be bad.

Đó là điều xấu.

But it won't wipe out, you know, all life on Earth, so that's fine.

Nhưng nó sẽ không hủy diệt tất cả sự sống

trên Trái Đất, vì vậy nó cũng ổn thôi. Nhưng hóa ra,

But it turns out, you don't need something six miles across

bạn không cần mảnh đá rộng 6 dặm

to do a lot of damage.

để gây ra nhiều thiệt hại.

There is a median point between tiny rock and gigantic rock,

Có một điểm trung bình giữa một hòn đá nhỏ

và một hòn đá khổng lồ, và thật ra, nếu các bạn

and in fact, if any of you have ever been to near Winslow, Arizona,

có bao giờ tới gần Winslow, Arizona,

there is a crater in the desert there that is so iconic

có một chổ trũng trong sa mạc ở đó, nó

mang tính biểu tượng tới nỗi nó được gọi là chổ thủng thiên thạch.

that it is actually called "Meteor Crater."

To give you a sense of scale, this is about a mile wide.

Để các bạn có cảm nhận về độ lớn, nó rộng khoảng 1 dặm.

If you look up at the top, that's a parking lot,

Nếu bạn nhìn vào phần trên, đó là một bãi đậu xe,

and those are recreational vehicles right there.

và đó là những chiếc xe giải trí ở đó.

So it's about a mile across, 600 feet deep.

Nó rộng khoảng 1 dặm, sâu khoảng 600 bộ (200m).

The object that formed this was probably about 30 to 50 yards across,

Cái vật tạo ra chỗ thủng này có lẽ

rộng từ 30 đến 50 thước anh (10-15m), bằng khoảng kích thước

so roughly the size of Macky Auditorium here.

của phòng hội họp Mackey này.

It came in at speeds that were tremendous,

Nó bay vào với một tốc độ phi thường,

slammed into the ground, blew up,

đâm vào mặt đất, nổ tung

and exploded with the energy of roughly a 20-megaton nuclear bomb --

và phát ra một năng lượng khoảng chừng

một qua bom nguyên tử 20 megaton --

a very hefty bomb.

một quả bom nặng.

This was 50,000 years ago,

Đây là khoảng 50,000 năm trước, vì vậy nó có lẽ

so it may have wiped out a few buffalo or antelope,

đã hủy diệt một vài con trâu hay sơn dương,

or something like that out in the desert,

hay cái gì tương tự trong sa mạc,

but it probably would not have caused global devastation.

nhưng nó không gây ra

thảm họa toàn cầu.

It turns out that these things don't have to hit the ground

Hóa ra những thiên thể này không cần đâm vào

mặt đất mới gây ra thiệt hại.

to do a lot of damage.

Now, in 1908, over Siberia, near the Tunguska region --

Ở đây, vào năm 1908, ở Siberia, gần

vùng Tunguska -- đối với những ai

for those of you who are Dan Aykroyd fans and saw "Ghostbusters,"

hâm mộ Dan Aykroyd và đã xem "Ghosbusters",

khi anh ta nói về cái rạn nứt đa chiều lớn nhất

when he talked about the greatest cross-dimensional rift

từ vụ nổ ở Siberia 1909, anh ta đã nói

since the Siberia blast of 1909,

where he got the date wrong, but that's OK.

sai ngày, nhưng điều đó không sao. (Cười)

(Laughter)

Nó là vào năm 1908. Điều đó cũng không sao. Tôi có thể chấp nhận điều đó.

It was 1908. That's fine. I can live with that.

(Cười)

(Laughter)

Another rock came into the Earth's atmosphere

Một mảnh đá nữa bay vào khí quyển Trái Đất

and this one blew up above the ground,

và mảnh đá này nổ tung ở phía trên mặt đất, vài

several miles up above the surface of the Earth.

dặm phía trên bề mặt Trái Đất.

The heat from the explosion set fire to the forest below it,

Lượng nhiệt từ vụ nổ này làm cháy

khu rừng bên dưới nó, và sau đó sóng xung kích

and then the shock wave came down and knocked down trees

đi xuống và đánh ngã cây cối

for hundreds of square miles.

trong vòng hàng trăm dặm vuông.

This did a huge amount of damage.

Cái mảnh đá đó đã gây ra thiệt hại khổng lồ.

And again, this was a rock probably roughly the size

Một lần nữa, cái mảnh đá đó có lẽ cũng chừng

of this auditorium that we're sitting in.

kích cở của phòng hội họp mà chúng ta đang ngồi.

In Meteor Crater, it was made of metal,

Trong trường hợp của chổ thủng thiên thạch, nó được làm từ kim loại

and metal is much tougher, so it made it to the ground.

và kim loại cứng hơn nhiều, vì vậy

nó có khả năng đâm vào mặt đất.

The one over Tunguska was probably made of rock,

Cái thiên thạch ở Tunguska có lẻ

and that's much more crumbly, so it blew up in the air.

làm bằng đá, và nó dễ vở hơn, vì vậy

Either way, these are tremendous explosions -- 20 megatons.

nó đã nổ tung trong không trung. Dù sao đi nữa, đây là

những vụ nổ phi thường, 20 megaton.

Now, when these things blow up,

Giờ, khi những thiên thể này nổ, chúng sẽ không

they're not going to do global ecological damage.

gây ra những thiệt hại sinh thái toàn cầu.

They're not going to do something like the dinosaur killer did.

Chúng sẽ không gây ra những gì giống

như cái đã giết khủng long.

They're just not big enough.

Chúng không đủ lớn.

But they will do global economic damage,

Nhưng chúng sẽ gây ra thiệt hại kinh tế toàn cầu,

because they don't have to hit, necessarily,

bởi vì chúng không cần phải đâm vào mặt đất

to do this kind of damage.

để gây ra những thiệt hại như vậy.

They don't have to do global devastation.

Chúng không cần phải gây ra hủy hoại toàn cầu.

If one of these things were to hit pretty much anywhere,

Nếu một trong những thiên thạch này đâm vào

bất cứ ở đâu, nó sẽ gây hoảng sợ.

it would cause a panic.

But if it came over a city, an important city --

Nhưng nếu nó va vào một thành phố, một thành phố quan trọng --

không phải là có thành phố nào quan trọng hơn thành phố nào,

not that any city is more important than others,

nhưng chúng ta phụ thuộc nhiều vào một số thành phố hơn

but some of them we depend on more on the global economic basis --

về mặt kinh tế toàn cầu -- nó sẽ tạo ra

that could do a huge amount of damage to us as a civilization.

một thiệt hại to lớn cho chúng ta

dưới dạng một nền văn minh.

So, now that I've scared the crap out of you --

Vậy thì bây giờ sau khi tôi đã hù các bạn hết hồn ...

(Laughter)

(Cười)

what can we do about this?

thì chúng ta có thể làm gì về vấn đề này?

This is a potential threat.

Đây là một mối đe dọa có thể xảy ra.

Let me note that we have not had a giant impact like the dinosaur killer

Hãy để tôi nhấn mạnh là chúng ta chưa có

một va chạm khổng lồ như cái giết chết loài khủng long

for 65 million years.

65 triệu năm trước. Những thiên thạch đó rất hiếm.

They're very rare.

The smaller ones happen more often,

Những vụ va chạm nhỏ xảy ra thường xuyên hơn, nhưng

but probably on the order of a millennium,

có lẽ với tần số thiên niên kỷ,

every few centuries or every few thousand years.

mỗi vài thế kỷ hoặc vài ngàn năm,

nhưng nó vẫn là vấn đề cần quan tâm.

But it's still something to be aware of.

Well, what do we do about them?

Vậy thì chúng ta làm gì đối với chúng?

The first thing we have to do is find them.

Việc đầu tiên chúng ta cần làm là tìm ra chúng.

This is an image of an asteroid that passed us in 2009.

Đây là hình của một thiên thạch bay ngang

qua chúng ta vào năm 2009.

It's right here.

Nó ngay ở đây.

But you can see that it's extremely faint.

Nhưng bạn có thể thấy là nó rất mờ.

I don't know if you can see that in the back row.

Tôi cũng không biết là các bạn ở hàng cuối

These are just stars.

có thấy không. Những cái này chỉ là sao thôi.

This is a rock that was about 30 yards across,

Đây là một hòn đá rộng khoảng 30 thước anh (10m),

so roughly the size of the ones that blew up over Tunguska

ví thế nó cùng kích thước với cái đã nổ

phía trên Tunguska và đâm vào Arizona 50.000 năm trước.

and hit Arizona 50,000 years ago.

These things are faint.

Những thứ này rất mờ.

They're hard to see, and the sky is really big.

Chúng rất khó thấy, và bầu trời thì thật sự rất lớn.

We have to find these things first.

Chúng ta phải tìm những thiên thạch này trước.

Well, the good news is, we're looking for them.

Tin tốt ở đây là chúng ta đang tìm kiếm chúng.

NASA has devoted money to this;

NASA đã đầu tư tiền vào việc này.

the National Science Foundation and other countries

Viện khoa học quốc gia, và

các nước khác cũng làm việc này.

are interested in doing this.

We're building telescopes that are looking for the threat.

Chúng ta đang xây dựng những kính thiên văn để

tìm ra những đe dọa. Đó là một bước đầu tiên tuyệt vời,

That's a great first step. But what's the second step?

vậy thì bước thứ hai là gì? Bước thứ hai

The second step is if we see one heading toward us, we have to stop it.

là nếu chúng ta nhìn thấy một cái nào hướng về chúng ta,

chúng ta phải chặn nó. Chúng ta chặn bằng cách nào?

What do we do?

You've probably heard about the asteroid Apophis.

Có lẽ các bạn đã nghe nói về thiên thạch

Apophis. Nếu chưa, thì bạn sẽ nghe bây giờ.

If you haven't yet, you will.

If you've heard about the Mayan 2012 apocalypse,

Nếu bạn đã nghe nói về ngày tận thế của

you're going to hear about Apophis,

người Maya vào 2012, bạn sẽ nghe nói về thiên thạch Apophis,

because you're keyed in to all the doomsday networks, anyway.

bởi vì đằng nào bạn cũng luôn chú ý lắng nghe những thông tin

về ngày tận thế.

(Laughter)

Apophis is an asteroid that was discovered in 2004.

Apophis là một thiên thạch được khám phá vào năm 2004.

It's roughly 250 [meters] across, so it's pretty big --

Nó rộng khoảng 250 thước anh (80m), vì thế nó

tương đối lớn, bạn biết rồi đó,

bigger than a football stadium.

nó lớn hơn một sân bóng bầu dục -- và nó sẽ bay

And it's going to pass by the Earth in April of 2029.

ngang qua Trái Đất vào tháng tư năm 2029.

And it's going to pass us so close

Và nó sẽ bay gần chúng ta đến nỗi, nó thật ra

that it's actually going to come underneath our weather satellites.

sẽ bay bên dưới

những vệ tinh thời tiết của chúng ta.

The Earth's gravity is going to bend the orbit of this thing so much

Lực hấp dẫn của Trái Đất sẽ làm cong quỹ đạo của

thiên thạch này đến nỗi nếu nó vừa đủ,

that if it's just right,

if it passes through this region of space,

nếu nó bay qua phần không gian này,

this kidney-bean-shaped region called the keyhole,

khu vực hình quả thận gọi là

the Earth's gravity will bend it just enough that seven years later,

lỗ khóa này, lực hấp dẫn của Trái Đất sẽ làm cong nó

vừa đủ để bảy năm sau

on April 13 -- which is a Friday, I'll note -- in the year 2036 --

vào ngày 13 tháng tư, một ngày thứ sáu

năm 2036 ... (Cười)

(Laughter)

you can't plan that kind of stuff --

-- bạn không thể nào lên những kế hoạch như vậy được --

(Laughter)

Apophis is going to hit us.

Apophis sẽ va vào chúng ta.

And it's 250 meters across, so it would do unbelievable damage.

Với chiều rộng khoảng 250 thước Anh, nó sẽ gây ra

thiệt hại không thể tưởng tượng nổi.

The good news is that the odds of it actually passing through this keyhole

Tin tốt ở đây là cái khả năng nó

thật sự bay qua cái lỗ khóa và

and hitting us next go-around are one in a million, roughly --

va vào chúng ta lần kế tiếp là một phần triệu,

very, very low odds.

khoảng như vậy -- một xác xuất rất thấp, vì thế bản thân tôi

So I personally am not lying awake at night worrying about this at all.

không mất ngủ ban đêm vì lo về vấn đề này chút nào cả.

Tôi không nghĩ Apophis là một vấn đề.

I don't think Apophis is a problem.

Thật ra, Apophis là một cơ hội rất tốt,

In fact, Apophis is a blessing in disguise,

vì nó đánh thức chúng ta về mối nguy hiểm

because it woke us up to the dangers of these things.

của những thiên thạch này.

This thing was discovered just a few years ago

Cái thiên thạch này được khám phá một vài năm trước

and could hit us a few years from now.

và nó có thể va vào chúng ta trong vài năm sau.

It won't, but it gives us a chance to study these kinds of asteroids.

Nó sẽ không va, nhưng nó cho chúng ta một cơ hội để nghiên cứu

những loại thiên thạch này. Chúng ta đã không

We didn't really necessarily understand these keyholes, and now we do,

thật sự hiểu được những lỗ khóa này, và

bây giờ chúng ta hiểu, và hóa ra

and it turns out that's really important,

điều thật sự quan trọng là làm sao

because how do you stop an asteroid like this?

bạn biết cách ngăn chặn những thiên thạch như thế này?

Well, let me ask you:

Để tôi hỏi bạn, điều gì sẽ xảy ra, nếu bạn

What happens if you're standing in the road and a car's headed for you?

đang đứng giữa đường và một chiếc xe

chạy về hướng bạn? Bạn sẽ làm gì? Bạn làm như vầy.

What do you do?

You do this. Right? Move, and the car goes past you.

Đúng không? Dịch ra chỗ khác. Chiếc xe sẽ chạy ngang qua bạn.

But we can't move the Earth, at least not easily,

Nhưng chúng ta không di chuyển được Trái Đất, ít nhất

là không dễ dàng, nhưng chúng ta có thể di chuyển một thiên thạch.

but we can move a small asteroid.

And it turns out, we've even done it.

Và hóa ra, chúng ta đã từng làm việc đó.

Vào năm 2005, NASA phóng một vệ tinh thăm dò

In the year 2005, NASA launched a probe called Deep Impact,

gọi là Deep Impact, nó va vào --

which slammed a piece of itself into the nucleus of a comet.

va một mảnh của nó vào trung tâm của một sao chổi.

Comets are very much like asteroids.

Sao chổi cũng gần giống như thiên thạch vậy.

The purpose wasn't to push it out of the way;

Mục đích không phải là đẩy nó đi chỗ khác.

the purpose was to make a crater to excavate the material

Mục đích là tạo một chỗ trủng để bới lên

những vật liệu và xem xem có gì bên dưới

and see what was underneath the surface of this comet,

bề mặt của sao chổi, mà chúng ta đã biết

which we learned quite a bit about.

khá nhiều rồi.

We did move the comet a little tiny bit --

Chúng ta đã di chuyển cái sao chổi đó một ít,

not very much, but that wasn't the point.

không nhiều lắm, nhưng đó không phải là điểm chính.

However, think about this:

Tuy nhiên, hãy nghĩ như thế này.

This thing is orbiting the Sun at 10, 20 miles per second.

Cái sao chổi này quay quanh mặt trời

với tốc độ 10, 20 dặm một giây.

We shot a space probe at it and hit it, OK?

Chúng ta phóng một vệ tinh và cho va vào nó. Đúng không?

Hãy tưởng tượng xem điều đó khó thế nào, và chúng ta đã làm được.

Imagine how hard that must be, and we did it.

That means we can do it again.

Điêu đó có nghĩa là chúng ta có thể làm một lần nữa.

If we see an asteroid that's coming toward us, headed right for us,

Nếu chúng ta cần, nếu chúng ta thấy một thiên thạch đang bay

về hướng chúng ta, và nó hướng chính xác về chúng ta,

and we have two years to go?

và chúng ta có hai năm. Chúng ta phóng trúng nó.

Boom! We hit it.

You know, if you watch the movies --

Bạn có thể thử -- bạn biết đó, nếu bạn xem

(Laughter)

phim, bạn có thể nghĩ,

you might think:

Why don't we use a nuclear weapon?

tại sao chúng ta không dùng vũ khí hạt nhân?

Well, you can try that, but the problem is timing.

Bạn có thể thử làm vậy, nhưng vấn đề là thời điểm.

Shoot a nuclear weapon at this thing,

Bạn phóng một vũ khí hạt nhận vào vật này,

you have to blow it up within a few milliseconds of tolerance,

bạn phải làm nổ nó trong vòng vài phần ngàn giây

nếu không bạn sẽ trượt mất nó.

or else you'll miss it.

And there are a lot of other problems with that; it's very hard to do.

Và có nhiều vấn đề khác nữa

khi làm vậy. Nó rất khó làm.

But just hitting something? That's pretty easy.

Nhưng đó chỉ là đâm thôi mà? Điều đó dễ chứ.

I think even NASA can do that, and proved that they can.

Tôi nghĩ ngay cả NASA cũng làm được điều đó,

và họ đã chứng tỏ là họ làm được. (Cười)

(Laughter)

The problem is, if you hit this asteroid, you've changed the orbit,

Vấn đề là, khi bạn phóng trúng

cái thiên thạch này, nó thay đổi quỹ đạo,

you measure the orbit,

then you find out, oh yeah, we just pushed it into a keyhole,

ban đo cái quỹ đạo đó và bạn phát hiện rằng,

chúng ta vừa mới đẩy nó vào cái lỗ khóa,

and now it's going to hit us in three years.

và bây giờ nó sẽ va vào chúng ta trong 3 năm.

Well, my opinion is: fine!

Vậy thì ý kiến của tôi là tốt thôi. Đúng không?

It's not hitting us in six months --

Nó sẽ không va vào chúng ta trong 6 tháng. Đó là điều tốt.

that's good.

Now we have three years to do something else.

Bây giờ chúng ta có 3 năm để làm cái gì khác.

And you can hit it again.

Và bạn có thể phóng trúng nó lần nữa. Cái này thì lại vẻ

That's kind of ham-fisted;

vụng về. Bạn có lẽ sẽ đẩy nó vào

you might just push it into a third keyhole or whatever,

một lỗ khóa thứ ba hay cái gì tương tự, vì vậy bạn không làm vậy.

so you don't do that.

Và đây là phần quan trọng, đây là phần mà tôi yêu thích.

And this is the part --

it's the part I just love.

(Laughter)

(Cười)

After the big macho "Grr ... bam! We're gonna hit this thing in the face,"

Sau cái màn vũ lực "Rrrr bùm! Chúng ta sẽ

phóng thẳng vào mặt cái thiên thạch này,"

rồi chúng ta đeo găng tang.

then we bring in the velvet gloves.

(Cười)

(Laughter)

There's a group of scientists and engineers and astronauts,

Có một nhóm các nhà khoa học và kỹ sư

và phi hành gia, và họ gọi nhau là

and they call themselves The B612 Foundation.

Nhóm B612. Những ai đã từng

For those of you who've read "The Little Prince,"

đọc "Hoàng tử nhỏ",

you understand that reference, I hope --

sẽ hiểu được ngụ ý ở đây, tôi hy vọng vậy. Hoàng tử nhỏ

the little prince lived on an asteroid called B612.

sống trên một thiên thạch gọi là B612.

These are smart guys -- men and women -- astronauts, like I said, engineers.

Đây là những người rất thông minh -- cả nam và nữ --

phi hành gia, giống như tôi đã nói, kỹ sư.

Rusty Schweickart, who was an Apollo 9 astronaut, is on this.

Rusty Schweickart, phi hành gia trên Apollo 9,

nằm trong nhóm này. Dan Durda, một người bạn của tôi

Dan Durda, my friend who made this image,

đã tạo ra hình ảnh này, làm việc ở đây

works here at Southwest Research Institute in Boulder, on Walnut Street.

tại viện nghiên cứu Tây Nam ở Boulder,

trên đường Walnut. Anh đã tạo ra những hình ảnh này,

He created this image for this.

và anh thật ra là một trong những phi hành gia

He's actually one of the astronomers who works for them.

làm việc với họ. Nếu chúng ta thấy một thiên thạch

If we see an asteroid that's going to hit the Earth

sắp sửa va vào Trái Đất và chúng ta có

and we have enough time,

đủ thời gian, chúng ta có thể phóng trúng nó để di chuyển nó

we can hit it to move it into a better orbit.

vào một quỹ đạo tốt hơn. Nhưng cái mà chúng ta làm là chúng ta

But then what we do is launch a probe that has to weigh a ton or two.

phóng một vê tinh thăm dò nặng khoảng 1 hoặc 2 tấn.

Nó không cần phải lớn -- chỉ vài tấn,

It doesn't have to be huge -- a couple of tons, not that big --

không lớn lắm -- và chúng ta đậu nó gần cái thiên thạch.

and you park it near the asteroid.

You don't land on it, because these things are tumbling end over end.

Bạn không đậu trên nó, bởi vì những thiên thạch này

luôn xoay vòng vòng. Rất khó có thể đậu trên chúng.

It's very hard to land on them.

Instead you get near it.

Thay vì vậy, bạn đậu gần nó.

The gravity of the asteroid pulls on the probe,

Lực hấp dẫn của cái thiên thạch sẽ kéo cái vệ tinh,

and the probe has a couple of tons of mass.

và cái vệ tinh thì có trọng lượng một vài tấn.

It has a little tiny bit of gravity,

Nó có một lực hấp dẫn rất nhỏ, nhưng cũng đủ

but it's enough that it can pull the asteroid,

để kéo cái thiên thạch, và bạn có

and you have your rocket set up --

tên lửa đặt sẵn, cho nên bạn có thể -- ô bạn gần thấy

you can barely see it here, but there's rocket plumes --

được nó ở đây, nhưng có những chùm tên lửa -- và bạn

cơ bản, là những cái này được kết nối bởi

and these guys are connected by their own gravity,

lực hấp dẫn riêng của chúng, và nếu bạn di chuyển cái vệ tinh

and if you move the probe very slowly -- very, very gently,

một cách rất chậm, rất rất nhẹ nhàng, bạn có thể rất dễ dàng

you can very easily finesse that rock into a safe orbit.

khéo léo di chuyển cái thiên thạch đó vào một quỹ đạo an toàn.

Bạn có thể đặt nó vào quỹ đạo xung quanh Trái Đất

You can even put in orbit around the Earth where we could mine it,

để bạn có thể khai thác nó, mặc dù đó là một

although that's a whole other thing; I won't go into that.

việc hoàn toàn khác. Tôi sẽ không đi vào đó.

(Cười)

(Laughter)

But we'd be rich!

Nhưng chúng ta sẽ giàu!

(Laughter)

(Cười)

So think about this, right?

Hãy nghĩ về việc đó, đúng không?

Có những hòn đá khổng lồ bay trong không trung,

There are these giant rocks flying out there, and they're hitting us,

và chúng chuẩn bị va vào chúng ta, và chúng chuẩn bị

and they're doing damage to us.

gây thiệt hại chúng ta, nhưng chúng ta đã khám phá ra cách để

But we've figured out how to do this,

đối phó, và đã có tất cả các thứ cần thiết để làm điều đó.

and all the pieces are in place to do this.

We have astronomers with telescopes, looking for them.

Chúng ta có phi hành gia với những kính thiên văn

đang tìm kiếm chúng. Chúng ta có những người thông minh,

We have very, very smart people,

rất rất thông minh quan tâm

who are concerned about this and figuring out how to fix the problem,

đến vấn đề này và đang tìm ra cách để giải quyết

và chúng ta có công nghệ để làm việc này.

and we have the technology to do this.

This probe actually can't use chemical rockets.

Cái vệ tinh đó thật ra không thể sử dụng tên lửa hóa học.

Chemical rockets provide too much thrust, too much push.

Tên lửa hóa học có lực đẩy quá mạnh, mạnh hơn

cần thiết. Cái vệ tinh chỉ sẽ bay đi chỗ khác.

The probe would just shoot away.

Chúng ta đã phát minh ra một cái gọi là động cơ ion,

We invented something called an ion drive,

đó là một động cơ có sức đẩy rất rất rất thấp.

which is a very, very, very low-thrust engine.

It generates the force a piece of paper would have on your hand --

Nó tạo ra một lực bằng với lực một tờ giấy

đặt lên trên bàn tay của bạn, vô cùng nhẹ,

incredibly light, but it can run for months and years,

nhưng nó có thể chạy hàng tháng và hàng năm,

cung cấp cái lực đẩy rất nhẹ đó.

providing that very gentle push.

If anybody here is a fan of the original "Star Trek,"

Nếu có ai ở đây là người hâm mộ của phim Star Trek,

họ gặp một chiếc phi thuyền ngoài hành tinh

they ran across an alien ship that had an ion drive,

có động cơ ion, và Spock đã nói

and Spock said, "They're very technically sophisticated.

"Họ có công nghệ rất phức tạp.

They're a hundred years ahead of us with this drive."

Họ đi trước chúng ta hàng trăm năm với động cơ này."

Vâng, bây giờ chúng ta có một động cơ ion. (Cười)

Yeah, we have an ion drive now.

We don't have the Enterprise, but we've got an ion drive now.

Chúng ta không có chiếc Enterprise, nhưng

hiện nay chúng ta đã có một động cơ ion.

(Laughter)

(Vỗ tay)

(Applause)

Spock.

Spock.

(Laughter)

(Cười)

So ...

Vậy thì ...

That's the difference --

đó là điểm khác biệt, đó là điểm khác biệt

that's the difference between us and the dinosaurs.

giữa chúng ta và loài khủng long.

This happened to them.

Cái này đã xảy ra với chúng.

It doesn't have to happen to us.

Nó sẽ không xảy ra với chúng ta.

The difference between the dinosaurs and us

Điểm khác biệt giữa loài khủng long và chúng ta

is that we have a space program

là chúng ta có một chương trình không gian

và chúng ta có thể bầu cử,

and we can vote,

and so we can change our future.

và vì thế chúng ta có thể thay đổi tương lai của chúng ta.

(Laughter)

(Cười)

We have the ability to change our future.

Chúng ta có khả năng thay đổi tương lai của chúng ta.

Sixty-five million years from now,

65 triệu năm sau,

we don't have to have our bones collecting dust in a museum.

chúng ta sẽ không phải có xương của chúng ta

bám bụi trong một viện bảo tàng.

Thank you very much.

Xin cảm ơn rất nhiều.

(Applause)

(Vỗ tay)