Magical houses, made of bamboo | Elora Hardy

Çeviri: Mukaddes Özcan Gözden geçirme: Ramazan Şen

When I was nine years old,

9 yaşındayken annem bana büyüdüğümde

my mom asked me what I would want my house to look like,

nasıl bir eve sahip olmak istediğimi sordu.

and I drew this fairy mushroom.

Ben de bu peri mantarını çizdim.

And then she actually built it.

O da onun gerçeğini yaptı.

(Laughter)

(Kahkahalar)

I don't think I realized this was so unusual at the time,

O zaman bunun sıra dışı olduğunu düşünmüyorum,

and maybe I still haven't,

hala da düşündüğümü sanmıyorum,

because I'm still designing houses.

çünkü hala ev tasarlıyorum.

This is a six-story bespoke home on the island of Bali.

Bu Bali'de olan altı odalı kişiye özel inşa edilmiş ev.

It's built almost entirely from bamboo.

Evin büyük kısmında bambu kullanıldı.

The living room overlooks the valley from the fourth floor.

Oturma odası vadiye dördüncü kattan bakıyor.

You enter the house by a bridge.

Eve köprü yoluyla giriliyor.

It can get hot in the tropics,

Tropikal orman çok sıcak olabiliyor

so we make big curving roofs to catch the breezes.

bu yüzden esintiyi kolay alacak büyük eğimli çatılar yaptık.

But some rooms have tall windows to keep the air conditioning in

Bazı odalara soğutma sistemi amacıyla uzun pencereler yaptık,

and the bugs out.

tabi ki böcekler için değil.

This room we left open.

Bu odayı açık bıraktık.

We made an air-conditioned, tented bed.

Soğutma sistemli, perdeli, cibinlik yatak yaptık.

And one client wanted a TV room in the corner of her living room.

Bir müşteri oturma odasının köşesinde bir televizyon odası istedi.

Boxing off an area with tall walls just didn't feel right,

Bir yeri uzun duvarlarla kutu tarzı yaptık ama çok hoşumuza gitmedi

so instead, we made this giant woven pod.

onun yerine biz de devasa bir koza dokuduk.

Now, we do have all the necessary luxuries, like bathrooms.

Şimdi ihtiyacımız olan tüm lükslere sahibiz, mesela banyolar.

This one is a basket in the corner of the living room,

Oturma odasının köşesindeki sepet,

and I've got tell you, some people actually hesitate to use it.

tabi ki bazılarının kullanım konusunda tereddüt ettiğini söylemem gerek.

We have not quite figured out our acoustic insulation.

Ses yalıtımı konusunu hala, tam olarak çözemedik.

(Laughter)

(Kahkahalar)

So there are lots of things that we're still working on,

Bu yüzden hala üzerinde çalıştığımız birçok şey var.

but one thing I have learned

ancak öğrendiğim bir şey ise

is that bamboo will treat you well if you use it right.

bambuyu iyi kullanırsan onun da sana iyi davranacağıdır.

It's actually a wild grass.

Bambu aslında vahşi bir ot.

It grows on otherwise unproductive land --

Verimsiz arazide, derin vadide,

deep ravines, mountainsides.

dağ eteğinde bile yetişebiliyor.

It lives off of rainwater, spring water, sunlight,

Yağmur suyu, kaynak suyu ve güneş ışığıyla beslenip büyür.

and of the 1,450 species of bamboo that grow across the world,

1.450 tür bambu dünyanın farklı bölgelerinde yetişiyor

we use just seven of them.

biz ise sadece bunun yedi türünü kullanıyoruz.

That's my dad.

Bu benim babam.

He's the one who got me building with bamboo,

Beni bambuyla inşa etmeye ikna eden oydu.

and he is standing in a clump

7 yıl önce diktiği

of Dendrocalamus asper niger that he planted just seven years ago.

Dendrocalamus asper niger kümesinin içinde duruyor.

Each year, it sends up a new generation of shoots.

Her yıl, yeni nesil filizler gönderir.

That shoot, we watched it grow a meter in three days just last week,

Geçen hafta, bu filizlerin üç günde bir metre boy attığını gördük,

so we're talking about sustainable timber in three years.

burada 3 yıl içinde sürdürülebilir kerestelik ağaçlardan bahsediyoruz.

Now, we harvest from hundreds of family-owned clumps.

Şu an ise ailelere ait yüzlerce bambu kümesini hasat ediyoruz.

Betung, as we call it, it's really long,

Betung, 18 metreye kadar kullanılabilen,

up to 18 meters of usable length.

gerçekten uzun bir bambu türü.

Try getting that truck down the mountain.

Şu kamyonu dağdan indirmeye çalışın.

And it's strong: it has the tensile strength of steel,

Ve güçlü: çeliğin gerilme,

the compressive strength of concrete.

betonun sıkışma gücüne sahip.

Slam four tons straight down on a pole,

4 tonu üzerine pat diye atın

and it can take it.

onu bile kaldırabilir.

Because it's hollow, it's lightweight,

Hafif ve içi boş olduğundan

light enough to be lifted by just a few men,

bir kaç adamla kaldırılabilecek ağırlıkta

or, apparently, one woman.

ya da, belli ki, bir kadınla.

(Laughter) (Applause)

(Kakahalar) (Alkış)

And when my father built Green School in Bali,

Babam Bali'de Yeşil Okulu yaptığı zaman

he chose bamboo for all of the buildings on campus,

kampüsteki tüm yapılar için bambuyu seçti.

because he saw it as a promise.

Çünkü babam için bu çocuklara verilmiş,

It's a promise to the kids.

tutulması gereken bir sözdü.

It's one sustainable material that they will not run out of.

Onların tüketemeyeceği sürdürülebilir bir malzemeydi.

And when I first saw these structures under construction about six years ago,

6 yıl önce ilk kez bu yapıları gördüğümde,

I just thought, this makes perfect sense.

ilk aklıma gelen bunun mükemmel bir fikir olduğuydu.

It is growing all around us.

Çevremizde yetişiyordu.

It's strong. It's elegant.

Güçlü. Zarif.

It's earthquake-resistant.

Depreme dayanıklı.

Why hasn't this happened sooner, and what can we do with it next?

Niye daha önce yapılmamıştı? Sırada ne vardı? Sonrakini ne yapabiliriz?

So along with some of the original builders of Green School,

Yeşil okulu asıl inşa edenlerden bazılarıyla

I founded Ibuku.

Ibuku'yu buldum.

Ibu means "mother," and ku means "mine," so it represents my Mother Earth,

"Ibu", anne; " ku" ise benim demektir. Yani kelime "Toprak Ana"yı temsil ediyor.

and at Ibuku, we are a team of artisans, architects and designers,

Ibuku'da bir grup mimar, tasarımcı ve sanatçıydık.

and what we're doing together is creating a new way of building.

Birlikte yaptığımız şey ise yeni bir inşa yöntemi yaratmak.

Over the past five years together,

Birlikte geçirdiğimiz 5 yılın ardından

we have built over 50 unique structures, most of them in Bali.

birçoğu Bali de olan 50'den fazla eşsiz yapı inşa etmiştik.

Nine of them are at Green Village --

9 tanesi Yeşil Köyde;

you've just seen inside some of these homes --

az önce içlerini görmüş olduğunuz evler.

and we fill them with bespoke furniture,

Evlere özel tasarım mobilyalar yerleştirip,

we surround them with veggie gardens,

çevresine sebze bahçeleri yapıyoruz.

we would love to invite you all to come visit someday.

Bir gün hepinizi gelip görmeniz için davet etmeyi çok isteriz.

And while you're there, you can also see Green School --

Oraya gittiğinizde Yeşil Okulu da görebilirsiniz.

we keep building classrooms there each year --

Her yıl okula yeni sınıflar,

as well as an updated fairy mushroom house.

yenilenmiş peri mantarı evleri ekliyoruz.

We're also working on a little house for export.

Aynı zamanda dışa satım için küçük bir ev üzerinde çalışıyoruz.

This is a traditional Sumbanese home that we replicated,

Dokuması ve tüm detaylarına kadar aynısı olan,

right down to the details and textiles.

geleneksel bir Sumbalı evi.

A restaurant with an open-air kitchen.

Açık havada mutfağı olan bir restoran.

It looks a lot like a kitchen, right?

Mutfağa benziyor, değil mi?

And a bridge that spans 22 meters across a river.

Nehir üzerinde uzanan 22 metrelik bir köprü.

Now, what we're doing, it's not entirely new.

Şimdi yaptığımız ise çok da farklı bir şey değil.

From little huts to elaborate bridges like this one in Java,

Küçük bir barakadan Java'daki gibi detaylı bir köprüye kadar,

bamboo has been in use across the tropical regions of the world

bambu on binlerce yıldır

dünyanın tropikal bölgelerinde kullanılmakta.

for literally tens of thousands of years.

There are islands and even continents that were first reached by bamboo rafts.

Bambu sallar sayesinde ilk kez ulaşılan adalar hatta kıtalar bile var.

But until recently,

Son zamanlara kadar,

it was almost impossible to reliably protect bamboo from insects,

bambuları böceklerden korumak neredeyse imkansızdı,

and so, just about everything that was ever built out of bamboo is gone.

ve bu yüzden, bambu ile yapılmış olan şeyler artık yok.

Unprotected bamboo weathers.

Korunmayan bambu aşınır.

Untreated bamboo gets eaten to dust.

Ham bambu toza yenik düşer.

And so that's why most people, especially in Asia,

Bu yüzden insanların çoğu, özellikle Asya'da,

think that you couldn't be poor enough or rural enough to actually want

bambudan bir evde yaşamak isteyecek kadar

to live in a bamboo house.

fakir olmayacağını düşünüyor.

And so we thought,

Bu nedenle biz de

what will it take to change their minds,

onların fikrini nasıl değiştiririz diye düşündük.

to convince people that bamboo is worth building with,

İnsanları bambuyla inşa etmeye nasıl ikna ederiz,

much less worth aspiring to?

en azından nasıl özendiririz?

First, we needed safe treatment solutions.

İlk olarak güvenli bakım yöntemlerine ihtiyacımız vardı.

Borax is a natural salt.

Boraks doğal bir tuz.

It turns bamboo into a viable building material.

Bambuyu verimli bir inşaat malzemesine dönüşür.

Treat it properly, design it carefully,

Uygun bakım, dikkatli tasarım ile

and a bamboo structure can last a lifetime.

bambudan inşa edilen yapı hayat boyu kalabiliyor.

Second, build something extraordinary out of it.

İkincisi, sıra dışı bir şey inşa etmek.

Inspire people.

Yaptığın şeyle insanlara ilham vermelisin.

Fortunately,

Neyse ki,

Balinese culture fosters craftsmanship.

Balili kültürü sanatkarlığı teşvik ediyor.

It values the artisan.

Zanaatçıya önem veriyor.

So combine those with the adventurous outliers

Yani bunları aykırı maceraperest,

from new generations of locally trained architects

yörede yetişmiş, yeni nesil

mimarlar, tasarımcılar ve mühendislerle birleştirin

and designers and engineers,

and always remember that you are designing

ve eğik, incelmiş, içi boş direklerle tasarım yaptığınızı

for curving, tapering, hollow poles.

daima aklınızda tutun.

No two poles alike, no straight lines,

Ne benzer olan iki direk ne dümdüz iki çizgi

no two-by-fours here.

ne de 5'e 10 vardı.

The tried-and-true, well-crafted formulas and vocabulary of architecture

Tecrübe edilmiş, iyi yapılmış formüller ve mimarlık kelime bilgisi

do not apply here.

burada geçmiyor.

We have had to invent our own rules.

Kendi kurallarımızı kendimiz koymalıydık.

We ask the bamboo what it's good at, what it wants to become,

Bambuya neyde iyi olduğunu, ne olmak istediğini sorduk

and what it says is: respect it, design for its strengths,

ve o da şöyle dedi: saygı duy, gücü içi tasarla,

protect it from water, and to make the most of its curves.

sudan koru ve kıvrımlarının kıymetini bilin.

So we design in real 3D,

Biz de kullanacağımız malzemeyi

making scale structural models

yapısal ölçülerinde, gerçek 3 boyutta

out of the same material that we'll later use to build the house.

küçük bir ev üzerinde modelledik.

And bamboo model-making, it's an art,

Bambu model yapımı bir sanat olduğu gibi

as well as some hardcore engineering.

zorlu bir mühendislik de.

So that's the blueprint of the house.

Bu evin ayrıntılı planı

(Laughter)

(Kahkahalar)

And we bring it to site,

Evin, küçücük cetvellerle

and with tiny rulers, we measure each pole,

her bir direğini ölçerek,

and consider each curve, and we choose a piece of bamboo from the pile

her kıvrımını düşünerek bambunun her bir parçasını özenle seçerek

to replicate that house on site.

benzerini yaptık.

When it comes down to the details, we consider everything.

Detaya indiğimizde ise her şeyi hesapladık.

Why are doors so often rectangular?

Niye kapılar daha çok dikdörtgensi?

Why not round?

Neden daha kavisli değil?

How could you make a door better?

Bir kapıyı daha iyi nasıl yapabiliriz?

Well, its hinges battle with gravity,

Menteşeler yerçekimiyle mücadele ederken

and gravity will always win in the end,

ve her zaman yerçekimi kazanırken

so why not have it pivot on the center

niye dönen nokta dengede kalabildiği

where it can stay balanced?

merkezde olmasın?

And while you're at it, why not doors shaped like teardrops?

Niye kapılar gözyaşı şeklinde olmuyor?

To reap the selective benefits and work within the constraints

Seçici özelliklerinden yararlanabilmek ve malzemenin

of this material,

kısıtlamaları içinde çalışmak için

we have really had to push ourselves,

gerçekten kendimizi zorlamamız gerekti.

and within that constraint, we have found space for something new.

Bu kısıtlamalar içinde yeni bir şey için alan bulduk.

It's a challenge: how do you make a ceiling

Bu bir mücadeleydi.

Mesela hiç düz bir tahtan yokken nasıl bir tavan yaparsın?

if you don't have any flat boards to work with?

Let me tell you, sometimes I dream of sheet rock and plywood.

Bazen kaya levhası ve kontraplak hayal ettim.

(Laughter)

(Kahkahalar)

But if what you've got is skilled craftsmen

Eğer sahip olduğunuz yetenekli bir zanaatkar ve

and itsy bitsy little splits,

miniminnacık parçalar ise,

weave that ceiling together,

tavanı doku

stretch a canvas over it, lacquer it.

üstünü kanvasla kapla ve onu vernikle.

How do you design durable kitchen countertops

Daha şimdi inşa ettiğin kavisli yapının hakkını vererek,

that do justice to this curving structure you've just built?

dayanıklı bir mutfak tezgahını nasıl tasarlarsın?

Slice up a boulder like a loaf of bread,

Koca bir kaya parçasını ekmek gibi dilimle,

hand-carve each to fit the other,

her birini elle yontarak diğerine benzer hale getir.

leave the crusts on,

Dış tabakayı olduğu gibi bırak,

and what we're doing, it is almost entirely handmade.

ve yaptığımız şey neredeyse tamamen el yapımı.

The structural connections of our buildings

Yapısal bağlatılar çelikle birleştirilse de

are reinforced by steel joints, but we use a lot of hand-whittled bamboo pins.

birçok el yapımı, bambu dubeller kullandık.

There are thousands of pins in each floor.

Her katta binlerce dubel var.

This floor is made of glossy and durable bamboo skin.

Bu zemin cilalı ve dayanıklı bambu dokusundan yapıldı.

You can feel the texture under bare feet.

Çıplak ayağınla yürüdüğün dokuyu hissedebilirsin.

And the floor that you walk on,

Yürüdüğün zemin,

can it affect the way that you walk?

yürüme şeklini etkiler mi?

Can it change the footprint that you'll ultimately leave on the world?

Peki dünyada bıraktığın ayak izini değiştirebilir mi?

I remember being nine years old

9 yaşında oluşumu hatırlıyorum

and feeling wonder,

merakı hissedişimi

and possibility,

ve olasılığı

and a little bit of idealism.

ve de birazcık idealistliği.

And we've got a really long way to go,

Önümüzde çok uzun bir yol var,

there's a lot left to learn,

öğrenecek hala çok şeyimiz var.

but one thing I know is that with creativity and commitment,

Fakat bildiğim bir şey de şu ki, yaratıcılık ve kararlılıkla

you can create beauty and comfort

güzeli ve rahatı

and safety and even luxury

ve güveni ve hatta lüks olanı

out of a material that will grow back.

yeniden büyüyecek bir malzemeden yaratabilirsin.

Thank you.

Teşekkürler.

(Applause)

(Alkışlar)