Magical houses, made of bamboo | Elora Hardy

Translator: Hồng Khánh Lê Reviewer: Duy Lê

When I was nine years old,

Khi tôi chín tuổi,

my mom asked me what I would want my house to look like,

mẹ hỏi tôi muốn nhà mình giống cái gì,

and I drew this fairy mushroom.

tôi vẽ cây nấm thần kỳ này.

And then she actually built it.

Và mẹ đã làm.

(Laughter)

(Cười)

I don't think I realized this was so unusual at the time,

Lúc đó, tôi không nghĩ là điều đó không bình thường,

and maybe I still haven't,

và có thể bây giờ cũng vậy,

because I'm still designing houses.

vì tôi vẫn vẽ những ngôi nhà.

This is a six-story bespoke home on the island of Bali.

Đây là một ngôi nhà kỳ dị, được làm 'thủ công' ở đảo Bali.

It's built almost entirely from bamboo.

Nhà được làm gần như toàn bộ bằng tre.

The living room overlooks the valley from the fourth floor.

Phòng khách ở tầng 4, nhìn xuống thung lũng.

You enter the house by a bridge.

Bạn vào nhà bằng một chiếc cầu.

It can get hot in the tropics,

Nhà có thể giữ nhiệt ở vùng nhiệt đới,

so we make big curving roofs to catch the breezes.

vì thế chúng tôi làm mái nhà cong để đón gió mát.

But some rooms have tall windows to keep the air conditioning in

Nhưng vài phòng có cửa sổ cao để giữ điều hòa không khí

and the bugs out.

và tránh côn trùng.

This room we left open.

Phòng này luôn để mở.

We made an air-conditioned, tented bed.

Chúng tôi làm một cái giường có mùng và điều hòa không khí.

And one client wanted a TV room in the corner of her living room.

Một khách hàng muốn có TV trong góc của phòng khách.

Boxing off an area with tall walls just didn't feel right,

Được phân cách với bên ngoài bằng tường cao vừa phải,

so instead, we made this giant woven pod.

thay vào đó, chúng tôi làm cái kén khổng lồ này.

Now, we do have all the necessary luxuries, like bathrooms.

Bây giờ, chúng tôi có đầy đủ tiện nghi, như là các phòng tắm.

This one is a basket in the corner of the living room,

Phòng tắm này là một cái giỏ trong góc của phòng khách,

and I've got tell you, some people actually hesitate to use it.

và tôi đã nói với bạn, vài người ngần ngại dùng nó,

We have not quite figured out our acoustic insulation.

khi chúng tôi chưa nói rõ nó được che rất kín.

(Laughter)

(Cười)

So there are lots of things that we're still working on,

Có nhiều thứ chúng tôi vẫn đang làm,

but one thing I have learned

nhưng một thứ mà tôi học được

is that bamboo will treat you well if you use it right.

là tre thật tuyệt nếu bạn biết dùng.

It's actually a wild grass.

Chúng đúng là một loại thảo mộc hoang,

It grows on otherwise unproductive land --

mọc trên vùng đất khô cằn --

deep ravines, mountainsides.

đâm rễ sâu, mọc trên sườn núi.

It lives off of rainwater, spring water, sunlight,

chúng sống nhờ nước mưa, nước suối, ánh nắng,

and of the 1,450 species of bamboo that grow across the world,

và có 1.450 loài tre trên thế giới.

we use just seven of them.

Chúng tôi dùng chỉ 7 loại.

That's my dad.

Bố tôi đấy.

He's the one who got me building with bamboo,

Chính ông đã bảo tôi làm nhà với tre.

and he is standing in a clump

và lúc này ông đang đứng giữa

of Dendrocalamus asper niger that he planted just seven years ago.

bụi tre Dendrocalamus asper niger mà ông đã trồng chỉ 7 năm.

Each year, it sends up a new generation of shoots.

Mỗi năm, chúng cho một lứa măng tre.

That shoot, we watched it grow a meter in three days just last week,

Tuần rồi, chúng tôi thấy bụi măng này lớn lên cả mét chỉ trong ba ngày,

so we're talking about sustainable timber in three years.

vì thế chúng tôi nói chuyện về loài cây thân thiện này 3 năm nay rồi.

Now, we harvest from hundreds of family-owned clumps.

Bây giờ chúng tôi thu hoạch từ hàng trăm bụi của chúng tôi.

Betung, as we call it, it's really long,

Chúng tôi gọi chúng là 'Betung', chúng rất dài,

up to 18 meters of usable length.

đoạn thân dùng được dài đến 18m.

Try getting that truck down the mountain.

Chiếc xe tải đó vừa xuống núi.

And it's strong: it has the tensile strength of steel,

Tre rất cứng: chúng có độ đàn hồi như thép,

the compressive strength of concrete.

độ chịu nén như bê tông.

Slam four tons straight down on a pole,

Hãy đặt 4 tấn trên một đầu cây dựng đứng,

and it can take it.

nó có thể chịu được.

Because it's hollow, it's lightweight,

Vì nó rỗng, và nhẹ,

light enough to be lifted by just a few men,

đủ nhẹ để một vài người có thể nâng lên được,

or, apparently, one woman.

hoặc, một người phụ nữ cũng nâng được.

(Laughter) (Applause)

(Cười, vỗ tay)

And when my father built Green School in Bali,

Khi cha tôi xây trương học 'Green School' ở đảo Bali,

he chose bamboo for all of the buildings on campus,

ông đã chọn tre để xây dựng cả khu,

because he saw it as a promise.

vì ông thấy chúng có nhiều hứa hẹn.

It's a promise to the kids.

Chúng là một lời hứa hẹn cho trẻ con.

It's one sustainable material that they will not run out of.

Tre là một vật liệu bền và không sợ thiếu.

And when I first saw these structures under construction about six years ago,

Khi tôi thấy những cấu trúc này lần đầu bên dưới tòa nhà cách đây 6 năm,

I just thought, this makes perfect sense.

tôi nghĩ, điều này thật ý nghĩa.

It is growing all around us.

Tre đang lớn lên quanh ta.

It's strong. It's elegant.

Chúng mạnh mẽ. Chúng lịch lãm.

It's earthquake-resistant.

Chúng chịu được động đất.

Why hasn't this happened sooner, and what can we do with it next?

Tại sao điều này không xảy ra sớm hơn? Ta có thể làm gì với chúng tiếp theo đây?

So along with some of the original builders of Green School,

Cùng với một số người thợ trong số đã tham gia xây dựng Green School,

I founded Ibuku.

tôi thành lập Ibuku.

Ibu means "mother," and ku means "mine," so it represents my Mother Earth,

Ibu nghĩa là 'mẹ', và ku là 'của tôi' chữ đó nghĩa là 'mẹ Đất của tôi',

and at Ibuku, we are a team of artisans, architects and designers,

tại Ibuku, chúng tôi là một đội thợ thủ công, kiến trúc sư và nhà thiết kế,

and what we're doing together is creating a new way of building.

và cái mà chúng tôi đang làm cùng nhau là tạo ra một cách xây dựng mới.

Over the past five years together,

Cùng với nhau hơn 5 năm qua,

we have built over 50 unique structures, most of them in Bali.

chúng tôi đã xây hơn 50 cấu trúc độc đáo, phần lớn ở đảo Bali.

Nine of them are at Green Village --

9 tòa nhà trong số đó tại Green Village --

you've just seen inside some of these homes --

bạn vừa thấy ở đó một vài nhà trong số này --

and we fill them with bespoke furniture,

và chúng tôi đặt vào trong những đồ dùng thủ công,

we surround them with veggie gardens,

những vườn rau bao quanh,

we would love to invite you all to come visit someday.

một ngày nào đó, chúng tôi mời tất cả các bạn đến tham quan.

And while you're there, you can also see Green School --

Và khi các bạn ở đó, bạn cũng có thể thấy Green School --

we keep building classrooms there each year --

chúng tôi tiếp tục xây phòng học ở đó mỗi năm --

as well as an updated fairy mushroom house.

cũng như đến thăm một ngôi nhà nấm thần tiên mới tinh.

We're also working on a little house for export.

Chúng tôi cũng làm một nhà nhỏ để xuất khẩu.

This is a traditional Sumbanese home that we replicated,

Còn đây là một dạng nhà rông mà chúng tôi đã bắt chước.

right down to the details and textiles.

ngay bên dưới là các chi tiết và vải vóc.

A restaurant with an open-air kitchen.

Một nhà hàng với nhà bếp mở.

It looks a lot like a kitchen, right?

Trông rất giống một nhà bếp, đúng không?

And a bridge that spans 22 meters across a river.

Và một chiếc cầu dài 22 m bắt qua sông.

Now, what we're doing, it's not entirely new.

Bây giờ, điều chúng tôi đang làm không có gì mới lạ cả.

From little huts to elaborate bridges like this one in Java,

Từ những nhà chòi đến những chiếc cầu rất cầu kỳ như chiếc này ở Java,

bamboo has been in use across the tropical regions of the world

tre được dùng trong các xứ nhiệt đới trên thế giới

for literally tens of thousands of years.

từ 10 ngàn năm nay.

There are islands and even continents that were first reached by bamboo rafts.

Nhiều đảo và thậm chí lục địa được tìm thấy nhờ những bè tre.

But until recently,

Nhưng cho đến nay,

it was almost impossible to reliably protect bamboo from insects,

người ta vẫn chưa thể bảo vệ tre chống lại côn trùng,

and so, just about everything that was ever built out of bamboo is gone.

vậy, gần như mọi thứ được làm từ tre đều bị hư hỏng.

Unprotected bamboo weathers.

Tre không được bảo vệ sẽ bị mục.

Untreated bamboo gets eaten to dust.

Tre không qua xử lý sẽ bị mọt ăn.

And so that's why most people, especially in Asia,

Cho nên hầu hết mọi người, đặc biệt là ở châu Á,

think that you couldn't be poor enough or rural enough to actually want

nghĩ rằng chỉ có ai nghèo quá hoặc quê mùa quá mới

to live in a bamboo house.

chấp nhận sống trong một nhà làm bằng tre.

And so we thought,

Cho nên chúng tôi đã tự hỏi:

what will it take to change their minds,

sẽ làm gì để thay đổi suy nghĩ của họ,

to convince people that bamboo is worth building with,

để thuyết phục họ rằng nhà bằng tre rất tuyệt,

much less worth aspiring to?

chứ không như chúng ta tưởng đâu?

First, we needed safe treatment solutions.

Trước hết, chúng ta cần những giải pháp xử lý an toàn.

Borax is a natural salt.

Hàn the là một loại muối tự nhiên.

It turns bamboo into a viable building material.

Nó biến tre trở thành một vật liêu xây dựng rất bền.

Treat it properly, design it carefully,

Hãy xử lý chúng cẩn thận, thiết kết thật cẩn thận,

and a bamboo structure can last a lifetime.

và một khung tre có thể bền vững suốt một đời người.

Second, build something extraordinary out of it.

Tiếp đến, hãy dựng một cái gì đó thật đẹp từ tre.

Inspire people.

Hãy gợi tưởng tượng cho mọi người.

Fortunately,

May mắn thay,

Balinese culture fosters craftsmanship.

văn hóa nhà rông khuyến khích nghề này.

It values the artisan.

Nó làm cho nghề thủ công nên quan trọng.

So combine those with the adventurous outliers

Vậy hãy kết hợp những thứ này với những điều phiêu lưu

from new generations of locally trained architects

từ những thế hệ kiến trúc sư mới

and designers and engineers,

và những nhà tạo mẫu và kỹ sư,

and always remember that you are designing

và hãy luôn nhớ rằng bạn đang thiết kế

for curving, tapering, hollow poles.

để làm những mái cong, vút lên và rỗng.

No two poles alike, no straight lines,

Không có chuyện giống nhau, cũng không có đường thẳng,

no two-by-fours here.

cũng không dùng gỗ xẻ ở đây.

The tried-and-true, well-crafted formulas and vocabulary of architecture

Cách làm đã được kiểm chứng và từ vựng kiến trúc

do not apply here.

không được dùng ở đây.

We have had to invent our own rules.

Chúng tôi phải tạo ra luật riêng của mình.

We ask the bamboo what it's good at, what it wants to become,

Chúng tôi hỏi câu tre cái gì là tốt ở đây, cái gì nó muốn trở thành,

and what it says is: respect it, design for its strengths,

và điều nó nói là: hãy tôn trọng, hãy thể hiện những điều tuyệt vời của tre,

protect it from water, and to make the most of its curves.

Hãy giữ tre xa nước, và hãy làm cho tre thật cong.

So we design in real 3D,

Vậy chúng tôi thiết kế trên mẫu 3D,

making scale structural models

làm những mẫu cấu trúc khung

out of the same material that we'll later use to build the house.

với chính vật liệu thật mà chúng tôi dùng để làm nhà.

And bamboo model-making, it's an art,

Thiết kế mẫu bằng tre là một nghệ thuật,

as well as some hardcore engineering.

và cũng như là ngành kỹ thuật nặng.

So that's the blueprint of the house.

Vì vậy, đó là thiết kế của ngôi nhà.

(Laughter)

(Cười)

And we bring it to site,

Và chúng tôi mang nó đến nơi xây dựng,

and with tiny rulers, we measure each pole,

và với những cây thước nhỏ xíu chúng tôi đo mỗi trụ,

and consider each curve, and we choose a piece of bamboo from the pile

và xem xét từng đường cong, rồi chúng tôi chọn tre trong đống

to replicate that house on site.

để tái tạo lại mô hình thành ngôi nhà.

When it comes down to the details, we consider everything.

Khi làm đến phần chi tiết, chúng tôi xem xét kỹ lưỡng mọi thứ.

Why are doors so often rectangular?

Tại sao cửa lớn thường có hình chữ nhật?

Why not round?

Tại sao nó không tròn?

How could you make a door better?

Làm sao để có một cửa lớn tốt hơn?

Well, its hinges battle with gravity,

Bản lề của chúng phải chịu quá nặng,

and gravity will always win in the end,

và trọng lượng luôn là vấn đề,

so why not have it pivot on the center

vậy tại sao không có một trụ xoay ở giữa

where it can stay balanced?

để cánh cửa có thể giữ thăng bằng?

And while you're at it, why not doors shaped like teardrops?

Khi đang làm cửa, tại sao bạn không nghĩ nó sẽ có hình dạng giọt nước mắt?

To reap the selective benefits and work within the constraints

Để có được những thuận lợi và để làm việc được với tính đỏng đảnh

of this material,

của loại vật liệu này,

we have really had to push ourselves,

chúng ta phải cố gắng và ép chính mình

and within that constraint, we have found space for something new.

và trong những lúc khắc nghiệt đó, cái khó ló cái khôn.

It's a challenge: how do you make a ceiling

Đó là một thách thức: làm trần nhà thế nào đây

if you don't have any flat boards to work with?

nếu bạn không có những tấm ván phẳng?

Let me tell you, sometimes I dream of sheet rock and plywood.

Thú thật với bạn, đôi khi tôi chỉ mơ một tấm ngăn hay ván ép.

(Laughter)

(Cười)

But if what you've got is skilled craftsmen

Nhưng nếu cái bạn có là những thợ thủ công giỏi

and itsy bitsy little splits,

và những sợ chẻ rất nhỏ,

weave that ceiling together,

thì hãy dệt nên trần nhà này,

stretch a canvas over it, lacquer it.

hãy căng một tấm bạt lên trên và hãy sơn.

How do you design durable kitchen countertops

Làm thế nào thiết kế được những bàn bếp chắc bền

that do justice to this curving structure you've just built?

để mang lại sự cân đối cho cấu trúc cong mà bạn vừa làm?

Slice up a boulder like a loaf of bread,

Hãy cắt một tảng đá như cắt bánh mì

hand-carve each to fit the other,

hãy gọt bằng tay để ráp chúng lại,

leave the crusts on,

đục bỏ đi những lớp sần,

and what we're doing, it is almost entirely handmade.

và cái mà chúng tôi đang làm, gần như tất cả đều bằng tay.

The structural connections of our buildings

Những mối nối của tòa nhà

are reinforced by steel joints, but we use a lot of hand-whittled bamboo pins.

được tăng cường thêm những chốt kim loại, nhưng chủ yếu vẫn là đinh tre vót tay.

There are thousands of pins in each floor.

Có hàng nghìn đinh tre cho mỗi tầng nhà.

This floor is made of glossy and durable bamboo skin.

Sàn này được làm từ mặt vỏ thân tre rất nhẵn và bền.

You can feel the texture under bare feet.

Bạn có thể cảm được mặt của sàn nhà dưới đôi chân trần.

And the floor that you walk on,

Và sàn nhà mà bạn bước lên,

can it affect the way that you walk?

có thể ảnh hưởng dáng đi của bạn?

Can it change the footprint that you'll ultimately leave on the world?

Và sau đó nó có thể thay đổi dấu chân mà bạn sẽ để lại trên nơi bạn sẽ đi qua?

I remember being nine years old

Tôi nhớ khi chín tuổi

and feeling wonder,

khi tôi cảm được điều kỳ diệu,

and possibility,

và điều có thể xảy ra,

and a little bit of idealism.

và một ít lý tưởng.

And we've got a really long way to go,

Và chúng tôi có con đường dài để đi,

there's a lot left to learn,

có nhiều điều để học,

but one thing I know is that with creativity and commitment,

nhưng có một thứ mà tôi biết đó là với với sự sáng tạo và dấn thân,

you can create beauty and comfort

bạn có thể tạo ra nét đẹp và tiện nghi

and safety and even luxury

và an toàn và ngay cả sự xa hoa

out of a material that will grow back.

chỉ với vật liệu luôn có thể mọc lại.

Thank you.

Cám ơn.

(Applause)

(Vỗ tay)