How I Teach Kids to Love Science | Cesar Harada | TED Talks

Çeviri: Gözden geçirme: Eren Gokce

When I was a kid, my parents would tell me,

Ben bir çocukken, anne babam bana derdi ki,

"You can make a mess, but you have to clean up after yourself."

"Ortalığı berbat edebilirsin, ama sonrasında kendin toparlamalısın."

So freedom came with responsibility.

Yani özgürlük sorumlulukla birlikte geldi.

But my imagination would take me to all these wonderful places,

Ancak hayal gücüm beni her şeyin mümkün olduğu

where everything was possible.

harika yerlere götürürdü.

So I grew up in a bubble of innocence --

Böylece masumiyet balonunda yetiştim

or a bubble of ignorance, I should say,

ya da bir cahiliyet balonunda mı demeliyim?

because adults would lie to us to protect us from the ugly truth.

Çünkü yetişkinler bizi çirkin gerçeklerden korumak için yalan söyler.

And growing up, I found out that adults make a mess,

Büyürken, yetişkinlerin ortalığı berbat ettiğini ve

karışıklığı toparlama konusunda çok iyi olmadıklarını anladım.

and they're not very good at cleaning up after themselves.

Fast forward, I am an adult now,

Aradan çok zaman geçti, şimdi yetişkin biriyim ve

and I teach citizen science and invention at the Hong Kong Harbour School.

Hong Kong Harbour Okulu'nda Vatandaşlık Bilimi ve Yaratıcılık dersi veriyorum.

And it doesn't take too long

Öğrencilerimin bir sahilde yürür yürümez,

before my students walk on a beach and stumble upon piles of trash.

bir çöp yığınlarına rastlamaları uzun sürmüyor.

So as good citizens, we clean up the beaches --

İyi vatandaşlar olarak sahilleri temizliyoruz

and no, he is not drinking alcohol, and if he is, I did not give it to him.

ve hayır, o alkol almıyor, alıyorsa da ben vermedim.

(Laughter)

(Kahkahalar)

And so it's sad to say,

Ayrıca şunu üzülerek söylemeliyim ki

but today more than 80 percent of the oceans have plastic in them.

okyanusların yüzde 80'inde plastik bulunuyor.

It's a horrifying fact.

Bu korkunç bir gerçek.

And in past decades,

Geçmiş yıllarda,

we've been taking those big ships out and those big nets,

büyük gemileri ve ağları çıkarıp

and we collect those plastic bits that we look at under a microscope,

mikroskopla incelediğimiz bu plastik parçaları toplar;

and we sort them,

onları sınıflandırır,

and then we put this data onto a map.

sonra bu bilgileri bir haritaya koyardık.

But that takes forever, it's very expensive,

Ama çok pahalı olan bu işlem sonsuza kadar sürer

and so it's quite risky to take those big boats out.

ve bu büyük gemileri çıkarmak epey riskli bir iş.

So with my students, ages six to 15,

Dolayısıyla yaşları 6-15 arasında değişen öğrencilerim ve ben

we've been dreaming of inventing a better way.

daha iyi bir yol bulmanın hayalini kuruyoruz.

So we've transformed our tiny Hong Kong classroom into a workshop.

Böylece Hong Kong'taki küçük sınıfımızı bir atölyeye dönüştürdük.

And so we started building this small workbench,

Çok kısa olan çocuklar bile katılabilsin diye

with different heights, so even really short kids can participate.

bu tezgâhı farklı boyutlarda yaptık.

And let me tell you, kids with power tools are awesome and safe.

Şunu söyleyeyim, bu elektrikli aletleri kullanan çocuklar müthiş ve güvende.

(Laughter)

(Kahkahalar)

Pek sayılmaz.

Not really.

And so, back to plastic.

Plastiğe dönecek olursak,

We collect this plastic and we grind it to the size we find it in the ocean,

plastiği topluyoruz ve onları parçalandıklarından dolayı okyanuslarda

which is very small because it breaks down.

bulduğumuz gibi, çok küçük parçalara öğütüyoruz.

And so this is how we work.

İşte çalışma şeklimiz bu.

I let the imaginations of my students run wild.

Öğrencilerimin hayal güçlerini serbest bıraktım,

And my job is to try to collect the best of each kid's idea

benim işim her çocuğun en iyi fikrini toplamak ve

and try to combine it into something that hopefully would work.

çalışacağını umduğum şeylerle birleştirmek.

And so we have agreed that instead of collecting plastic bits,

Mesela plastik parçaları toplamak yerine,

we are going to collect only the data.

sadece bilgileri toplamak için anlaştık.

So we're going to get an image of the plastic with a robot --

Böylece robotlarla plastiğin resmini alacağız,

so robots, kids get very excited.

robotlar olunca çocuklar çok heyecanlanıyor.

And the next thing we do -- we do what we call "rapid prototyping."

Sonra yaptığımız şey, hızlı prototipleme olarak adlandırdığımız aşama.

We are so rapid at prototyping

Hızlı prototiplemede o kadar hızlıyız ki

that the lunch is still in the lunchbox when we're hacking it.

kesip yontarken öğle yemeğimiz hâlâ beslenme çantamız içinde.

(Laughter)

(Kahkahalar)

And we hack table lamps and webcams, into plumbing fixtures

Masa lambalarını ve bilgisayar kameralarını

su tesisat malzemelerine monte ediyoruz,

and we assemble that into a floating robot that will be slowly moving through water

bunları su üzerinde ve orada bulunan plastikte yavaşça yüzerek

and through the plastic that we have there --

giden bir robotla birleştiriyoruz

and this is the image that we get in the robot.

ve robotta bu görüntüyü alıyoruz.

So we see the plastic pieces floating slowly through the sensor,

Sensörün altında yavaşça yüzen plastik parçaları görüyoruz

and the computer on board will process this image,

ve üzerindeki bilgisayar bu görüntüleri bazı işlemlerden geçirip

and measure the size of each particle,

her parçanın büyüklüğünü hesaplayacak.

so we have a rough estimate of how much plastic there is in the water.

Sonuç olarak suyun içinde ne kadar plastik olduğunu kabaca hesaplıyoruz.

So we documented this invention step by step

Buluşumuzu bu tarz buluşları yapanların bulunduğu

on a website for inventors called Instructables,

"Instructables" adlı internet sitesinde,

in the hope that somebody would make it even better.

daha da iyisini birileri yapar umuduyla yayınladık.

What was really cool about this project was that the students saw a local problem,

Bu proje hakkında güzel olan şey şu ki, öğrenciler lokal bir problem tespit etti

and boom -- they are trying to immediately address it.

ve buum -- hemen çözmeye çalıştılar.

[I can investigate my local problem]

[Kendi lokal problemimi araştırabilirim]

But my students in Hong Kong are hyperconnected kids.

Ama Hong Kong'taki öğrencilerim aşırı bağlantılı çocuklar ve

And they watch the news, they watch the Internet,

haberleri izliyorlar, interneti kullanıyorlar

and they came across this image.

ve bu fotoğrafla karşılaşmışlar.

This was a child, probably under 10, cleaning up an oil spill bare-handed,

Bu çocuk, -muhtemelen on yaşından küçük- Bangladeş'te, dünyanın en büyük

in the Sundarbans, which is the world's largest mangrove forest in Bangladesh.

mangrov ormanının bulunduğu Sundarbans'ta petrol sızıntısını çıplak elle temizliyor.

So they were very shocked,

Tabii ki şok oldular, çünkü bu su,

because this is the water they drink, this is the water they bathe in,

içtikleri, banyo yaptıkları,

this is the water they fish in -- this is the place where they live.

balık tuttukları ve içinde yaşadıkları su.

And also you can see the water is brown, the mud is brown and oil is brown,

Gördüğünüz gibi su kahverengi, çamur ve petrol kahverengi

so when everything is mixed up,

ve hepsi birleştiğinde

it's really hard to see what's in the water.

suyun içinde ne olduğunu görmek gerçekten çok zor.

But, there's a technology that's rather simple,

Ama spektrometre adı verilen,

that's called spectrometry,

suyun içinde ne olduğunu görmenize

that allows you see what's in the water.

yarayan oldukça basit bir teknoloji var.

So we built a rough prototype of a spectrometer,

Böylece spektrometrenin bir prototipini yaptık ve

and you can shine light through different substances

farklı spektrumlar üreten farklı maddelere ışık tutarak

that produce different spectrums,

so that can help you identify what's in the water.

suyun içinde ne olduğunu bulabilirsiniz.

So we packed this prototype of a sensor,

Hemen sensörün bir prototipini paketledik

and we shipped it to Bangladesh.

ve Bangladeş'e kargoyla gönderdik.

So what was cool about this project

Sonuç olarak, bu projeyle ilgili

was that beyond addressing a local problem,

olarak en güzel şey, lokal bir problemi çözmenin veya

or looking at a local problem,

ona bakmanın ötesinde,

my students used their empathy and their sense of being creative

öğrencilerim empatilerini ve yaratıcılıklarını diğer çocuklara

uzaktan yardım etmek için kullandılar.

to help, remotely, other kids.

[I can investigate a remote problem]

[Bir problemi uzaktan araştırabilirim]

So I was very compelled by doing the second experiments,

İkinci deneyleri yaparken çok zorlandım

and I wanted to take it even further --

ve daha fazlasını yapmak istedim,

maybe addressing an even harder problem, and it's also closer to my heart.

-belki daha zor bir problemi çözmek gibi- ve bu benim için çok önemliydi.

So I'm half Japanese and half French,

Ben yarı Japon, yarı Fransızım ve

and maybe you remember in 2011 there was a massive earthquake in Japan.

belki hatırlarsınız, 2011'de Japonya'da çok büyük bir deprem oldu.

It was so violent that it triggered several giant waves --

Felaket o kadar şiddetliydi ki tsunami adında dev dalgaları

they are called tsunami --

tetikledi ve bu tsunami

and those tsunami destroyed many cities on the eastern coast of Japan.

Japonya'nın doğu sahilindeki şehirleri darmadağın etti.

More than 14,000 people died in an instant.

Olay anında 14.000'den fazla insan hayatını kaybetti.

Also, it damaged the nuclear power plant of Fukushima,

Ayrıca Fukushima'da suya yakın bir yerdeki

the nuclear power plant just by the water.

nükleer enerji santraline zarar verdi ve

And today, I read the reports

bugün, okuduğum raporlara göre

and an average of 300 tons

nükleer enerji santralinden Pasifik Okyanusu'na ortalama

are leaking from the nuclear power plant into the Pacific Ocean.

300 tonluk bir sızıntı oluyor.

And today the whole Pacific Ocean has traces of contamination of cesium-137.

Bugün Pasifik Okyanusu'nda hâlâ sezyum 137 kirliliğin izleri var.

If you go outside on the West Coast, you can measure Fukushima everywhere.

Batı sahilinden dışa doğru çıkarsanız, Fukushima'yı her yerde ölçebilirsiniz.

But if you look at the map, it can look like most of the radioactivity

Ama eğer haritaya bakarsanız, radyoaktivitenin çoğu

has been washed away from the Japanese coast,

Japonya sahilinden temizlenmiş gibi duruyor

and most of it is now -- it looks like it's safe, it's blue.

ve çoğu şu an, güvenli gibi duruyor, çünkü mavi.

Well, reality is a bit more complicated than this.

Aslında durum bundan daha karışık.

So I've been going to Fukushima every year since the accident,

Bu yüzden felaketten sonra her sene Fukushima'ya gittim,

and I measure independently and with other scientists,

toprakta ve nehirde bağımsız olarak ve diğer

on land, in the river --

bilim insanlarıyla birlikte ölçümler yaptım.

and this time we wanted to take the kids.

Bu sefer çocukları da götürmek istedik.

So of course we didn't take the kids, the parents wouldn't allow that to happen.

Tabii ki çocukları götürmedik, aileleri buna izin vermezdi.

(Laughter)

(Kahkahalar)

But every night we would report to "Mission Control" --

Ama her gece "Görev Kontrolü"ne rapor verirdik.

different masks they're wearing.

Farklı maskeler giyiyorlar.

It could look like they didn't take the work seriously, but they really did

İşi ciddiye almıyorlarmış gibi görünebilir,

ama gerçekten ciddi bir şekilde yaptılar, çünkü hayatlarının sonuna kadar

because they're going to have to live with radioactivity their whole life.

radyoaktivite ile yaşamak zorunda kalacaklar.

And so what we did with them

Evet, onlarla yaptığımız şey, gün içinde

is that we'd discuss the data we collected that day,

topladığımız bilgileri tartışmak ve

and talk about where we should be going next --

bir sonraki aşamada nereye gideceğimizi konuşmak,

strategy, itinerary, etc...

strateji ve yol belirlemek, vs...

And to do this, we built a very rough topographical map

Bunu yapmak için nükleer santralin etrafındaki bölgenin

of the region around the nuclear power plant.

kaba bir topografik haritasını yaptık ve

And so we built the elevation map,

yükselti haritasını elde ettik.

we sprinkled pigments to represent real-time data for radioactivity,

Gerçek zamanlı radyoaktivite ölçümlerini temsil etmesi için renk maddesi serptik ve

and we sprayed water to simulate the rainfall.

yağış miktarını canlandırmak için su sıktık.

And with this we could see that the radioactive dust

Böylece radyoaktif tozun

was washing from the top of the mountain into the river system,

dağlardan temizlenip nehirlere doğru aktığını

and leaking into the ocean.

ve okyanusa sızdığını gördük.

So it was a rough estimate.

Bu kaba bir tahmindi.

But with this in mind, we organized this expedition,

Ama aklımızdaki bu sonuçla nükleer santralin çevresine,

which was the closest civilians have been to the nuclear power plant.

sivillerin yanına en çok yaklaşmış olduğu bir sefer düzenledik.

We are sailing 1.5 kilometers away from the nuclear power plant,

Nükleer santralden 1,5 kilometre uzaklıkta seyrüsefer yapıyoruz,

and with the help of the local fisherman,

yerel balıkçıların da yardımıyla

we are collecting sediment from the seabed

kendi icadımız olan

with a custom sediment sampler we've invented and built.

özel bir tortu toplayan aletle suyun dibinden tortular topluyoruz.

We pack the sediment into small bags,

Tortuları küçük paketlere dolduruyoruz,

we then dispatch them to hundreds of small bags

sonra onları üniversitelere gönderdiğimiz

that we send to different universities,

yüzlerce küçük pakete dolduruyoruz

and we produce the map of the seabed radioactivity,

ve deniz tabanı radyoaktivite oranı haritasını çıkarıyoruz,

especially in estuaries where the fish will reproduce,

özellikle balıkların yavruladığı nehir girişlerinde.

and I will hope that we will have improved

Umarım bu deneyimiz yerel balıkçıların

the safety of the local fishermen and of your favorite sushi.

ve favori suşinizin güvenliğini artırır.

(Laughter)

(Kahkahalar)

You can see a progression here --

Gelişimi buradan görebilirsiniz--

we've gone from a local problem to a remote problem to a global problem.

yerel bir problemle uzaktan ilgilenmeye başladık

ve sonunda global bir problem elde ettik.

And it's been super exciting to work at these different scales,

Farklı ölçeklerde, basit ve açık-kaynaklı

with also very simple, open-source technologies.

teknolojileri kullanmak heyecan verici.

But at the same time, it's been increasingly frustrating

Ama aynı zamanda, giderek sinir bozucu oluyor,

because we have only started to measure the damage that we have done.

çünkü yalnızca kendi verdiğimiz zararların ölçümünü yapmaya başladık.

We haven't even started to try to solve the problems.

Henüz problemleri çözmeye bile başlamadık.

And so I wonder if we should just take a leap

Artık bir sıçrama yapıp bütün bu işleri daha güzel bir

and try to invent better ways to do all these things.

şekilde yapmanın yolunu bulabilir miyiz diye düşünmeye başladım.

And so the classroom started to feel a little bit small,

Sınıf da küçük gelmeye başladı,

[Önce]

so we found an industrial site in Hong Kong,

sonunda Hong Kong'ta endüstriyel bir alan bulduk

and we turned it into the largest mega-space

ve o alanı sosyal ve çevresel etki araştırmalarına

[Sonra]

focused on social and environmental impact.

odaklanan en geniş yer hâline getirdik.

It's in central Hong Kong,

Alan Hong Kong'un göbeğinde ve

and it's a place we can work with wood, metal, chemistry,

ahşapla, metalle, kimyayla, biraz biyolojiyle, biraz optikle çalışabileceğiniz,

a bit of biology, a bit of optics,

basically you can build pretty much everything there.

yani hemen hemen her şeyi yapabileceğiniz bir çalışma alanı.

Yetişkinlerin ve çocukların beraber oynabileceği bir alan.

And its a place where adults and kids can play together.

It's a place where kids' dreams can come true,

Çocukların hayallerinin yetişkinlerin yardımıyla gerçek olduğu ve

with the help of adults,

yetişkinlerin de

and where adults can be kids again.

tekrar çocuk olabildiği bir alan.

Student: Acceleration! Acceleration!

Öğrenci: Hızlı! Hızlı!

Cesar Harada: We're asking questions such as,

Cesar Harada: Mobilitenin geleceğini

can we invent the future of mobility with renewable energy?

yenilenebilir enerji ile geliştirebilir miyiz gibi

For example.

sorular soruyoruz, örneğin.

Or, can we help the mobility of the aging population

Ya da standart tekerlekli sandalyeleri elektrikli ve havalı sandalyelere çevirsek

by transforming very standard wheelchairs into cool, electric vehicles?

yaşlı nüfusun mobilitesine yardımcı olur mu?

So plastic, oil and radioactivity are horrible, horrible legacies,

Plastik, petrol ve radyoaktivite korkunç şeyler,

korkunç kalıntılar,

but the very worst legacy that we can leave our children is lies.

ama çocuklarımıza bırakabileceğimiz en kötü miras ise yalanlardır.

We can no longer afford to shield the kids from the ugly truth

Artık onları çirkin gerçeklerden korumaya gücümüz yetmez,

because we need their imagination to invent the solutions.

çünkü çözüm üretmek için onların hayallerine ihtiyacımız var.

So citizen scientists, makers, dreamers --

Dolayısıyla vatandaş bilimcileri, yapıcılar, hayalciler olarak;

["Hayal bilgiden daha önemlidir" -Albert Einstein]

we must prepare the next generation

yeni nesli çevre ve insanlar için endişelenen ve

that cares about the environment and people,

bununla ilgili bir şeyler yapabilen

and that can actually do something about it.

bir nesil olarak yetiştirmeliyiz.

Thank you.

Teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkışlar)