How I Teach Kids to Love Science | Cesar Harada | TED Talks

Tłumaczenie: Ewa Stein Korekta: Rysia Wand

Kiedy byłem dzieckiem rodzice mówili mi:

When I was a kid, my parents would tell me,

"You can make a mess, but you have to clean up after yourself."

"Możesz nabałaganić pod warunkiem, że po sobie posprzątasz".

So freedom came with responsibility.

Z wolnością przyszła i odpowiedzialność.

But my imagination would take me to all these wonderful places,

Wyobraźnia zabierała mnie do wspaniałych miejsc,

where everything was possible.

gdzie wszystko było możliwe.

So I grew up in a bubble of innocence --

Rosłem więc w otoczce niewinności,

or a bubble of ignorance, I should say,

można powiedzieć otoczce ignorancji,

because adults would lie to us to protect us from the ugly truth.

bo dorośli kłamali, by ochronić nas przed paskudną prawdą.

And growing up, I found out that adults make a mess,

Dorastając zrozumiałem, że dorośli też robią bałagan

and they're not very good at cleaning up after themselves.

i nie są za dobrzy w jego sprzątaniu.

Fast forward, I am an adult now,

Teraz jestem dorosły,

and I teach citizen science and invention at the Hong Kong Harbour School.

uczę wychowania obywatelskiego i innowacji w szkole Harbour w Hong Kongu .

And it doesn't take too long

Nie mija wiele czasu,

before my students walk on a beach and stumble upon piles of trash.

zanim studenci widzą śmieci na plaży.

So as good citizens, we clean up the beaches --

Jako dobrzy obywatele, sprzątamy plaże.

and no, he is not drinking alcohol, and if he is, I did not give it to him.

Nie, on nie pije alkoholu, a jeśli nawet, to ja mu go nie dałem.

(Laughter)

(Śmiech)

And so it's sad to say,

Smutne jest to,

but today more than 80 percent of the oceans have plastic in them.

że dzisiaj ponad 80 procent wód oceanów zawiera plastik.

It's a horrifying fact.

To przerażające.

And in past decades,

W ostatnich dziesięcioleciach,

we've been taking those big ships out and those big nets,

wypływamy dużymi statkami i zarzucamy olbrzymie sieci,

and we collect those plastic bits that we look at under a microscope,

zbierając plastikowe odpadki, na które potem patrzymy pod mikroskopem,

and we sort them,

sortujemy je,

and then we put this data onto a map.

i nanosimy te dane na mapę.

But that takes forever, it's very expensive,

Zabiera to jednak dużo czasu, jest drogie,

and so it's quite risky to take those big boats out.

a wypływanie tymi łodziami jest ryzykowne.

So with my students, ages six to 15,

Mnie i moim uczniom, wiek od 6 do 15 lat,

we've been dreaming of inventing a better way.

marzy się lepszy sposób.

So we've transformed our tiny Hong Kong classroom into a workshop.

Przekształciliśmy naszą małą klasę w Hong Kongu w warsztat.

And so we started building this small workbench,

Zaczęliśmy od zbudowania małej ławki roboczej

with different heights, so even really short kids can participate.

o różnych wysokościach, tak by i niscy uczniowie mogli brać udział.

And let me tell you, kids with power tools are awesome and safe.

Uczniowie z elektrycznymi narzędziami są niesamowici i bezpieczni.

(Laughter)

(Śmiech)

Not really.

No niezupełnie.

And so, back to plastic.

Wracając do plastiku.

We collect this plastic and we grind it to the size we find it in the ocean,

Zbieramy go i mielimy do wielkości, w jakich go znaleźliśmy w oceanie,

which is very small because it breaks down.

czyli bardzo małych, bo on się rozkłada.

And so this is how we work.

A działa to tak.

I let the imaginations of my students run wild.

Puszczam wolno wyobraźnię uczniów.

And my job is to try to collect the best of each kid's idea

Moja praca polega na zebraniu najlepszych pomysłów

and try to combine it into something that hopefully would work.

i połączeniu ich w coś, co miejmy nadzieję zadziała.

And so we have agreed that instead of collecting plastic bits,

Uzgodniliśmy, że zamiast zbierania tych plastikowych kawałków,

we are going to collect only the data.

będziemy zbierać tylko dane.

So we're going to get an image of the plastic with a robot --

Otrzymamy obraz plastiku za pomocą robota.

so robots, kids get very excited.

Roboty, dzieciaki się nimi pasjonują.

And the next thing we do -- we do what we call "rapid prototyping."

Następnie robimy "szybki prototyp".

We are so rapid at prototyping

Tak nam to szybko poszło,

that the lunch is still in the lunchbox when we're hacking it.

że lunch był jeszcze w pudełku kiedy nad nim pracowaliśmy.

(Laughter)

(Śmiech)

And we hack table lamps and webcams, into plumbing fixtures

Łączymy lampy i kamerki internetowe w hydrauliczne części

and we assemble that into a floating robot that will be slowly moving through water

i wkładamy je w pływającego robota, który będzie się wolno poruszał w wodzie,

and through the plastic that we have there --

przez pływający plastik.

and this is the image that we get in the robot.

A to obraz uzyskany z robota.

So we see the plastic pieces floating slowly through the sensor,

Widzimy kawałki plastiku wolno unoszące się przez sensor.

and the computer on board will process this image,

Komputer na pokładzie analizuje ten obraz

and measure the size of each particle,

i mierzy każdą z tych cząstek.

so we have a rough estimate of how much plastic there is in the water.

To daje przybliżoną ilość plastiku w wodzie.

So we documented this invention step by step

Udokumentowaliśmy ten wynalazek krok po kroku

on a website for inventors called Instructables,

na naszej stronie internetowej dla wynalazców, zwanej "Instructables",

in the hope that somebody would make it even better.

w nadziei, że ktoś to ulepszy.

What was really cool about this project was that the students saw a local problem,

W tym projekcie najfajniejsze jest to, że uczniowie dostrzegli lokalny problem

and boom -- they are trying to immediately address it.

i od razu próbowali z nim się uporać.

[I can investigate my local problem]

[Mogę się zmierzyć z lokalnym problemem]

But my students in Hong Kong are hyperconnected kids.

Ale moi uczniowie z Hong Kongu to dzieciaki połączone w sieci.

And they watch the news, they watch the Internet,

Oglądają wiadomości, internet

and they came across this image.

i natknęli się na ten obraz.

This was a child, probably under 10, cleaning up an oil spill bare-handed,

Dziecko około 10 lat sprzątające gołymi rękoma rozlany olej

in the Sundarbans, which is the world's largest mangrove forest in Bangladesh.

w Sundarbans, największym na świecie lesie mangrowym w Bangladeszu.

So they were very shocked,

Byli zszokowani,

because this is the water they drink, this is the water they bathe in,

bo to jest woda, którą oni piją, w której się kąpią,

this is the water they fish in -- this is the place where they live.

woda, w której łowią ryby, to miejsce, w którym żyją.

And also you can see the water is brown, the mud is brown and oil is brown,

Jak widać woda jest brązowa, tak jak błoto i olej,

so when everything is mixed up,

Kiedy wszystko jest wymieszane,

it's really hard to see what's in the water.

trudno zobaczyć, co tam jest.

But, there's a technology that's rather simple,

Mamy jednak technologię, całkiem prostą,

that's called spectrometry,

zwaną spektrometrią,

która pozwala zobaczyć, co jest w wodzie.

that allows you see what's in the water.

So we built a rough prototype of a spectrometer,

Zbudowaliśmy prosty prototyp spektrometru,

and you can shine light through different substances

który umożliwia prześwietlanie różnych substancji

that produce different spectrums,

wytwarzających różne spektra,

so that can help you identify what's in the water.

a to pomaga w identyfikacji tego co znajduje się w wodzie.

So we packed this prototype of a sensor,

Spakowaliśmy ten prototyp czujnika

and we shipped it to Bangladesh.

i wysłaliśmy do Bangladeszu.

So what was cool about this project

To fajne, że w tym projekcie

was that beyond addressing a local problem,

oprócz zajęcia się lokalnym problemem

or looking at a local problem,

lub analizowania lokalnego problemu,

my students used their empathy and their sense of being creative

uczniowie użyli empatii i kreatywności,

to help, remotely, other kids.

aby na odległość pomóc innym dzieciom.

[I can investigate a remote problem]

[Mogę badać problem na odległość]

So I was very compelled by doing the second experiments,

Pod wpływem tego drugiego eksperymentu

and I wanted to take it even further --

chciałem pójść o krok dalej;

maybe addressing an even harder problem, and it's also closer to my heart.

może zająć się trudniejszym problemem, bliższym mojemu sercu.

So I'm half Japanese and half French,

Jestem w połowie Japończykiem i w połowie Francuzem.

and maybe you remember in 2011 there was a massive earthquake in Japan.

Może pamiętacie, że 2011 roku Japonia doświadczyła potężnego trzęsienia ziemi.

It was so violent that it triggered several giant waves --

Było tak silne, że spowodowało kilka gigantycznych fal

they are called tsunami --

zwanych tsunami.

and those tsunami destroyed many cities on the eastern coast of Japan.

Te tsunami zniszczyły wiele miast na wschodnim wybrzeżu Japonii.

More than 14,000 people died in an instant.

Ponad 14 tys. osób zginęło na miejscu.

Also, it damaged the nuclear power plant of Fukushima,

Zniszczona została również elektrownia nuklearna w Fukushimie,

the nuclear power plant just by the water.

usytuowana nad samym morzem.

And today, I read the reports

Dzisiaj, jak czytam w raportach,

and an average of 300 tons

przeciętnie 300 ton

are leaking from the nuclear power plant into the Pacific Ocean.

wycieka z tej elektrowni do Pacyfiku.

And today the whole Pacific Ocean has traces of contamination of cesium-137.

Obecnie cały Ocean Pacyficzny ma śladowe ilości cezu 137.

Wszędzie na Zachodnim Wybrzeżu można znaleźć skutki Fukushimy.

If you go outside on the West Coast, you can measure Fukushima everywhere.

Jednak z mapy wynika, że większość radioaktywności

But if you look at the map, it can look like most of the radioactivity

has been washed away from the Japanese coast,

została zmyta z japońskiego wybrzeża,

and most of it is now -- it looks like it's safe, it's blue.

większość jest bezpieczna, niebieska.

Well, reality is a bit more complicated than this.

Rzeczywistość jest jednak bardziej skomplikowana.

So I've been going to Fukushima every year since the accident,

Jeżdżę do Fukushimy co roku od wypadku

and I measure independently and with other scientists,

i niezależnie, wraz z innymi naukowcami dokonujemy pomiarów

on land, in the river --

na lądzie i w rzece.

and this time we wanted to take the kids.

Tym razem chciałem zabrać ze sobą dzieci.

So of course we didn't take the kids, the parents wouldn't allow that to happen.

Oczywiście nie zrobiliśmy tego, rodzice by się na to nie zgodzili.

(Laughter)

(Śmiech)

But every night we would report to "Mission Control" --

Ale co wieczór składaliśmy raporty do "centrali".

different masks they're wearing.

Dzieci zakładały różne maski.

It could look like they didn't take the work seriously, but they really did

Może się wydawać, że nie brali tej pracy poważnie, ale tak nie było,

because they're going to have to live with radioactivity their whole life.

bo to oni będą musieli żyć z radioaktywnością do końca życia.

And so what we did with them

Wszyscy razem

is that we'd discuss the data we collected that day,

omawialiśmy dane z bieżącego dnia

and talk about where we should be going next --

i ustalaliśmy dalsze kroki,

strategy, itinerary, etc...

strategię, plan itd.

And to do this, we built a very rough topographical map

W tym celu zbudowaliśmy ogólną mapę topograficzną

of the region around the nuclear power plant.

rejonu wokół elektrowni.

And so we built the elevation map,

Zbudowaliśmy też mapę wzniesień.

we sprinkled pigments to represent real-time data for radioactivity,

Posypaliśmy barwnikiem, aby pokazać realne dane radioaktywności

and we sprayed water to simulate the rainfall.

i spryskaliśmy wodą, żeby symulować deszcz.

And with this we could see that the radioactive dust

Dzięki temu mogliśmy zobaczyć, jak radioaktywny pył

was washing from the top of the mountain into the river system,

był zmywany ze szczytu góry do rzeki,

and leaking into the ocean.

a potem do oceanu.

So it was a rough estimate.

To było duże przybliżenie.

But with this in mind, we organized this expedition,

Pamiętając o tym, zorganizowaliśmy wyprawę,

which was the closest civilians have been to the nuclear power plant.

w której cywile byli po raz pierwszy tak blisko elektrowni atomowej.

We are sailing 1.5 kilometers away from the nuclear power plant,

Żeglowaliśmy 1,5 km od elektrowni

and with the help of the local fisherman,

i wraz z lokalnymi rybakami

we are collecting sediment from the seabed

zbieraliśmy osad z dna morza

with a custom sediment sampler we've invented and built.

przy pomocy urządzenia, które sami wynaleźliśmy i zbudowaliśmy.

We pack the sediment into small bags,

Zapakowaliśmy osad do małych toreb,

we then dispatch them to hundreds of small bags

po czym rozdzieliliśmy go na setki małych torebek,

that we send to different universities,

które wysłaliśmy do różnych uniwersytetów.

and we produce the map of the seabed radioactivity,

Uzyskaliśmy mapę radioaktywności dna morza

especially in estuaries where the fish will reproduce,

głównie w ujściach rzek, gdzie ryby się rozmnażają.

and I will hope that we will have improved

Mamy nadzieję, że ulepszyliśmy

the safety of the local fishermen and of your favorite sushi.

bezpieczeństwo lokalnych rybaków i twojego ulubionego sushi.

(Laughter)

(Śmiech)

You can see a progression here --

Można zauważyć tutaj postęp.

we've gone from a local problem to a remote problem to a global problem.

Zaczęliśmy od lokalnego, oddalonego problemu, a skończyło się na globalnym.

And it's been super exciting to work at these different scales,

Praca na tak różną skalę tak prostymi technologiami

with also very simple, open-source technologies.

jest super ekscytująca.

But at the same time, it's been increasingly frustrating

Jednocześnie proces ten jest coraz bardziej frustrujący

because we have only started to measure the damage that we have done.

bo to dopiero początek pomiaru szkód, jakie wyrządziliśmy.

We haven't even started to try to solve the problems.

Nawet nie zaczęliśmy szukać rozwiązań.

And so I wonder if we should just take a leap

Zastanawiałem się, czy podjąć kolejne kroki

and try to invent better ways to do all these things.

i znaleźć lepszy sposób na to, co robimy.

And so the classroom started to feel a little bit small,

Klasa szkolna zrobiła się za mała,

so we found an industrial site in Hong Kong,

więc znaleźliśmy w Hong Kongu halę przemysłową.

and we turned it into the largest mega-space

i przekształciliśmy ją w mega-przestrzeń,

która skupia się na wpływie społecznym i środowiskowym.

focused on social and environmental impact.

Znajduje się w centrum Hong Kongu.

It's in central Hong Kong,

and it's a place we can work with wood, metal, chemistry,

To miejsce, gdzie możemy pracować w drewnie, metalu; trochę nad chemią

a bit of biology, a bit of optics,

trochę nad biologią, optyką.

basically you can build pretty much everything there.

Ogólnie mówiąc możesz tam zbudować praktycznie wszystko.

And its a place where adults and kids can play together.

To miejsce, gdzie dorośli i dzieci mogą się razem bawić.

It's a place where kids' dreams can come true,

To miejsce, gdzie spełniają się marzenia dziecięce,

with the help of adults,

przy pomocy dorosłych,

and where adults can be kids again.

gdzie dorośli mogą być znowu dziećmi.

Student: Acceleration! Acceleration!

Student: Przyspieszenie! Przyspieszenie!

Cesar Harada: We're asking questions such as,

Cesar Harada: Zadawaliśmy sobie pytania:

can we invent the future of mobility with renewable energy?

czy transport przyszłości może opierać się na energii odnawialnej?

For example.

Na przykład.

Or, can we help the mobility of the aging population

Albo czy możemy pomóc w poruszaniu się starszym osobom,

by transforming very standard wheelchairs into cool, electric vehicles?

zmieniając standardowe wózki inwalidzkie w elektryczne?

So plastic, oil and radioactivity are horrible, horrible legacies,

Plastik, ropa czy radioaktywność to okropna spuścizna,

but the very worst legacy that we can leave our children is lies.

ale jeszcze gorszą spuścizną są kłamstwa.

We can no longer afford to shield the kids from the ugly truth

Nie możemy już chronić dzieci przed straszną prawdą,

because we need their imagination to invent the solutions.

bo ich wyobraźnia jest nam potrzebna do szukania rozwiązań.

So citizen scientists, makers, dreamers --

Obywatele naukowcy, twórcy, marzyciele,

we must prepare the next generation

musimy przygotować następne pokolenie,

that cares about the environment and people,

które zatroszczy się o środowisko i ludzi

and that can actually do something about it.

i które może coś realnie zadziałać.

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)