The world needs all kinds of minds | Temple Grandin

Temple Grandin: Dünyanın her türlü akla ihtiyacı var

Çeviri: Ayşe Demirel Gözden geçirme: Müge Gür

I think I'll start out and just talk a little bit

Otizmin tam olarak ne olduğunu

anlatarak başlayacağım.

about what exactly autism is.

Autism is a very big continuum

Otizm en ağır formunda çocuğun sözcüksüz kaldığı seviyeden

that goes from very severe -- the child remains nonverbal --

tüm o parlak bilim adamları ve mühendislerin seviyesine

all the way up to brilliant scientists and engineers.

dek uzanan çok uzun bir süreçtir.

And I actually feel at home here,

Ve aslında burada kendimi evde hissediyorum.

because there's a lot of autism genetics here.

Çünkü burada pek çok otizm genetiği var.

(Laughter)

Yoksa....

You wouldn't have any --

Alkışlar

(Applause)

It's a continuum of traits.

Bu kişisel özellikler sürecidir.

When does a nerd turn into Asperger, which is just mild autism?

İnek bir öğrenci ne zaman

Asperger'e döner? Bu ılımlı otizmdir.

I mean, Einstein and Mozart and Tesla would all be probably diagnosed

Yani Einstein, Mozart ve Tesla

hepsi bugün muhtemelen otistik spektrum içinde

as autistic spectrum today.

değerlendiriliyor olurlardı.

And one of the things that is really going to concern me

Beni gerçekten düşündüren şeylerden birisi de

bu çocukların geleceğin enerji şeylerini icad etmelerini

is getting these kids to be the ones

that are going to invent the next energy things

nasıl sağlamaya çalışacağımız.

Bill Gates bu sabah bunlardan bahsetmişti.

that Bill Gates talked about this morning.

OK, now, if you want to understand autism: animals.

Tamam, şimdi eğer siz otizmi anlamak istiyorsanız

hayvanları anlayacaksınız.

I want to talk to you now about different ways of thinking.

Size düşünmenin farklı yollarından bahsetmek de istiyorum.

You have to get away from verbal language.

Konuşma dilinden uzaklaşmanız gerekiyor.

I think in pictures. I don't think in language.

Ben fotoğraflarla düşünüyorum.

Ben lisanla düşünmem.

Now, the thing about the autistic mind is it attends to details.

Şimdi, otistik akıldaki olay şu;

detaylara dikkat eder.

This is a test where you either have to pick out the big letters

Şimdi bu testte sizin büyük harfleri mi yoksa

küçük harfleri mi seçtiğinize bakılıyor.

or the little letters,

and the autistic mind picks out the little letters more quickly.

Ve otistik akıllar küçük olan harfleri

daha çabuk algılar.

And the thing is, the normal brain ignores the details.

Ve olay da şu; aslında normal bir beyinin detayları atlar.

Well, if you're building a bridge, details are pretty important

Yani eğer bir köprü inşa ediyorsanız, detaylar önemlidir

çünkü detayları atlarsanız köprü çöker.

because it'll fall down if you ignore the details.

Ve benim en bugüne ait politikalarla ilgili en büyük endişem

And one of my big concerns with a lot of policy things today

işlerin giderek soyut ve özet hale gelmesidir.

is things are getting too abstract.

People are getting away from doing hands-on stuff.

İnsanlar elleriyle birşeyler yapmaktan

uzaklaşıyorlar.

I'm really concerned that a lot of the schools

Pek çok okul müfredatından el yapımına dair dersleri

have taken out the hands-on classes, because art, and classes like that --

çıkarmaya başlamasından endişeliyim,

çünkü sanat ve benzer dersler,

those are the classes where I excelled.

benim sivrilebildiğim dersler olmuştur.

In my work with cattle,

Sığırlarla yaptığım çalışmada,

I noticed a lot of little things that most people don't notice

sığırların ürkmesiyle ilgili pek çok insanın fark edemediği

would make the cattle balk.

pek çok şeyi fark edebildim. Örneğin;

For example, this flag waving right in front of the veterinary facility.

bu dalgalanan bayrak, tam olarak veterinerlik fakültesinin önünde.,

This feed yard was going to tear down their whole veterinary facility;

Bu besi ağılı neredeyse tüm veterinerlik fakültesini yerle bir edecekti,

all they needed to do was move the flag.

tek yapmaları gerekense bayrağı kaldırmaktı.

Rapid movement, contrast.

Hızlı hareketler ve kontrast.

In the early '70s when I started, I got right down in the chutes

70'lerin başlarında işe başladığımda, kanalın

hemen altından sığırların ne gördüklerini gördüm.

to see what cattle were seeing.

People thought that was crazy.

İnsanlar bunun delilik olduğunu düşündü. Çite asılı bir palto onları ürkütüyordu.

A coat on a fence would make them balk, shadows would make them balk,

Gölgeler onları ürkütüyordu, yerdeki bir çoraptan ürküyorlardı.

a hose on the floor -- people weren't noticing these things.

İnsanlar bu tarz şeyleri farketmiyorlar,

A chain hanging down ...

yukarıya asılı bir zincir,

And that's shown very, very nicely in the movie.

ve bunlar filmde çok çok güzel gösterilmiş.

In fact, I loved the movie, how they duplicated all my projects.

Aslında filmi ve tüm projelerimi nasıl da

kopyaladıklarını çok sevindim. O işte içimdeki zeki kişi.

That's the geek side.

Çizimlerim de filmde yıldız haline gelmiş.

My drawings got to star in the movie, too.

And, actually, it's called "Temple Grandin,"

Ve aslında ismi de Temple Grandin,

not "Thinking in Pictures."

Fotoğraflarla Düşünmek değil.

So what is thinking in pictures?

Peki, fotoğraflarla düşünmek nedir? Bu gerçekten de

It's literally movies in your head.

kafanızdaki filmlerdir.

My mind works like Google for images.

Benim aklım google görseller gibi çalışıyor.

Ben genç bir çocukken düşünme şeklimin farklı olduğunu bilmiyordum.

When I was a young kid, I didn't know my thinking was different.

Herkesin fotoğraflarla düşündüğünü sanıyordum.

I thought everybody thought in pictures.

Ve Fotoğraflarla Düşünmek kitabımı yazdığımda,

Then when I did my book, "Thinking in Pictures,"

insanlarla nasıl düşündükleri konusunda ropörtajlar yapmaya başladım.

I started interviewing people about how they think.

And I was shocked to find out that my thinking was quite different.

Ve düşünme şeklimin bir parça değişik olduğunu,

farkettiğimde de şok oldum. Dediğim gibi,

Like if I say, "Think about a church steeple,"

"Kilise kulesini düşünün"

most people get this sort of generalized generic one.

pek çok insanın aklına bu genel ve yaygın şey gelir.

Now, maybe that's not true in this room,

Şimdi belki bu odadakiler için bu doğru olmayabilir.

but it's going to be true in a lot of different places.

Ama pek çok yer için bu doğru olacaktır.

I see only specific pictures.

Bense sadece spesifik fotoğraflar görürüm.

They flash up into my memory, just like Google for pictures.

Hafızamda ortaya çıkarlar, tam olarak google görseller gibi.

And in the movie, they've got a great scene in there,

Ve filmde de burada harika bir sahnem var,

"ayakkabı" kelimesi söylendiğinde, bir deste 50'lerin 60'ların ayakkabıları

where the word "shoe" is said, and a whole bunch of '50s and '60s shoes

pop into my imagination.

hafızamda patlayıveriyor.

OK, there's my childhood church; that's specific.

Tamam, bu benim çocukluk kilisem.

Bu spesifik. Başka da var, Fort Collins.

There's some more, Fort Collins.

OK, how about famous ones?

Peki ya meşhurlar?

And they just kind of come up, kind of like this.

Bir şekilde bana bunlar geliyor, aynı böyle.

Just really quickly, like Google for pictures.

Ve gerçekten Google görseller gibi hızlı geliyorlar.

And they come up one at a time,

Ve her biri tek tek geliyor.

and then I think, "OK, well, maybe we can have it snow,

Ve sonra ben belki de kar yağdırmalıyım veya

or we can have a thunderstorm,"

buraya bir şimsek düşsün diye düşünüp

and I can hold it there and turn them into videos.

onları tutarak videolara çeviriyorum.

Now, visual thinking was a tremendous asset

Şimdi, görsel düşünmem sığır bakım tesisleri

in my work designing cattle-handling facilities.

dizayn etme işim için olağanüstü bir değer.

And I've worked really hard on improving how cattle are treated

Ve kesim tesisinde sığırlara nasıl davranıldığı

konusunda da gerçekten ilerleme kaydettim.

at the slaughter plant.

Şimdi karmakarışık sığır kesimi slidelarına girmeyeceğim.

I'm not going to go into any gucky slaughter slides.

I've got that stuff up on YouTube, if you want to look at it.

Eğer ilgilenen varsa materyalleri youtube'a yükledim, bakarsınız.

Ama tasarım işimde başarabildiğim şeylerden birisi de

(Laughter)

But one of the things that I was able to do in my design work

bir ekipman parçasını

is I could test-run a piece of equipment in my mind,

aklımda çalıştırıp test edebilmem,

just like a virtual reality computer system.

tam olarak bilgisayarlı sanal gerçeklik sistemi gibi.

And this is an aerial view of a recreation of one of my projects

ve aslında buda filmde

kullanılmış olan projelerimden birisinin hayali bir görüntüsü.

that was used in the movie.

That was like just so super cool.

Bu çok güzel, süper havalı olmuş.

And there were a lot of, kind of, Asperger types and autism types

Ve o filmin çekildiği sette pek çok çeşit Asperger tipi

ve otizm tipleri de aktif olarak çalışıyordu.

working out there on the movie set, too.

kahkahalar

(Laughter)

But one of the things that really worries me is:

İşte beni endişelendiren şeylerden birisi,

bugün daha genç nesile ait o çocuklar nereye gidiyorlar?

Where's the younger version of those kids going today?

They're not ending up in Silicon Valley,

Ait oldukları yer olan Silikon Vadisinde artık bulunmuyorlar.

where they belong.

kahkahalar

(Laughter)

(Applause)

alkışlar

One of the things I learned very early on because I wasn't that social,

Ve, sosyal biri olmadığım için çok erken öğrenmek zorunda kaldığım şeylerden

is I had to sell my work, and not myself.

birisi de kendimi değil, işimi satmak zorunda oluşum.

And the way I sold livestock jobs is I showed off my drawings,

Ve çiftlik hayvanlacılığıyla ilgili işimi

satış şeklim de, çizimlerimde ve fotoğraflarda gösterdiğim gibi.

I showed off pictures of things.

Another thing that helped me as a little kid

Küçük bir çocukken bana yardımcı olan diğer şeyde

is, boy, in the '50s, you were taught manners.

50'lerde görgü ve terbiyenin öğretilmesiydi.

You were taught you can't pull the merchandise off the shelves

Dükkanların raflarındaki satılık eşyaları aşağıya çekemeyeceğiniz

ve etrafa atamayacağınız öğretilirdi.

in the store and throw it around.

Şimdi 3.veya 4. sınıf çocukları bana geldiklerinde,

When kids get to be in third or fourth grade,

you might see that this kid's going to be a visual thinker,

o çocuğun görsel düşünen biri olduğunu farkedebilirsiniz,

drawing in perspective.

resimleri perspektifle çizmiş.. Şimdi size

Now, I want to emphasize

her otistik çocuğun görsel düşünmeyeceğini

that not every autistic kid is going to be a visual thinker.

söylemem gerekiyor.

Now, I had this brain scan done several years ago,

Bu beyin taramasını bir kaç yıl önce yaptırdım,

and I used to joke around about having a gigantic Internet trunk line

Ve etrafta görsel hafıza korteksime giden

devasa bir internet kablosuna sahip

going deep into my visual cortex.

olmakla ilgili şakalar yapıp durdum.

This is tensor imaging.

Bu tensör görüntüleme.

And my great big Internet trunk line is twice as big as the control's.

Ve işte büyük internet ana hattım da

kontrolünkinden iki kat büyük.

The red lines there are me,

Kırmızı çizgiler benim,

and the blue lines are the sex and age-matched control.

mavi çizgiler de cinsiyet ve yaş uyumlu kontrolümün.

And there I got a gigantic one,

Ve işte orada benimki devasa boyutta

and the control over there, the blue one, has got a really small one.

kontrol de burada mavi olan,

onunki gerçekten de çok küçük.

And some of the research now is showing

Son yapılan araştırmalar, spekturumdaki

that people on the spectrum actually think with the primary visual cortex.

kişilerin primer görsel korteksle düşündüğünü gösteriyor.

Now, the thing is, the visual thinker is just one kind of mind.

Şimdi olay şu, görsel düşünme sadece tek bir akıl çeşididir.

You see, the autistic mind tends to be a specialist mind --

Otistik akıllar uzmanlaşmaya eğilimlidir

good at one thing, bad at something else.

Bir işte çok iyi, başkasında kötü.

And where I was bad was algebra.

Ben cebirde berbattım. Geometri ve trigonometri almama

And I was never allowed to take geometry or trig.

hiç izin verilmedi.

Gigantic mistake.

Devasa bir hata. Pek çok çocuğun cebiri atlayıp direk geometri ve,

I'm finding a lot of kids who need to skip algebra,

go right to geometry and trig.

trigonometriye geçmeliler.

Now, another kind of mind is the pattern thinker.

Diğer türde bir akıl da kalıpsal düşünen akıllardır.

More abstract.

Daha soyutturlar. Bunlar sizin mühendisleriniz,

These are your engineers, your computer programmers.

bilgisayar programcılarınızdır.

This is pattern thinking.

Bu kalıpsal düşünme. Bu peygamberdevesi

That praying mantis is made from a single sheet of paper --

bant kullanılmadan ve kesilmeden

no scotch tape, no cuts.

tek bir parça kağıttan yapılmış.

And there in the background is the pattern for folding it.

İşte katlama modelinin altında yatan şey de burada.

Here are the types of thinking:

İşte düşünme tipleri,

photo-realistic visual thinkers, like me;

fotoğrafik gerçeklikte görsel düşünenler, ben yani,

pattern thinkers, music and math minds.

Kalıpsal düşünenler, müzik ve matematik.

Some of these oftentimes have problems with reading.

Bunların çoğunun okumayla ilgili sorunları olur.

You also will see these kind of problems with kids that are dyslexic.

Bu çeşit problemleri aynı zamanda disleksik

çocuklarda da görüyoruz.

You'll see these different kinds of minds.

Tüm bu değişik çeşitteki akılları görüyorsunuz.

And then there's a verbal mind, they know every fact about everything.

Ve birde sözsel akıllar var. Her konudaki her gerçeği bilirler.

Diğer birşey de duyusal konular.

Now, another thing is the sensory issues.

Bu aleti yüzüme giymek zorunda olmam beni endişelendirmişti.

I was really concerned about having to wear this gadget on my face.

And I came in half an hour beforehand

Bunu takmak için yarım saat

so I could have it put on and kind of get used to it,

önce geldim, belki bir şekilde alışırım diye.

and they got it bent so it's not hitting my chin.

Çeneme değmemesi için ucunu kıvırmak zorundaydılar.

But sensory is an issue.

Duyular meseledir. Bazı çocuklar florasan ışıklardan rahatsız olur.

Some kids are bothered by fluorescent lights;

others have problems with sound sensitivity.

Bazılarının sese karşı hassasiyeti vardır.

You know, it's going to be variable.

Gördüğünüz gibi değişken oluyor.

Now, visual thinking gave me a whole lot of insight

Şimdi, görsel düşünmek bana hayvanların aklıyla

into the animal mind.

ilgili pek çok içgörü sağladı.

Because think about it: an animal is a sensory-based thinker,

Çünkü düşünün. Bir hayvan sadece duyusal temelli düşünür,

not verbal -- thinks in pictures, thinks in sounds, thinks in smells.

sözlerle değil. Resimlerle düşünür.

Seslerle ve kokularla düşünür.

Think about how much information there is on the local fire hydrant.

O lokal yangın söndürücü üstünde ne kadar çok bilgi var düşünsenize.

He knows who's been there --

Kimin oraya geldiğini, ne zaman geldiğini,

(Laughter)

When they were there.

arkadaş mı rakip mi olduğunu, çiftleşecek biri olup olmadığını...

Are they friend or foe? Is there anybody he can go mate with?

There's a ton of information on that fire hydrant.

O yangın söndürücüde tonla bilgi var.

It's all very detailed information.

Ve hepsi de çok detaylı bilgiler.

And looking at these kind of details gave me a lot of insight into animals.

Ve bu tür detayları gözlemek bana hayvanlar

hakkında çok fazla içgörü kazandırdı.

Now, the animal mind, and also my mind,

Hayvan aklı ve aynı zamanda benim aklım

puts sensory-based information into categories.

duyusal gelen verileri

kategorize ediyor.

Man on a horse,

At üstünde bir adam

and a man on the ground --

ve yerde bir adam,

that is viewed as two totally different things.

bu tamamen farklı iki şey olarak görülüyor.

You could have a horse that's been abused by a rider.

Sürücüsü tarafından eziyete uğramış bir atınız olabilir.

They'll be absolutely fine with the veterinarian

Veterinerde harika olacaklardır,

and with the horseshoer, but you can't ride him.

ayrıca nalbantla da, ama onu süremezsiniz.

You have another horse, where maybe the horseshoer beat him up,

Başka bir atınız daha var, ve nalbant onu dövmüş,

and he'll be terrible for anything on the ground with the veterinarian,

ve böyle birşeyden dolayı veterinerde yerdeyken

delirecektir, ama siz ona binebilirsiniz.

but a person can ride him.

Sığırlar da böyledir.

Cattle are the same way.

Man on a horse, a man on foot -- they're two different things.

At üstündeki adam,

ayakta duran adam, tamamen farklı iki şey.

You see, it's a different picture.

Görüyorsunuz bu farklı bir fotoğraf.

See, I want you to think about just how specific this is.

Bunun ne kadar spesifik olduğu hakkında düşünmenizi istiyorum.

Now, this ability to put information into categories,

İşte bu bilgileri kategorize edebilme yeteneği,

I find a lot of people are not very good at this.

Pek çok insanın bu konuda iyi olmadığını görüyorum.

When I'm out troubleshooting equipment

Ekipmanlardaki sorunlar veya tesisteki

or problems with something in a plant,

bir problemi çözmek için çıktığımda,

they don't seem to be able to figure out:

Sorunun ne olduğunu çözemediklerini görüyorum. "İnsan eğitim sorunu mu?"

"Do I have a training-people issue?

Or do I have something wrong with the equipment?"

"Yoksa ekipman sorunu mu?"

In other words, categorize equipment problem from a people problem.

Diğer deyişle, insan sorunundan dolayı oluşan

kategorize ekipman sorunu.

I find a lot of people have difficulty doing that.

Pek çok insanın bunda sıkıntı yaşadığını görüyorum.

Now, let's say I figure out it's an equipment problem.

Diyelim ki bir ekipman sorunu var.

Is it a minor problem, with something simple I can fix?

Bu küçük mü, basitce düzeltebilir miyim?

Yada sistemin tamamının dizaynında bir hata mı var?

Or is the whole design of the system wrong?

People have a hard time figuring that out.

İnsanlar bunu algılamakta güçlük yaşıyorlar.

Let's just look at something like, you know,

Şimdi şöyle birşeye bakalım,

solving problems with making airlines safer.

havayollarını güvenli yapacak sorunları çözelim.

Yeah, I'm a million-mile flier.

Evet, bir milyon mil uçucusuyum.

I do lots and lots of flying,

Çok ama çok fazla uçuyorum.

and if I was at the FAA,

Ve eğer FFA'da isem,

what would I be doing a lot of direct observation of?

direk gözlemleme yapacağım şey ne olabilir?

It would be their airplane tails.

Uçak kuyrukları olabilir.

You know, five fatal wrecks in the last 20 years,

Biliyorsunuz, son 20 senede beş ölümcül kaza,

the tail either came off,

kuyruk ya çıktı, yada kuyruktaki idare mekanizması

or steering stuff inside the tail broke in some way.

bir şekilde kırıldı.

It's tails, pure and simple.

Bunlar kuyruk, çok net ve basit.

And when the pilots walk around the plane, guess what?

Ve pilotlar uçağın etrafında yürüdüklerinde ne oluyor tahmin edin?

They can't see that stuff inside the tail.

Kuyruğun içindeki o şeyi göremiyorlar.

Now as I think about that,

Şu anda bunu düşünürken, tüm o spesifik bilgiyi toparladığımın

I'm pulling up all of that specific information.

artık sizde farkındasınız.

It's specific.

Çok spesifik. Yani, benim düşünme şeklimin altı üstte.

See, my thinking's bottom-up.

I take all the little pieces and I put the pieces together like a puzzle.

Tüm o küçük detayları alırım ve bir bulmaca gibi birleştiririm.

Now, here is a horse that was deathly afraid of black cowboy hats.

Ve işte bu at da siyah kovboy şapkalarından

ölümüne korkuyordu.

He'd been abused by somebody with a black cowboy hat.

Siyah şapkası olan birinin kötü davranışına maruz kalmış.

White cowboy hats, that was absolutely fine.

Beyaz kovboy şapkaları ise, tamamen uygun.

Now, the thing is, the world is going to need

Buradaki şey, dünyanın tüm bu farklı tiplerdeki

all of the different kinds of minds to work together.

akıllarla birlikte çalışmaya

ihtiyacının olması.

We've got to work on developing all these different kinds of minds.

Tüm bu insan akıl çeşitlerini geliştirmek için çalışmalıyız.

And one of the things that is driving me really crazy

Ve beni delirten şeylerden birisi de,

as I travel around and I do autism meetings,

çevredeki otizm toplantıları için dolaştığımda,

is I'm seeing a lot of smart, geeky, nerdy kids,

çok fazla bilgisayar düşkünü inek tipli ufaklık görmem.

and they just aren't very social,

Ve kesinlikle sosyal değiller.

and nobody's working on developing their interest

Ve kimse de ilgi alanlarını bilim gibi bir konuda

geliştirmelerine yardım etmiyor.

in something like science.

And this brings up the whole thing of my science teacher.

Ve bu fen öğretmenimle ilgili özelliği bana anımsatıyor.

My science teacher is shown absolutely beautifully in the movie.

Fen öğretmenim filmde neredeyse tamamen güzelce sunulmuş.

I was a goofball student when I was in high school.

Ben serseri bir çocuktum. Lisedeydim.

Ders çalışmak umurumda değildi.

I just didn't care at all about studying,

until I had Mr. Carlock's science class.

Ta ki bay Carlock'ın fen dersine kadar.

He was now Dr. Carlock in the movie.

Filmde şimdi Dr. Carlock oldu.

And he got me challenged to figure out an optical illusion room.

Ve o bana görsel bir illüzyon

odasıyla ilgili meydan okudu.

This brings up the whole thing of you've got to show kids

İşte buda çocuklara ilginç şeyler göstermek zorunda olduğunuz

interesting stuff.

konusuna geliyor.

You know, one of the things that I think maybe TED ought to do

Belki de TED'in yapması gereken tüm okullara TED'de harika

is tell all the schools about all the great lectures that are on TED,

dersler olduğundan bahsetmektir, ve internette de

bu çocukları tahrik edip ateşleyecek her çeşit

and there's all kinds of great stuff on the Internet

harika şeyi bulmak mümkün,

to get these kids turned on.

Bu bilgisayar düşkünü inek tipli çocuklardan ve öğretmenlerden

Because I'm seeing a lot of these geeky, nerdy kids,

and the teachers out in the Midwest and other parts of the country

orta batıda ve ülkenin diğer yerlerinden de çok fazla gördüğüm içim

when you get away from these tech areas,

bu tenolojik alanlardan uzaklaştığınızda

they don't know what to do with these kids.

bu çocuklarla da ne yapacağınızı bilemiyorsunuz.

And they're not going down the right path.

Ve doğru yolda da ilerlemiyorlar.

The thing is, you can make a mind

Olay şu ki bir aklı daha çok düşünen ve daha

to be more of a thinking and cognitive mind,

kognitif bir akıl haline getirebilirsiniz.

or your mind can be wired to be more social.

Aklınızla daha sosyal olmak için donanımlanabilirsiniz.

And what some of the research now has shown in autism

Ve şimdi bazı araştırmacıların dediğine göre otizmde

is there may by extra wiring back here in the really brilliant mind,

bu gerçekten parlak akıllarda, burayı biraz ekstra kabloladığımızda

şuradan da bir kaç sosyal devreyi kaybedebiliyoruz.

and we lose a few social circuits here.

Bu düşünme ve sosyalleşme arasında ticaret yapmak gibi.

It's kind of a trade-off between thinking and social.

And then you can get to the point where it's so severe,

Ve çok şiddetli olduğu noktaya vardığınızda da

you're going to have a person that's going to be non-verbal.

sözcüğü olmayan bir insana sahip oluyorsunuz.

In the normal human mind,

Normal insan aklında

language covers up the visual thinking we share with animals.

hayvanlarla paylaştığımız görsel düşünmeyi dil kapatıyor.

This is the work of Dr. Bruce Miller.

Bu Dr. Bruce Miller'in bir çalışması.

Frontal lob demansları olan Alzheimer

He studied Alzheimer's patients that had frontal temporal lobe dementia.

hastalarını da çalışmış.

And the dementia ate out the language parts of the brain.

Ve demans beyinlerindeki dil kısmını yediği için,

And then this artwork came out of somebody

işte bu sanat çalışması eskiden arabalara stereo döşeyen birisinin elinden çıkmış.

who used to install stereos in cars.

Now, Van Gogh doesn't know anything about physics,

Şimdi, Van Gogh fizik hakkında birşey bilmezdi.

but I think it's very interesting that there was some work done

Ama bu konuda çalışma yaptığını

bu tablosundaki girdapsal modeli takip eden

to show that this eddy pattern in this painting

türbülans istatistik modelinden anlıyoruz

followed a statistical model of turbulence,

ve bu bana çok ilginç geliyor.

which brings up the whole interesting idea

Ve buda bende, bu matematiksel desenlerden

of maybe some of this mathematical patterns is in our own head.

bazılarının kafamızın içinde olduğu ile ilgili

yeni ve tuhaf bir fikir veriyor.

And the Wolfram stuff --

Bu Wolfram şeyiyle ilgili notlar aldım

I was taking notes and writing down all the search words I could use,

kullanabileceğim tüm arama kelimelerini

yazdım, sanıyorum

because I think that's going to go on in my autism lectures.

çünkü bunlar otizm derslerinde olacak konular

We've got to show these kids interesting stuff.

Bu çocuklara ilginç şeyler göstermeliyiz.

And they've taken out the auto-shop class

Ve auto-shop dersini, tasarım dersini

and the drafting class and the art class.

ve sanat dersini müfredattan çıkarıyorlar.

I mean, art was my best subject in school.

Sanat okulda en iyi olduğum dersti.

We've got to think about all these different kinds of minds,

Tüm bu değişik akıl çeşitlerini düşünmek zorundayız.

Gelecekte bu çeşit insanlara ihtiyacımız olacağı için

and we've got to absolutely work with these kind of minds,

because we absolutely are going to need

bu tarzda akıllarla birlikte çalışmak

these kinds of people in the future.

mecburiyetindeyiz.

And let's talk about jobs.

Biraz da işten bahsedelim.

OK, my science teacher got me studying,

Evet, fen öğretmenim beni çalıştırdı,

because I was a goofball that didn't want to study.

çünkü tembeldim ve çalışmak istemiyordum.

But you know what? I was getting work experience.

Ama birşey var, ben iş deneyimi elde ediyordum.

I'm seeing too many of these smart kids who haven't learned basic things,

Basit bazı şeyleri öğrenmemiş çok fazla zeki çocuğa rastlıyorum,

örneğin dakik biri olmak gibi.

like how to be on time -- I was taught that when I was eight years old.

Bu bana sekiz yaşımdayken öğretilmişti.

Ninenin pazar partisinde masada sofra adabına nasıl uyulur, gibi.

How to have table manners at granny's Sunday party.

Bu bana çok ama çok gençken öğretilmişti.

I was taught that when I was very, very young.

And when I was 13, I had a job at a dressmaker's shop sewing clothes.

Ve 13 yaşımda bir terzinin yanında iş bulup çalışmaya başlamıştım

elbise satıyordum.

I did internships in college,

Üniversitede intörnlük yaptım.

I was building things,

Birşeyler inşa ettim.

and I also had to learn how to do assignments.

Ve ayrıca verilen görevleri nasıl yapacağımı da öğrenmek zorundaydım.

You know, all I wanted to do was draw pictures of horses when I was little.

Bilirsiniz, küçükken tek yapmak istediğim atların resmini yapmaktı.

My mother said, "Well let's do a picture of something else."

Annem "Tamam, hadi başka birşeyin de resmini yapalım" dedi.

Başka birşeyler yapmayı da öğrenmek zorundalar.

They've got to learn how to do something else.

diyelim ki çocuk legolara fikse olmuş durumda.

Let's say the kid is fixated on Legos.

Ona farklı şeyler inşa ettirin.

Let's get him working on building different things.

The thing about the autistic mind is it tends to be fixated.

Otistik akıllarla ilgili diğer bir şey de

fiksasyon göstermeye eğilimleridir.

Like if the kid loves race cars, let's use race cars for math.

Eğer bir çocuk yarış arabalarını seviyorsa

matematik için o yarış arabalarını kullanmak gibi.

Let's figure out how long it takes a race car to go a certain distance.

Hadi bakalım şu mesafeye bir yarış arabasının gitmesi ne kadar zaman alır?

In other words, use that fixation

Diğer deyişle, fiksasyonu kullanın

in order to motivate that kid, that's one of the things we need to do.

ve çocuğu motive edin. Bu yapmak zorunda olduğumuz şeylerden biri.

I really get fed up when the teachers,

Ülkenin bu kısmından uzaklaştığınızda, bu zeki

especially when you get away from this part of the country,

çocuklar ile ne yapacağını bilemeyen..--bilirsiniz---

they don't know what to do with these smart kids.

öğretmenlerden bana gına geldi.

Beni delirtiyorlar.

It just drives me crazy.

What can visual thinkers do when they grow up?

Görsel düşünenler büyüyünce ne yaparlar?

They can do graphic design, all kinds of stuff with computers,

Grafik dizaynı, bilgisayarlarla ilgili herşey,

photography, industrial design.

fotoğrafcılık, endüstriel tasarım.

The pattern thinkers -- they're the ones that are going to be your mathematicians,

Kalıpsal düşünenler, onlar da matematikçiler olacak,

yazılım mühendisleri, bilgisayar programcıları

your software engineers, your computer programmers,

bu tarzda tüm işleri yapabilirler.

all of those kinds of jobs.

And then you've got the word minds; they make great journalists,

Sözsel düşünen akıllardan harika gazeteciler olur

and they also make really, really good stage actors.

Ayrıca çok da iyi sahne sanatçısı olurlar.

Because the thing about being autistic is,

Çünkü otistik olmanın bir yönü bu,

I had to learn social skills like being in a play.

piyesler gibi sosyal seyleri öğrenmek zorundaydım

You just kind of ... you just have to learn it.

Bir şekilde öğrenmek zorunda kalıyorsunuz.

And we need to be working with these students.

Bu öğrencilerle birlikte çalışmaya ihtiyacımız var,

And this brings up mentors.

Buda danışman konusunu açıyor.

You know, my science teacher was not an accredited teacher.

Bilirsiniz, fen öğretmenim çok itibarlı biri filan değildi.

He was a NASA space scientist.

NASA uzay bilimcisiydi.

Some states now are getting it to where, if you have a degree in biology

Şimdi bazı eyaletlerde şu noktaya gelindi,

eğer biyolojide bir dereceniz varsa veya kimyada

or in chemistry,

you can come into the school and teach biology or chemistry.

okula girip biyoloji veya kimya öğretebiliyorsunuz.

We need to be doing that.

Bunu yapmak zorundayız.

Because what I'm observing is,

Çünkü gözlemlediğim kadarıyla

the good teachers, for a lot of these kids,

çocukların çoğu için gereken iyi öğretmenlerin

are out in the community colleges.

çoğunluğu devlet üniversitelerindeler.

But we need to be getting some of these good teachers

Bu iyi öğretmenlerden bazılarını oradan çıkarıp liselere almalıyız.

into the high schools.

Diğer bir şey de, bu çok çok ama çok başarılı olabilir,

Another thing that can be very, very, very successful is:

yazılım sektöründen emekliye ayrılmış çok fazla

there's a lot of people that may have retired

from working in the software industry,

kişi var ve onlar bu çocuklara öğretebilirler.

and they can teach your kid.

Onlara öğreteceklerinin eski bilgi olması önemsiz,

And it doesn't matter if what they teach them is old,

because what you're doing is you're lighting the spark.

çünkü yaptığınız şey kıvılcımı çakmak olacak.

You're getting that kid turned on.

Çocuğu harekete geçiriyorsunuz.

And you get him turned on, then you'll learn all the new stuff.

Ve bunu başarırsanız, zaten yeni ne varsa kendisi öğrenecektir.

Mentors are just essential.

Danışmanlar çok elzem.

I cannot emphasize enough what my science teacher did for me.

Fen öğretmenimin bana yaptığı

şeyi ne kadar vurgulasam da yetersiz kalacak.

And we've got to mentor them, hire them.

Onlara danışmanlık yapmalıyız, işe almalıyız.

And if you bring them in for internships in your companies,

Ve onları şirketlerinize stajer olarak alırsanız,

otizmde, Aspergery türde akıllarda, onlara sadece

the thing about the autism, Asperger-y kind of mind,

you've got to give them a specific task.

"Bir yazılım dizayn et" diyemezsiniz. Onlara spesifik görevler vereceksiniz.

Don't just say, "Design new software."

Çok daha spesifik olmalısınız.

You've got to tell them something more specific:

"Bir telefon için yazılım dizayn ediyoruz

"We're designing software for a phone

and it has to do some specific thing,

ve bu telefonun bazı spesifik özellikleri olmalı.

and it can only use so much memory."

Ve hafızadan da sadece bu kadarını kullanmalı" gibi....

That's the kind of specificity you need.

Bu türde spesifikliğe ihtiyaç duyacaksınız.

Well, that's the end of my talk.

Ve buda konuşmamın sonu.

And I just want to thank everybody for coming.

Herkese geldiği için teşekkür ediyorum.

It was great to be here.

Burada olmak harikaydı.

(Applause)

alkışlar

(Applause ends)

Ah, bana sorunuz mu var? Tamam.

Oh -- you have a question for me? OK.

(Applause)

alkışlar

CA: bunun için çok sağol.

Chris Anderson: Thank you so much for that.

You know, you once wrote -- I like this quote:

Şöyle bir şey yazmışsın, hoşuma gitti

"If by some magic, autism had been eradicated from the face of the Earth,

"Otizm dünyanın yüzeyinden

bir sihir yapılıp yok edilseydi,

then men would still be socializing in front of a wood fire

insanlar hala mağaraların girişlerinde yaktıkları ateşle ısınıyor

at the entrance to a cave."

ve sosyalleşiyor olurlardı.

(Laughter)

Temple Grandin: Because who do you think made the first stone spear?

TG: İlk taş kıvılcımını kimin yaptığını sanıyorsun?

Asperger adam. Tüm otistik genlerden kurtulsaydık

It was the Asperger guy,

and if you were to get rid of all the autism genetics,

Silikon Vadi de kalmazdı

there'd be no more Silicon Valley, and the energy crisis would not be solved.

enerji sorunu da asla çözüme ulaşmazdı.

alkışlar

(Applause)

CA: I want to ask you a couple other questions,

CA:Sana birkaç soru daha soracağım

eğer uygunsuz gelirse

and if any of these feel inappropriate, it's OK just to say, "Next question."

bana sıradaki soru diyebilirsin

But if there is someone here who has an autistic child,

Eğer burada otistik çocuğu

olan biri varsa veya

or knows an autistic child and feels kind of cut off from them,

otistik bir çocuk tanıyan,

ve kendini ondan kopuk hissediyorsa

what advice would you give them?

vereceğin öğüt ne olur?

TG: Well, first of all, we've got to look at age.

TG: Önce yaşa bakmalısınız.

2-3-4 yaşlarındaysa ve

If you have a two, three or four-year-old, no speech, no social interaction,

konuşmuyorsa ve sosyal değilse,

I can't emphasize enough: Don't wait.

ne kadar vurgulasam az olacak ama

sakın beklemeyin, haftada 20 saat bire bir eğitime ihtiyacı olacaktır.

You need at least 20 hours a week of one-to-one teaching.

The thing is, autism comes in different degrees.

Otizm farklı derecelerde geliyor, bilirsiniz,

About half of the people on the spectrum are not going to learn to talk,

Spekturumundakilerin yaklaşık yarısı kadarı;

konuşmayı başaramayanlar olacak ve çalışmayacaklar da.

and they won't be working in Silicon Valley.

Silikon Vadi onlar için pek mantıklı bir yer olmaz.

That would not be a reasonable thing for them to do.

Ama otizmin hafifçe dokunduğu

But then you get these smart, geeky kids with a touch of autism,

zeki, bilgisayar manyağı, inek çocuklar var,

and that's where you've got to get them turned on

sizler bu noktada ilginç şeyler yaparak

with doing interesting things.

bu çocukları teşvik etmelisiniz.

I got social interaction through shared interests --

Ben sosyal ilişkiyi ortak ilgi alanlarından sağlıyorum.

I rode horses with other kids, I made model rockets with other kids,

Bazı çocuklarla ata biniyorum. Diğerleriyle roket modelleri yapıyorum,

did electronics lab with other kids.

başkalarıyla da elektronik lab. yapıyorum.

And in the '60s, it was gluing mirrors onto a rubber membrane on a speaker

ve düşünün 60'lı yıllar kauçuk bir yüzeye veya bir mikrofona

ayna yapıştırarak ısığı gösterdiğimiz yıllardı.

to make a light show.

That was, like, we considered that super cool.

Böyleydi ve bunun acaip havalı olduğunu düşünürdük.

(Laughter)

CA: bu kişiler için çocuklarının

CA: Is it unrealistic for them

to hope or think that that child loves them, as some might, as most, wish?

da onları sevdiğini düşünmek

veya umud etmek gerçekçi bir şey olur mu?

TG: Well, I tell you, that child will be loyal,

TG: O çocuk sadık olacaktır.

and if your house is burning down, they're going to get you out of it.

Yanan bir evdeysen seni kurtarmak için yanan eve girecektir.

CA: Vay canına. Çoğu kişiye tutkuları

CA: Wow. So most people, if you ask them what they're most passionate about,

sorulduğunda verdikleri cevaplar şöyle oluyor,

they'd say things like, "My kids" or "My lover."

"Çocuklarım" veya "Aşığım"

Senin en büyük tutkun hangi konuda?

What are you most passionate about?

TG: I'm passionate about that the things I do

TG: Yaptıklarımın dünyayı iyi bir yer

haline getirmesi konusunda tutkuluyum.

are going to make the world a better place.

Otistik bir çocuk annesin bana

When I have a mother of an autistic child say,

"Çocuğum senin kitabın veya derslerinden biri sayesinde

"My kid went to college because of your book

üniversiteye gidiyor" demesi. Bu beni mutlu ediyor.

or one of your lectures,"

that makes me happy.

Biliyorsun, kesim tesisleri, onlarla çalıştım.

You know, the slaughter plants I worked with in the '80s;

80'lerde kesinlikle berbat yerlerdi.

they were absolutely awful.

I developed a really simple scoring system for slaughter plants,

Bende kesim tesisleri için çok basit bir skorlama sistemi geliştirdim

where you just measure outcomes:

sonuçlarını değerlendiriyorsun; kaç sığır yere düştü,

How many cattle fell down?

kaç sığır çivili sopa ile dürtüldü,

How many got poked with the prodder?

How many cattle are mooing their heads off?

kaç sığır kafaları kesilirken böğürdü?

Ve bu çok basit bir şey.

And it's very, very simple.

You directly observe a few simple things.

Direkt basit şeyleri gözlemliyorsunuz.

It's worked really well.

Ve çok işe yaradı. Bu şeylerin işe yaraması

I get satisfaction out of seeing stuff

ve gerçek dünyayı değiştirmesi

that makes real change in the real world.

beni tatmin ediyor. Bunlardan daha çok,

We need a lot more of that, and a lot less abstract stuff.

soyut şeylerden daha az yapmalıyız.

CA: Totally.

alkışlar

(Applause)

CA: When we were talking on the phone, one of the things you said

CA: Telefonda konuştuğumuzda, bana söylediklerinden birisi beni

gerçekten çok şaşırtmıştı.

that really astonished me

was that one thing you were passionate about was server farms.

Server çiftlikleriyle ilgili tutkuluyum demiştiniz. Bana ondan bahsedin.

Tell me about that.

TG: Bunu okuduğumda çok heyecanlanma sebebim

TG: Well, the reason why I got really excited when I read about that,

onun bilgi içeriyor olması.

it contains knowledge.

It's libraries.

Bunlar kütüphaneler.

And to me, knowledge is something that is extremely valuable.

Ve bana göre de bilgi inanılmaz

değerli bir şey. 10 yıldan uzun bir zaman öncesinde

So, maybe over 10 years ago now, our library got flooded.

kütüphanemizi su basmıştı.

This is before the Internet got really big.

Ve bu internetin bu kadar büyümesinden önceydi.

And I was really upset about all the books being wrecked,

Orada bozulan onca kitaba çok üzülmüştüm,

çünkü yok olan şey bilgiydi.

because it was knowledge being destroyed.

Ve server çiftlikleri veya data merkezleri

And server farms, or data centers, are great libraries of knowledge.

bilginin büyük kütüphaneleri.

CA: Temple, can I just say,

CA: Temple, seni burada TED'de görmek bana çok büyük mutluluk verdi.

it's an absolute delight to have you at TED.

Tamam, çok teşekkür ediyorum. Teşekkürler.

Thank you so much.

TG: Well, thank you so much. Thank you.

Alkışlar

(Applause)