Turning trash into toys for learning | Arvind Gupta

Arvind Gupta: Çerçöpten eğitici oyuncaklar yapmak

Çeviri: Seyda Odabas Gözden geçirme: osman oguz ahsen

My name is Arvind Gupta, and I'm a toymaker.

Adım Arvind Gupta. Oyuncakçıyım.

I've been making toys for the last 30 years.

Son 30 yıldır oyuncak tasarlıyorum.

The early '70s, I was in college.

70'lerin başında, üniversitedeydim.

It was a very revolutionary time.

Devrimlerin hakim olduğu dönemlerdi.

It was a political ferment, so to say --

Deyim yerindeyse ortam politik açıdan kaynıyordu.

students out in the streets of Paris,

Paris sokaklarına dökülen öğrenciler,

revolting against authority.

otoriteye başkaldırıyorlardı.

America was jolted

Amerika

by the anti-Vietnam movement, the Civil Rights movement.

Vietnam karşıtı ve Yurttaş Hakları hareketleriyle sarsılıyordu.

In India, we had the Naxalite movement,

Hindistan'da Naxalite hareketi ve...

the [unclear] movement.

[anlaşılmıyor] hareketi hüküm sürüyordu.

But you know, when there is a political churning of society,

Ama bildiğiniz gibi, bir toplumdaki politik çalkantı...

it unleashes a lot of energy.

bol miktarda enerjiyi açığa çıkarır.

The National Movement of India

Hint Milli Hareketi

was testimony to that.

bunun kanıtıydı.

Lots of people resigned from well-paid jobs

Pek çok insan bol maaşlı işlerinden istifa ederek

and jumped into the National Movement.

Milli Hareket'e katıldı.

Now in the early '70s,

Bakacak olursak, 70'lerin başında

one of the great programs in India

Hindistan'ın en önemli projelerinden biri

was to revitalize

köy okullarında

primary science in village schools.

temel fen bilgisi dersini yeniden hayata geçirmekti.

There was a person, Anil Sadgopal, did a Ph.D. from Caltech

Anil Sagdopal adında, doktorasını Kaliforniya Teknoloji Enstitüsü'nde yapıp...

and returned back as a molecular biologist

moleküler biyolog olarak Hindistan'ın

in India's cutting-edge research institute, the TIFR.

ileri teknolojiye sahip araştırma enstitüsü TATA'ya geri dönen biri vardı.

At 31, he was not able

31 yaşındaki Sagdopal,

to relate the kind of [unclear] research,

yaptığı [anlaşılmıyor] araştırmasını

which he was doing with the lives of the ordinary people.

sıradan insanların hayatlarıyla ilişkilendiremiyordu.

So he designed and went and started a village science program.

Bu sebeple bir köy bilim projesi tasarımını ve girişimini gerçekleştirdi.

Many people were inspired by this.

Bu proje pek çok insana ilham verdi.

The slogan of the early '70s

70'lerin başlarının mottosu şuydu:

was "Go to the people.

"Halkın arasına karış.

Live with them; love them.

Onlarla yaşa, onları sev.

Start from what they know. Build on what they have."

Onların bildiklerinden yola çık. Sahip olduklarının üzerine yeni şeyler inşa et."

This was kind of the defining slogan.

Bu oldukça tanımlayıcı bir mottoydu.

Well I took one year.

Ben de bir yılımı ayırdım.

I joined Telco, made TATA trucks, pretty close to Pune.

Telco'ya katıldım, Pune'ye oldukça yakın bir yerde TATA kamyonetleri yaptım.

I worked there for two years,

Orada iki yıl çalıştım,

and I realized that I was not born to make trucks.

ve kamyonet yapmanın bana göre olmadığını fark ettim.

Often one doesn't know what one wants to do,

İnsan genellikle ne yapmak istediğini bilmez,

but it's good enough to know what you don't want to do.

fakat ne yapmak istemediğini bilmek de yeterince iyidir.

So I took one year off, and I went to this village science program.

Neyse... İşe bir yıl ara verdim ve bahsettiğim köy bilim projesine katıldım.

And it was a turning point.

Bu benim için bir dönüm noktasıydı.

It was a very small village --

Çok küçük bir köydü--

a weekly bazaar

haftada sadece bir kez kurulan,

where people, just once in a week, they put in all the vats.

insanların onca tezgahı yerleştirdiği bir pazarı vardı.

So I said, "I'm going to spend a year over here."

Kendi kendime "Burada bir yıl geçireceğim," dedim.

So I just bought one specimen

Ve yol kenarında satılan her şeyden

of everything which was sold on the roadside.

birer tane satın aldım.

And one thing which I found

Aldığım şeylerden biri de

was this black rubber.

bu siyah lastikti.

This is called a cycle valve tube.

Buna bisiklet tüp valfi diyorlar.

When you pump in air in a bicycle, you use a bit of this.

Bisikletin lastiğine hava pompalarken, bunun bir parçasını

And some of these models --

ve bunlardan bazılarını kullanırsınız.

so you take a bit of this cycle valve tube,

İşte, bisiklet tüp valfinin bir ucunu alırsınız,

you can put two matchsticks inside this, and you make a flexible joint.

içine iki kibrit çöpü koyarsınız ve esnek bir birleşim elde edersiniz.

It's a joint of tubes. You start by teaching angles --

Tüpleri birleştirirsiniz. Ve işe açıları öğretmekle başlarsınız...

an acute angle, a right angle, an obtuse angle, a straight angle.

dar açı, dik açı, geniş açı ve doğru açı.

It's like its own little coupling.

Kendinin küçük bağlaşımı gibi.

If you have three of them, and you loop them together,

Elinizde bunlardan üç tane varsa, birbirine bağlayıp

well you make a triangle.

bir üçgen elde edebilirsiniz.

With four, you make a square,

Dört tanesiyle bir kare yaparsınız,

you make a pentagon, you make a hexagon,

beşgen, altıgen oluşturabilirsiniz,

you make all these kind of polygons.

çokgenlerin hepsini yapabilirsiniz.

And they have some wonderful properties.

Çokgenler bazı harika özelliklere sahipler;

If you look at the hexagon, for instance,

Bir altıgene bakarsanız, örneğin,

it's like an amoeba, which is constantly changing its own profile.

görünümünü sürekli değiştiren bir amipe benzediğini görürsünüz.

You can just pull this out, this becomes a rectangle.

Dışarı çekerseniz, dikdörtgen olur.

You give it a push, this becomes a parallelogram.

Hafifçe iterseniz, paralelkenara dönüşür.

But this is very shaky.

Fakat çok zayıftır.

Look at the pentagon, for instance,

Mesela beşgeni alalım...

pull this out -- it becomes a boat shape trapezium.

Çekerseniz tekneye benzeyen bir yamuk oluşur.

Push it and it becomes house shaped.

İtin, şekli eve benzer.

This becomes an isosceles triangle --

Ve bir ikizkenar üçgene dönüşür--

again, very shaky.

yine, çok zayıf.

This square might look very square and prim.

Bu kare çok kusursuz ve sağlam görünüyor olabilir...

Give it a little push -- this becomes a rhombus.

Hafifçe itin -- işte bir eşkenar dörtgen.

It becomes kite-shaped.

Uçurtmaya benziyor.

But give a child a triangle,

Ama bir çocuğa üçgen verdiğinizde...

he can't do a thing to it.

onunla hiçbir şey yapamaz.

Why use triangles?

Neden mi üçgen?

Because triangles are the only rigid structures.

Çünkü üçgen esnemeyen tek şekildir.

We can't make a bridge with squares

Karelerden köprü yapamayız,

because the train would come, it would start doing a jig.

çünkü tren geldiğinde böyle oynamaya başlar.

Ordinary people know about this

Sıradan insanlar bunu bilirler.

because if you go to a village in India,

Hindistan'ın köylerinde

they might not have gone to engineering college,

-tamam, kimse mühendislik okumamış olabilir-

but no one makes a roof placed like this.

ama bunun gibi bir çatı yapana rastlayamazsınız.

Because if they put tiles on top, it's just going to crash.

Çünkü tepesine kiremit koyduğunuzda yıkılır.

They always make a triangular roof.

Çatıları daima üçgen yaparlar.

Now this is people science.

İşte bu halkın bilimidir.

And if you were to just poke a hole over here

Şurada bir delik açıp

and put a third matchstick,

üçüncü bir kibrit çöpü koyarsanız,

you'll get a T joint.

T şeklinde bir birleşme noktası elde edersiniz.

And if I were to poke all the three legs of this

Ve ben bunun üç ayağını da

in the three vertices of this triangle,

bu üçgenin üç köşesine yerleştirirsem,

I would make a tetrahedron.

bir üçgen piramit elde ederim.

So you make all these 3D shapes.

Sonuç olarak, tüm 3 boyutlu şekilleri yapabilirsiniz.

You make a tetrahedron like this.

Bunun gibi bir üçgen piramit yapabilirsiniz.

And once you make these,

Ve bütün bunları yaptığınızda,

you make a little house.

küçük bir ev yapmış olursunuz.

Put this on top.

Bunu da tepesine koyalım.

You can make a joint of four. You can make a joint of six.

Dört tane birleşme noktası yapabilirsiniz. Altı tane yapabilirsiniz.

You just need a ton.

Çok sayıda yapabilirsiniz.

Now this was -- you make a joint of six,

Nerede kalmıştık -- Altı birleşme noktasıyla

you make an icosahedron.

yirmi yüzlü yapabilirsiniz.

You can play around with it.

Onunla istediğiniz gibi oynayabilirsiniz.

This makes an igloo.

Bakın iglo yaptım...

Now this is in 1978.

Sene 1978'di.

I was a 24-year-old young engineer.

24 yaşında genç bir mühendistim.

And I thought this was so much better than making trucks.

Ve bunun kamyon yapmaktan çok daha iyi olduğunu düşündüm.

(Applause)

(Alkış)

If you, as a matter of fact, put four marbles inside,

İşin aslı, içine dört tane bilya koyarsanız,

you simulate the molecular structure of methane, CH4.

metanın, CH4, moleküler yapısını harekete geçirirsiniz.

Four atoms of hydrogen, the four points of the tetrahedron,

Dört hidrojen atomu, üçgen piramitin dört köşesi,

which means the little carbon atom.

yani küçük karbon atomu.

Well since then,

Neyse, o zamandan beri

I just thought that I've been really privileged

ülkemde 2000'den fazla okula gittiğim için

to go to over 2,000 schools in my country --

gerçekten ayrıcalıklı olduğumu düşünürüm.

village schools, government schools,

Köy okulları, devlet okulları,

municipal schools, Ivy League schools --

sarmaşık ligi okulları --

I've been invited by most of them.

Bunların pek çoğu tarafından davet edildim.

And every time I go to a school,

Ne zaman bir okula gitsem,

I see a gleam in the eyes of the children.

çocukların gözlerinde pırıltı görüyorum.

I see hope. I see happiness in their faces.

Umut görüyorum. Yüzlerinde mutluluk görüyorum.

Children want to make things. Children want to do things.

Çocuklar bir şeyler yaratmak istiyorlar. Bir şeyler yapmak istiyorlar.

Now this, we make lots and lots of pumps.

Buna gelirsek, bir sürü pompa yapabiliriz.

Now this is a little pump

Bu balon şişirebileceğiniz

with which you could inflate a balloon.

küçük bir pompa.

It's a real pump. You could actually pop the balloon.

Gerçek bir pompa. Balonu gerçekten şişirebilirsiniz.

And we have a slogan

Ve bir sloganımız var:

that the best thing a child can do with a toy is to break it.

Bir çocuğun bir oyuncakla yapabileceği en iyi şey onu kırmaktır.

So all you do is --

Tüm yaptığınız --

it's a very kind of provocative statement --

bu çok kışkırtıcı bir cümle--

this old bicycle tube and this old plastic [unclear]

bu eski bisiklet tüpü ve bu eski plastik [anlaşılmıyor]

This filling cap will go very snugly into an old bicycle tube.

Bu doldurma kapağı eski bisiklet tüpünün içine rahatça girer.

And this is how you make a valve.

İşte bu şekilde bir valf yapabilirsiniz.

You put a little sticky tape.

Bir miktar bant yapıştırırsınız.

This is one-way traffic.

Bu tek yönlü trafik.

Well we make lots and lots of pumps.

Bir sürü pompa yapabiliriz.

And this is the other one --

İşte bir tane daha --

that you just take a straw, and you just put a stick inside

Bir çöpü alırsınız, içine bir çubuk koyarsınız

and you make two half-cuts.

iki yarım elde edersiniz.

Now this is what you do,

Yaptığınız şey,

is you bend both these legs into a triangle,

bu iki bacağı da üçgen oluşturacak şekilde bükmek

and you just wrap some tape around.

ve etrafına bant sarmak

And this is the pump.

İşte size pompa.

And now, if you have this pump,

Ve elinizdeki bu pompa,

it's like a great, great sprinkler.

harika bir fıskiye gibi.

It's like a centrifuge.

Santrifüj gibi.

If you spin something, it tends to fly out.

Bir şeyi döndürürseniz eğer, fırlayıp uçma eğilimi gösterir.

(Applause)

(Alkış)

Well in terms of -- if you were in Andhra Pradesh,

Andra Pradesh'de olsaydınız eğer,

you would make this with the palmyra leaf.

palmira yaprağıyla yapabilirdiniz.

Many of our folk toys

Mahalli oyuncaklarımızın çoğu

have great science principles.

temel bilim prensiplerine dayanır.

If you spin-top something, it tends to fly out.

Bir şeyi döndürürseniz, fırlayıp uçma eğilimi gösterir.

If I do it with both hands, you can see this fun Mr. Flying Man.

Bunu iki elimle yaparsam, bu komik Uçan Adamı görebilirsiniz.

Right.

Evet.

This is a toy which is made from paper. It's amazing.

Bu kağıttan yapılmış bir oyuncak. Harika.

There are four pictures.

Üzerinde dört resim var.

You see insects,

Böcekler,

you see frogs, snakes, eagles, butterflies,

kurbağalar, yılanlar, kartallar, kelebekler,

frogs, snakes, eagles.

kurbağalar, yılanlar, kartallar.

Here's a paper which you could [unclear] --

Bu [anlaşılmıyor] kağıt,

designed by a mathematician at Harvard in 1928,

Harvard'lı bir matematikçi tarafından 1928'de tasarlanmış.

Arthur Stone,

Adı Arthur Stone

documented by Martin Gardner in many of his many books.

ve Martin Gardner'ın kitaplarının çoğuna konu olmuş.

But this is great fun for children.

Bu çocuklar için çok eğlenceli.

They all study about the food chain.

Bununla besin zincirini öğreniyorlar.

The insects are eaten by the frogs; the frogs are eaten by the snakes;

Kurbağalar böcekleri yer; yılanlar kurbağaları yer;

the snakes are eaten by the eagles.

kartallar yılanları yer.

And this can be, if you had a whole photocopy paper --

Bunu yapmak için, eğer bir fotokopi kağıdınız varsa,

A4 size paper --

A4 kağıt --

you could be in a municipal school, you could be in a government school --

belediye okulunda ya da devlet okulunda da olsanız --

a paper, a scale and a pencil -- no glue, no scissors.

bir kağıt, bir cetvel ve bir kurşun kalem yeterli, uhuya, makasa gerek yok.

In three minutes, you just fold this up.

Üç dakika içinde katlarsınız.

And what you could use it for is just limited by your imagination.

Onunla ne yapacağınız hayal gücünüze kalmış.

If you take a smaller paper, you make a smaller flexagon.

Daha küçük bir kağıtla, daha küçük bir fleksagon yaparsınız.

With a bigger one, you make a bigger one.

Daha büyüğüyle, daha büyük bir tane.

Now this is a pencil with a few slots over here.

Bu da birkaç çentiği olan bir kurşun kalem.

And you put a little fan here.

Buraya küçük bir pervane koyuyoruz.

And this is a hundred-year-old toy.

Ve bu yüz yıllık bir oyuncaktır.

There have been six major research papers on this.

Üzerine altı önemli araştırma makalesi yazılmıştır.

There's some grooves over here, you can see.

Görüyorsunuz şurada birkaç çentik var.

And if I take a reed -- if I rub this,

Bir kamışı üzerine sürttüğümde

something very amazing happens.

inanılmaz bir şey oluyor.

Six major research papers on this.

Bununla ilgili altı önemli araştırma makalesi var.

As a matter of fact, Feynman, as a child, was very fascinated by this.

İşin aslı, Feynman çocukken bundan çok etkileniyor.

He wrote a paper on this.

Üzerine bir makale yazdı.

And you don't need the three billion-dollar Hadron Collider

Bunu yapmak için üç milyar dolarlık

for doing this. (Laughter) (Applause)

Hadron çarpıştırıcısına ihtiyacınız yok.

This is there for every child,

Her çocuk için bu elinizin altında

and every child can enjoy this.

ve her çocuk bundan keyif alabilir.

If you want to put a colored disk,

bir renk çemberi koyarsanız,

well all these seven colors coalesce.

yedi renk birden kaynaşır.

And this is what Newton talked about 400 years back,

Newton'ın 400 yıl önce bahsettiği buydu;

that white light's made of seven colors,

beyaz ışık yedi renkten meydana gelir,

just by spinning this around.

üstelik sadece bunu döndürerek.

This is a straw.

Bu bir çöp.

What we've done, we've just sealed both the ends with tape,

Yaptığımız şey iki ucunu da bantlamak,

nipped the right corner and the bottom left corner,

sağ ucu ve sol ucu kesmek,

so there's holes in the opposite corners, there's a little hole over here.

böylece zıt uçlarda delikler olur. Burada küçük bir delik var.

This is a kind of a blowing straw.

Bu bir tür üfleme çöpü.

I just put this inside this.

Bunun içine koyuyorum.

There's a hole here, and I shut this.

Burada bir delik var ve bunu kapatıyorum.

And this costs very little money to make --

Ve bunun maliyeti çok az --

great fun for children to do.

çocuklar için yapması çok eğlenceli.

What we do

Şimdi yapacağımız şey,

is make a very simple electric motor.

çok basit bir elektrikli motor.

Now this is the simplest motor on Earth.

Bu, dünya yüzündeki en basit motor.

The most expensive thing is the battery inside this.

En pahalı parçası içindeki pil.

If you have a battery, it costs five cents to make it.

Elinizde pil varsa beş sente çıkar.

This is an old bicycle tube,

Bu, eski bir bisiklet tüpü

which gives you a broad rubber band, two safety pins.

geniş lastik bandı ve iki emniyet pimiyle.

This is a permanent magnet.

Bu bir sabit mıknatıs.

Whenever current flows through the coil, this becomes an electromagnet.

Bobinden akım geçtiğinde elektromıknatıs haline geliyor.

It's the interaction of both these magnets

Motorun dönmesini sağlayan şey

which makes this motor spin.

bu iki mıknatısın etkileşimi.

We made 30,000.

Bundan 30,000 tane yaptık.

Teachers who have been teaching science for donkey years,

Yıllardan beri fen bilgisi dersi veren öğretmenler,

they just muck up the definition and they spit it out.

bunu yapmayı beceremiyorlar ve yazık oluyor.

When teachers make it, children make it.

Öğretmenler yapınca çocuklar da yapıyor.

You can see a gleam in their eye.

Gözlerindeki pırıltıyı görebiliyorsunuz.

They get a thrill

Bilimi kavradıkça

of what science is all about.

çok heyecanlanıyorlar.

And this science is not a rich man's game.

Ve bunun için zengin olmaya gerek yok.

In a democratic country,

Demokratik bir ülkede,

science must reach to our most oppressed,

bilim en ezik,

to the most marginalized children.

kenara itilmiş çocuklara da ulaşmalıdır.

This program started with 16 schools

Bu proje 16 okulla başlayıp

and spread to 1,500 government schools.

1500 devlet okuluna yayıldı.

Over 100,000 children learn science this way.

100,000'den fazla çocuk bu sayede bilim öğreniyor.

And we're just trying to see possibilities.

Bizler sadece önümüzdeki olanakları görmeye çalışıyoruz.

Look, this is the tetrapak --

Bakın, bu tetrapak --

awful materials from the point of view of the environment.

çevre açısından berbat bir materyal.

There are six layers -- three layers of plastic, aluminum --

Altı katmanı var -- üç kat plastik, alüminyum --

which are are sealed together.

birbirine yapışık.

They are fused together, so you can't separate them.

Birbirine kaynaşık, dolayısıyla ayıramazsınız.

Now you can just make a little network like this

Ama böyle bir ağ örgüsü yapar,

and fold them and stick them together

onları katlayabilir, birbirine yapıştırır

and make an icosahedron.

ve bir yirmi yüzlü elde edebilirsiniz.

So something which is trash,

Yani, deniz kuşlarını boğan

which is choking all the seabirds,

bir çöpü son derece eğlenceli

you could just recycle this into a very, very joyous --

bir şeye dönüştürebilirsiniz --

all the platonic solids can be made with things like this.

Bilimdeki tüm platonik katıları bu tür şeylerle yapabilirsiniz.

This is a little straw,

Bu küçük bir çöp parçası

and what you do is you just nip two corners here,

İki köşesinden kırparsanız,

and this becomes like a baby crocodile's mouth.

bir yavru timsahın ağzına benzer.

You put this in your mouth, and you blow.

Ağzınıza alıp üfleyin.

(Honk)

(Korna sesi)

It's children's delight, a teacher's envy, as they say.

Çocuğu eğlendiren, öğretmeni imrendirir derler.

You're not able to see how the sound is produced,

Sesin nasıl oluştuğunu göremezsiniz,

because the thing which is vibrating goes inside my mouth.

çünkü titreşen şey ağzımın içine geliyor.

I'm going to keep this outside, to blow out. I'm going to suck in air.

Dışarıda tutup içime hava çekeceğim.

(Honk)

(Korna sesi)

So no one actually needs to muck up the production of sound

Yani kimse ses üretimini elektrik teli titreşimleriyle uğraşarak

with wire vibrations.

eline yüzüne bulaştırmak zorunda değil.

The other is that you keep blowing at it,

Bir başka şey ise, üflemeye ve

keep making the sound,

ses çıkarmaya devam ederken

and you keep cutting it.

keserseniz

And something very, very nice happens.

çok çok güzel bir şey olur.

(Honk)

(Korna sesi)

(Applause)

(Alkış)

And when you get a very small one --

ve çok küçük bir taneyle yaparsanız --

(Honk)

(Korna sesi)

This is what the kids teach you. You can also do this.

Çocuklar size işte bunları öğretiyor. Siz de yapabilirsiniz.

Well before I go any further,

İlerlemeden önce,

this is something worth sharing.

paylaşmaya değer bulduğum bir şey var.

This is a touching slate meant for blind children.

Bu kör çocuklar için düşünülmüş bir dokunma tahtası.

This is strips of Velcro, this is my drawing slate,

Bunlar Velcro şeritleri, bu benim çizim tahtam,

and this is my drawing pen,

ve aslında bir film kutusu olan

which is basically a film box.

çizim kalemim.

It's basically like a fisherman's line,

Temel olarak bir balıkçının

a fishing line.

oltasına benziyor.

And this is wool over here.

Ve bu da yün.

If I crank the handle, all the wool goes inside.

Kolu çevirdiğim zaman yün içeri giriyor.

And what a blind child can do is to just draw this.

Kör bir çocuk bu şekilde çizim yapabilir.

Wool sticks on Velcro.

Velcro üzerinde yün şeritler.

There are 12 million blind children in our country --

Ülkemizde 12 milyon kör çocuk var --

(Applause)

(Alkış)

who live in a world of darkness.

Karanlık bir dünyada yaşıyorlar.

And this has come as a great boon to them.

Bu onlar için büyük bir lütuf oldu.

There's a factory out there making our children blind,

dışarıda çocuklarımızı kör eden,

not able to provide them with food,

yemeksiz bırakan,

not able to provide them with vitamin A.

A Vitamininden mahrum eden bir fabrika var.

But this has come as a great boon for them.

Fakat bu onlara büyük bir iyilik oldu.

There are no patents. Anyone can make it.

Patenti yok. İsteyen herkes yapabilir.

This is very, very simple.

Çok çok basit.

You can see, this is the generator. It's a crank generator.

Gördüğünüz gibi, bu bir dinamo. Krank dinamosu.

These are two magnets.

İki mıknatısı var.

This is a large pulley made by sandwiching rubber between two old CDs.

Bu, iki eski CD'nin arasına lastik koyarak yapılmış büyük bir disk makara.

Small pulley and two strong magnets.

Küçük makara ve iki güçlü mıknatıs.

And this fiber turns a wire attached to an LED.

Ve bu elyaf bir LED'e tutturulmuş elektrik telini döndürüyor.

If I spin this pulley, the small one's going to spin much faster.

Bu makarayı döndürürsem, küçük olan çok daha hızlı döner.

There will be a spinning magnetic field.

Dönen manyetik bir alan oluşur.

Lines, of course, would be cut, the force will be generated.

Tabii bu hatlar kesilir ve böylece güç üretilir.

And you can see, this LED is going to glow.

Ve gördüğünüz gibi, LED parlar.

So this is a small crank generator.

İşte bu küçük bir krank dinamosu.

Well, this is, again,

Bu da, yine,

it's just a ring, a steel ring with steel nuts.

çelik somunları olan bir çelik halka.

And what you can do

Onunla şunu yapabilirsiniz:

is just, if you give it a twirl,

Hızla döndürürseniz,

well they just keep going on.

ilerlemeye devam ederler.

And imagine a bunch of kids

Şimdi bir grup çocuk hayal edin...

standing in a circle

Ayakta çember oluşturmuşlar

and just waiting for the steel ring to be passed on.

ve çelik halkayla oynamak için sıralarını bekliyorlar.

And they'd be absolutely joyous playing with this.

Bununla oynarken çok eğlendikleri kesin.

Well in the end, what we can also do:

Ve son olarak,

we use a lot of old newspapers

eski gazeteleri kullanarak

to make caps.

şapka yapabiliriz.

This is worthy of Sachin Tendulkar.

Bu tam Sachin Tendulkar'a layık.

It's a great cricket cap. (Laughter) (Applause)

Harika bir kriket şapkası.

When first you see Nehru and Gandhi,

Ama önce Nehru ve Gandhi'ye bakın;

this is the Nehru cap -- just half a newspaper.

bu Nehru şapkası -- sadece bir gazetenin yarısı.

We make lots of toys with newspapers,

Gazeteden pek çok oyuncak yapabiliriz,

and this is one of them.

bu da onlardan biri.

And this is -- you can see --

İşte -- görüyorsunuz --

this is a flapping bird.

kanat çırpan bir kuş.

All of our old newspapers, we cut them into little squares.

Tüm eski gazetelerimizi küçük kareler halinde kesiyoruz.

And if you have one of these birds --

Eğer sizde bu kuşlardan varsa --

children in Japan have been making this bird for many, many years.

Japon çocuklar bu kuştan uzun yıllardır yapıyorlar.

And you can see,

Ve gördüğünüz üzere,

this is a little fantail bird.

bu küçük bir tavus kuyruklu güvercin.

Well in the end, I'll just end with a story.

Sözlerimi bir hikayeyle noktalayacağım.

This is called "The Captain's Hat Story."

Adı "Kaptan'ın Şapka Hikayesi."

The captain was a captain of a sea-going ship.

Bu kaptan bir gemi kaptanıydı.

It goes very slowly.

Gemi çok yavaş gidiyordu.

And there were lots of passengers on the ship,

İçinde çok sayıda yolcu vardı

and they were getting bored, so the captain invited them on the deck.

ve canları sıkılıyordu, kaptan da onları güverteye çağırdı.

"Wear all your colorful clothes and sing and dance,

"En renkli kıyafetlerinizi giyin, şarkı söyleyin ve dans edin.

and I'll provide you with good food and drinks."

Leziz yemek ve içkiler benden."

And the captain would wear a cap everyday

Bu kaptan her gün bir şapka takıyor ve

and join in the regalia.

kıyafet şenliğine katılıyordu.

The first day, it was a huge umbrella cap,

İlk günkü şapka, kaptan şapkasına benzeyen,

like a captain's cap.

büyük bir şemsiye şapkaydı.

That night, when the passengers would be sleeping,

O gece, yolcular uyurken,

he would give it one more fold,

şapkasını bir kez daha katladı

and the second day, he would be wearing a fireman's cap --

ve ikinci gün kafasında bir itfaiyeci şapkasıyla geldi --

with a little shoot just like a designer cap,

tasarım şapkalar gibi, arkasında çıkıntısı vardı;

because it protects the spinal cord.

çünkü bu çıkıntı omuriliği koruyor.

And the second night, he would take the same cap

İkinci gece ise, aynı şapkayı

and give it another fold.

başka türlü katladı.

And the third day, it would be a Shikari cap --

Üçüncü gün, şapka avcı şapkasına dönüştü --

just like an adventurer's cap.

bir maceracının şapkası gibi.

And the third night, he would give it two more folds --

Üçüncü gece, şapkayı iki kez daha katladı --

and this is a very, very famous cap.

ve çok çok ünlü bir şapkaya dönüştürdü;

If you've seen any of our Bollywood films,

bizim Bollywood filmlerimizden hiç izlediyseniz,

this is what the policeman wears,

onlardaki polisler bu şapkadan giyerler,

it's called a zapalu cap.

buna zapalu şapkası deniyor.

It's been catapulted to international glory.

Böylece uluslararası üne sahip olmuş oldu.

And we must not forget that he was the captain of the ship.

Unutmamalıyız ki, o adam gemi kaptanıydı.

So that's a ship.

O zaman işte size bir gemi.

And now the end:

Ve işte hikayenin sonu...

everyone was enjoying the journey very much.

Herkes yolculukta çok eğleniyordu.

They were singing and dancing.

Şarkı söyleyip dans ediyorlardı.

Suddenly there was a storm and huge waves.

Birden bir fırtına çıktı, dev dalgalar geldi.

And all the ship can do is to dance and pitch along with the waves.

Geminin tek yapabildiği dans edip dalgalarla birlikte alçalıp yükselmekti.

A huge wave comes and slaps the front

Dev bir dalga gelip ön tarafına çarptı

and knocks it down.

ve onu alaşağı etti.

And another one comes and slaps the aft and knocks it down.

Bir başkası gelip kıç tarafına çarptı ve alaşağı etti.

And there's a third one over here.

Derken bir üçüncüsü gelir.

This swallows the bridge and knocks it down.

Bu da köprüyü yutup alaşağı eder.

And the ship sinks,

Nihayetinde gemi batar

and the captain has lost everything,

ve kaptan her şeyini kaybeder.

but for a life jacket.

Can yeleği hariç...

Thank you so much.

Çok teşekkürler.

(Applause)

(Alkış)