Innovating to zero! | Bill Gates

Bill Gates'ten enerji üzerine: Sıfıra Doğru Değişmek

4,570,193 views ・ 2010-02-20

TED


Videoyu oynatmak için lütfen aşağıdaki İngilizce altyazılara çift tıklayınız.

Çeviri: Peren Demirel Gözden geçirme: Ayşe Demirel
00:16
I'm going to talk today about energy and climate.
0
16014
3634
Bugun enerji ve iklim hakkında konuşacağım.
00:20
And that might seem a bit surprising,
1
20363
1778
Bu biraz şaşırtıcı olabilir
00:22
because my full-time work at the foundation
2
22165
3149
çünkü benim vakiftaki tam zamanli işim daha cok aşılar ve tohumlar hakkında
00:25
is mostly about vaccines and seeds,
3
25338
2035
00:27
about the things that we need to invent and deliver
4
27397
3568
2 milyar yoksulun daha iyi hayatlar yaşamasini sağlamak için
00:30
to help the poorest two billion live better lives.
5
30989
3507
icat ve teslim etmemiz gereken şeyler hakkında.
00:35
But energy and climate are extremely important to these people;
6
35741
4495
Ama enerji ve iklim bu insanlar icin aşırı derecede önemli
00:40
in fact, more important than to anyone else on the planet.
7
40260
4271
Aslında, bu gezegendeki birçok insan için olduğundan daha önemli
00:45
The climate getting worse means that many years, their crops won't grow:
8
45053
5711
İklimin kötüleşmesi demek ekinlerinin yıllarca büyümeyecek olması demek
00:50
there will be too much rain, not enough rain;
9
50788
3031
Ya çok fazla yağmur ya da yetersiz yağmur olacak.
00:53
things will change in ways their fragile environment simply can't support.
10
53843
5937
Herşey öyle değişik şekillerde değişecek ki onların hassas ortamları
bunu açıkça destekleyemeyecek
00:59
And that leads to starvation, it leads to uncertainty, it leads to unrest.
11
59804
3629
İşte bu açlığa yol açacak. Belirsizliğe ve huzursuzluğa.
01:04
So, the climate changes will be terrible for them.
12
64132
3134
Bundan dolayı iklim değişiklikleri onlar için korkunç olacak.
01:08
Also, the price of energy is very important to them.
13
68093
3143
Enerjinin fiyatı da onlar için çok önemli.
01:11
In fact, if you could pick just one thing
14
71260
2278
Aslında yoksulluğu azaltmak için sadece birşeyin fiyatını düşürecek olsaydınız
01:13
to lower the price of to reduce poverty, by far you would pick energy.
15
73562
4732
kesinlikle enerjiyi seçerdiniz.
01:18
Now, the price of energy has come down over time.
16
78962
2913
Enerjinin fiyatı zamanla aşağı düştü.
01:22
Really advanced civilization is based on advances in energy.
17
82343
6306
Gerçekten, gelişmiş medeniyetler enerjideki gelişmelerden kaynaklanır.
Kömür devrimi endüstri devrimini ateşledi.
01:29
The coal revolution fueled the Industrial Revolution,
18
89038
3571
01:32
and, even in the 1900s, we've seen a very rapid decline
19
92633
4061
Ve hatta 1900'lerde elektriğin fiyatında ani bir düşüş gözlemledik
01:36
in the price of electricity,
20
96718
1518
01:38
and that's why we have refrigerators, air-conditioning;
21
98260
3382
işte bu yüzden buzdolaplarımız, klimalarımız var
01:41
we can make modern materials and do so many things.
22
101666
3312
Modern malzemeler ve birçok şey yapabiliyoruz.
01:45
And so, we're in a wonderful situation with electricity in the rich world.
23
105486
6153
Ve böylece, zengin dünyada elektrikle harika bir durumdayız
01:52
But as we make it cheaper -- and let's say,
24
112544
2879
Ama biz elektriği ucuzlaştırdıkça --hatta diyelim 2 kat ucuzlaştırdık--
01:55
let's go for making it twice as cheap --
25
115447
2709
01:59
we need to meet a new constraint,
26
119616
1620
yeni bir kısıtlama ile karşılaşıyoruz
ve bu kısıtlama tamamen karbondioksit ile ilgili
02:02
and that constraint has to do with CO2.
27
122037
3942
Karbondioksit gezegeni ısıtıyor
02:06
CO2 is warming the planet,
28
126003
3069
Aslında karbondioksitin denklemi gayet açık
02:09
and the equation on CO2 is actually a very straightforward one.
29
129096
5140
02:14
If you sum up the CO2 that gets emitted,
30
134260
3939
Yayılan CO2 yi toplarsanız
02:18
that leads to a temperature increase,
31
138866
2370
bu bir sıcaklık artışına sebep olur
02:21
and that temperature increase leads to some very negative effects:
32
141260
3976
bu sıcaklık artışı da bazı çok olumsuz etkilere sebep oluyor.
02:25
the effects on the weather; perhaps worse, the indirect effects,
33
145260
3913
Hava durumu üzerindeki bu etkiler hatta daha kötüsü dolaylı etkiler
doğal ekosistemlerin adapte olamayacağı kadar hızlı değişimlere sebep oluyor
02:29
in that the natural ecosystems can't adjust to these rapid changes,
34
149197
4693
02:33
and so you get ecosystem collapses.
35
153914
2243
ve böylece ekosistem çöküşleri yaşanıyor.
02:36
Now, the exact amount of how you map from a certain increase of CO2
36
156660
5395
Belirli bir CO2 artışının eşlenebileceği
sıcaklık değerinin kesin miktarı
02:42
to what temperature will be, and where the positive feedbacks are --
37
162079
3290
çok kesin olmamakla beraber
02:45
there's some uncertainty there, but not very much.
38
165393
2720
olumlu geri dönüşlere göre çok fazla değil.
02:48
And there's certainly uncertainty about how bad those effects will be,
39
168526
3300
Bu etkilerin ne kadar kötü olacağı ile ilgili belirsizlik olsa da
02:51
but they will be extremely bad.
40
171850
1736
aşırı derece kötü olacaklar.
02:54
I asked the top scientists on this several times:
41
174461
2302
En üst biliminsanlarına birçok defalar sordum,
02:56
Do we really have to get down to near zero?
42
176787
2524
gerçekten de sıfırın yakınlarına inmemiz gerekiyor mu?
02:59
Can't we just cut it in half or a quarter?
43
179335
3033
Yani yarımda veya çeyrekte bırakamaz mıyız?
03:02
And the answer is, until we get near to zero,
44
182392
3844
Ve cevap şöyle oldu, biz sıfıra yaklaşana kadar
03:06
the temperature will continue to rise.
45
186260
1976
sıcaklık artmaya devam edecek.
03:08
And so that's a big challenge.
46
188718
1770
İşte bu büyük bir sorun.
03:10
It's very different than saying,
47
190512
2226
Bu 3,6 metrelik bir kamyonun 3 metrelik bir köprünün altndan geçmeye çalışıp
03:12
"We're a twelve-foot-high truck trying to get under a ten-foot bridge,
48
192762
3336
hadi biraz da alttan sıkışırız, demekten çok farklı birşey
03:16
and we can just sort of squeeze under."
49
196122
2383
03:18
This is something that has to get to zero.
50
198869
2983
Bu sıfıra inmesi gereken birşey.
03:22
Now, we put out a lot of carbon dioxide every year --
51
202828
3269
Biz her yıl 26 milyar tondan fazla
03:26
over 26 billion tons.
52
206121
2103
karbondioksit yayıyoruz.
03:28
For each American, it's about 20 tons.
53
208842
3164
Bu herbir Amerikalı icin yaklaşık 20 ton
03:32
For people in poor countries, it's less than one ton.
54
212438
2798
Yoksul ülkelerdeki insanlar için, 1 tondan az.
03:35
It's an average of about five tons for everyone on the planet.
55
215260
3660
Gezegendeki herkes icin ortalama 5 ton.
03:39
And somehow, we have to make changes that will bring that down to zero.
56
219402
4833
Ve bir şekilde bunu sıfıra indirecek
bir değişiklik yapmak zorundayız
03:44
It's been constantly going up.
57
224877
2144
Yayılım miktarı sürekli olarak artıştaydı.
Sadece çeşitli ekonomik değişimler sabitledi.
03:47
It's only various economic changes that have even flattened it at all,
58
227045
4605
03:51
so we have to go from rapidly rising to falling,
59
231674
3457
Bu yüzden böyle hızlı artışlardan
düşmeye ta sıfıra kadar düşmeye doğru gitmemiz lazım.
03:55
and falling all the way to zero.
60
235155
2082
03:57
This equation has four factors, a little bit of multiplication.
61
237261
3975
Bu denklemin 4 bileşeni var.
Birazcık çarpım işlemi
04:01
So you've got a thing on the left, CO2, that you want to get to zero,
62
241260
3764
Şimdi burda solda, sıfıra düşürmek istediğiniz CO2 var
hesaplaması, insan sayısına
04:05
and that's going to be based on the number of people,
63
245048
3390
04:08
the services each person is using on average,
64
248462
3390
her bir insanın kullandığı ortalama hizmetlere
04:11
the energy, on average, for each service,
65
251876
2869
her bir servisin ortalama enerji ihtiyacına
04:14
and the CO2 being put out per unit of energy.
66
254769
3832
ve her bir enerji biriminin yaydığı CO2 ye baglı
04:18
So let's look at each one of these,
67
258992
1953
Şimdi herbirine tek tek bakalım
04:20
and see how we can get this down to zero.
68
260969
2870
ve sıfıra ne kadar düşebildiğimizi görelim
04:24
Probably, one of these numbers is going to have to get pretty near to zero.
69
264498
3552
Muhtemelen, bu rakamlardan birinin sıfıra oldukça yaklaşması gerekecek.
04:28
(Laughter)
70
268074
1182
Bu ta lise cebir dersinden kalma.
04:29
That's back from high school algebra.
71
269280
1974
04:31
But let's take a look.
72
271278
1320
ama bir şuraya bakın.
04:32
First, we've got population.
73
272958
1852
Önce nüfus var.
04:35
The world today has 6.8 billion people.
74
275454
2782
Dünyada bugün 6.8 milyar insan var.
04:38
That's headed up to about nine billion.
75
278260
2203
Bunun da 9 milyara doğru yolu var.
04:40
Now, if we do a really great job on new vaccines,
76
280487
4061
Eğer aşılar konusunda çok iyi ilerlersek,
04:44
health care, reproductive health services,
77
284572
2457
ve sağlık bakımı ve üreme ile ilgili sağlık hizmetlerinde...
bunu belki yüzde 10-15 kadar düşürebiliriz
04:47
we could lower that by, perhaps, 10 or 15 percent.
78
287053
3101
04:50
But there, we see an increase of about 1.3.
79
290178
3791
ama burda 1.3 lük bir artış görüyoruz.
04:54
The second factor is the services we use.
80
294685
2593
İkinci bileşenimiz, kullandığımız hizmetler.
04:57
This encompasses everything:
81
297715
1765
Bu servisler herşeyi içine alıyor,
04:59
the food we eat, clothing, TV, heating.
82
299504
4173
yediğimiz yemek, giydiğimiz kıyafetler, izlediğimiz TV, ısıtma
Bunlar çok güzel şeyler
05:04
These are very good things.
83
304037
1637
05:06
Getting rid of poverty means providing these services
84
306189
3707
ve yoksulluğu silmek demek, tüm bu hizmetleri
05:09
to almost everyone on the planet.
85
309920
2005
dünyadaki hemen herkese sağlamak demek.
05:11
And it's a great thing for this number to go up.
86
311949
3287
Tabi bu bileşenin artması için de harika bir ortam.
05:15
In the rich world, perhaps the top one billion,
87
315260
2239
Zengin dünyadaki en yukarı seviyedeki 1 milyar insan
05:17
we probably could cut back and use less,
88
317523
2385
belki kısıtlama yapabilir ve daha az kullanilir
05:19
but every year, this number, on average, is going to go up,
89
319932
4116
buna rağmen her geçen sene bu sayının ortalaması artacak.
Böylece bir insan başına kullanılan hizmetler
05:24
and so, overall, that will more than double
90
324072
3164
05:27
the services delivered per person.
91
327260
2439
toplamda 2 katına çıkacak.
05:30
Here we have a very basic service:
92
330398
2103
Burda çok temel bir hizmet var.
05:32
Do you have lighting in your house to be able to read your homework?
93
332525
3412
Evde ödevinizi okuyabilmek için ışığınız var mı?
05:35
And, in fact, these kids don't,
94
335961
1519
Bu çocukların gerçekten yok. O yüzden dışarı çıkıp
05:37
so they're going out and reading their schoolwork
95
337504
2318
okul ödevlerini sokak lambalarının altında okuyorlar.
05:39
under the street lamps.
96
339846
1394
05:42
Now, efficiency, "E," the energy for each service --
97
342538
3698
Verimlilik, E, herbir hizmet için harcanan enerji
05:46
here, finally we have some good news.
98
346260
1977
işte sonunda iyi haberlere geldik.
05:48
We have something that's not going up.
99
348261
1862
Artmayan bir bileşenimiz var.
05:50
Through various inventions and new ways of doing lighting,
100
350147
3089
Çeşitli icatlar, ve yeni aydınlanma yöntemleri ile,
05:53
through different types of cars, different ways of building buildings --
101
353260
5431
değişil türde arabalar ve değişik bina inşaat yöntemleri ile
05:58
there are a lot of services
102
358715
1635
hizmetin enerjisini esaslı bir şekilde
06:00
where you can bring the energy for that service down
103
360374
3340
düşürebildiğiniz birçok hizmet var.
06:03
quite substantially.
104
363738
1498
06:05
Some individual services even bring it down by 90 percent.
105
365260
3495
hatta bazı bireysel hizmetler yüzde 90 düşürüyor.
06:08
There are other services, like how we make fertilizer,
106
368779
3346
Tabi bir de gübreleme şeklimiz
hava taşımacılığı gibi gelişme alanı
06:12
or how we do air transport,
107
372149
1642
06:13
where the rooms for improvement are far, far less.
108
373815
2917
çok çok dar olan hizmetler var.
06:17
And so overall, if we're optimistic, we may get a reduction
109
377156
4298
Genel açıdan, eğer iyimser olursak,
3 belki de 6 kat düşürmeye sahip olabiliriz.
06:21
of a factor of three to even, perhaps, a factor of six.
110
381478
4869
06:26
But for these first three factors now,
111
386868
2368
Ama şimdi bu ilk 3 bileşen için
06:29
we've gone from 26 billion to, at best, maybe 13 billion tons,
112
389260
5060
26 milyardan en iyi ihtimalle 13 milyar tona indik
06:34
and that just won't cut it.
113
394344
1461
ve bu yeterli değil.
06:36
So let's look at this fourth factor -- this is going to be a key one --
114
396259
3798
O zaman şu dördüncü bileşene bir bakalım.
bu kilit bir rol oynayacak.
06:40
and this is the amount of CO2 put out per each unit of energy.
115
400081
5889
işte bu her bir enerji briminden yayılan CO2 miktarı
06:46
So the question is: Can you actually get that to zero?
116
406434
3525
O zaman soru: şu gerçekten de sıfıra inebilir misiniz?
06:49
If you burn coal, no.
117
409983
2906
Eğer kömür yakarsanız, hayır.
06:52
If you burn natural gas, no.
118
412913
1475
Eğer doğal gaz yakarsanız, hayır.
06:54
Almost every way we make electricity today,
119
414412
3103
Bugün elektriği üretme şekillerinden neredeyse hepsi
06:57
except for the emerging renewables and nuclear, puts out CO2.
120
417539
5552
gelişmekte olan yenilenebilir eneri ve nükleer dışında, CO2 yayıyor
07:03
And so, what we're going to have to do at a global scale,
121
423551
3253
İşte bu yüzden global ölçekte yapmamız gereken
07:06
is create a new system.
122
426828
1855
yeni bir sistem oluşturmak.
07:09
So we need energy miracles.
123
429133
1865
Bizim enerji mucizelerine ihtiyacımız var.
07:11
Now, when I use the term "miracle," I don't mean something that's impossible.
124
431786
4293
Mucize kelimesini kullanmam demek, bunun imkansız olduğu anlamına gelmiyor.
Mikroişlemci bir mucize. Kişisel bilgisayar bir mucize.
07:16
The microprocessor is a miracle.
125
436103
2420
07:18
The personal computer is a miracle.
126
438547
1985
07:20
The Internet and its services are a miracle.
127
440556
2467
İnternet ve sağladığı hizmetler hep mucize.
07:23
So the people here have participated in the creation of many miracles.
128
443047
4615
İnsanlar birçok mucizenin yaratılmasına katkıda bulundu.
07:28
Usually, we don't have a deadline
129
448117
1977
Bir mucizeyi belirli bir tarihte yapmanız gerektiğinde
07:30
where you have to get the miracle by a certain date.
130
450118
2478
genelde bir son teslim tarihi yoktur.
07:32
Usually, you just kind of stand by, and some come along, some don't.
131
452620
3981
Genelde sadece beklemede kalırsınız ve bazı mucizeler gelir bazıları gelmez.
07:36
This is a case where we actually have to drive at full speed
132
456625
4099
Bu ise öyle bir durum ki tam gaz ilerlemiz gerekli
07:40
and get a miracle in a pretty tight timeline.
133
460748
3991
ve mucizeyi çok sıkışık bir zaman diliminde yapmalıyız.
07:45
Now, I thought, "How could I really capture this?
134
465749
2945
Şimdi düşündüm de bunu nasıl ifade etmeliyim?
07:48
Is there some kind of natural illustration,
135
468718
2223
İnsanların hayal gücünü buraya çekmek için
07:50
some demonstration that would grab people's imagination here?"
136
470965
3870
bir tür illüstrasyon bir tür gösteri var mıdır?
07:55
I thought back to a year ago when I brought mosquitoes,
137
475502
3734
Bir yıl öncesinde yanımda sivrisinekler getirmiştim
07:59
and somehow people enjoyed that.
138
479260
2630
ve bu bir şekilde insanların hoşuna gitmişti.
08:01
(Laughter)
139
481914
1607
...gülüşler...
08:03
It really got them involved in the idea of, you know,
140
483545
4046
İnsanları, sivrisineklerle yaşayan insanların varlığı
fikrine bu şekilde getirmiştim.
08:07
there are people who live with mosquitoes.
141
487615
2052
08:09
With energy, all I could come up with is this.
142
489691
3614
Enerji ile ilgili tüm bulabildiğim ise bu
08:14
I decided that releasing fireflies
143
494101
3134
Ben de ateşböceklerini salmanın
08:17
would be my contribution to the environment here this year.
144
497259
3633
benim burdaki çevreye bu seneki katkımın olmasına karar verdim.
08:21
So here we have some natural fireflies.
145
501376
2860
İşte burda gayet doğal ateşböceklerimiz var.
08:24
I'm told they don't bite; in fact, they might not even leave that jar.
146
504260
3609
Bana ısırmadıkları ve büyük ihtimalle kavanozu bile terketmeyecekleri söylendi.
08:27
(Laughter)
147
507893
1572
...gülüşler...
Bunun gibi birçok hileli çözüm var işte,
08:31
Now, there's all sorts of gimmicky solutions like that one,
148
511093
4138
08:35
but they don't really add up to much.
149
515255
1901
ama malesef çok birşey etmiyorlar.
08:37
We need solutions, either one or several,
150
517180
4023
Bizim inanılmaz bir ölçekte
08:41
that have unbelievable scale and unbelievable reliability.
151
521227
5511
ve inanılmaz bir güvenilirlikte
bir veya birden fazla çözüme ihtiyacımız var.
08:47
And although there's many directions that people are seeking,
152
527268
3468
Ve her ne kadar insanların araştırdığı bir çok yol olsa da
08:50
I really only see five that can achieve the big numbers.
153
530760
3621
ben sadece 5 tanesinin büyük rakamlara ulaşabileceğini görüyorum.
08:54
I've left out tide, geothermal, fusion, biofuels.
154
534861
4287
Dalga, jeotermal füzyon ve biyoyakıtları katmadım.
08:59
Those may make some contribution,
155
539172
1977
Bunların da bazı katkıları olabilir.
09:01
and if they can do better than I expect, so much the better.
156
541173
2849
Eğer beklediğimden daha iyilerse, daha bile çok olabilir.
Ama burdaki asıl kilit nokta
09:04
But my key point here is that we're going to have to work on
157
544046
3922
bu 5 tanenin herbirinin üstünde çalışmamız,
09:07
each of these five,
158
547992
1726
09:09
and we can't give up any of them because they look daunting,
159
549742
3797
ve göz korkutucu görünüyor diye vazgeçmemiz gerektiğidir.
09:13
because they all have significant challenges.
160
553563
2861
Çünkü herbirinin kendine has zorlukları var.
09:17
Let's look first at burning fossil fuels,
161
557061
2620
Hadi önce kömür veya doğalgaz gibi
09:19
either burning coal or burning natural gas.
162
559705
2841
fosil yakıtları nasıl yanıyor ona bakalım.
09:23
What you need to do there seems like it might be simple, but it's not.
163
563021
4086
Burda yapmanız gereken, kolay gibi, görünüyor ama değil,
tüm CO2' yi alıp
09:27
And that's to take all the CO2,
164
567131
2433
09:29
after you've burned it, going out the flue,
165
569588
2648
09:32
pressurize it, create a liquid, put it somewhere,
166
572260
3145
basınç altında bir sıvı oluşturmak ve bunu bir yerlere koymak
09:35
and hope it stays there.
167
575429
1430
ve orda kalmasını umut etmek.
09:37
Now, we have some pilot things
168
577452
1622
Denemelerle bu yöntemde %60-80 civarında başarı elde edildi
09:39
that do this at the 60 to 80 percent level.
169
579098
2339
09:41
But getting up to that full percentage -- that will be very tricky.
170
581461
4399
Ama %100 e ulaşmak pek kolay değil
09:45
And agreeing on where these CO2 quantities should be put will be hard,
171
585884
5572
hele bir de tüm CO2'yi nereye koyacağınızı düşünürseniz
09:51
but the toughest one here is this long-term issue:
172
591480
2662
yine de burdaki en büyük sorun bunu uzun dönemli yapabilmek.
09:54
Who's going to be sure?
173
594166
1540
Kim emin olacak peki?
09:55
Who's going to guarantee
174
595730
1598
Nükleer veya başka tür bir atıktan kelimenin tam anlamıyla milyarlarca katı
09:57
something that is literally billions of times larger
175
597352
3069
10:00
than any type of waste you think of in terms of nuclear or other things?
176
600445
4146
büyüklüğünde birşeyin kim garantisini verebilir?
10:04
This is a lot of volume.
177
604615
2480
Bu çok büyük bir miktar
10:07
So that's a tough one.
178
607694
1206
O yüzden de çok zorlu
10:09
Next would be nuclear.
179
609527
1335
Bir sonraki nükleer olacak.
10:11
It also has three big problems:
180
611260
2976
Ama bunun da üç büyük problemi var.
10:14
cost, particularly in highly regulated countries, is high;
181
614260
3976
Maliyet, özellikle yasamann çok olduğu ülkelerde yüksek olacak.
10:18
the issue of safety, really feeling good about nothing could go wrong,
182
618260
4654
Emniyet sorunu, her ne kadar insan operatörleriniz olsa da,
10:22
that, even though you have these human operators,
183
622938
3004
hiçbirşeyin kötü gitmeyeği ve
10:25
the fuel doesn't get used for weapons.
184
625966
2349
yakıtın silahlar için kullanılmayacağı konusunda emin olmak.
10:28
And then what do you do with the waste?
185
628716
1955
Peki sonra atıkla ne yapacaksınız?
10:30
Although it's not very large, there are a lot of concerns about that.
186
630695
3404
Atık büyük olmasa da, endişeler çok fazla.
İnsanların bu konuda yi hissetmeye ihtiyacı var.
10:34
People need to feel good about it.
187
634123
1665
10:35
So three very tough problems that might be solvable,
188
635812
4424
Üzerinde çalışılması gereken çünkü çözülebilecek olan
10:40
and so, should be worked on.
189
640260
1583
üç çok zor problem var.
10:42
The last three of the five, I've grouped together.
190
642449
2691
BU beşlinin son üçünü bir arada grupladım.
10:45
These are what people often refer to as the renewable sources.
191
645164
3415
Bunlar insanların daha çok yenilenebilir kaynaklar baktıkları.
10:49
And they actually -- although it's great they don't require fuel --
192
649101
4023
Yakıt gerektirmemeleri harika olsa da
10:53
they have some disadvantages.
193
653148
1976
bazı dezavantajları var.
10:55
One is that the density of energy gathered in these technologies
194
655577
5842
Mesela, bu teknolojilerle elde edilen enerjinin yoğunluğu
11:01
is dramatically less than a power plant.
195
661443
2063
bir enerji santralininkinden aşırı derecede daha az.
11:03
This is energy farming,
196
663530
1682
Bu enerji tarımı demek, yani normal bir enerji santralinin gerektirdiğinden
11:05
so you're talking about many square miles, thousands of times more area
197
665236
4121
binlerce kat fazla metrekarelik alan demek.
11:09
than you think of as a normal energy plant.
198
669381
2504
11:12
Also, these are intermittent sources.
199
672758
2588
Ayrıca bunlar kesintili kaynaklar.
11:15
The sun doesn't shine all day, it doesn't shine every day,
200
675370
3415
Güneş tüm gün boyunca parlamıyor, hatta hergün parlamıyor.
11:18
and likewise, the wind doesn't blow all the time.
201
678809
2427
Bunun gibi rüzgar da sürekli esmiyor.
11:21
And so, if you depend on these sources,
202
681260
2389
Dolayısıyla bu kaynaklara bağımlıysanız,
11:23
you have to have some way of getting the energy
203
683673
2350
mevcut olmadıkları periyodlarda da enerji elde etmenin
11:26
during those time periods that it's not available.
204
686047
2975
bir yolunu bulmanız gerekir.
11:29
So we've got big cost challenges here.
205
689418
2625
Buda maliyetler ilgili zorluklar var.
11:32
We have transmission challenges;
206
692498
1898
İletim zorluklarımız var.
11:34
for example, say this energy source is outside your country,
207
694420
3564
Mesela diyelim kii enerji kaynağı ülkenizin dışında,
sadece teknolojiye ihtiyacınız yok
11:38
you not only need the technology,
208
698008
2093
bir de üstüne enerjinin başka biryerden gelme riskiyle uğraşmanız gerekir
11:40
but you have to deal with the risk of the energy coming from elsewhere.
209
700125
4373
11:44
And, finally, this storage problem.
210
704522
1909
Ve son olarak depolama problemi.
Bunu boyutlandırabilmek için gidip
11:47
To dimensionalize this,
211
707060
1501
11:48
I went through and looked at all the types of batteries made --
212
708585
3553
şimdiye kadar yapılagelmiş tüm pilleri inceledim.
11:52
for cars, for computers, for phones, for flashlights, for everything --
213
712162
4512
arabalar, bilgisayalar telefonlar, fenerler herşey için yapılmış pilleri.
11:56
and compared that to the amount of electrical energy the world uses.
214
716698
4494
ve bunları dünyanın kullandığı toplam elektrik enerjisi ile karşılaştırdım
12:01
What I found is that all the batteries we make now
215
721644
3593
ve şu anda yaptığımız tüm pillerin
12:05
could store less than 10 minutes of all the energy.
216
725261
3227
bu elektrik enerjisinin 10 dakikadan daha az bir kısmını depolayabildiğini gördüm.
12:09
And so, in fact, we need a big breakthrough here,
217
729260
3368
Burda büyük bir buluşa ihtiyacımız var.
12:12
something that's going to be a factor of 100 better
218
732652
3868
şu andaki yaklaşımlarımızdan
12:16
than the approaches we have now.
219
736544
1833
100 kat daha iyi bir yaklaşıma.
12:18
It's not impossible, but it's not a very easy thing.
220
738401
3765
Bu imkansız değil ama çok kolay birşey de değil.
12:22
Now, this shows up when you try to get the intermittent source
221
742594
3642
Kullandığınızın %20-30 üzerinde olmasını istediğiniz zaman
12:26
to be above, say, 20 to 30 percent of what you're using.
222
746260
4152
kesintili kaynaktan böyle birşey ortaya çıkar.
12:30
If you're counting on it for 100 percent,
223
750436
2594
Eğer %100 bağımlıysanız bu kesintili enerji kaynağına,
o zaman mucizevi bir pile ihtiyacınız var.
12:33
you need an incredible miracle battery.
224
753054
3659
12:38
Now, how are we going to go forward on this -- what's the right approach?
225
758260
3617
Şimdi bununla nasıi ilerleyeceğiz: doğru yaklaşım nedir?
12:41
Is it a Manhattan Project? What's the thing that can get us there?
226
761901
3579
Bu bir Manhattan projesi mi? Bizi ileriye taşıyacak olan nedir?
12:45
Well, we need lots of companies working on this -- hundreds.
227
765504
4811
Bu konuda çalışacak yüzlerde şirkete ihtiyacımız var.
12:50
In each of these five paths, we need at least a hundred people.
228
770339
3579
Bu 5 yöntemin her birinde yüzlerce insana ihtiyacımız var.
12:53
A lot of them, you'll look at and say, "They're crazy."
229
773942
2710
Bir çoğu bakıp bunlar çılgın diyeceğiniz insanlar. Bu iyi.
12:56
That's good.
230
776676
1181
12:57
And, I think, here in the TED group,
231
777881
2930
Ve düşünüyoum da, burda TED grubunda
13:00
we have many people who are already pursuing this.
232
780835
3211
bunun peşini halihazırda kovalayan birsürü insanımız var.
13:04
Bill Gross has several companies, including one called eSolar
233
784816
3420
Bill Gross'un birçok şirketi vari bunlardan eSolar mesela
13:08
that has some great solar thermal technologies.
234
788260
2782
solar termal teknolojilere sahip.
Vinod Khosla, harika işler yapan
13:11
Vinod Khosla is investing in dozens of companies
235
791066
3450
13:14
that are doing great things and have interesting possibilities,
236
794540
3927
ve ilginç olasılıkları olan şirketlere yatırım yapıyor
13:18
and I'm trying to help back that.
237
798491
2149
ve ben de buna destek olacağım.
13:20
Nathan Myhrvold and I actually are backing a company
238
800664
3572
Nathan Myhrvold ve ben, belki şaşırtıcı olacak ama
13:24
that, perhaps surprisingly, is actually taking the nuclear approach.
239
804260
3772
nükleer yaklaşımı seçen bir şirketi destekliyoruz.
13:28
There are some innovations in nuclear: modular, liquid.
240
808056
3938
Nükleer, modüler ve sıvıda bazı inovasyonlar var.
13:32
Innovation really stopped in this industry quite some ago,
241
812658
3773
Halbuki uzun bir süre önce bu endüstride inovasyonlar durmuştu
13:36
so the idea that there's some good ideas laying around
242
816455
3095
bu yüzden etrafta bazı güzel fikirlerin olması çok da şaşırtıcı değil.
13:39
is not all that surprising.
243
819574
1725
13:41
The idea of TerraPower is that, instead of burning a part of uranium --
244
821789
5790
Mesela Terrapower da fikir şuydu:
13:47
the one percent, which is the U235 --
245
827603
3119
uranyumun %1lik kısmı olan U235'i değil de
13:50
we decided, "Let's burn the 99 percent, the U238."
246
830746
3716
%99 luk kısmı olan U238'i yakmaya karar verdik.
13:54
It is kind of a crazy idea.
247
834998
2353
Bu aslında çılgın bir fikir.
13:57
In fact, people had talked about it for a long time,
248
837375
3143
Hatta insanlar bu konu hakkında uzunca bir süre konuştular,
14:00
but they could never simulate properly whether it would work or not,
249
840542
4161
ama çalışıp çalışmayacağını görmek için düzgün bir simülasyon yapamadılar.
14:04
and so it's through the advent of modern supercomputers
250
844727
2865
ama şimdi gelişmiş süperbilgisayarların sayesinde
14:07
that now you can simulate and see that, yes,
251
847616
2131
bu simülasyonu yapabildik ve gördük ki; evet
14:09
with the right materials approach, this looks like it would work.
252
849771
5208
doğru materyal yaklaşımı ile çalışacak gibi görünüyor.
14:15
And because you're burning that 99 percent,
253
855453
2783
%99 luk kısmını yaktığınız için de
14:18
you have greatly improved cost profile.
254
858260
4383
maliyetler konusunda büyük bir gelişme oldu.
14:22
You actually burn up the waste, and you can actually use as fuel
255
862667
4210
Aslında atıkları bu yöntemle yakabilirsiniz. Bugünkü reaktörlerin tüm atıklarını
14:26
all the leftover waste from today's reactors.
256
866901
3025
siz yakıt olarak yakabileceksiniz.
14:29
So instead of worrying about them, you just take that, it's a great thing.
257
869950
3791
Bu yüzden bu konuda endişelenmek yerine sırf buna bakın. Bu harika.
14:34
It breeds this uranium as it goes along, so it's kind of like a candle.
258
874088
4495
Dümdüz giderken uranyumu soluyor. Sanki bir mum gibi.
14:38
You see it's a log there, often referred to as a traveling wave reactor.
259
878607
3732
Burada dolaşan dalga reaktörü olarak anılan bir kütük görebilirsniz.
14:42
In terms of fuel, this really solves the problem.
260
882760
3919
Yakıt açısından bakıldığında, sorun çözülüyor.
14:46
I've got a picture here of a place in Kentucky.
261
886703
2901
Burda Kentucky'de bir yerin resmi var.
14:49
This is the leftover, the 99 percent,
262
889628
2200
İşte bu %99 luk artık
14:51
where they've taken out the part they burn now,
263
891852
2230
şimdi yaktıkları kısmı almışlar
böylece seyreltilmiş uranyum kalmış.
14:54
so it's called depleted uranium.
264
894106
1570
14:55
That would power the US for hundreds of years.
265
895700
2847
Bununla Birleşik Devletlere yüzlerce yıl enerji verilebilirdi.
14:58
And simply by filtering seawater in an inexpensive process,
266
898571
3535
Ve sadece deniz suyunu ucuz bir süreçle süzerek
bu gezegenin yaşamının kalanına yetecek kadar yakıta sahip olabilirsiniz.
15:02
you'd have enough fuel for the entire lifetime of the rest of the planet.
267
902130
3809
15:06
So, you know, it's got lots of challenges ahead,
268
906314
4061
Biliyorsunuz ki bunun önünde birçok engel var
15:10
but it is an example of the many hundreds and hundreds of ideas
269
910399
5395
ama bu ilerletmemiz gereken yüzlerce hatta binlerce
15:15
that we need to move forward.
270
915818
1859
fikirden sadece biri.
15:18
So let's think: How should we measure ourselves?
271
918667
2698
Öyleyse düşünelim kendimizi nasıl ölçmeliyiz?
15:21
What should our report card look like?
272
921389
2847
Karnelerimiz neye benzemeli?
15:24
Well, let's go out to where we really need to get,
273
924616
2524
Gerçekten olmamız gereken noktaya bir gelelim
15:27
and then look at the intermediate.
274
927164
2143
ve sonra ara ürüne bakalım.
15:29
For 2050, you've heard many people talk about this 80 percent reduction.
275
929331
5022
2050 yılı için birçok insanın bu %80 lik azaltım hakkında konuştuğunu duymuşsunuzdur.
Bu noktaya ulaşıyor olmamız gerçekten çok önemli.
15:35
That really is very important, that we get there.
276
935102
3052
15:38
And that 20 percent will be used up by things going on in poor countries --
277
938178
4421
Kalan %20 fakir ülkelerde kullanılıyor olacak.
15:42
still some agriculture; hopefully, we will have cleaned up forestry, cement.
278
942623
5394
hala tarım olayı.
Umarım toparlanmış bir ormanlığa ve çimentoya sahip oluruz.
15:48
So, to get to that 80 percent,
279
948041
2989
%80'e ulaşabilmek için
15:51
the developed countries, including countries like China,
280
951054
4505
Çin gibi ülkelerin de dahil olduğu gelişmiş ülkelerin
15:55
will have had to switch their electricity generation altogether.
281
955583
4399
hep beraber elektrik üretimlerini değiştirmeleri gerekmektedir.
16:00
The other grade is: Are we deploying this zero-emission technology,
282
960385
5851
Bir diğer aşama, biz bu sıfır*yayılım teknolojisini uygulamaya geçiriyor muyuz?
16:06
have we deployed it in all the developed countries
283
966260
2397
bütün gelişmiş ülkelerde uygulamaya geçirdik mi?
16:08
and are in the process of getting it elsewhere?
284
968681
2787
ve diğer heryerde de bu teknolojiye ulaşabilecek durumda mıyız?
16:11
That's super important.
285
971492
1744
Bu aşırı önemli işte.
16:13
That's a key element of making that report card.
286
973260
3339
O karneyi oluşturmanın anahtar elamanı bu.
16:17
Backing up from there, what should the 2020 report card look like?
287
977260
4305
Pekala, 2020 yılının karnesi neye benzemeli?
16:22
Well, again, it should have the two elements.
288
982015
2318
Yine 2 elemanı olmalı.
16:24
We should go through these efficiency measures to start getting reductions:
289
984357
4139
Düşüşlere ulaşabilmek için verimlilik tedbirlerini gözden geçirmeliyiz.
16:28
The less we emit, the less that sum will be of CO2,
290
988520
3264
Ne kadar az yayılım yaparsak, CO2'nin toplamı da o kadar az olur,
16:31
and therefore, the less the temperature.
291
991808
2072
dolayısıyla da sıcaklık daha az olur.
16:33
But in some ways, the grade we get there,
292
993904
2929
Ama bazen bu aşamaya gelirken
16:36
doing things that don't get us all the way to the big reductions,
293
996857
4244
çok büyük düşüşleri sağlamayan şeyler yapmak da
diğerleriyle ya eşit önemdedir ya da birazcık daha önemsizdir
16:41
is only equally, or maybe even slightly less, important than the other,
294
1001125
3844
16:44
which is the piece of innovation on these breakthroughs.
295
1004993
3756
ki bu da tüm bu atılımlarda ki inovasyonların bir parçası.
16:48
These breakthroughs, we need to move those at full speed,
296
1008773
3238
Bu atılımlarda tam gaz ilermemiz lazım
ve şirketler, pilot projeler ve yasal düzenlemeler
16:52
and we can measure that in terms of companies,
297
1012035
2425
16:54
pilot projects, regulatory things that have been changed.
298
1014484
2894
açısından da ölçebiliyor olmamız lazım.
16:57
There's a lot of great books that have been written about this.
299
1017858
2974
Bu konuda yazılmış bir çok harika kitap var.
17:00
The Al Gore book, "Our Choice,"
300
1020856
2380
Mesela Al Gore'un kitabı "Bizim Seçimimiz"
17:03
and the David MacKay book, "Sustainable Energy Without the Hot Air."
301
1023260
3580
ve David McKay'in kitabı "Sıcak hava olmadan sürdürülebilen enerji"
17:06
They really go through it and create a framework
302
1026864
3176
Bu kitaplar konuyu iyice inceliyor ve bir taslak oluşturuyor
ve bu çok geniş bir çerçevede tartışılabilir
17:10
that this can be discussed broadly,
303
1030064
1833
17:11
because we need broad backing for this.
304
1031921
1957
çünkü bu konuda sağlam bir temele ihtiyacımız var.
17:14
There's a lot that has to come together.
305
1034246
2227
Biraraya gelmesi gereken çok şey var.
17:16
So this is a wish.
306
1036497
1482
Dolayısıyla bu bir dilek.
17:18
It's a very concrete wish that we invent this technology.
307
1038003
4177
Bu teknolojiyi icat etmemiz, çok somut bir dilek.
17:22
If you gave me only one wish for the next 50 years --
308
1042632
3089
Eğer önümüzdeki 50 yıl için bana sadece bir dilek hakkı tanısaydınız
17:25
I could pick who's president,
309
1045745
1977
Kimin başkan olacağını seçebilirdim
17:27
I could pick a vaccine, which is something I love,
310
1047746
2762
Bir aşıyı dileyebilirdim, ki buna bayılırdım
17:30
or I could pick that this thing
311
1050532
2057
veya sadece şunu dileyebilirdim
17:32
that's half the cost with no CO2 gets invented --
312
1052613
3461
"CO2'siz ve yarı maliyetine" teknolojisi icat edilsin€
17:36
this is the wish I would pick.
313
1056098
1907
işte bu dileği seçerdim.
17:38
This is the one with the greatest impact.
314
1058029
2085
En büyük etkisi olan bu dilek.
17:40
If we don't get this wish,
315
1060138
1645
Eğer bu dilek gerçekleşmezse
17:41
the division between the people who think short term and long term
316
1061807
3438
Kısa dönem ve uzun dönem düşünen insanlar arasındaki ayrım korkunç olacak
17:45
will be terrible,
317
1065269
1158
17:46
between the US and China, between poor countries and rich,
318
1066451
2944
A.B.D. ve Çin arasında, fakir ülkeler ve zengin ülkeler arasında
17:49
and most of all,
319
1069419
1194
ve bahsettiğim o 2 milyar insanın çoğunun hayatı daha kötü olacak.
17:50
the lives of those two billion will be far worse.
320
1070637
3064
17:54
So what do we have to do?
321
1074418
1818
O zaman ne yapmamız gerekiyor?
17:56
What am I appealing to you to step forward and drive?
322
1076260
4824
Size bir adım atıp ilerlemeniz için seslendiğim şey nedir?
18:01
We need to go for more research funding.
323
1081449
2581
Araştırmalar için daha çok fon yaratmamız gerekiyor.
18:04
When countries get together in places like Copenhagen,
324
1084450
2625
Kopenhag gibi yerlerde ülkeler biraraya geldikleri zaman
sadece CO2'yi tartışmamalılar.
18:07
they shouldn't just discuss the CO2.
325
1087099
2419
18:09
They should discuss this innovation agenda.
326
1089542
2367
İnovasyon gündemini tartışmalılar
18:11
You'd be stunned at the ridiculously low levels of spending
327
1091933
4303
İnovasyon yaklaşımlarına harcanan saçmasapan düşük bütçeyi
18:16
on these innovative approaches.
328
1096260
1715
duysanız dehşete düşerdiniz.
18:18
We do need the market incentives -- CO2 tax, cap and trade --
329
1098443
3793
Piyasada teşvike ihtiyacımız var. CO2 vergisi, tavan ve ticaret
18:22
something that gets that price signal out there.
330
1102260
2524
fiyatla ilgili sinyali verecek birşeye ihtiyacımız var
18:25
We need to get the message out.
331
1105141
1598
Mesajı dışarıya çıkarmamız lazım.
18:26
We need to have this dialogue be a more rational,
332
1106763
2404
Bu diyaloğu daha anlaşır daha rasyonel kılmamız lazım,
18:29
more understandable dialogue,
333
1109191
1590
18:30
including the steps that the government takes.
334
1110805
2531
devletin de attığı adımları hesaba katarak.
18:33
This is an important wish, but it is one I think we can achieve.
335
1113360
3650
Bu önemli bir dilek, ama elde edebileceğimizi düşündüğüm bir dilek.
18:37
Thank you.
336
1117676
1153
Teşekkür ederim.
18:38
(Applause)
337
1118853
7000
...alkışlar...
18:48
(Applause ends)
338
1128235
2001
18:50
Thank you.
339
1130260
1216
Teşekkürler
18:52
Chris Anderson: Thank you. Thank you.
340
1132563
1845
Teşekkürler. Teşekkürler
18:54
(Applause)
341
1134432
5061
...alkışlar...
18:59
CA: Thank you.
342
1139517
1498
Teşekkürler. Şimdi terrapowerdan biraz daha anlar hale geldim.
19:01
So to understand more about TerraPower.
343
1141039
4062
19:05
I mean, first of all, can you give a sense of what scale of investment this is?
344
1145659
3994
Demek istiyorum ki, bu ne ölçüde bir yatırım olucak, bir fikir verebilir misiniz?
19:10
Bill Gates: To actually do the software, buy the supercomputer,
345
1150158
4334
Süper bilgisayarlar ile yazılımı gerçek anlamda yapabilmek için
19:14
hire all the great scientists, which we've done,
346
1154516
2329
en iyi biliminsanlarını tutmak lazım, ki biz bunu yaptık
19:16
that's only tens of millions.
347
1156869
2257
bu sadece onlarca milyon
19:19
And even once we test our materials out in a Russian reactor
348
1159150
3948
hatta bir keresinde malzemelerimizi doğru çalıştıklarından emin olmak için
bir Rus reaktörünün üzerinde test yaptık,
19:23
to make sure our materials work properly,
349
1163122
3175
19:26
then you'll only be up in the hundreds of millions.
350
1166321
2517
bununla işte yüzlerce milyona çıkmış olursunuz.
19:28
The tough thing is building the pilot reactor --
351
1168862
2358
Zorlu olan bir reaktörü inşa etmek
19:31
finding the several billion, finding the regulator, the location
352
1171244
4804
milyarları bulmak, regülatörü bulmak, yeri bulmak
19:36
that will actually build the first one of these.
353
1176072
2259
ancak bunlar olursa ilk reaktörü inşa edebiliriz.
19:38
Once you get the first one built, if it works as advertised,
354
1178355
4162
İlkini inşaa ettiğinizde, eğer reklamındaki gibi çalışırsa
19:42
then it's just clear as day,
355
1182541
1350
o zaman gün gibi aşikar olucak, çünkü ekonomisi, enerji yoğunluğu
19:43
because the economics, the energy density, are so different
356
1183915
3196
vesaire nükleerin bildiğimiz halinden çok farklı.
19:47
than nuclear as we know it.
357
1187135
1414
19:48
CA: So to understand it right,
358
1188573
1462
O zaman, doğru anlamak adına, bu şunu da içerir değil mi,
19:50
this involves building deep into the ground,
359
1190059
2282
19:52
almost like a vertical column of nuclear fuel, of this spent uranium,
360
1192365
5560
yerin derinlerin doğru inen, uranyumun harcanan kısmından oluşan
bir nükleer yakıt sütunu inşa etmek
19:57
and then the process starts at the top and kind of works down?
361
1197949
3140
sonra işlem tepede başlayıp aşağı doğru inecek
20:01
BG: That's right.
362
1201113
1177
Doğru. Bugün, reaktöre hep yeniden yakıt ikmali yapıyorsunuz,
20:02
Today, you're always refueling the reactor,
363
1202314
2059
20:04
so you have lots of people and lots of controls that can go wrong,
364
1204397
3192
bu yüzden hataya sebep olabilecek bir çok insan ve kontrol var
20:07
where you're opening it up and moving things in and out --
365
1207613
2739
reaktörü açarken, ve birşeyleri içeri dışarı hareket ettirirken
20:10
that's not good.
366
1210376
2157
Bu da iyi değil.
20:12
So if you have very --
367
1212557
1173
Bu yüzden, eğer reaktörün içine 60 yıllık koyabileceğiniz ucuz bir yakıtınız varsa
20:13
(Laughter)
368
1213754
1089
20:14
very cheap fuel that you can put 60 years in --
369
1214867
2747
20:17
just think of it as a log --
370
1217638
1554
bunu bir blok gibi düşünün
20:19
put it down and not have those same complexities.
371
1219216
3538
yerine yerleştirin ve tüm karmaşadan kurtulun.
20:22
And it just sits there and burns for the 60 years, and then it's done.
372
1222778
4905
O blok orda durur ve 60 yıl boyunca yanar sonra da biter.
20:27
CA: It's a nuclear power plant that is its own waste disposal solution.
373
1227707
3938
Bu kendi atık imha çözümünü yapan bir nükleer enerji santrali
20:31
BG: Yeah; what happens with the waste,
374
1231669
1894
Evet. Yani, atığa ne oluyor dersen
20:33
you can let it sit there -- there's a lot less waste under this approach --
375
1233587
5380
orda bırakabilirsin, ki bu yaklaşımla çok daha az atık olur
20:38
then you can actually take that
376
1238991
1636
ve sonra onu çıkarabilir
20:40
and put it into another one and burn that.
377
1240651
2585
ve başka birinin içine koyup yakabilirsin.
20:43
And we start out, actually, by taking the waste that exists today
378
1243260
4206
Aslında biz de bugün bu şekilde var olan atıkları alıyoruz
20:47
that's sitting in these cooling pools or dry-casking by reactors --
379
1247490
4232
hani şu serinletme havuzlarında veya reaktörlerin kuru varillerinde olanlar
20:51
that's our fuel to begin with.
380
1251746
2152
Bunlar bizim başlangıç yakıtlarımız
20:53
So the thing that's been a problem from those reactors
381
1253922
2607
O raktörler için sorun yaratan şey
20:56
is actually what gets fed into ours,
382
1256553
1927
bzimkileri beslemeye yarıyor
20:58
and you're reducing the volume of the waste quite dramatically
383
1258504
2987
ve bu proses boyunca, atık miktarını çok ciddi bir şekilde
21:01
as you're going through this process.
384
1261515
1977
düşürüyorsunuz.
21:03
CA: You're talking to different people around the world
385
1263516
2575
Dünyanın etrafından değişik insanlarla bu olasıklıklar
hakkında konuştuğunuzda
21:06
about the possibilities.
386
1266115
1289
21:07
Where is there most interest in actually doing something with this?
387
1267428
3408
birşeyler yapmak anlamında en çok ilgiyi ne çekiyor?
21:10
BG: Well, we haven't picked a particular place,
388
1270860
4155
Aslında belirli bir alan seçemedik
tabi bir de nükleer denen herhangi birşeyler ilgili enteresan ifşaat kuralları var
21:15
and there's all these interesting disclosure rules
389
1275039
3460
21:18
about anything that's called "nuclear."
390
1278523
2476
21:21
So we've got a lot of interest.
391
1281023
2929
bu yüzden çok ilgi görüyoruz
21:23
People from the company have been in Russia, India, China.
392
1283976
3075
şirkette insanlar Rusya, Hindistan ve Çinde de bulundular, onların anlattıklarına göre.
21:27
I've been back seeing the secretary of energy here,
393
1287075
2614
Burda enerji bakanı ile bir görüşmem oldu
21:29
talking about how this fits into the energy agenda.
394
1289713
3332
ona tüm bunların nasıl da enerji ajandasına uyduğunu anlattım.
21:33
So I'm optimistic.
395
1293069
1576
Yani ben iyimserim. Biliyorsun Fransızlar ve Japonlar da bazı çalışmalar yaptılar.
21:34
The French and Japanese have done some work.
396
1294669
2177
21:36
This is a variant on something that has been done.
397
1296870
3660
Bu daha önce yapılmış birşey üzerindeki bir değişken.
21:40
It's an important advance, but it's like a fast reactor,
398
1300554
3682
Bu önemli bir ilerlemedir, ama bu hızlı bir reaktör gibi
21:44
and a lot of countries have built them,
399
1304260
1976
ve bir çok ülke bunlardan inşa etti.
21:46
so anybody who's done a fast reactor is a candidate
400
1306260
2574
dolayısıyla hızlı bir reaktör yapan herhangi bir kimse, ilki inşa etmeye de adaydır.
21:48
to be where the first one gets built.
401
1308858
2378
21:51
CA: So, in your mind,
402
1311260
3442
Sana göre, böyle birşeyi hayata geçirmenin
21:54
timescale and likelihood of actually taking something like this live?
403
1314726
4758
zamanı ve olasılığı nedir?
21:59
BG: Well, we need -- for one of these high-scale, electro-generation things
404
1319508
6087
Bizim yüksek ölçekli, elektronik üretim şeylerinden ihtiyacımız var bir tane
o çok ucuz
22:05
that's very cheap,
405
1325619
1158
22:06
we have 20 years to invent and then 20 years to deploy.
406
1326801
3678
20 yıllık bir icat ve üstüne 20 yıllık bir uygulamaya geçirme süresi.
22:10
That's sort of the deadline
407
1330503
1756
Bu bir nevi çevresel modellerin önümüze koyduğu
22:12
that the environmental models have shown us that we have to meet.
408
1332283
5258
hedef tarih gibi.
22:17
And TerraPower -- if things go well, which is wishing for a lot --
409
1337565
5412
Ve biliyorsun, eğer herşey yolunda giderse, ki bu çok şey ummak olur,
Terrapower bunu yapabilir.
22:23
could easily meet that.
410
1343001
1643
22:24
And there are, fortunately now, dozens of companies --
411
1344668
3272
Şansımıza şu anda düzinelerce şirket var
22:27
we need it to be hundreds --
412
1347964
1351
bunun yüzlerce olması gerekiyor
22:29
who, likewise, if their science goes well,
413
1349339
2217
bu şirketlerin bilim çalışmaları iyi giderse
22:31
if the funding for their pilot plants goes well,
414
1351580
2895
pilot tesisleri için fon bulabilirlerse
22:34
that they can compete for this.
415
1354499
2026
bu konuda rekabet edebilirler.
22:36
And it's best if multiple succeed,
416
1356549
1974
Eğer birçoğu başarılı olursa, bu en iyi,
22:38
because then you could use a mix of these things.
417
1358547
2689
çünkü onların karışımını kullanabilirsiniz.
22:41
We certainly need one to succeed.
418
1361260
2081
Birisinin başarılı olmasına ihtiyacımız var.
22:43
CA: In terms of big-scale possible game changers,
419
1363365
2959
Büyük ölçekte olası oyun değişikliklerini göz önüne alırsak
22:46
is this the biggest that you're aware of out there?
420
1366348
2734
bu bildiğiniz en büyük olanı mıdır?
22:49
BG: An energy breakthrough is the most important thing.
421
1369106
4349
Bir enerji atılımı en önemli şeydir.
22:53
It would have been, even without the environmental constraint,
422
1373479
2983
Çevresel kısıtlar olmasaydı bile en önemli o olurdu,
ama çevresel kısıtlar bunu çok daha büyük hale getiriyor.
22:56
but the environmental constraint just makes it so much greater.
423
1376486
3863
23:00
In the nuclear space, there are other innovators.
424
1380373
3324
Nükleer alanda başka öncüler de var.
23:03
You know, we don't know their work as well as we know this one,
425
1383721
2990
Onların işini, bunu bildiğimiz kadar iyi bilmiyoruz,
23:06
but the modular people, that's a different approach.
426
1386735
3257
ama modüler insanlar, işte bu farklı bir yaklaşım.
Bu likit bir tipte reaktör, biraz da zorlu gözüküyor
23:10
There's a liquid-type reactor, which seems a little hard,
427
1390016
3605
23:13
but maybe they say that about us.
428
1393645
2236
ama belki onlarda bizim için böyle diyordur.
23:15
And so, there are different ones,
429
1395905
2331
Ve işte farklı olanlar var
23:18
but the beauty of this is a molecule of uranium
430
1398260
2976
ama bunun güzel yanı,bir uranyum molekülünün
23:21
has a million times as much energy as a molecule of, say, coal.
431
1401260
4090
diyelim ki bir kömür molekülünden milyon kere fazla enerjisi vardır,
23:25
And so, if you can deal with the negatives,
432
1405962
3016
bu yüzden olumsuzlarla başedebilirsen,
bunlar esasen radyasyon,
23:29
which are essentially the radiation, the footprint and cost,
433
1409002
3852
kapladığı alan, ve potansiyeli,
23:32
the potential, in terms of effect on land and various things,
434
1412878
3991
toprak ve değişik şeyler üzerindeki etkisi açısından,
23:36
is almost in a class of its own.
435
1416893
3343
kendi başına bir sınıfta değerlendirilebilir.
Bu çalışmazsa, o zaman ne olacak?
23:41
CA: If this doesn't work, then what?
436
1421299
3639
23:44
Do we have to start taking emergency measures
437
1424962
3274
Dünyanın sıcaklığını sabit tutabilmek için
23:48
to try and keep the temperature of the earth stable?
438
1428260
3098
Acil durum önemleri almaya başlamamız gerekiyor mu?
23:51
BG: If you get into that situation,
439
1431382
1854
Eğer o duruma geldiysen,
23:53
it's like if you've been overeating, and you're about to have a heart attack.
440
1433260
4976
çok yemek yiyormış da kalp krizi geçirmek üzereymişsin gibi olur.
23:58
Then where do you go?
441
1438260
2525
O zaman nereye gidersin? Kalp ameliyatına falan ihtiyacın olabilir.
24:00
You may need heart surgery or something.
442
1440809
1933
24:02
There is a line of research on what's called geoengineering,
443
1442766
3870
Jeomühendislik denen bir dalda bize 20-30 yıl kazandırabilecek
24:06
which are various techniques that would delay the heating
444
1446660
2977
ısınmayı geciktirip, bize kendimizi toplamamız için 20-30 yıl
24:09
to buy us 20 or 30 years to get our act together.
445
1449661
3286
kazandıracak değişik teknikler konusunda çalışıyorlar.
24:12
Now, that's just an insurance policy; you hope you don't need to do that.
446
1452971
3608
Bu sadece bir sigorta poliçesi.
Umarım bunu yapmamıza gerek kalmaz.
24:16
Some people say you shouldn't even work on the insurance policy
447
1456603
3042
Bazı insanlar, sigorta poliçesi üzerinde çalışmamanız bile gerekir, diyor
çünkü bu sizi tembelleştirebilir,
24:19
because it might make you lazy,
448
1459669
1521
kalp ameliyatının size kurtaracağına inanırsanız yemeye devam edersiniz.
24:21
that you'll keep eating because you know heart surgery will be there to save you.
449
1461214
3866
Problemin önemine bakınca bunun çok bilgece olduğunu düşünmüyorum.
24:25
I'm not sure that's wise, given the importance of the problem,
450
1465104
3117
ama işte şimdi bu jeomühendislik tartışması sürüyor,
24:28
but there's now the geoengineering discussion
451
1468245
3101
24:31
about: Should that be in the back pocket in case things happen faster,
452
1471370
4207
eğer olaylar hızlı gelişirse diye ya da bu buluş beklediğimizden
24:35
or this innovation goes a lot slower than we expect?
453
1475601
3487
daha yavaş giderser diye bunu arka cepte mi tutmalı?
24:40
CA: Climate skeptics:
454
1480809
1801
İklim şüphecilerine söyleyeceğiniz 1-2 cümle olsaydı
24:42
If you had a sentence or two to say to them,
455
1482634
3506
onları yanlış olduklarına dair nasıl ikna ederdiniz?
24:46
how might you persuade them that they're wrong?
456
1486164
3609
24:50
BG: Well, unfortunately, the skeptics come in different camps.
457
1490905
3051
Malesef, şüpheciler değişik yönlerden geliyor.
24:53
The ones who make scientific arguments are very few.
458
1493980
4441
Bilimsel argümanlarda bulunanlar çok az.
24:58
Are they saying there's negative feedback effects
459
1498445
2989
Bulutların telafi ettiği negatif geri dönüşüm
25:01
that have to do with clouds that offset things?
460
1501458
2202
etkileri var mı diyorlar?
25:03
There are very, very few things that they can even say
461
1503684
3308
Söyleyebilecekleri o kadar az şey var ki
her birinin de sadece milyonda bir ihtimali var.
25:07
there's a chance in a million of those things.
462
1507016
2647
25:09
The main problem we have here -- it's kind of like with AIDS:
463
1509687
3204
Burda asıl porblemimiz AIDS gibi olması.
25:12
you make the mistake now, and you pay for it a lot later.
464
1512915
3803
Hatayı şimdi yaparsınız ama bedelini çok sonra ödersiniz.
25:16
And so, when you have all sorts of urgent problems,
465
1516742
3255
Tüm bu acil problemleriniz varken,
25:20
the idea of taking pain now that has to do with a gain later,
466
1520021
4061
daha sonraki bir kazanç için şimdiden acıya katlanmak,
belirsiz bir acı gibi.
25:24
and a somewhat uncertain pain thing.
467
1524106
2286
25:26
In fact, the IPCC report -- that's not necessarily the worst case,
468
1526416
6088
Aslında, IPCC raporları,
25:32
and there are people in the rich world who look at IPCC and say,
469
1532528
4075
ve zengin dünyada birçok insan bu IPCC ye bakıyor
hadi diyelim bu çok da önemli değil.
25:36
"OK, that isn't that big of a deal."
470
1536627
1784
25:38
The fact is it's that uncertain part that should move us towards this.
471
1538435
4149
Gerçek şu ki, o belirsiz olan kısmını bizi bu yol boyunca götürmesi gerekli.
25:42
But my dream here is that,
472
1542608
1632
Ama benim hayalim, eğer bunu ekonomik yapabilirsniz
25:44
if you can make it economic, and meet the CO2 constraints,
473
1544264
3660
ve CO2 kısıtlarını karşılayabilirseniz
25:47
then the skeptics say,
474
1547948
1159
o zaman süpheciler de ok derler
25:49
"OK, I don't care that it doesn't put out CO2,
475
1549131
2280
CO2 yaymaması umrumda değil
25:51
I kind of wish it did put out CO2.
476
1551435
1680
hatta istersim ki CO2 yaysın
25:53
But I guess I'll accept it,
477
1553139
1356
ama sanırım bunu kabul etmem gerecek cünkü bir öncekinden daha ucuz.
25:54
because it's cheaper than what's come before."
478
1554519
2717
25:57
(Applause)
479
1557260
4831
...alkışlar...
O zaman Bjorn Lomborg'un argümanına cevabınız bu olacak, demişti ki;
26:02
CA: So that would be your response to the Bjørn Lomborg argument,
480
1562115
3180
26:05
basically if you spend all this energy trying to solve the CO2 problem,
481
1565319
4456
basitçe tüm bu enerjisi CO2 sorununu çözmeye harcarsanız
26:09
it's going to take away all your other goals
482
1569799
2094
sizin dünyayı fakirlikten sıtmadan vesaireden kurtarma
26:11
of trying to rid the world of poverty and malaria and so forth,
483
1571917
2993
amaçlarınızın önüne geçecek
26:14
it's a stupid waste of the Earth's resources
484
1574934
2233
daha iyi yapabileceğimiz şeyler varken, para koyabileceğimiz dünyanın
26:17
to put money towards that
485
1577191
1273
26:18
when there are better things we can do.
486
1578488
1918
kaynaklarının aptalca bir ziyanı bu.
26:20
BG: Well, the actual spending on the R&D piece --
487
1580430
3391
ArGe için yapılan gerçek harcama
26:23
say the US should spend 10 billion a year more than it is right now --
488
1583845
3496
diyelim ABD şu anda harcadığından senelik 10 milyar dolar daha fazla harcıyor.
26:27
it's not that dramatic.
489
1587365
1871
Bu çok dramatik değil.
26:29
It shouldn't take away from other things.
490
1589260
1976
Diğer şeylerden çalıyor olmamalı.
26:31
The thing you get into big money on, and reasonable people can disagree,
491
1591260
3420
Gerçeten ekonomik olmayan ve fon bulmaya çalıştığınız
26:34
is when you have something that's non-economic
492
1594704
2166
ve çok para yatırdğınız birşey varsa mantıklı insanlar bununla aynı fikirde olmayabilir
26:36
and you're trying to fund that --
493
1596894
1619
Bu bence çoğunlukla ziyandır.
26:38
that, to me, mostly is a waste.
494
1598537
1928
26:40
Unless you're very close,
495
1600489
1547
Eğer çok yakın değilseniz, ve öğrenme eğrisini fonlamıyorsanız
26:42
and you're just funding the learning curve and it's going to get very cheap,
496
1602060
3644
ve çok ucuz olmayacaksa
26:45
I believe we should try more things
497
1605728
2798
Bence çok daha az pahalı olma potansiyeli olan
26:48
that have a potential to be far less expensive.
498
1608550
2686
daha çok şey denemeliyiz.
26:51
If the trade-off you get into is, "Let's make energy super expensive,"
499
1611260
5192
Eğer bu işe girmek için ticari denge noktan, hadi enerjiyi süper pahalı yapalımsa
26:56
then the rich can afford that.
500
1616476
2022
o zaman buna zenginlerin gücü yeter.
26:58
I mean, all of us here could pay five times as much for our energy
501
1618522
3129
Burda hepimizin hayat stilimizi değiştirmeden enerjimiz için
27:01
and not change our lifestyle.
502
1621675
1391
5 kat fazla para ödeyebileceğini söylüyorum.
27:03
The disaster is for that two billion.
503
1623090
2264
Felaket 2 milyar insanın başında.
27:05
And even Lomborg has changed.
504
1625378
2307
Lomborg bile değişti.
27:07
His shtick now is, "Why isn't the R&D getting more discussed?"
505
1627709
4527
Şimdiki dalaveresi, neden ArGe daha çok tartışılmıyor üzerine
27:12
He's still, because of his earlier stuff,
506
1632260
2513
Önceki işlerinden dolayı
27:14
still associated with the skeptic camp,
507
1634797
1900
hala şüpheci tayfası ile bağlı
27:16
but he's realized that's a pretty lonely camp,
508
1636721
2773
ama farketti ki şüpheciler tayfası baya yalnız bir tayfa
27:19
and so, he's making the R&D point.
509
1639518
3258
o yüzden şimdi bu ArGe konusunu çıkardı.
27:22
And so there is a thread of something that I think is appropriate.
510
1642800
4436
Burda alakadar olduğunu düşündüğümüz bir iplik var.
27:27
The R&D piece -- it's crazy how little it's funded.
511
1647260
2976
ArGe, bu kadar az fon ayrılması çok çılgınca.
27:30
CA: Well, Bill, I suspect I speak on behalf of most people here
512
1650816
3287
Bill, sanırım burdaki çoğu insanın adına konuşuyorum
Gerçekten dileğinin gerçekleşmesini umuyorum. Çok teşekkürler.
27:34
to say I really hope your wish comes true.
513
1654127
2068
27:36
Thank you so much.
514
1656219
1172
Teşekkürler
27:37
BG: Thank you.
515
1657415
1151
27:38
(Applause)
516
1658590
5392
...Alkışlar...
Bu web sitesi hakkında

Bu site size İngilizce öğrenmek için yararlı olan YouTube videolarını tanıtacaktır. Dünyanın dört bir yanından birinci sınıf öğretmenler tarafından verilen İngilizce derslerini göreceksiniz. Videoyu oradan oynatmak için her video sayfasında görüntülenen İngilizce altyazılara çift tıklayın. Altyazılar video oynatımı ile senkronize olarak kayar. Herhangi bir yorumunuz veya isteğiniz varsa, lütfen bu iletişim formunu kullanarak bizimle iletişime geçin.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7