Aparna Rao: High-tech art (with a sense of humor)

Aparna Rao: İleri teknolojili sanat (esprili bir şekilde)

Çeviri: Yasemin Bayraktar Gözden geçirme: Zeynep Duygu Tamer

Hi. Today, I'm going to take you through glimpses

Merhaba. Bugün size sekiz projem hakkında

of about eight of my projects,

kısa bilgiler vereceğim,

done in collaboration with Danish artist Soren Pors.

Danimarkalı sanatçı Soren Pors ile ortak çalışmalarımız.

We call ourselves Pors and Rao,

Kendimize Pors & Rao diyoruz,

and we live and work in India.

Hindistan'da yaşıyor ve çalışıyoruz.

I'd like to begin with my very first object,

İlk objemle başlamak istiyorum,

which I call "The Uncle Phone."

buna "The Uncle Phone" (Amca Telefonu) diyorum.

And it was inspired by my uncle's peculiar habit

Ve bu benden sürekli onun için birşeyler

of constantly asking me to do things for him,

yapmamı isteyen amcamın garip alışkanlığından esinlenildi,

almost like I were an extension of his body --

sanki onun bedeninin bir uzvuymuşum gibi --

to turn on the lights or to bring him a glass of water,

ışıkları söndür, bir bardak su ya da bir paket

a pack of cigarettes.

sigara götür.

And as I grew up, it became worse and worse,

Ben büyüdükçe, durum kötüleşmeye başladı,

And I started to think of it as a form of control.

Ve bunun bir kontrol şekli olduğunu düşünmeye başladım.

But of course, I could never say anything,

Ama tabi ki hiçbir şey söyleyemedim,

because the uncle is a respected figure

çünkü amca Hintli bir ailede saygı duyulan

in the Indian family.

bir figürdür.

And the situation that irked me and mystified me the most

Ve beni en çok rahatsız eden ve şaşırtan şey

was his use of a landline telephone.

onun sabit hatlı telefonu kullanışıydı.

He would hold on to the receiver and expect me to dial a number for him.

Ahizeyi elinde tutar ve benim onun için numarayı çevirmemi isterdi.

And so as a response and as a gift to my uncle,

Ve amcama hem bir karşılık hem de hediye olarak,

I made him "The Uncle Phone."

"The Uncle Phone"u yaptım.

It's so long that it requires two people to use it.

Çok uzun bu yüzden kullanmak için iki kişi gerekiyor.

It's exactly the way my uncle uses a phone that's designed for one person.

Aynen amcamın tek kişi için tasarlanmış telefonu kullanış şekli gibi.

But the problem is that, when I left home and went to college,

Ama sorun şu ki, evden ayrılıp üniversiteye gittiğimde,

I started missing his commands.

onun emirlerini özlemeye başladım.

And so I made him a golden typewriter

Ve bu yüzden ona dünyanın her yerindeki

through which he could dispense his commands

yeğenlerine emirlerini eposta yoluyla

to nephews and nieces around the world as an email.

iletebilmesi için altın bir daktilo yaptım.

So what he had to do was take a piece of paper, roll it into the carriage,

Yapması gereken şey bir kağıt parçası alıp, şaryoya geçirip,

type his email or command and pull the paper out.

epostasını ya da emrini yazıp, kağıdı çıkarmaktı.

This device would automatically send the intended person

Bu alet istenen kişiye mektubu, epostayı otomatik olarak

the letter as an email.

yollayacaktı.

So here you can see, we embedded a lot of electronics

Görüyorsunuz, bütün mekanik hareketleri anlayan

that understands all of the mechanical actions

ve onları dijitalleştiren birçok elektronik

and converts it to digital.

koyduk içine.

So my uncle is only dealing with a mechanical interface.

Yani amcam sadece mekanik bir arayüzle ilgileniyor.

And of course, the object had to be very grand and have a sense of ritualism,

Ve tabi ki, obje çok gösterişli ve ritualizme uygun olmalıydı,

the way my uncle likes it.

amcam bu şekilde sever.

The next work is a sound-sensitive installation

Bir sonraki çalışma severek "The Pygmies"

that we affectionately call "The Pygmies."

adını verdiğimiz sese duyarlı donanım.

And we wanted to work with a notion of being

Ve çok utangaç, duyarlı ve tatlı yaratıkların kabilesi

surrounded by a tribe of very shy, sensitive and sweet creatures.

tarafından etrafının çevrilmesi anlayışıyla çalışmak istedik.

So how it works is we have these panels, which we have on the wall,

Şu şekilde çalışıyor, duvarda bu paneller var

and behind them, we have these little creatures which hide.

ve arkalarında, saklanan bu küçük yaratıklar var.

And as soon as it's silent, they sort of creep out.

Sessizleşmesiyle birlikte, bir şekilde sıvışıyorlar.

And if it's even more silent, they stretch their necks out.

Ve daha sessiz olduğunda, boyunlarını esnetiyorlar.

And at the slightest sound, they hide back again.

Ve en küçük bir seste, tekrar saklanıyorlar.

So we had these panels on three walls of a room.

Odanın üç duvarında bu panellerimiz var.

And we had over 500 of these little pygmies hiding behind them.

Ve arkalarında saklanan 500'den fazla bu küçük yaratıktan var.

So this is how it works.

Yani bu şekilde çalışıyor.

This is a video prototype.

Bu bir video prototipi.

So when it's quiet, it's sort of coming out from behind the panels.

Sessiz olduğunda, bir şekilde bu panellerin arkasından çıkıyorlar.

And they hear like humans do, or real creatures do.

Ve insanlar ya da gerçek yaratıklar gibi duyabiliyorlar.

So they get immune to sounds that scare them after awhile.

Bir süre sonra, onları korkutan sese bağışıklık kazanıyorlar.

And they don't react to background sounds.

Ve arkaplan seslerine tepki vermiyorlar.

You'll hear a train in moment that they don't react to.

Birazdan duyacağınız gibi, tren sesine tepki vermeyecekler.

(Noise)

(Gürültü)

But they react to foreground sounds. You'll hear that in a second.

Ama önplan seslerine tepki gösteriyorlar. Birkaç saniye içinde duyacaksınız.

(Whistling)

(Islık Sesi)

So we worked very hard

Onları mümkün olduğunca gerçekçi

to make them as lifelike as possible.

gösterebilmek için çok çalıştık.

So each pygmy has its own behavior, psyche,

Her yaratığın kendi huyu, ruhu,

mood swings, personalities and so on.

değişken ruh halleri, kişilikleri ve dahası var.

So this is a very early prototype.

Bu daha çok eski bir prototip.

Of course, it got much better after that.

Tabi ki, bundan sonra daha da iyileşti.

And we made them react to people,

Ve onların insanlara tepki vermelerini sağladık,

but we found that people were being quite playful and childlike with them.

ama fark ettik ki bu yaratıklar, insanların içindeki çocuğu ortaya çıkarıyor.

This is a video installation called "The Missing Person."

Bu video yazılımına "The Missing Person" (Kayıp Kişi) deniyor.

And we were quite intrigued

Ve görünmezlik anlayışıyla

with playing with the notion of invisibility.

oynamak çok ilgimizi çekti.

How would it be possible to experience a sense of invisibility?

Görünmezlik anlayışını deneyimlemek nasıl mümkün olabilirdi?

So we worked with a company

Bu yüzden güvenlik kamerası

that specializes in camera surveillance,

konusunda uzmanlaşmış bir şirketle çalıştık

and we asked them to develop a piece of software with us,

ve bizim için bir yazılım geliştirmelerini istedik,

using a camera

odadaki insanlara

that could look at people in the room, track them

bakan, onları takip eden ve

and replace one person with the background, rendering them invisible.

görünmez hale getirip, arka planla yerini değiştiren bir kamera yaptık.

So I'm just going to show you a very early prototype.

Size çok eski bir prototip göstereceğim.

On the right side you can see my colleague Soren,

Sağ tarafta iş arkadaşım Soren'i görebilirsiniz,

who's actually in the space.

gerçekten orada.

And on the left side, you'll see the processed video

Ve sol tarafta ise, onu görünmez yapan kameranın

where the camera has made him invisible.

olduğu işlenmiş videoyu göreceksiniz.

Soren enters the room. Pop! He goes invisible.

Soren odaya giriyor. Aniden görünmez oluyor.

And you can see that the camera is tracking him and erasing.

Ve kameranın onu takip edip sildiğini görebilirsiniz.

It's a very early video,

Bu çok eski bir video,

so we haven't yet dealt with the overlap and all of that,

bu yüzden çakışma gibi sorunları henüz çözememiştik

but that got refined pretty soon, later.

ama daha sonra oldukça düzeldi.

So how we used it was in a room where we had a camera looking into the space,

Şu şekilde kullandık: odada boşluğa bakan bir kameramız

and we had one monitor, one on each wall.

ve her duvarda bir monitörümüz vardı.

And as people walked into the room,

Ve insanlar odaya girdiklerinde,

they would see themselves in the monitor, except with one difference:

kendilerini monitörlerde göreceklerdi, ama farklı bir şekilde:

one person was constantly invisible

odanın neresinde olurlarsa olsunlar

wherever they moved in the room.

bir kişi sürekli görünmezdi.

So this is a work called "The Sun Shadow."

Bu çalışmanın adı "The Sun Shadow" (Güneş Gölgesi)

And it was almost like a sheet of paper,

Neredeyse bir kağıt parçası,

like a cutout of a childlike drawing

bir petrol sızıntısı ya da güneşin

of an oil spill or a sun.

çocukça bir çizimi gibi.

And from the front, this object appeared to be very strong and robust,

Önden, bu obje çok güçlü ve dayanıklı görünüyordu,

and from the side, it almost seemed very weak.

yandan bakınca ise çok zayıf.

So people would walking into the room and they'd almost ignore it,

İnsanlar odaya girdiğinde bunun yerdeki bir saçmalık olduğunu

thinking it was some crap laying around.

düşünüp görmezden gelecekti.

But as soon as they passed by,

Ama yanından geçer geçmez,

it would start to climb up the wall in jerky fashion.

sarsıntlı bir şekilde duvarda tırmanmaya başlayacaktı.

And it would get exhausted, and it would collapse every time.

Ve her seferinde yorulup düşecekti.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

So this work

Bu çalışma

is a caricature of an upside-down man.

baş aşağı duran bir adamın karikatürü.

His head is so heavy, full of heavy thoughts,

Kafası çok ağır, düşüncelerle dolu,

that it's sort of fallen into his hat,

o yüzden başının üzerine düşmüş

and his body's grown out of him almost like a plant.

ve bedeni ise tıpkı bir bitki gibi büyümüş.

Well what he does is he moves around

Yaptığı şey şu: kafasının üzerinde

in a very drunken fashion on his head

çok beklenmedik ve son derece

in a very unpredictable and extremely slow movement.

yavaş bir şekilde şarhoşmuş gibi dönüyor.

And it's kind of constrained by that circle.

Bu çember onu bir şeklide içinde tutuyor.

Because if that circle weren't there, and the floor was very even,

Eğer bu çember olmasaydı ve yer pürüzsüz olsaydı,

it would start to wander about in the space.

boşlukta dolanmaya başlardı.

And there's no wires.

Ve hiç kablo yok.

So I'll just show you an instance --

Size bir örnek göstereyim --

so when people enter the room, it activates this object.

insanların odaya girmesi objeyi aktifleştiriyor.

And it very slowly, over a few minutes,

Ve çok yavaş bir şekilde, birkaç dakika boyunca,

sort of painfully goes up,

acı çekiyormuş gibi ayağa kalkıyor

and then it gains momentum

ve sonra ivme kazanıyor

and it looks like it's almost about to fall.

ve neredeyse düşecekmiş gibi görünüyor.

And this is an important moment,

Ve bu önemli bir an,

because we wanted to instill in the viewer

çünkü yavaş yavaş insanların gidip yardım

an instinct to almost go and help, or save the subject.

etmek ya da onu kurtarmak istemelerini sağlamaya çalıştık.

But it doesn't really need it,

Ama aslında buna ihtiyacı yok

because it, again, sort of manages to pull itself up.

çünkü yine bir şekilde kendini kaldırmaya çalışıyor.

So this work was a real technical challenge for us,

Bu çalışma bizim için gerçek bir teknik mücadeleydi,

and we worked very hard, like most of our works, over years

ve yıllarca birçok çalışmamızda olduğu gibi mekanikleri,

to get the mechanics right and the equilibrium and the dynamics.

dengeyi ve dinamikleri doğru şekilde kullanmak için çok çalıştık.

And it was very important for us

Tam düşme anını belirlemek

to establish the exact moment that it would fall,

bizim için çok önemliydi çünkü

because if we made it in a way that it would topple over,

eğer onu devriliyormuş gibi yapsaydık

then it would damage itself,

kendine zarar verirdi

and if it didn't fall enough, it wouldn't instill that fatalism,

ve eğer yeterince düşmeseydi, bu kaderciliği yansıtmazdı

or that sense of wanting to go and help it.

ya da insanlarda gidip yardım etme isteği uyandırmazdı.

So I'm going to show you a very quick video

Size deneme yaptığımız görüntülerin olduğu

where we are doing a test scenario -- it's much faster.

bir video izleteceğim -- çok daha hızlı.

That's my colleague. He's let it go.

Bu iş arkadaşım. Çok rahat biridir.

Now he's getting nervous, so he's going to go catch it.

Şimdi endişeleniyor ve gidip yakalıyor.

But he doesn't need to,

Ama bunu yapmasına gerek yok,

because it manages to lift itself up on its own.

çünkü kendi kendini kaldırabiliyor.

So this is a work that we were very intrigued with,

Bu çalışma için çok ilgimizi çekti,

working with the aesthetic of fur

gece gökyüzünde parlıyormuş gibi

embedded with thousands of tiny different sizes

duran binlerce küçük farklı boyuttan oluşan

of fiber optics, which twinkle like the night sky.

fiber optiklerle çalıştık.

And it's at the scale of the night sky.

Gece gökyüzünün ölçüsünde.

So we wrapped this around a blob-like form,

Bunu bir tavandan sarkan,

which is in the shape of a teddy bear,

oyuncak ayı şeklindeki

which was hanging from the ceiling.

bir kalıbın üzerine sardık.

And the idea was to sort of contrast

Amaç bir şekilde evren gibi çok soğuk

something very cold and distant and abstract like the universe

uzak ve soyut birşey ile çok rahatlatıcı ve

into the familiar form of a teddy bear,

yakın bulacağımız tanıdık bir

which is very comforting and intimate.

oyuncak ayı şekline çevirmekti.

And the idea was that at some point

Ve bir noktada amaç şuydu:

you would stop looking at the form of a teddy bear

bir oyuncak ayı şekline bakmak için durup

and you would almost perceive it to be a hole in the space,

onun neredeyse uzayda bir delik olduğunu varsaymanız

and as if you were looking out into the twinkling night sky.

ve kendinizi gece ışıldayan gökyüzüne bakıyor gibi hissetmenizdi.

So this is the last work, and a work in progress,

Bu son çalışma ve hala üzerinda çalışılıyor,

and it's called "Space Filler."

adı "Space Filler" (Boşluk Doldurucu).

Well imagine a small cube that's about this big

Bu büyüklükte küçük bir küpün odanın

standing in front of you in the middle of the room,

ortasında önünüzde durduğunu hayal edin

and as you approached it, it tried to intimidate you

ve siz ona yaklaştıkça iki kat uzayıp sekiz kat

by growing into a cube

hacmini arttırarak

that's twice its height and [eight] times its volume.

size göz dağı vermeye çalışıyor.

And so this object is constantly expanding and contracting

Ve bu obje etrafındaki insanlarla bir dinamik oluşturarak,

to create a dynamic with people moving around it --

sürekli genişliyor ve büzülüyor --

almost like it were trying

derzleri ya da onun gibi birşeyin

to conceal a secret within its seams or something.

içinde bir sırrı saklamaya çalışıyormuş gibi.

So we work with a lot of technology,

Çok fazla teknoloji kullanıyoruz

but we don't really love technology,

ama aslında teknolojiyi çok sevmiyoruz

because it gives us a lot of pain in our work over years and years.

çünkü yıllardır bize bir sürü sorun çıkartıyor.

But we use it because we're interested

Ama onu kullanıyoruz çünkü

in the way that it can help us

yarattığımız bu yaratıklardaki

to express the emotions and behavioral patterns

duyguları ve davranışsal yapıları

in these creatures that we create.

ifade etmemizde yardımcı oluyor.

And once a creature pops into our minds,

Ve aklımıza bir yaratık geldiğinde,

it's almost like the process of creation

yaratma süreci neredeyse

is to discover the way this creature really wants to exist

bu yaratığın ne şekilde var olmak istediğini, hangi şekli

and what form it wants to take and what way it wants to move.

almak istediğini ve nasıl hareket etmek istediğini keşfetmek gibi.

Thank you.

Teşekkürler.

(Applause)

(Alkış)