Aparna Rao: High-tech art (with a sense of humor)

Aparna Rao: Nghệ thuật công nghệ cao (với óc hài hước)

Translator: Hoan Thanh Nguyen Mai Reviewer: Minh-Tuan Ta

Hi. Today, I'm going to take you through glimpses

Xin chào. Hôm nay tôi sẽ giới thiệu sơ qua với các bạn

of about eight of my projects,

về 8 dự án của tôi,

done in collaboration with Danish artist Soren Pors.

được hoàn thành với sự cộng tác của nghệ sĩ Đan Mạch Soren Pors.

We call ourselves Pors and Rao,

Chúng tôi gọi mình là Pors & Rao

and we live and work in India.

và chúng tôi sống và làm việc ở Ấn Độ.

I'd like to begin with my very first object,

Tôi muốn bắt đầu bằng tác phẩm đầu tiên của mình

which I call "The Uncle Phone."

mà tôi gọi là "Điện thoại dành cho Chú"

And it was inspired by my uncle's peculiar habit

Dự án này lấy cảm hứng từ thói quen kỳ lạ của chú tôi

of constantly asking me to do things for him,

là liên tục sai tôi làm việc cho chú,

almost like I were an extension of his body --

cứ như thể tôi là 1 phần phụ thêm của cơ thể chú ấy vậy.

to turn on the lights or to bring him a glass of water,

là bật đèn hay đem cho chú 1 ly nước,

a pack of cigarettes.

lấy gói thuốc.

And as I grew up, it became worse and worse,

Khi tôi lớn lên thì điều này càng tệ hơn,

And I started to think of it as a form of control.

và tôi bắt đầu nghĩ tới nó như là 1 hình thức điều khiển.

But of course, I could never say anything,

Những dĩ nhiên, tôi không bao giờ có thể nói gì cả,

because the uncle is a respected figure

bởi vì Chú là 1 nhân vật được kính trọng

in the Indian family.

trong gia đình người Ấn Độ.

And the situation that irked me and mystified me the most

Và tình cảnh mà làm cho tôi khó chịu và hoang mang nhất

was his use of a landline telephone.

chính là việc sử dụng điện thoại để bàn của chú.

He would hold on to the receiver and expect me to dial a number for him.

Chú sẽ cầm ống nghe và chờ đợi tôi quay số.

And so as a response and as a gift to my uncle,

Nên như là một sự hồi đáp và một món quà cho chú,

I made him "The Uncle Phone."

tôi đã làm cho chú chiếc "Điện thoại dành cho Chú"

It's so long that it requires two people to use it.

Nó dài đến nỗi phải cần tới hai người để sử dụng nó.

It's exactly the way my uncle uses a phone that's designed for one person.

Chính xác đó là cách mà chú tôi sử dụng cái điện thoại được thiết kế cho 1 người dùng.

But the problem is that, when I left home and went to college,

Nhưng vấn đề ở chỗ là khi tôi rời khỏi nhà và đi học đại học

I started missing his commands.

thì tôi lại bắt đầu nhớ những mệnh lệnh của chú.

And so I made him a golden typewriter

nên tôi đã làm cho chú một cái máy đánh chữ bằng vàng

through which he could dispense his commands

mà thông qua nó chú có thể gửi đi những mệnh lệnh của mình

to nephews and nieces around the world as an email.

đến những đứa cháu trai và cháu gái ở khắp nơi trên thế giới dưới dạng email.

So what he had to do was take a piece of paper, roll it into the carriage,

Cho nên việc mà chú cần làm là lấy một mảnh giấy, bỏ nó vào trục quay,

type his email or command and pull the paper out.

gõ email hoặc mệnh lệnh của mình và kéo giấy ra.

This device would automatically send the intended person

Thiết bị này sẽ tự động gửi đến người được chỉ định

the letter as an email.

1 bức thư dưới dạng email.

So here you can see, we embedded a lot of electronics

Nên ở đây các bạn có thể thấy là chúng tôi đã gắn rất nhiều thiết bị điện

that understands all of the mechanical actions

có khả năng hiểu tất cả những hoạt động cơ học

and converts it to digital.

và số hoá chúng.

So my uncle is only dealing with a mechanical interface.

Vậy nên chú tôi chỉ tiếp xúc với một giao diện cơ học.

And of course, the object had to be very grand and have a sense of ritualism,

Và dĩ nhiên, cái máy phải rất oai vệ và đầy nghi thức

the way my uncle likes it.

theo kiểu mà chú tôi thích.

The next work is a sound-sensitive installation

Dự án tiếp theo là hệ thống nhạy cảm âm thanh

that we affectionately call "The Pygmies."

mà chúng tôi trìu mến gọi là "Những Chú Lùn".

And we wanted to work with a notion of being

Chúng tôi đã muốn làm việc với cảm giác được

surrounded by a tribe of very shy, sensitive and sweet creatures.

bao bọc bởi 1 nhóm những sinh vật ngọt ngào, nhạy cảm và rất hay xấu hổ.

So how it works is we have these panels, which we have on the wall,

Nên chúng tôi có những tấm panô này trên tường

and behind them, we have these little creatures which hide.

và ẩn náu đằng sau chúng là những sinh vật bé nhỏ.

And as soon as it's silent, they sort of creep out.

Khi không gian im lặng thì những sinh vật này sẽ thò ra ngoài.

And if it's even more silent, they stretch their necks out.

Nếu im lặng hơn nữa thì chúng sẽ đưa cổ lên.

And at the slightest sound, they hide back again.

Và chỉ cần âm thanh nhỏ nhất thì chúng sẽ ẩn náu trở lại.

So we had these panels on three walls of a room.

Chúng tôi gắn những tấm panô này lên 3 mặt tường của phòng

And we had over 500 of these little pygmies hiding behind them.

và có khoảng 500 chú lùn bé nhỏ ẩn náu đằng sau.

So this is how it works.

Và đây là cách nó hoạt động.

This is a video prototype.

Đây là đoạn phim đầu tiên.

So when it's quiet, it's sort of coming out from behind the panels.

Khi không gian im lặng thì chúng bắt đầu chui ra khỏi tấm panô.

And they hear like humans do, or real creatures do.

Chúng nghe như con người hay những sinh vật thật sự.

So they get immune to sounds that scare them after awhile.

Nên sau một lát thì chúng trở nên miễn nhiễm với âm thanh từng làm chúng sợ.

And they don't react to background sounds.

Và chúng không phản ứng với những âm thanh nền.

You'll hear a train in moment that they don't react to.

Sau đây bạn sẽ nghe tiếng còi xe lửa mà chúng không hề có phản ứng.

(Noise)

(Tiếng xe lửa)

But they react to foreground sounds. You'll hear that in a second.

Nhưng chúng phản ứng với âm thanh phía trước . Các bạn nghe nhé!

(Whistling)

(Huýt sáo)

So we worked very hard

Chúng tôi đã làm việc rất chăm chỉ

to make them as lifelike as possible.

để làm chúng trở nên giống như thật hết mức có thể.

So each pygmy has its own behavior, psyche,

Mỗi chú lùn có hành vi, tâm hồn,

mood swings, personalities and so on.

tính cách, tâm trạng lên xuống riêng, v.v...

So this is a very early prototype.

Đây là những nguyên mẫu đầu tiên.

Of course, it got much better after that.

Dĩ nhiên sau đó chúng tốt hơn.

And we made them react to people,

Và chúng tôi làm cho chúng phản ứng lại với mọi người,

but we found that people were being quite playful and childlike with them.

nhưng chúng tôi nhận ra mọi người cũng khá nghịch ngợm và trẻ con như chúng vậy.

This is a video installation called "The Missing Person."

Đây là hệ thống hình ảnh gọi là "Người Mất Tích".

And we were quite intrigued

Và chúng tôi khá là thích thú

with playing with the notion of invisibility.

khi "chơi đùa" với khái niệm tàng hình.

How would it be possible to experience a sense of invisibility?

Làm thế nào để có thể trải nghiệm sự tàng hình?

So we worked with a company

Nên chúng tôi hợp tác với 1 công ty

that specializes in camera surveillance,

chuyên về camera giám sát

and we asked them to develop a piece of software with us,

và đề nghị họ cùng chúng tôi phát triển 1 phần mềm

using a camera

sử dụng camera

that could look at people in the room, track them

mà có thể quan sát người trong phòng, theo dấu họ

and replace one person with the background, rendering them invisible.

và thay thế 1 người bằng phông nền, làm cho họ tàng hình.

So I'm just going to show you a very early prototype.

Tôi sẽ cho các bạn xem một mẫu đầu tiên.

On the right side you can see my colleague Soren,

Ở bên phải các bạn có thể thấy Soren, đồng nghiệp của tôi

who's actually in the space.

có mặt trong phòng.

And on the left side, you'll see the processed video

Và bên trái, bạn sẽ thấy video quá trình mà

where the camera has made him invisible.

camera làm tàng hình anh ấy.

Soren enters the room. Pop! He goes invisible.

Soren bước vào phòng. Pop! Anh ấy tàng hình rồi.

And you can see that the camera is tracking him and erasing.

Bạn có thể thấy camera đã theo dấu và xóa hình ảnh anh ấy đi.

It's a very early video,

Đây là video đầu tiên

so we haven't yet dealt with the overlap and all of that,

nên chúng tôi vẫn chưa xử lý các phần đè lên nhau và những cái khác,

but that got refined pretty soon, later.

nhưng nó đã được lọc lai không lâu sau đó.

So how we used it was in a room where we had a camera looking into the space,

Và chúng tôi đã sử dụng nó trong 1 căn phòng có camera quay lại không gian,

and we had one monitor, one on each wall.

chúng tôi có 1 màn chiếu trên mỗi bức tường.

And as people walked into the room,

Khi mọi người bước vào phòng

they would see themselves in the monitor, except with one difference:

họ sẽ thấy bản thân trên màn hình, trừ 1 điều khác biệt:

one person was constantly invisible

là có 1 người luôn luôn tàng hình

wherever they moved in the room.

dù họ di chuyển đến đâu trong phòng.

So this is a work called "The Sun Shadow."

Đây là tác phẩm "Bóng Mặt Trời".

And it was almost like a sheet of paper,

Và nó giống như 1 tờ giấy,

like a cutout of a childlike drawing

như 1 mảnh cắt ra từ bức vẽ ngây ngô

of an oil spill or a sun.

của 1 vết dầu loang hay mặt trời.

And from the front, this object appeared to be very strong and robust,

Từ đằng trước, vật này trông có vẻ rất cứng cáp và khỏe mạnh,

and from the side, it almost seemed very weak.

nhưng nhìn bên hông thì có vẻ như nó rất yếu.

So people would walking into the room and they'd almost ignore it,

Thế là mọi người đi vào phòng và gần như bỏ qua nó,

thinking it was some crap laying around.

nghĩ rằng đó 1 thứ bỏ đi nằm ở đó.

But as soon as they passed by,

Nhưng chỉ cần mọi người đi ngang qua

it would start to climb up the wall in jerky fashion.

thì nó sẽ bắt đầu bò lên tường theo cách cực kỳ cứng nhắc.

And it would get exhausted, and it would collapse every time.

Và lần nào nó cũng bắt đầu kiệt sức rồi trườn xuống.

(Laughter)

(Tiếng cười)

So this work

Tác phẩm này

is a caricature of an upside-down man.

là tranh biếm họa chổng ngược của 1 người.

His head is so heavy, full of heavy thoughts,

Đầu anh ta đầy những suy nghĩ nặng nề, nặng tới nỗi

that it's sort of fallen into his hat,

nó rơi vào trong mũ luôn,

and his body's grown out of him almost like a plant.

còn cơ thể của anh ta thì trông như 1 cái cây.

Well what he does is he moves around

Việc mà anh ta làm là đi vòng vòng

in a very drunken fashion on his head

bằng cái đầu như người say

in a very unpredictable and extremely slow movement.

với những cử động cực kỳ chậm chạp và không thể nào đoán nổi.

And it's kind of constrained by that circle.

Và cử động được hạn chế trong cái vòng tròn đó.

Because if that circle weren't there, and the floor was very even,

Bởi vì nếu không có cái vòng tròn đó thì sàn nhà sẽ y chang nhau,

it would start to wander about in the space.

và nó sẽ bắt đầu lang thang trong không gian.

And there's no wires.

Và ở đây không có dây điện nào cả.

So I'll just show you an instance --

Tôi sẽ cho các bạn thấy 1 thí dụ,

so when people enter the room, it activates this object.

mọi người bước vào phòng sẽ kích hoạt vật này.

And it very slowly, over a few minutes,

Rất chậm rãi, sau khoảng vài phút

sort of painfully goes up,

thì nó sẽ khổ sở mà dựng đứng lên,

and then it gains momentum

lấy đà,

and it looks like it's almost about to fall.

và nhìn giống như là nó sắp ngã vậy.

And this is an important moment,

Nhưng đây là 1 khoảnh khắc quan trọng,

because we wanted to instill in the viewer

vì chúng tôi muốn truyền cho người xem

an instinct to almost go and help, or save the subject.

cái bản năng gần như đi tới và giúp hay đỡ lấy nó.

But it doesn't really need it,

Những thật sự nó không cần điều đó,

because it, again, sort of manages to pull itself up.

bởi vì 1 lần nữa nó tự xoay sở để dựng đứng lên được.

So this work was a real technical challenge for us,

Tác phẩm này thật sự là 1 thử thách kỹ thuật với chúng tôi,

and we worked very hard, like most of our works, over years

và chúng tôi đã làm việc rất chăm chỉ qua nhiều năm như đối với hầu hết các tác phẩm,

to get the mechanics right and the equilibrium and the dynamics.

để có được các nguyên lý cơ học đúng đắn, sự thăng bằng và động lực.

And it was very important for us

Điều này rất quan trọng với chúng tôi

to establish the exact moment that it would fall,

để thiết lập khoảnh khắc chính xác mà nó sẽ đổ,

because if we made it in a way that it would topple over,

bởi vì nếu chúng tôi làm nó đổ nhào

then it would damage itself,

thì nó sẽ hư hỏng,

and if it didn't fall enough, it wouldn't instill that fatalism,

nhưng nếu nó nghiêng không đủ thì nó sẽ không truyền tải được thuyết định mệnh

or that sense of wanting to go and help it.

hay là ý thức muốn chạy tới và giúp đỡ.

So I'm going to show you a very quick video

Nên tôi sẽ cho các bạn xem một đoạn phim ngắn

where we are doing a test scenario -- it's much faster.

nơi chúng tôi dựng hiện trường kiểm tra - như vậy nhanh hơn nhiều

That's my colleague. He's let it go.

Đây là đồng nghiệp của tôi. Anh ta thả nó rơi.

Now he's getting nervous, so he's going to go catch it.

Bây giờ anh ta trở nên lo lắng nên anh ta sẽ chạy tới đỡ nó.

But he doesn't need to,

Nhưng anh ta không cần phải làm vậy

because it manages to lift itself up on its own.

vì nó tự xoay sở để nhấc bổng nó lên lại được.

So this is a work that we were very intrigued with,

Đây là tác phẩm mà chúng tôi đã rất hứng thú

working with the aesthetic of fur

khi làm việc với sự thẩm mỹ của lông

embedded with thousands of tiny different sizes

và gắn hàng ngàn sợi cáp quang lấp lánh như bầu trời đêm

of fiber optics, which twinkle like the night sky.

nhỏ xíu kích cỡ khác nhau lại.

And it's at the scale of the night sky.

Và nó có kích thước của 1 bầu trời đêm.

So we wrapped this around a blob-like form,

Chúng tôi bọc mảng lông này vào 1 vật

which is in the shape of a teddy bear,

có hình thù là 1 chú gấu bông

which was hanging from the ceiling.

đang treo trên trần nhà.

And the idea was to sort of contrast

Ý tưởng này nhằm để sắp xếp lại sự tương phản

something very cold and distant and abstract like the universe

của 1 thứ rất lạnh và xa và trừu tượng như vũ trụ

into the familiar form of a teddy bear,

thành hình thù gấu bông quen thuộc

which is very comforting and intimate.

rất thoải mái và thân thiết.

And the idea was that at some point

Ý tưởng này nhằm để đến 1 lúc nào

you would stop looking at the form of a teddy bear

bạn sẽ thôi nhìn vào hình thù của gấu bông

and you would almost perceive it to be a hole in the space,

mà sẽ xem nó như 1 lỗ hổng trong không gian,

and as if you were looking out into the twinkling night sky.

như thể bạn đang nhìn vào bầu trời sao lấp lánh vậy.

So this is the last work, and a work in progress,

Đây là tác phẩm cuối cùng, vẫn đang trong giai đoạn phát triển,

and it's called "Space Filler."

và nó được gọi là "Kẻ lấp đầy không gian"

Well imagine a small cube that's about this big

Thử tưởng tượng 1 khối lập phương to cỡ này

standing in front of you in the middle of the room,

đứng trước mặt các bạn ở giữa phòng,

and as you approached it, it tried to intimidate you

và khi bạn tiến gần đến nó, nó sẽ thử đe dọa bạn

by growing into a cube

bằng cách lớn lên thành 1 khối

that's twice its height and [eight] times its volume.

cao gấp 2 lần và lớn hơn gấp 8 lần thể tích của nó.

And so this object is constantly expanding and contracting

Vật thể này liên tục co giãn

to create a dynamic with people moving around it --

để tạo nên 1 động lực với những người di chuyển xung quanh nó,

almost like it were trying

như thể nó đang cố gắng

to conceal a secret within its seams or something.

để che giấu 1 điều gì đó hay 1 bí mật ở bên trong những đường may.

So we work with a lot of technology,

Chúng tôi làm việc rất nhiều với công nghệ,

but we don't really love technology,

nhưng thật sự chúng tôi không yêu công nghệ,

because it gives us a lot of pain in our work over years and years.

vì nó làm chúng tôi khổ sở năm nay qua năm khác.

But we use it because we're interested

Nhưng chúng tôi sử dụng nó vì chúng tôi thích thú

in the way that it can help us

với việc nó có thể giúp chúng tôi

to express the emotions and behavioral patterns

bày tỏ cảm xúc và hành vi

in these creatures that we create.

của những sinh vật mà chúng tôi tạo ra.

And once a creature pops into our minds,

Môt khi chúng tôi nảy sinh ra ý nghĩ về 1 sinh vật nào đó

it's almost like the process of creation

thì nó giống như 1 quá trình sáng tạo

is to discover the way this creature really wants to exist

để khám phá ra cách mà sinh vật này muốn tồn tại,

and what form it wants to take and what way it wants to move.

hình dạng nào nó muốn và kiểu chuyển động nào nó muốn vậy.

Thank you.

Cảm ơn.

(Applause)

(Vỗ tay)