Robert Gupta: Music is medicine, music is sanity

Robert Gupta: Müzik devadır, müzik akıl sağlığıdır

Çeviri: Serap Çakıl Gözden geçirme: Ahmet Yükseltürk

One day, Los Angeles Times columnist

Bir gün Los Angeles Times köşe yazarı

Steve Lopez was walking along

Steve Lopez, Los Angeles şehir merkezinin

the streets of downtown Los Angeles

caddelerinde yürüyordu,

when he heard beautiful music.

harika bir müzik duydu.

And the source was a man,

Bunun kaynağı bir adamdı,

an African-American man,

Afro-Amerikalı bir adam,

charming, rugged, homeless,

sevimli, bakımsız, evsiz,

playing a violin that only had two strings.

sadece iki teli olan bir keman çalıyordu.

And I'm telling a story that many of you know,

Ve birçoğunuzun bildiği bir hikâyeyi anlatıyorum,

because Steve's columns became the basis

çünkü Steve'in köşe yazıları daha sonra

for a book, which was turned into a movie,

filme de alınan bir kitabın temeli oldu.

with Robert Downey Jr. acting as Steve Lopez,

Steve Lopez'i Robert Downey Jr,

and Jamie Foxx as Nathaniel Anthony Ayers,

ve kariyeri paranoid şizofreni ile

the Juilliard-trained double bassist

trajik bir şekilde kısa kesilen,

whose promising career was cut short

Julliard eğitimi almış kontrbasçı

by a tragic affliction with paranoid schizophrenia.

Nathaniel Anthony Ayers'i, Jamie Fox oynuyordu.

Nathaniel dropped out of Juilliard, he suffered a complete breakdown,

Nathaniel Julliard'ı bıraktı, büyük bir çöküntü yaşadı,

and 30 years later he was living homeless

ve 30 yıl sonra, Los Angeles şehir merkezinde

on the streets of Skid Row in downtown Los Angeles.

Skid Row caddelerinde evsiz bir şekilde yaşıyordu.

I encourage all of you to read Steve's book or to watch the movie

Steve'in kitabını hepinizin okumasını öneririm, ya da filmi izlemenizi

to understand not only the beautiful bond

sadece bu iki adam arasında kurulan

that formed between these two men,

bu olağanüstü bağı anlamanız için değil,

but how music helped shape that bond,

müziğin bu bağın şekillenmesine yardımını

and ultimately was instrumental -- if you'll pardon the pun --

ve sonunda, kullandığım kelime oyununu affederseniz,

in helping Nathaniel get off the streets.

Nathaniel'ın sokaklardan kurtulmasında bir enstrüman oluşunu.

I met Mr. Ayers in 2008,

Bay Ayers ile 2008'de tanıştım,

two years ago, at Walt Disney Concert Hall.

iki yıl önce, Walt Disney konser salonunda.

He had just heard a performance of Beethoven's First and Fourth symphonies,

Beethoven’in birinci ve dördüncü senfonilerinin performansını az önce dinlemiş,

and came backstage and introduced himself.

ve sahne arkasına gelerek kendini tanıtmıştı.

He was speaking in a very jovial and gregarious way

Yo-Yo Ma ve Hillary Clinton hakkında öylesine

about Yo-Yo Ma and Hillary Clinton

keyifli ve cana yakın konuşuyordu ki,

and how the Dodgers were never going to make the World Series,

ve Dodgers'ın nasıl Dünya Serisi'ni asla başaramayacağı hakkında,

all because of the treacherous first violin passage work

bunun nedeni ise Beethoven’in dördüncü senfonisinin

in the last movement of Beethoven's Fourth Symphony.

son hareketindeki tedirgin edici ilk keman pasajıydı.

And we got talking about music, and I got an email from Steve a few days later

Ve müzik hakkında konuşmaya başladık. Ve bir kaç gün sonra Steve'den

saying that Nathaniel was interested in a violin lesson with me.

Nathaniel'in benden keman dersi almak istediğini söyleyen bir mesaj geldi.

Now, I should mention that Nathaniel refuses treatment

Şimdi, Nathaniel'in tedaviyi reddettiğini belirtmeliyim,

because when he was treated it was with shock therapy

çünkü tedavi aldığında bu şok terapisiyleydi

and Thorazine and handcuffs,

ve Thorazine ve kelepçelerleydi,

and that scar has stayed with him for his entire life.

ve bu yarayı tüm hayatı boyunca taşıdı.

But as a result now, he is prone to

Ama bunun sonucu olarak şimdi,

these schizophrenic episodes,

bu şizofrenik dönemlere yatkın.

the worst of which can manifest themselves as

Bunların en kötüleri kendisinin infilak ettiğini görmesi

him exploding

ve sonra günlerce ortadan kaybolması,

and then disappearing for days,

Skid Row sokaklarında amaçsızca dolaşıp,

wandering the streets of Skid Row,

kendi zihninin kendi üzerine saldığı işkencelerle

exposed to its horrors, with the torment of his own mind

sokağın dehşetine maruz kalması

unleashed upon him.

şeklinde kendini gösteriyor.

And Nathaniel was in such a state of agitation

Ve Walt Disney Konser Salonu'nda ilk dersimize

when we started our first lesson at Walt Disney Concert Hall --

başladığımızda, Nathaniel öyle ajite bir durumundaydı ki,

he had a kind of manic glint in his eyes,

gözlerinde manyak bir tür ışıltı vardı.

he was lost.

Kaybolmuştu.

And he was talking about

Ve görünmeyen şeytanlardan

invisible demons and smoke,

ve dumandan söz ediyordu,

and how someone was poisoning him in his sleep.

ve birinin onu uykusunda nasıl zehirlediğinden.

And I was afraid,

Ve korktum,

not for myself, but I was afraid

kendim için değil, ama

that I was going to lose him,

onu kaybedeceğimden korktum,

that he was going to sink into one of his states,

her zamanki hallerinden birine dalacağından,

and that I would ruin his relationship with the violin

ve eğer ölçülerden ve arpejlerden ve didaktik

if I started talking about scales

keman pedagojisinin diğer büyüleyici

and arpeggios and other exciting forms of

formlarından bahsedersem, kemanla ilişkisini

didactic violin pedagogy.

mahvedeceğimden korktum.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

So, I just started playing.

O zaman sadece çalmaya başladım.

And I played the first movement of the Beethoven Violin Concerto.

Beethoven’ın keman konçertosunun ilk hareketini çaldım.

And as I played,

Ve çalarken

I understood that there was a profound change

anladım ki, Nathaniel'in gözlerinde oluşan

occurring in Nathaniel's eyes.

çok derin bir değişim vardı.

It was as if he was in the grip of some invisible pharmaceutical,

Adeta bazı görünmez farmasötik, kimyasal bir reaksiyonun

a chemical reaction, for which my playing the music

kontrolünde gibiydi, benim müziği çalışım da

was its catalyst.

bunun katalizörüydü.

And Nathaniel's manic rage

Ve Nathaniel'in manyak öfkesi,

was transformed into understanding,

bir anlayışa ve sessiz bir merak ve

a quiet curiosity and grace.

zerâfete dönüşmüştü.

And in a miracle, he lifted his own violin

Ve bir mucizeyle, kendi kemanını kaldırdı

and he started playing, by ear,

ve keman konçertolarının parçalarını

certain snippets of violin concertos

duyduğu gibi çalmaya başladı,

which he then asked me to complete -- Mendelssohn,

sonra benden tamamlamamı isteyerek, Mendelssohn,

Tchaikovsky, Sibelius.

Tchaikovsky, Sibelius.

And we started talking about music, from Bach

Ve müzik hakkında konuşmaya başladık, Bach'tan

to Beethoven and Brahms,

Beethoven ve Brahms'tan,

Bruckner, all the B's,

Bruckner ve tüm B'lerden,

from Bartók, all the way up to Esa-Pekka Salonen.

Bartók'tan, Esa-Pekka Salonen'e kadar.

And I understood that he not only

Ve anladım ki, ansiklopedik

had an encyclopedic knowledge of music,

bir müzik bilgisi dışında aynı zamanda

but he related to this music at a personal level.

kişisel düzeyde de müzikle ilişkiliydi.

He spoke about it with the kind of passion

Öylesine bir tutku ve anlayışla ondan

and understanding that I share with my colleagues

bahsediyordu ki, bu duyguyu Los Angeles Filarmoni’deki

in the Los Angeles Philharmonic.

çalışma arkadaşlarımla da paylaşıyorum.

And through playing music and talking about music,

Ve müzik yaparak ve müzik hakkında konuşarak,

this man had transformed

bu adam Los Angeles'in merkezindeki

from the paranoid, disturbed man

sokaklarda dolaşan

that had just come from walking the streets

paranoyak, rahatsız bir adamdan

of downtown Los Angeles

neşeli, bilgili, parlak,

to the charming, erudite,

Julliard'da eğitim almış

brilliant, Juilliard-trained musician.

bir müzisyene dönüştü.

Music is medicine. Music changes us.

Müzik devadır. Müzik bizi değiştirir.

And for Nathaniel, music is sanity.

Ve Nathaniel için, müzik akıl sağlığıdır.

Because music allows him to take his thoughts

Çünkü müzik düşüncelerini ve kuruntularını

and delusions and shape them

alarak, onları hayal gücü ve yaratıcılığıyla

through his imagination and his creativity,

gerçekliğe dönüştürmesine

into reality.

izin verir.

And that is an escape

Ve bu onun azap çeken

from his tormented state.

durumundan kaçışıdır.

And I understood that this was the very essence of art.

Ve anladım ki bu sanatın en esaslı özüdür.

This was the very reason why we made music,

Bu, müzik yapmamızın temel nedeni,

that we take something that exists within all of us

her birimizde var olan, temelde özümüzde yer alan

at our very fundamental core,

bir şeyi

our emotions,

duygularımız alarak,

and through our artistic lens,

ve sanatsal bir gözle

through our creativity, we're able to shape those emotions into reality.

yaratıcılığımızla, bu duyguları gerçekliğe dönüştürebiliyoruz.

And the reality of that expression

Ve bir ifadenin gerçekliği,

reaches all of us

hepimize ulaşıyor,

and moves us, inspires and unites us.

etkiliyor, ilham veriyor ve bir araya getiriyor.

And for Nathaniel,

Ve Nathaniel için,

music brought him back into a fold of friends.

müzik onu arkadaş yuvasına geri döndürüyor.

The redemptive power of music brought him back

Müziğin kurtarıcı gücü onu anlayan,

into a family of musicians

yeteneğini fark eden

that understood him,

ve ona saygı duyan

that recognized his talents

müzisyenlerden oluşan

and respected him.

ailesine geri getiriyor.

And I will always make music with Nathaniel,

Ve ben her zaman Nathaniel'la müzik yapacağım,

whether we're at Walt Disney Concert Hall

Walt Disney Konser Salonu'nda olsun,

or on Skid Row, because he reminds me

Skid Row'da olsun, çünkü bana

why I became a musician.

neden müzisyen olduğumu hatırlatıyor.

Thank you.

Teşekkürler.

(Applause)

(Alkışlar)

Bruno Giussani: Thank you. Thanks.

Bruno Giussani: Teşekkürler. Sağ olun.

Robert Gupta.

Robert Gupta.

(Applause)

(Alkışlar)

Robert Gupta: I'm going to play something that I shamelessly stole from cellists.

Robert Gupta: Çellistlerden utanmadan aşırdığım bir şey çalmak istiyorum.

So, please forgive me.

Lütfen affedin beni.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

(Music)

(Müzik)

(Applause)

(Alkışlar)