Robert Gupta: Music is medicine, music is sanity

Translator: YSLU MA translators 2010-2012 Reviewer: Varduhi Apoyan

One day, Los Angeles Times columnist

Մի օր Լոս-Անջելեսի Թայմս թերթի խմբագիր

Steve Lopez was walking along

Ստիվ Լոպեսը քայլում էր

the streets of downtown Los Angeles

Լոս-Անջելեսի բանուկ փողոցներից մեկով,

when he heard beautiful music.

երբ հաճելի երաժշտության ձայն լսեց:

And the source was a man,

Այդ երաժշտությունը մի հմայիչ, կոպիտ

an African-American man,

և անօթևան աֆրոամերիկացուց էր գալիս,

charming, rugged, homeless,

ով ջութակ էր նվագում,

playing a violin that only had two strings.

որ ընդամենը 2 լար ուներ:

And I'm telling a story that many of you know,

Ես պատմում եմ մի պատմություն, որը գիտեն ձեզանից շատերը,

because Steve's columns became the basis

որ Ստիվի ամսագիրը գրքի ստեղծման հիմք դարձավ,

for a book, which was turned into a movie,

որի հիման վրա հետագայում ֆիլմ նկարահանվեց։

with Robert Downey Jr. acting as Steve Lopez,

Ֆիլմում Ստիվ Լոպեսի դերում էր կրտսեր Ռոբերտ Դաունին,

and Jamie Foxx as Nathaniel Anthony Ayers,

իսկ Նաթանաել Էնթոն Այերսի դերում Ջեմի Ֆոքսն էր`

the Juilliard-trained double bassist

Ջուլիարդ հեղինակավոր երաժշտական դպրոցում սովորած կոնտրաբասիստ,

whose promising career was cut short

սակայն նրա խոստումնալից կարիերան անսպասելիորեն ավարտվեց,

by a tragic affliction with paranoid schizophrenia.

երբ նա հիվանդացավ պարանոիդ շիզոֆրենիայով:

Nathaniel dropped out of Juilliard, he suffered a complete breakdown,

Նաթանաելը դուրս մնաց Ջուլիարդ երաժշտական դպրոցից, որից հետո նրա կյանքը ամբողջովին խորտակվեց

and 30 years later he was living homeless

և 30 տարի շարունակ անօթևան թափառում էր

on the streets of Skid Row in downtown Los Angeles.

Լոս-Անջելեսի Սկիդ Ռոյի բանուկ փողոցներով:

I encourage all of you to read Steve's book or to watch the movie

Ես ձեզ բոլորիդ խորհուրդ եմ տալիս կարդալ Ստիվի գիրքը կամ դիտել ֆիլմը

to understand not only the beautiful bond

հասկանալու համար ոչ միայն այս երկու մարդկանց միջև

that formed between these two men,

ձևավորված զարմանալի հարաբերությունները,

but how music helped shape that bond,

այլև թե ինչպես երաժշտությունը օգնեց այս հարաբերությունների ձևավորմանը:

and ultimately was instrumental -- if you'll pardon the pun --

Երաժշտությունը, որն ամբողջությամբ գործիքային էր, ներեցեք բառախաղի համար,

in helping Nathaniel get off the streets.

օգնեց Նաթանաելին վերջ դնել թափառական կյանքին:

I met Mr. Ayers in 2008,

Ես հանդիպեցի պարոն Այերսին երկու տարի առաջ՝ 2008 թվականին,

two years ago, at Walt Disney Concert Hall.

Վոլթ Դինեյի համերգային դահլիճում:

He had just heard a performance of Beethoven's First and Fourth symphonies,

Նա միայն լսեց Բեթովենի առաջին և չորրորդ սինֆոնիաների կատարումը

and came backstage and introduced himself.

և դուրս գալով ետնաբեմ՝ ներկայացավ:

He was speaking in a very jovial and gregarious way

Նա շատ կենսուրախ էր և մարդամոտ,

about Yo-Yo Ma and Hillary Clinton

խոսում էր թավջութակահար Յօ-յօ Մայի և Հիլարի Քլինտոնի մասին,

and how the Dodgers were never going to make the World Series,

ինչպես նաև այն մասին, որ Դոջերսը երբեք չի մասնակցելու աշխարհի առաջնությանը

all because of the treacherous first violin passage work

Բեթովենի չորրորդ սինֆոնիայի ավարտին

in the last movement of Beethoven's Fourth Symphony.

ջութակի առաջին տհաճ կատարման պատճառով:

And we got talking about music, and I got an email from Steve a few days later

Այսպես մենք սկսեցինք խոսել երաժշտությունից: Մի քանի օր անց ես էլեկտրոնային նամակ ստացա Սթիվից,

saying that Nathaniel was interested in a violin lesson with me.

որտեղ ասվում էր, որ Նաթանաելը ուզում է ինձ հետ ջութակի դասեր անցնել:

Now, I should mention that Nathaniel refuses treatment

Այժմ ես պետք է նշեմ, որ Նաթանաելը հրաժարվում էր բուժումից,

because when he was treated it was with shock therapy

քանի որ նրա բուժման համար օգտագործում էին շոկային թերապիա,

and Thorazine and handcuffs,

քլորոպրոմազին և ձեռնաշղթաներ

and that scar has stayed with him for his entire life.

և այդ սպին նրա մոտ պահպանվեց ամբողջ կյանքում:

But as a result now, he is prone to

Սակայն, դրա հետևանքով նա հաճախ

these schizophrenic episodes,

շիզոֆրենիայի նոպաներ է ունենում:

the worst of which can manifest themselves as

Դրանցից ամենավատերը

him exploding

դժոխքի կրակների են նման,

and then disappearing for days,

հետո Նաթանաելը մի քանի օր անհետանում էր

wandering the streets of Skid Row,

և թափառում Սկիդ Ռոյի փողոցներով`

exposed to its horrors, with the torment of his own mind

մենակ մնալով իր վախերի հետ, ենթարկվելով սեփական մտքի չարչարանքներին,

unleashed upon him.

որոնք ինքը չէր կարող վերահսկել:

And Nathaniel was in such a state of agitation

Նաթանաելը չափազանց շատ էր հուզվում,

when we started our first lesson at Walt Disney Concert Hall --

երբ սկսում էինք մեր առաջին դասը Ուոլթ Դիսնեյի համերգասրահում։

he had a kind of manic glint in his eyes,

Նրա աչքերը փայլատակում էին մոլագարի պես.

he was lost.

կորցրել էր ինքն իրեն

And he was talking about

և խոսում էր անտեսանելի

invisible demons and smoke,

չար ոգիների, ծխի մասին,

and how someone was poisoning him in his sleep.

և թե ինչպես էր մեկը փորձել թունավորել իրեն քնած ժամանակ:

And I was afraid,

Ես ինձ համար չէի վախենում,

not for myself, but I was afraid

այլ վախենում էի,

that I was going to lose him,

որ կարող է կորցնեմ նրան,

that he was going to sink into one of his states,

և նա կընկղմվի այդ իրավիճակներից մեկում։

and that I would ruin his relationship with the violin

Ես նաև վախենում էի, որ կփչացնեի իր և ջութակի հարաբերությունները,

if I started talking about scales

եթե սկսեմ խոսել գամմաների,

and arpeggios and other exciting forms of

արպեգիոսի և նմանատիպ այլ հուզիչ թեմաների մասին

didactic violin pedagogy.

ջութակի դասավանդման դիդակտիկ մեթոդների վերաբերյալ:

(Laughter)

(Ծիծաղ)

So, I just started playing.

Այսպիսով, ես պարզապես սկսեցի նվագել:

And I played the first movement of the Beethoven Violin Concerto.

Եվ ես նվագեցի Բեթովենի «ջութակի կոնցերտի» առաջին մասը:

And as I played,

Երբ նվագում էի,

I understood that there was a profound change

Նաթանաելի աչքերում կտրուկ

occurring in Nathaniel's eyes.

փոփոխություն նկատեցի:

It was as if he was in the grip of some invisible pharmaceutical,

Թվում էր, թե նա գտնվում է ինչ-որ աներևույթ դեղերի,

a chemical reaction, for which my playing the music

քիմիական ռեակցիայի ազդեցության տակ, որի պատճառը

was its catalyst.

իմ նվագած երաժտությունն էր:

And Nathaniel's manic rage

Նաթանաելի մոլագար կատաղությունը

was transformed into understanding,

վերափոխվեց հասկացողության,

a quiet curiosity and grace.

հետաքրքրասիրության և սիրալիրության:

And in a miracle, he lifted his own violin

Ասես հրաշքով նա վերցրեց իր ջութակը

and he started playing, by ear,

և սկսեց լսողությամբ նվագել

certain snippets of violin concertos

«ջութակի կոնցերտից» ինչ-որ կցկտուր մասեր,

which he then asked me to complete -- Mendelssohn,

այնուհետև ինձ խնդրեց ամբողջությամբ նվագել Մենդելսոնի,

Tchaikovsky, Sibelius.

Չայկովսկու և Սիբելյուսի կոնցերտները:

And we started talking about music, from Bach

Իսկ հետո սկսեցինք խոսել երաժշտությունից` Բախից

to Beethoven and Brahms,

մինչև Բեթովեն, Բրամսա

Bruckner, all the B's,

և Բրուկներ, բոլոր «Բ» տառով սկսվողներից`

from Bartók, all the way up to Esa-Pekka Salonen.

սկսած Բարտկից մինչև Լոնդոնյան ֆիլհարմոնիկ նվագախմբի դիրիժոր Էսա-Պակա Սալոնեն։

And I understood that he not only

Ես հասկացա, որ նա տիրապետում է

had an encyclopedic knowledge of music,

ոչ միայն երաժշտական հանրագիտարանային գիտելիքների,

but he related to this music at a personal level.

այլ նաև հոգեպես շատ կապված է այդ երաժշտությանը:

He spoke about it with the kind of passion

Նա խոսում էր այնպիսի խանդավառությամբ

and understanding that I share with my colleagues

և ըմբռնումով, ինչպես ես խոսում եմ

in the Los Angeles Philharmonic.

Լոս-Անջելեսի ֆիլհարմոնիկի գործընկերներիս հետ:

And through playing music and talking about music,

Նվագելու և երաժշտության մասին խոսելու ընթացքում,

this man had transformed

հոգեպես անհավասարակշիռ

from the paranoid, disturbed man

և վախեցած մարդը,

that had just come from walking the streets

որ վերջերս թափառում էր

of downtown Los Angeles

Լոս-Անջելեսի փողոցներով,

to the charming, erudite,

դարձել էր մի հմայիչ, բազմագիտակ,

brilliant, Juilliard-trained musician.

փայլուն երաժիշտ, ով կրթություն էր ստացել Ջուլիարդի երաժշտական դպրոցում:

Music is medicine. Music changes us.

Երաժշտությունը սպեղանի է: Երաժշտությունը փոխում է մեզ:

And for Nathaniel, music is sanity.

Իսկ Նաթանաելի համար երաժշտությունը հոգեկան առոջությունն է:

Because music allows him to take his thoughts

Քանի որ երաժշտությունը նրան թույլ է տալիս ձևակերպել իր մտքերն

and delusions and shape them

ու դելյուզիաները երևակայության

through his imagination and his creativity,

և ստեղծագործական մտքի միջոցով

into reality.

և դրանք բերել իրականություն:

And that is an escape

Եվ դա է նրա միակ փրկությունը

from his tormented state.

իր տանջանքներից:

And I understood that this was the very essence of art.

Եվ ես հասկացա, որ հենց սա է արվեստի բուն էությունը:

This was the very reason why we made music,

Հենց դրա համար էլ մենք ստեղծել ենք երաժշտություն,

that we take something that exists within all of us

որը մեր էության հիմքն է։

at our very fundamental core,

Այն գոյություն ունի յուրաքանչյուրիս ներսում։

our emotions,

Այսպիսով,

and through our artistic lens,

և ստեղծագործական մտքի միջոցով

through our creativity, we're able to shape those emotions into reality.

մենք կարող ենք արտահայտել մեր զգացմունքները իրական կյանքում:

And the reality of that expression

Այդ արտահայտության իրողությունը

reaches all of us

անտարբեր չի թողնում մեզանից ոչ մեկին,

and moves us, inspires and unites us.

այն հուզում է մեզ, ոգեշնչում և միավորում:

And for Nathaniel,

Իսկ Նաթանաելի դեպքում,

music brought him back into a fold of friends.

երաժշտությունը վերադարձրեց նրան ընկերների շրջապատ:

The redemptive power of music brought him back

Երաժշտության բուժիչ զորությունը վերադարձրեց նրան

into a family of musicians

երաժիշտների ընտանիք,

that understood him,

որտեղ գնահատում էին նրա տաղանդը,

that recognized his talents

հասկանում

and respected him.

և հարգում էին նրան:

And I will always make music with Nathaniel,

Ես միշտ նվագելու եմ Նաթանաելի հետ,

whether we're at Walt Disney Concert Hall

անկախ նրանից, թե մենք Ուոլթ Դիսնեյի համերգային դահլիճում ենք,

or on Skid Row, because he reminds me

թե Սկիդ Ռոյում, քանի որ նա հիշեցնում է ինձ,

why I became a musician.

թե ինչպես եմ երաժիշտ դարձել:

Thank you.

Շնորհակալություն:

(Applause)

(Ծափահարություններ):

Bruno Giussani: Thank you. Thanks.

Բրունո Գուսանի: Շնորհակալություն: Շնորհակալություն

Robert Gupta.

Ռոբերտ Գուպտա:

(Applause)

(Ծափահարություններ):

Robert Gupta: I'm going to play something that I shamelessly stole from cellists.

Ռոբերտ Գուպտա: Ես ուզում եմ նվագել մի բան, որ անամոթաբար գողացել եմ թավջութակահարներից:

So, please forgive me.

Ուստի խնդրում եմ ներե՛ք ինձ:

(Laughter)

(Ծիծաղ)

(Music)

(Երաժշտություն)

(Applause)

(Ծափահարություններ):