Mustafa Akyol: Faith versus tradition in Islam

Mustafa Akyol: İslam'da inanç ve gelenek çatışması

Çeviri: Cihangir Çırak Gözden geçirme: osman oguz ahsen

Birkaç hafta önce,

A few weeks ago, I had a chance to go to Saudi Arabia.

Suudi Arabistan'a gitme fırsatım oldu.

And the first thing I wanted to do as a Muslim

Ve bir Müslüman olarak, yapmak istediğim ilk şey

was to go to Mecca and visit the Kaaba,

Mekke'ye gidip, İslam'ın en kutsal mabedi

the holiest shrine of Islam.

olan Kabe'yi ziyaret etmekti.

And I did that; I put on my ritualistic dress,

Ve bunu yaptım. Dinî kıyafetlerimi giydim.

Kutsal camiye gittim.

I went to the holy mosque,

I did my prayers,

Duamı ettim, namazımı kıldım.

I observed all the rituals.

Tüm dinî vecibeleri yerine getirdim.

Ve bu arada,

And meanwhile, besides all the spirituality,

tüm bu ruhsallığın yanısıra,

there was one mundane detail in the Kaaba

Kabe'de bana oldukça ilginç gelen

that was pretty interesting for me:

dünyevi bir ayrıntı vardı.

there was no separation of sexes.

Cinsiyetler arasında hiçbir ayrım yoktu.

In other words, men and women were worshiping all together.

Bir başka deyişle, erkekler ve kadınlar

hep birlikte ibadet ediyordu.

Kabe'nin etrafında dönülen

They were together while doing tawāf, the circular walk around the Kaaba.

tavaf sırasında birlikteydiler,

They were together while praying.

Dua ederken, namaz kılarken birlikteydiler.

And if you wonder why this is interesting at all,

Eğer bunun neden ilginç olduğunu sorarsanız,

Suudi Arabistan'ın geri kalanını görmeniz gerekir.

you have to see the rest of Saudi Arabia,

because this a country which is strictly divided between the sexes.

Çünkü bu ülkede

cinsiyetler katı şekilde birbirinden ayrılmıştır.

In other words:

Bir başka deyişle,

as men, you are simply not supposed to be in the same physical space

çok basitçe, eğer erkekseniz

kadınlarla aynı mekanda bulunamazsınız.

with women.

And I noticed this in a very funny way.

Ve ben bunu çok komik bir şekilde farkettim.

I left the Kaaba to eat something in downtown Mecca.

Kabe'den ayrıldım,

birşeyler yemek için Mekke şehir merkezine indim.

I headed to the nearest Burger King restaurant.

En yakın Burger King restoranına gittim.

Ve orada

And I went there -- I noticed that there was a male section,

kadınlar bölümünden özenle ayrılmış

which is carefully separated from the female section.

bir erkekler bölümü olduğunu farkettim.

I had to pay, order and eat in the male section.

Erkekler bölümünde sipariş vermek, ödemek ve yemek zorundaydım.

"It's funny," I said to myself,

"Komik" dedim kendi kendime.

"You can mingle with the opposite sex at the holy Kaaba,

"Kutsal Kabe'de karşı cinsle karışabilirsin,

but not at the Burger King?"

ama Burger King'de değil."

(Laughter)

Oldukça ironik.

Quite, quite ironic.

İronik ve aynı zamanda, bence çok manidar.

Ironic, and it's also, I think, quite telling,

because the Kaaba and the rituals around it

Çünkü Kabe ve etrafındaki dinî vecibeler,

are relics from the earliest phase of Islam,

İslam'ın en erken dönemlerinden yâdigardır.

that of prophet Muhammad.

Hz. Muhammed döneminden.

And if there was a big emphasis at the time to separate men from women,

Ve eğer o zamanlar

erkeklerle kadınları ayırmak konusu vurgulanmış olsaydı,

the rituals around the Kaaba could have been designed accordingly.

Kabe etrafındaki vecibeler de o şekilde tasarlanırdı.

But apparently, that was not an issue at the time.

Fakat belli ki, o zamanlar böyle bir sorun yoktu.

Doğal olarak da vecibeler de böyle şekillendi.

So the rituals came that way.

This is also, I think, confirmed by the fact

Bence bu aynı zamanda şunu da doğrular ki,

kadınların toplum hayatından uzaklaştırılıp

that the seclusion of women in creating a divided society

bölünmüş bir toplum yaratılması

is something that you also do not find in the Koran --

Kuran'ın çekirdeğinde

–ilahî çekirdeğinde–

the very core of Islam, the divine core of Islam --

mevcut olmayan bir şeydir

that all Muslims, equally myself, believe.

ve ben dâhil tüm Müslümanlar buna inanır.

Bence,

And I think it's not an accident

that you don't find this idea in the very origin of Islam,

bu fikrin

İslam'ın özünde bulunmaması tesadüf değildir.

because many scholars who study the history of Islamic thought --

Çünkü

İslam felsefesi üzerine çalışan

Muslim scholars or Westerners --

Müslüman ya da Batılı, birçok âlim

think that, actually, the practice of dividing men and women physically

şu görüştedir ki,

erkeklerin ve kadınların fiziksel olarak ayrılması

came as a later development in Islam,

İslam'a daha sonra girmiştir.

as Muslims adopted some preexisting cultures

Müslümanlar, zaman içinde

Ortadoğu'da mevcut bazı kültür ve gelenekleri benimsemişlerdir.

and traditions of the Middle East.

Seclusion of women was actually a Byzantine and Persian practice,

Kadınların toplum hayatından uzaklaştırılması aslen

bir Bizans ve Fars uygulamasıydı.

Müslümanlar bunu benimsediler

and Muslims adopted it and made it a part of their religion.

ve dinlerinin bir parçası hâline getirdiler.

Actually, this is just one example of a much larger phenomenon.

Ve aslında bu,

çok daha büyük bir olguya dair sadece bir örnektir.

What we call today Islamic law, and especially Islamic culture --

Bugün adına İslam Hukuku (Şeriat) ve özellikle İslam Kültürü dediğimiz

–ki aslında çok sayıda farklı İslamî Kültür mevcuttur.

and there are many Islamic cultures, actually;

Örneğin Suudi Arabistan'daki,

the one in Saudi Arabia is much different

benim memleketim İstanbul'dan ya da Türkiye'den çok farklıdır.

from where I come from in Istanbul or Turkey.

But still, if you're going to speak about a Muslim culture,

Ama yine de,

eğer bir İslam Kültürü'nden bahsedecekseniz,

this has a core: the divine message which began the religion.

bunun bir çekirdeği vardır, o da ilahî mesajdır

dini başlatan.

But then many traditions, perceptions, practices were added on top of it.

Ancak daha sonra birçok gelenek, algı,

çeşitli uygulamalar bunun üstüne eklenmiştir.

And these were traditions of the Middle East medieval traditions.

Bunlar da, Ortadoğu'nun Ortaçağ dönemi gelenekleridir.

There are two important messages, or two lessons,

Ve iki önemli mesaj ya da ders

alınmalıdır bu gerçeklikten.

to take from that reality.

First of all, Muslims --

Birincisi, Müslümanlar–

pious, conservative, believing Muslims who want to be loyal to their religion --

dinlerine bağlı olmak isteyen dindar, tutucu, inançlı Müslümanlar–

kültürlerinde mevcut herşeye

should not cling onto everything in their culture,

thinking that that's divinely mandated.

ilahi birer zorunluluk olarak tutunmamalıdır.

Belki de bazı şeyler sadece kötü geleneklerdir

Maybe some things are bad traditions and they need to be changed.

ve değiştirilmeleri gerekiyordur.

On the other hand, the Westerners who look at Islamic culture

Diğer yanda, Batılılar

İslam Kültürü'ne bakarak

and see some troubling aspects

bazı sorunlu yönler gördüklerinde

should not readily conclude that this is what Islam ordains.

bunların İslam'ın emri olduğuna dair peşin hüküm vermemelidir.

Maybe it's a Middle Eastern culture that became confused with Islam.

Belki de bu sadece bir Ortadoğu kültürüdür

ve zaman içinde İslam ile karıştırılmıştır.

Kadın sünneti denen bir uygulama vardır.

There is a practice called female circumcision.

Berbat, korkunç birşeydir.

It's something terrible, horrible.

It is basically an operation to deprive women of sexual pleasure.

Basitçe,

kadını cinsel hazdan mahrum etmek için yapılan bir uygulamadır.

And Westerners --

Ve Batılılar, Avrupalılar ya da Amerikalılar

Europeans or Americans -- who didn't know about this before,

daha önce bilmedikleri

[saw] this practice

bu uygulamayla

within some of the Muslim communities who migrated from North Africa.

bazı Kuzey Afrika kökenli

Müslüman topluluklarda karşılaştılar.

And they've thought,

Ve şöyle düşündüler, "Bu ne korkunç bir din ki,

"Oh, what a horrible religion that is, which ordains something like that."

böyle bir emir içeriyor."

Ama gerçekte, kadın sünnetine baktığınızda

But when you look at female circumcision,

bunun İslam'la hiç ilgisinin olmadığını görürsünüz.

you see that it has nothing to do with Islam;

Sadece, Kuzey Afrika'ya özgü bir uygulamadır

it's just a North African practice which predates Islam.

ve İslam'dan önce gelmiştir.

It was there for thousands of years.

Bu orada binlerce yıldır yapılmaktadır.

And, quite tellingly, some Muslims do practice it --

Ve oldukça manidar bir şekilde, sadece bazı Müslümanlar bu uygulamayı yaparlar.

Kuzey Afrika'daki Müslümanlar, başka yerlerdekiler değil.

the Muslims in North Africa, not in other places.

But also the non-Muslim communities of North Africa --

Ayrıca Kuzey Afrika'nın Müslüman olmayan topluluklarının,

Animistlerin, hatta bazı Hristiyanların,

the animists, some Christians and even a Jewish tribe in North Africa --

ve hatta Kuzey Afrika'daki bir Musevi kabilenin

kadın sünneti yaptığı bilinmektedir.

are known to practice female circumcision.

So what might look like a problem within Islamic faith

Yani,

İslam inancıyla ilgili gibi görünen bir sorun,

might turn out to be a tradition that Muslims have subscribed to.

gerçekte

Müslümanlar'ın sürdürmekte oldukları bir gelenek olabilir.

The same thing can be said for honor killings,

Aynı şey, Batı medyasında sürekli işlenen

which is a recurrent theme in the Western media --

namus cinayetleri konusu için de söylenebilir.

and which is, of course, a horrible tradition.

Bu da tabii ki, bir başka korkunç gelenektir.

And we see, truly, in some Muslim communities, that tradition.

Gerçekten de, bu gelenek bazı Müslüman topluluklarda görülür.

Ancak Ortadoğu'nun Müslüman olmayan topluluklarında,

But in the non-Muslim communities of the Middle East,

örneğin bazı Hristiyan topluluklarda, Doğulu topluluklarda,

such as some Christian communities, Eastern communities,

aynı uygulamayı görürsünüz.

you see the same practice.

We had a tragic case of an honor killing

Trajik bir namus cinayeti

Türkiye'nin Ermeni topluluğu içinde

within Turkey's Armenian community just a few months ago.

daha birkaç ay önce yaşandı.

Now, these are things about general culture,

Şimdi bunlar genel kültürle ilgili konulardır

but I'm also very much interested in political culture

ama ben politik kültür boyutuyla da yakından ilgileniyorum.

and whether liberty and democracy is appreciated,

Özgürlük ve demokrasi takdir görüyor mu,

or whether there's an authoritarian political culture

yoksa vatandaşlarını bu uygulamalara zorladığı düşünülen ülkelerde

in which the state is supposed to impose things on the citizens.

otoriter bir politik kültür mü hâkim?

Ve şurası sır değildir ki,

And it is no secret

that many Islamic movements in the Middle East

Ortadoğu'daki birçok İslamî hareket

otoriter olma eğilimindedir

tend to be authoritarian,

and some of the so-called "Islamic regimes,"

ve sözde "İslamî rejimler",

such as Saudi Arabia, Iran and the worst case, the Taliban in Afghanistan,

örneğin Suudi Arabistan, İran

ve en kötüsü Afganistan'daki Taliban,

they are pretty authoritarian -- no doubt about that.

oldukça otoriterdir. Bunda şüphe yok.

Örneğin, Suudi Arabistan'da

For example, in Saudi Arabia,

there is a phenomenon called the religious police.

Dinî Polis denen bir olgu vardır

And the religious police imposes the supposed Islamic way of life

ve Dinî Polis,

sözde İslamî hayat tarzını

on every citizen, by force --

her vatandaşa zorla benimsetir.

like, women are forced to cover their heads --

Mesela kadınlar başlarını örtmeye,

tesettüre uygun giyinmeye zorlanır.

wear the hijab, the Islamic head cover.

Bu oldukça otoriter

Now that is pretty authoritarian,

ve benim son derece eleştirdiğim bir tutumdur.

and that's something I'm very much critical of.

Ancak,

But when I realized that the non-Muslim,

aynı coğrafyadaki Müslüman olmayanların

or the non-Islamic-minded actors in the same geography

ya da İslami görüşe sahip olmayan aktörlerin de

bazen benzer şekilde davrandıklarını farkettiğimde,

sometimes behaved similarly,

I realized that the problem maybe lies

gördüm ki sorun belki de

in the political culture of the whole region, not just Islam.

tüm bölgenin politik kültüründe yatmaktadır, sadece İslam'da değil.

Let me give you an example: in Turkey, where I come from,

Size bir örnek vereyim: Geldiğim ülke olan Türkiye'de

which is a very hyper-secular republic,

ki hiper-laik bir cumhuriyettir,

until very recently, we used to have what I call "secularism police,"

çok yakın zamana kadar

benim "Laiklik Polisi" dediğim bir olgu vardı.

Bunlar üniversiteleri

which would guard the universities against veiled students.

başı örtülü öğrencilere karşı korurdu.

In other words, they would force students to uncover their heads.

Bir başka deyişle, öğrencileri

başlarını açmaya zorlarlardı.

And I think forcing people to uncover their head

Ve bence insanları başlarını açmaya zorlamak,

is as tyrannical as forcing them to cover it.

örtmeye zorlamak kadar zorba bir tutumdur.

Bu, vatandaşın tercihine bırakılmalıdır.

It should be the citizen's decision.

But when I saw that, I said,

Ancak bunu gördüğümde dedim ki,

"Maybe the problem is just an authoritarian culture in the region,

"Belki de sorun sadece

bölgedeki otoriter kültürdür.

and some Muslims have been influenced by that.

Ve bazı Müslümanlar da bundan etkisi altındadır."

Ancak laik görüşlü insanlar da bu etki altında olabilir.

But the secular-minded people can be influenced by that.

Maybe it's a problem of the political culture,

Belki bu bir politik kültür sorunudur,

ve bizim

and we have to think about how to change that political culture."

bu politik kültürü nasıl değiştireceğimizi düşünmemiz gerekir.

Now, these are some of the questions I had in mind a few years ago

Şimdi bunlar, birkaç sene önce

bir kitap yazmaya başladığımda

when I sat down to write a book.

aklımda olan bazı sorulardı.

I said, "Well, I will do research

Dedim ki "Bir araştırma yapacağım ve

İslam'ın bugünkü hâline nasıl

about how Islam actually came to be what it is today,

ve hangi yollardan geldiğini,

and what roads were taken and what roads could have been taken."

başka hangi yolların seçilmiş olabileceğini inceleyeceğim."

Kitabın adı "Aşırılıksız İslam: İslam'da Özgürlük Hususu."

The name of the book is "Islam Without Extremes: A Muslim Case for Liberty."

And as the subtitle suggests,

Ve altbaşlığın da belirttiği üzere,

I looked at Islamic tradition and the history of Islamic thought

İslami geleneğin ve İslam felsefesinin tarihçesine

from the perspective of individual liberty,

bireysel özgürlük penceresinden baktım.

and I tried to find what are the strengths with regard to individual liberty.

Bireysel özgürlük bağlamındaki

güçlü yanları ortaya çıkarmaya çalıştım.

And there are strengths in Islamic tradition.

Ve bu güçlü yanlar İslam geleneği içinde var.

İslam gerçekte, tek tanrılı bir din olarak,

Islam, actually, as a monotheistic religion,

which defined man as a responsible agent by itself,

insanı kendi başına sorumlu bir özne olarak tanımlamış

created the idea of the individual in the Middle East,

ve Ortadoğu'da "birey" fikrini yaratmıştır.

Bireyi, kabilesel cemaatçilikten, ortaklaşacılıktan

and saved it from the communitarianism, the collectivism of the tribe.

kurtarmıştır.

You can derive many ideas from that.

Bundan birçok fikir edinebilirsiniz.

But besides that, I also saw problems within Islamic tradition.

Bunun yanısıra, İslami gelenek içinde sorunlar da gördüm.

But one thing was curious:

Ancak ilginç bir şey vardı:

most of those problems turn out to be problems that emerged later,

Bu sorunların çoğu asılnda daha sonradan ortaya çıkmıştı,

not from the very divine core of Islam, the Koran,

İslam'ın ilahî çekirdeğinde, Kuran'da bulunmuyordu.

but from, again, traditions and mentalities,

Sorun yine geleneklerden, zihniyetlerden

ya da Kuran'ın

or the interpretations of the Koran that Muslims made in the Middle Ages.

Ortaçağ'da yapılmış yorumlarından kaynaklanıyordu.

Kuran, örneğin

The Koran, for example, doesn't condone stoning.

ceza olarak taşa tutmayı hoşgörmez.

There is no punishment for apostasy.

Din değiştirmenin bir cezası yoktur.

There is no punishment for personal sins like drinking.

İçki içmek gibi kişisel şeylerin bir cezası yoktur.

Şeriatı oluşturan bu gibi şeyler,

These things which make Islamic law,

the troubling aspects of Islamic law,

Şeriatın sorunlu yönleri,

were developed into later interpretations of Islam.

İslam'ın daha sonraki yorumlarına, sonradan katılmıştır.

Which means that Muslims can, today,

Bu demektir ki, bugünün Müslümanları

look at those things and say,

bunlara bakıp diyecektir ki;

"Well, the core of our religion is here to stay with us.

"Pekâlâ, dinimizin esas çekirdeği

bizde kalıcıdır.

It's our faith, and we will be loyal to it.

Bu bizim inancımızdır ve ona sadık kalacağız."

But we can change how it was interpreted,

Ancak, geçmişteki yorumlarını değiştirebiliriz çünkü

because it was interpreted according to the time

onlar Ortaçağ zamanına ve ortamına göre yorumlanmışlardır.

and milieu in the Middle Ages.

Bugün farklı bir dünyada yaşıyoruz,

Now we're living in a different world,

farklı değerler ve politik sistemler var.

with different values and political systems."

Bu yorumlama oldukça mümkün ve uygulanabilirdir.

That interpretation is quite possible and feasible.

Now, if I were the only person thinking that way,

Şimdi, bu şekilde düşünen yalnızca ben olsaydım,

we would be in trouble.

bir sorunumuz olurdu.

But that's not the case at all.

Ancak durum hiç de böyle değil.

Actually, from the 19th century on,

Aslında, 19. yüzyıldan başlayarak

there's a whole revisionist, reformist -- whatever you call it -- tradition,

düzeltici ve yenilikçi

–ne derseniz deyin–

bir gelenek,

a trend in Islamic thinking.

İslami düşüncede böyle bir eğilim var.

These were intellectuals or statesmen

Ve bunlar,

19. ve 20 yüzyılın aydınları ya da devlet adamlarıdır.

of the 19th century, and later, 20th century,

which looked at Europe, basically,

Temel olarak Avrupa'ya bakmış

and saw that Europe has many things to admire,

ve imrenilecek birçok şey olduğunu görmüşlerdir.

like science and technology.

Örneğin, bilim ve teknoloji.

But not just that; also democracy, parliament,

Sadece bunlar değil, aynı zamanda demokrasi, parlamento,

temsiliyet fikri,

the idea of representation,

the idea of equal citizenship.

eşit vatandaşlık fikri.

These Muslim thinkers, intellectuals and statesmen of the 19th century,

Bu Müslüman düşünürler, aydınlar ve devlet adamları,

19. yüzyılda Avrupa'ya baktılar ve bunları gördüler.

looked at Europe, saw these things, and said,

"Bizde niye yok?" dediler.

"Why don't we have these things?"

İslam geleneğine baktılar,

And they looked back at Islamic tradition,

ve sorunlu yanlar olduğunu gördüler.

and saw that there are problematic aspects,

but they're not the core of the religion, so maybe they can be re-understood,

Ancak bunlar dinin çekirdeğinde değildi. Belki yeniden, farklı şekilde anlaşılabilirlerdi,

ve Kuran çağdaş dünyada yeniden,

and the Koran can be reread in the modern world.

farklı şekilde okunabilirdi.

That trend is generally called Islamic modernism,

Bu eğilim

genellikle İslamî çağcılık olarak anılır.

and it was advanced by intellectuals and statesmen,

Aydınlar ve devlet adamları tarafından

not just as an intellectual idea, though,

sadece bir fikir olarak değil,

but also as a political program.

aynı zamanda bir politik program olarak geliştirilmiştir.

And that's why, actually, in the 19th century,

Aslında bu sayede, 19. yüzyılda

the Ottoman Empire, which then covered the whole Middle East,

o zamanlar tüm Ortadoğu'yu kaplayan Osmanlı İmparatorluğu,

çok önemli reformlar yapmıştır.

made very important reforms --

reforms like giving Christians and Jews an equal citizenship status,

Örneğin Hristiyanlar'a ve Museviler'e

eşit vatandaşlık hakkı,

bir anayasanın kabülü,

accepting a constitution,

accepting a representative parliament,

temsili bir parlamentonun kabulu.

advancing the idea of freedom of religion.

dinde özgürlük fikrinin gelişmesi.

That's why the Ottoman Empire, in its last decades,

Ve bu sayede Osmanlı İmparatorluğu, son yıllarında

turned into a proto-democracy, a constitutional monarchy,

bir ön-demokrasiye,

bir anayasal monarşiye dönüşmüştür.

and freedom was a very important political value at the time.

Özgürlük, o zamanlarda çok önemli bir politik değerdi.

Similarly, in the Arab world,

Benzer şekilde, Arap dünyasında

there was what the great Arab historian Albert Hourani defines

büyük Arap tarihçisi Albert Hourani'nin

Özgür Çağ olarak tanımladığı dönem vardı.

as the Liberal Age.

He has a book, "Arabic Thought in the Liberal Age,"

"Özgür Çağ'da Arap Düşüncesi" adında bir kitabı vardır.

Özgür Çağ olarak tanımladığı çağ,

and the Liberal Age, he defines as 19th century and early 20th century.

19. yüzyıl ve 20. yüzyılın başıdır.

Dikkat çekici şekilde, 20. yüzyılın başında

Quite notably, this was the dominant trend in the early 20th century

İslamî düşünürler, devlet adamları ve dinbilimciler arasında

among Islamic thinkers and statesmen and theologians.

hâkim eğilim bu yöndeydi.

But there is a very curious pattern in the rest of the 20th century,

Ancak, 20. yüzyılın geri kalanında

çok ilginç bir motif meydana geldi.

because we see a sharp decline in this Islamic modernist line.

Çünkü, İslam'i çağcılık çizgisinin

ani düşüşüne şahitlik etmekteyiz.

And in place of that,

Bunun yerine,

what happens is that Islamism grows as an ideology which is authoritarian,

otoriter bir ideoloji olarak

İslamcılık yükselişte.

which is quite strident,

Oldukça sert,

which is quite anti-Western,

oldukça Batı karşıtı,

ve toplumu ütopik bir

and which wants to shape society based on a utopian vision.

öngörü temelinde şekillendirmek istiyor.

So Islamism is the problematic idea

Yani İslamcılık, 20. yüzyılda

that really created a lot of problems in the 20th-century Islamic world.

gerçekten İslam dünyası için

birçok sorun yaratan, sorunlu bir fikirdir.

And even the very extreme forms of Islamism

Hatta İslamcılık'ın çok aşırı uçtaki biçimleri,

led to terrorism in the name of Islam --

İslam adına terörizm yürütmüşlerdir,

ki bence bu aslen İslam'a karşı olan bir uygulamadır.

which is actually a practice that I think is against Islam,

but some, obviously, extremists, did not think that way.

Ancak belli ki, aşırı uçtaki bazıları öyle düşünmediler.

But there is a curious question:

Yanıtını merak ettiğim bir soru şu:

If Islamic modernism was so popular in the 19th and early 20th centuries,

Eğer 19. yüzyılda ve 20. yüzyıl başında

İslami çağcılık bu kadar popüler idiyse,

why did Islamism become so popular in the rest of the 20th century?

20. yüzyılın geri kalanında

İslamcılık neden bu kadar popüler hâle geldi?

Bence bu sorunun,

And this is a question, I think, which needs to be discussed carefully.

özenle ele alınması gerekiyor.

In my book, I went into that question as well.

Kitabımda bu soruya da eğildim.

And actually, you don't need to be a rocket scientist to understand that.

Aslında, bunu anlamak için roket bilimcisi olmaya gerek yok.

Just look at the political history of the 20th century,

Birçok şeyin değişmiş olduğunu görmek için

20. yüzyılın politik tarihine göz atmanız yeterli.

and you see things have changed a lot.

Bağlam değişmiştir.

The contexts have changed.

In the 19th century,

19. yüzyılda,

when Muslims were looking at Europe as an example,

Müslümanlar, Avrupa'ya bir örnek olarak bakarken,

they were independent; they were more self-confident.

bağımsızlardı, kendilerine daha fazla güveniyorlardı.

In the early 20th century, with the fall of the Ottoman Empire,

20. yüzyıl başlarında, Osmanlı İmparatorluğu'nun yıkılmasıyla birlikte,

the whole Middle East was colonized.

tüm Ortadoğu sömürgeleştirildi.

And when you have colonialization, what do you have?

ve sömürgeleşme, beraberinde ne getirir?

You have anti-colonialization.

Sömürgeci karşıtlığını.

So Europe is not just an example now to emulate;

Yani Avrupa artık imrenilecek bir örnek değil,

it's an enemy to fight and to resist.

savaşılacak ve direnilecek bir düşmandır.

So there's a very sharp decline in liberal ideas in the Muslim world,

Bu yüzden İslam dünyasının özgürlükçü fikirlerinde

çok keskin bir düşüş gözlenmiştir.

Ortaya çıkan, daha savunmacı,

and what you see is more of a defensive, rigid, reactionary strain,

katı, tepkisel gerilim,

which led to Arab socialism, Arab nationalism

Arap sosyalizmine, Arap milliyetçiliğine

and ultimately to the Islamist ideology.

ve sonunda da İslamcı ideolojiye yol açmıştır.

And when the colonial period ended,

Sömürge dönemi sona erdiğinde,

what you had in place of that was generally secular dictators,

onun yerini alan

genellikle, laik diktatörler oldu.

Ülkelerini yarattılar,

which say they're a country,

but did not bring democracy to the country,

ancak demokrasi getirmediler.

and established their own dictatorship.

Kendi diktatörlüklerini kurdular.

And I think the West, at least some powers in the West,

Bence Batı, en azından Batı'daki bazı güçler,

özellikle de Amerika Birleşik Devletleri,

particularly the United States,

made the mistake of supporting those secular dictators,

bu laik diktatörleri destekeleme hatasını yaptı.

thinking that they were more helpful for their interests.

Kendi çıkarları için daha yararlı olacaklarını düşündüler.

But the fact that those dictators suppressed democracy in their country

Fakat, bu diktatörlerin

ülkelerinde demokrasiyi bastırmaları,

and suppressed Islamic groups in their country

İslami grupları bastırmaları,

actually made the Islamists much more strident.

gerçekte İslamcıları daha sert hâle getirdi.

Sonuçta 20. yüzyılda,

So in the 20th century,

you had this vicious cycle in the Arab world,

Arap dünyasında bu kısır döngü oluştu.

where you have a dictatorship suppressing its own people,

Diktatörlükler kendi vatandaşlarını baskı altına aldı,

including the Islamic pious,

bunun içinde dindar Müslümanlar da vardı,

and they're reacting in reactionary ways.

ve onlar da tepkisel yollara yöneldiler.

There was one country, though,

Ancak bir ülke,

which was able to escape or stay away from that vicious cycle.

bu kısır döngüden

kurtulmayı ya da uzak durmayı başardı.

And that's the country where I come from, Turkey.

Bu ülke benim ülkem; Türkiye.

Turkey has never been colonized,

Türkiye asla sömürgeleştirilmedi.

Osmanlı İmparatorluğu'nun yıkılmasından sonra bağımsız bir ulus olarak kaldı.

so it remained as an independent nation after the fall of the Ottoman Empire.

Bunu akılda tutmamız gerekir.

That's one thing to remember;

Bölgedeki bazı diğer ülkeler görülen

it did not share the same anti-colonial hype

sömürge karşıtı heyecanı paylaşmadık.

that you can find in some other countries in the region.

Secondly, and most importantly,

İkincisi ve en önemlisi,

Turkey became a democracy

Türkiye, bir demokrasiye

earlier than any of the countries we are talking about.

bahsettiğimiz tüm ülkelerden daha erken dönüştü.

In 1950, Turkey had the first free and fair elections,

1950'de Türkiye ilk özgür ve adil seçimlerini yaptı.

Daha otokratik, laik rejim böylece sona erdi,

which ended the more autocratic secular regime,

which was in the beginning of Turkey.

ki bu rejim Türkiye'nin doğuşuydu.

And the pious Muslims in Turkey

Türkiye'deki dindar Müslümanlar,

saw that they could change the political system by voting.

politik sistemi oy kullanarak değiştirebileceklerini gördüler.

And they realized that democracy is something compatible with Islam,

Demokrasinin, İslam'la uyuşabilir birşey olduğunu farkettiler.

Değerleriyle uyuştuğunu gördüler

compatible with their values,

and they've been supportive of democracy.

ve demokrasiyi desteklediler.

That's an experience

Bu deneyim,

that not every other Muslim nation in the Middle East had,

Ortadoğu'daki diğer Müslüman ulusların

çok yakın zamana kadar sahip olmadığı birşeydi.

until very recently.

Secondly, in the past two decades,

İkincisi, son yirmi yıl içinde,

thanks to globalization, thanks to the market economy,

küreselleşme sayesinde, pazar ekonomisi sayesinde,

thanks to the rise of a middle class,

orta sınıfın yükselmesi sayesinde,

we in Turkey see what I define as a rebirth of Islamic modernism.

Türkiye'de, benim tanımımla

İslami çağcılığın yeniden doğuşunu gördük.

Now, there's the more urban middle-class pious Muslims

Bugün daha fazla kentli, orta sınıf, dindar Müslüman var.

Yine, dönüp geleneklerine bakıyorlar

who, again, look at their tradition

ve geleneklerdeki bazı sorunları fark ediyorlar.

and see that there are some problems in the tradition,

Bunların değiştirilmesi, sorgulanması, yenilenmesi gerektiğini anlıyorlar.

and understand that they need to be changed and questioned and reformed.

Avrupa'ya bakıyorlar,

And they look at Europe, and see an example, again, to follow.

ve yine izlenecek bir örnek görüyorlar.

They see an example, at least, to take some inspiration from.

En azından, ilham alınacak bir örnek.

Bu nedenle AB süreci,

That's why the EU process, Turkey's effort to join the EU,

Türkiye'nin AB'ye giriş çabası,

Türkiye içinde

has been supported inside Turkey by the Islamic pious,

dindar Müslümanlar tarafından desteklenirken

while some secular nationalists were against it.

bazı laik milletler buna karşıt olmuşlardı.

Well, that process has been a little bit blurred

Bu süreç bugün, bütün Avrupalıların bunu aynı derecede

iyi karşılamaması nedeniyle bulanıktır.

by the fact that not all Europeans are that welcoming,

Ama bu başka bir tartışmanın konusudur.

but that's another discussion.

But the pro-EU sentiment in Turkey in the past decade

Ancak, son 10 yıl içinde Türkiye'deki AB yanlısı hissiyat

has become almost an Islamic cause and supported by the Islamic liberals

neredeyse İslamî bir dava hâline gelmiş

ve İslami liberaller tarafından desteklenmiştir.

and the secular liberals as well, of course.

Tabii ki laik liberaller tarafından da.

And thanks to that,

Bu sayede,

Turkey has been able to reasonably create a success story

Türkiye makul derecede bir başarı hikayesi yaratabilmiş,

in which Islam and the most pious understandings of Islam

İslam ve İslam'ın en dindar anlayışları

have become part of the democratic game,

demokratik oyunun parçası hâline gelmiş,

and even contributes to the democratic and economic advance of the country.

hatta ülkenin demokratik ve ekonomik

ilerlemesine katkıda bulunmaya başlamıştır.

And this has been an inspiring example right now

Ve bu şimdi, bazı İslamî hareketler

ya da Arap dünyasındaki bazı ülkeler için

for some of the Islamic movements

ilham veren bir emsal teşkil etmektedir.

or some of the countries in the Arab world.

You must have all seen the Arab Spring,

Hepiniz Tunus ve Mısır'da başlayan

which began in Tunis and in Egypt.

Arap Baharı'nı görmüş olmalısınız.

Arab masses just revolted against their dictators.

Arap kitleleri,

diktatörlerine karşı ayaklandılar.

They were asking for democracy; they were asking for freedom.

Demokrasi istiyorlardı, özgürlük istiyorlardı.

Ve onlar, o diktatörlerin kendi rejimlerini

And they did not turn out to be the Islamist boogeyman

that the dictators were always using to justify their regime.

haklı göstermek için iddia ettikleri gibi

İslamî öcülere dönüşmediler.

"Özgürlük istiyoruz! Demokrasi istiyoruz!

They said, "We want freedom; we want democracy.

We are Muslim believers,

Bizler inançlı Müslümanlarız,

but we want to be living as free people in free societies."

ama özgür toplumlardaki özgür insanlar gibi yaşamak istiyoruz," dediler.

Tabii ki, bu uzun bir yol.

Of course, this is a long road.

Demokrasi, bir gecede edinilecek bir kazanım değildir.

Democracy is not an overnight achievement; it's a process.

Bu bir süreçtir.

Ancak bu çağ, İslam dünyasında

But this is a promising era in the Muslim world.

ümit vaadeden bir çağdır

ve inanıyorum ki,

And I believe that the Islamic modernism which began in the 19th century,

19. yüzyılda başlayan İslami çağcılık,

but which had a setback in the 20th century

20. yüzyılda İslam dünyasındaki politik sorunlar nedeniyle

bir gerileme yaşamış olsa da,

because of the political troubles of the Muslim world,

bugün yeniden doğmaktadır.

is having a rebirth.

Bundan alınacak mesaj bence şudur ki:

And I think the takeaway message from that would be that Islam,

İslam,

despite some of the skeptics in the West,

Batı'daki bazı şüpheci düşüncelerin aksine,

has the potential in itself

kendi içinde

to create its own way to democracy, create its own way to liberalism,

kendi demokrasi yöntemini, kendi liberalizm yöntemini,

create its own way to freedom.

kendi özgürlük yöntemini oluşturma potansiyeline sahiptir.

They just should be allowed to work for that.

Sadece buna izin verilmesi gerekir.

Çok teşekkürler.

Thanks so much.

(Applause)

(Alkış)