Exploring the mind of a killer | Jim Fallon

Translator: Liridon Shala Reviewer: Robert Lokaj

I'm a neuroscientist, a professor at the University of California.

Unë jam një neuroshkencëtarë, profesorë në Universitetin e Karlifonisë.

And over the past 35 years,

Gjatë 35 viteve të kaluara,

I've studied behavior

Unë kam studjuar sjellëjet

on the basis of everything from genes

në baza nga gjithqka duke filluar prej gjeneve

through neurotransmitters, dopamine, things like that,

nëpermjet neurotransmetuesve, dopamines, gjërave të tilla,

all the way through circuit analysis.

deri tek qarku i analizave.

So that's what I normally do.

Pra kjo është ajo që normalishtë une bejë.

But then, for some reason,

Mirpo pastaj, për disa arësyje,

I got into something else, just recently.

kohëve të fundit, hyra në diqka tjetër.

And it all grew out of one of my colleagues asking me

Dhe e gjitha shkoi në bazë të një kolegu tim i cili më kërkoi

to analyze a bunch of brains

të analizoi disa trunjë

of psychopathic killers.

të vrasësve psikopatë.

And so this would be the typical talk I would give.

Dhe kjo do të jetë tema e përkryer që do të ipja.

And the question is, "How do you end up with a psychopathic killer?"

Dhe pyetja është, " Si përfundon me vrasësit psikopatë?"

What I mean by psychopathic killer

Qfar dua të them me vrasës psikopatë

are these people, these types of people.

janë këtë njerëz, këta lloje njerëzish.

And so some of the brains that I've studied

Pra disa prej trurve që unë kam studjuarë

are people you know about.

janë njerëz që dini për ta.

When I get the brains I don't know what I'm looking at.

Kur unë e marrë një tru, nuk e di se qfar po kërkoj në të.

It's blind experiments. They also gave me normal people and everything.

Është eksperiment i verbër. Ata më japin edhe njerëz normal dhe gjdogjë tjetër.

So I've looked at about 70 of these.

Pra kam shiquar 70 prej tyre.

And what came up was a number of pieces of data.

Dhe ajo që erdhi ishte një numer i disa pjesëve të dhënash.

So we look at these sorts of things theoretically,

Pra kemi kërkuer këso lloj gjërash teorikisht,

on the basis of genetics,

në baza të gjenetikës,

and brain damage, and interaction with environment,

dhe dëmtimeve trurore, dhe bashkëveprimi me ambientin,

and exactly how that machine works.

dhe saktësia se si makina punonë.

So we're interested in exactly where in the brain,

Pra ne jemi saktësisht të interesuar se kur në tru,

and what's the most important part of the brain.

dhe cila është pjesa më e rendësishme e trurit.

So we've been looking at this:

Pra kem qen duke punuar në këtë:

the interaction of genes,

bashkëveprimi i gjeneve,

what's called epigenetic effects,

ajo që

brain damage, and environment,

dëmtimet trurore, dhe ambienti,

and how these are tied together.

dhe si këto janë të lidhuar së bashku.

And how you end up with a psychopath, and a killer,

Dhe si përfundojmë me një psikopatë dhe një vrasës,

depends on exactly when the damage occurs.

varet saktësisht se ku është shkaktuar dëmtimi.

It's really a very precisely timed thing.

Është një gjë me kohë shumë të saktë.

You get different kinds of psychopaths.

Ke të bejë më psikopatë të ndryshem.

So we're going along with this. And here's, just to give you the pattern.

Ju vetem kaloni kohë me këtë. Dhe këtu ju vetem jepni konstruksionin tuajë.

The pattern is that those people, every one of them I looked at,

Konstruksioni për këtë njerëz, secilin prej tyre qe e kam shiquar,

who was a murderer, and was a serial killer,

që ka qen vrasës, dhe ishe vrasës serikë,

had damage to their orbital cortex,

kishte demtime dëmtime orbitale,

which is right above the eyes, the orbits,

e cila është sipër syve, orbita,

and also the interior part of the temporal lobe.

dhe gjithashtu pjesa brendshme e trurit kohorë.

So there is the pattern that every one of them had,

Pra është një qështje që secili prej tyre kishte,

but they all were a little different too.

mirpo të gjithë ishin të ndryshem.

They had other sorts of brain damage.

Ata kishin lloje të ndryshem të demtimeve në tru.

A key thing is that

Gjëja kryesore është

the major violence genes,

dëmtimet e mëdha të gjeneve,

it's called the MAO-A gene.

të quajtura MAO-A gjene.

And there is a variant of this gene that is in the normal population.

Dhe është një varjant i një gjeni i cili është edhe në popullësin normale.

Some of you have this. And it's sex-linked.

Disa prej jush keni këtë. Dhe sex-lidhurë.

It's on the X chromosome. And so in this way

Është në kromozonin X. Dhe në këtë menyr

you can only get it from your mother.

ju mund ta përfitoni atë nga nëna juaj.

And in fact this is probably why mostly men, boys,

Faktikisht kjo është ndoshta edhe arsyeja pse shumica e djemve,

are psychopathic killers,

janë vrasës psikopatë,

or are very aggressive.

apo shumë agresivë.

Because a daughter can get one X from the father,

Sepse një vajzë merr një X nga babai,

one X from the mother, it's kind of diluted out.

një nga nëna, është një lloje shperbërje.

But for a son, he can only get

Mirpo për një djalë, ai mundet të trashegoi

the X chromosome from his mother.

kromozonin X veten nga nëna e tijë.

So this is how it's passed from mother to son.

Pra kjo është menyra si transferohet nga nëna tek djali.

And it has to do with too much brain serotonin during development,

Dhe kjo ka shumë të bej me lëvizjet e trurit gjatë zhvillimit.

which is kind of interesting because serotonin

e cila është interesante sepse serotoni ( levizjet e trurit)

is supposed to make you calm and relaxed.

është ndërtuar për t'ju berë juve të butë dhe relakësuar.

But if you have this gene, in utero

Mirpo nese e keni këtë gjen në utero

your brain is bathed in this,

truri juaj është i mbyllur në këtë,

so your whole brain becomes insensitive to serotonin,

pra i gjithë truri behet i pandjeshem në seroton,

so it doesn't work later on in life.

pra nuk funksionon më vonë në jetë.

And I'd given this one talk in Israel,

Kam japur këtë prezentim në Izrael,

just this past year.

vitin e kaluarë.

And it does have some consequences.

Dhe pat disa konsekuenca.

Theoretically what this means

Teorikisht qfar kuptim ka kjo

is that in order to express this gene,

është që për arësyje të paraqitjes së kësaj gjene,

in a violent way,

në një menyr të dhunëshme,

very early on, before puberty,

shumë herët, përapa pobertetit,

you have to be involved in something that is really traumatic --

ju duhet të jeni të përfshir në diqka që është traumatike --

not a little stress, not being spanked or something,

jo në pak stresë, jo të qenit i ngacmuar apo diqka të till

but really seeing violence,

mirpo të inkuadruarit në dhunë të vërtet,

or being involved in it, in 3D.

apo të qenit i involvuar në 3D.

Right? That's how the mirror neuron system works.

Apo jo? Pra kështu funksionon sistemi neuro.

And so, if you have that gene,

Pra, nese e keni atë gjenë,

and you see a lot of violence

keni parë shumë dhunë

in a certain situation,

në disa situata,

this is the recipe for disaster, absolute disaster.

ky është receptori për shkatrrim, shkatrrim apsolutë.

And what I think might happen in these areas of the world,

Dhe atë që une mendoj se ndodh në këto vende të botës,

where we have constant violence,

ku kemi një dhunë të vazhdueshme,

you end up having generations of kids

ju përfundoni të keni gjenerata të fëmijeve

that are seeing all this violence.

të cilet e kanë parë të gjithë këtë dhunë.

And if I was a young girl, somewhere in a violent area,

Dhe po të isha një vajzë e vogël, diku në një zonë të dhunëshme,

you know, a 14 year old, and I want to find a mate,

e merrni me mend, një 14 vjeqare, dhe dëshiroj të gjejë një bashkëshortë,

I'd find some tough guy, right, to protect me.

do të gjeja diku të fortë, apo jo, për të më mbrojtur mua.

Well what the problem is this tends to concentrate these genes.

Mirpo qfar është problemi sepse tendon ti koncentroi këto gjene.

And now the boys and the girls get them.

Tani djemet dhe vajzat i marrin ato.

So I think after several generations,

Unë mendoj se pas disa gjenerata,

and here is the idea, we really have a tinderbox.

dhe këtu është ideja e vërtet e një kutie druri.

So that was the idea.

Pra ajo ishte ideja.

But then my mother said to me, "I hear you've been going around talking

Mirpo pastaj mamaja më tha mu, "Kam dëshuar se ke shëtitur dhe folur

about psychopathic killers.

rreth vrasësve psikopatë.

And you're talking as if you come from a normal family."

Dhe ti po flet sikuse ke ardhur nga një familje normale."

I said, "What the hell are you talking about?"

Unë thash, "Qfar dreqin po fletë?"

She then told me about our own family tree.

Ajo më tregoj për trungun e familjes së saj.

Now she blamed this on my father's side, of course.

Tashi, ajo më fajsoi mua për shkak të krahut të babit, sigurishtë.

This was one of these cases, because she has no violence in her background,

Kjo ishte njëra nga rastet, spese ajo nuk kishte dhunë në prapavinë e sajë,

but my father did.

mirpo babai imë kishte.

Well she said, "There is good news and bad news.

Mirpo ajo tha, "Ka lajme të mira dhe të këqija.

One of your cousins is Ezra Cornell, founder of Cornell university.

Njëri nga kusherinjët e tu është Ezra Cronell, themeluesi i Universitetit të Cornellit

But the bad news is that your cousin is also Lizzie Borden.

Mirpo lajmi i keqë është se kusherinju yt është gjithashtu Lizzie Borden.

Now I said, "Okay, so what? We have Lizzie."

Unë i thash, "Në rregull atëher qfarë? Kush është Lizzie."

She goes, "No it gets worse, read this book."

Ajo vahzon, "Bëhet edhe më keq, lexo këtë libër."

And here is this "Killed Strangely," and it's this historical book.

Dhe këtu është "Killed Strangely," dhe është ky libër historik.

And the first murder

Dhe vrasësi i parë

of a mother by a son

i një mamaje nga djali i sajë

was my great-great-great-great-great-great-grandfather.

ishte stër-stër-stër-stër-stër-stër-stër-stër-stër-stër-stër-stër-stër-gjyshi.

Okay, so that's the first case of matricide.

Në rregullë, pra ky është rasti i parë i vrasësit të mamasë.

And that book is very interesting. Because it's about witch trials,

Dhe ai libër është shumë interesant. Sepse është magjistarë,

and how people thought back then.

dhe se si njerëzit mendonin atëher.

But it doesn't stop there.

Mirpo nuk ndalet aty.

There were seven more men, on my father's side,

ishin shtatë djema të tjerë, në krahun e babit tim,

starting then, Cornells, that were all murderers.

duke filluar atëher, Cornells, ata ishin të gjithë vrasës.

Okay, now this gives one a little pause.

Në rregull, kjo më dha një pauz të vogël.

(Laughter)

(Qeshen)

Because my father himself,

Sepse babi imë,

and my three uncles, in World War II,

dhe tre gjagjallarët e mi, në luftën e dytë botërore,

were all conscientious objectors, all pussycats.

të gjithë ishin që kishin refuzuar ushtrinë,

But every once in a while, like Lizzie Borden, like three times a century,

Mirpo secili nganjëherë, sikurse Lizzie Borden, sikurse tri herë në një shekull,

and we're kind of due.

dhe ne jemi në një llojë fundi.

(Laughter)

(Qeshen)

So the moral of the story is:

Pra morali i këtij tregimi është:

people in glass houses shouldn't throw stones.

njerëzit në shtëpi me gjama s'duhet të gjuajn gurë.

But more likely is this.

Mirpo pothuajse është kështu.

(Laughter)

(Qeshen)

And we had to take action. Now our kids found out about it.

Dhe ne duhet të marrim përgjegjësi. Tani fëmijet tanë e kan zbuluar

And they all seemed to be OK.

Dhe ata duken të jenë në rregull.

But our grandkids are going to be kind of concerned here.

Mirpo fëmijet e fëmive tan do të jenë të brengosur këtu.

So what we've done is I've started to do PET scans

Pra atë që ne kemi filluar të bejmë është ti hedhim një sy

of everybody in the family.

secilit në familje.

(Laughter)

(Qeshen)

We started to do PET scans, EEGs and genetic analysis

Kemi filluar ti hedhim një sy, Eeg dhe analiza gjenetike

to see where the bad news is.

për të parë se ku është lajmi i keq.

Now the only person -- it turns out

Tani i vetmi përson -- duhet të jetë

one son and one daughter, siblings,

një djali dhe një vajzë, vëlla e motër,

didn't get along and their patterns are exactly the same.

nuk shkuan mirë dhe analizat e tyre janë të njejta.

They have the same brain, and the same EEG.

Ata kanë të njejtin tru, dhe të njejtin EEG.

And now they are close as can be.

Dhe tani ata janë afër sa mund të jenë.

But there's gonna be bad news somewhere.

Mirpo do të jetë një lajm i keq diku.

And we don't know where it's going to pop up.

Dhe ne nuk e dim se ku do të shfaqet.

So that's my talk.

Pra ky ishte fjalimi imë.

(Laughter)

(Qeshen)