Exploring the mind of a killer | Jim Fallon

Jim Fallon: Khám phá trí não kẻ giết người

Translator: Thach Thao Nguyen Phuc Reviewer: Trong Kim Nguyen

I'm a neuroscientist, a professor at the University of California.

Tôi là một nhà thần kinh học, giáo sư tại trường Đại học California.

And over the past 35 years,

Trong 35 năm qua,

I've studied behavior

tôi đã nghiên cứu hành vi

on the basis of everything from genes

dựa trên mọi thứ từ bộ gen

through neurotransmitters, dopamine, things like that,

cho đến các dẫn truyền thần kinh như dopamine hay các thứ tương tự,

all the way through circuit analysis.

với phương pháp phân tích mạch.

So that's what I normally do.

Đó là công việc bình thường của tôi.

But then, for some reason,

Tuy nhiên, vì một số lý do,

I got into something else, just recently.

gần đây tôi lại có hứng thú với một việc khác.

And it all grew out of one of my colleagues asking me

Điều này xuất phát từ việc các đồng nghiệp nhờ tôi

to analyze a bunch of brains

phân tích một số bộ não

of psychopathic killers.

của những kẻ giết người có vấn đề về thần kinh.

And so this would be the typical talk I would give.

Thế nên đây sẽ là một bài nói chuyện tiêu biểu của tôi.

And the question is, "How do you end up with a psychopathic killer?"

Câu hỏi là "Làm thế nào mà anh trở thành kẻ giết người tâm thần?"

What I mean by psychopathic killer

Khi nói tới những kẻ giết người thần kinh

are these people, these types of people.

tôi đang nói những người này, những loại người này.

And so some of the brains that I've studied

Một số bộ não tôi nghiên cứu

are people you know about.

là của những người các bạn đã biết.

When I get the brains I don't know what I'm looking at.

Khi tôi nhận những bộ não đó tôi không biết phải tìm kiếm điều gì.

It's blind experiments. They also gave me normal people and everything.

Đó là những thí nghiệm mò mẫm. Họ cũng đưa cho tôi cả não của người bình thường và nhiều thứ khác nữa.

So I've looked at about 70 of these.

Tôi đã xem xét khoảng 70 bộ não

And what came up was a number of pieces of data.

và đi đến một vài dữ liệu.

So we look at these sorts of things theoretically,

Chúng tôi xem xét chúng trên lý thuyết,

on the basis of genetics,

dựa vào kiến thức di truyền học,

and brain damage, and interaction with environment,

các tổn thương về não, tương tác với môi trường,

and exactly how that machine works.

và nguyên lý hoạt động của não bộ.

So we're interested in exactly where in the brain,

Chúng tôi quan tâm đến nơi nào

and what's the most important part of the brain.

là quan trọng nhất trong bộ não.

So we've been looking at this:

Chúng tôi nghiên cứu những điều này.

the interaction of genes,

Tương tác của các gen,

what's called epigenetic effects,

còn gọi là ảnh hưởng biểu sinh,

brain damage, and environment,

tổn thương về não bộ, và môi trường,

and how these are tied together.

và cách thức mà những yếu tố này liên quan đến nhau.

And how you end up with a psychopath, and a killer,

Và làm thế nào để một người mắc bệnh tâm thần, rồi trở thành kẻ giết người

depends on exactly when the damage occurs.

phụ thuộc chặt chẽ vào thời điểm bị tổn thương.

It's really a very precisely timed thing.

Một quá trình rất chính xác về thời gian.

You get different kinds of psychopaths.

Có nhiều loại bệnh tâm thần khác nhau.

So we're going along with this. And here's, just to give you the pattern.

Chúng ta sẽ theo dõi cái này. Đây là điểm chung của họ.

The pattern is that those people, every one of them I looked at,

Những người này, tất cả

who was a murderer, and was a serial killer,

những kẻ sát nhân và giết người hàng loạt,

had damage to their orbital cortex,

đều có phần vỏ não ở ổ mắt bị tổn thương.

which is right above the eyes, the orbits,

Phần ngay trên mắt, ổ mắt,

and also the interior part of the temporal lobe.

và cả phần trong của thùy thái dương.

So there is the pattern that every one of them had,

Đây là điểm chung của họ,

but they all were a little different too.

song mỗi người lại có đôi chút khác nhau.

They had other sorts of brain damage.

Họ còn có những tổn thương khác về não.

A key thing is that

Một điều quan trọng là tác động

the major violence genes,

của các gen bạo lực,

it's called the MAO-A gene.

như là gen MAO-A.

And there is a variant of this gene that is in the normal population.

Có một biến thể của gen này trong những người bình thường.

Some of you have this. And it's sex-linked.

Một vài người trong số các bạn có nó. Gen này liên quan đến giới tính.

It's on the X chromosome. And so in this way

Nó nằm trên nhiễm sắc thể X. Và vì thế

you can only get it from your mother.

bạn chỉ có thể nhận nó từ mẹ mình.

And in fact this is probably why mostly men, boys,

Điều này có thể giải thích tại sao hầu hết

are psychopathic killers,

các sát nhân tâm thần là đàn ông,

or are very aggressive.

hoặc rất hung bạo.

Because a daughter can get one X from the father,

Con gái có thể lấy một nhiễm sắc thể X từ bố,

one X from the mother, it's kind of diluted out.

một nhiễm sắc thể X từ mẹ, chúng gần như trung hòa lẫn nhau

But for a son, he can only get

Nhưng con trai chỉ có thể lấy

the X chromosome from his mother.

nhiễm sắc thể X từ mẹ.

So this is how it's passed from mother to son.

Đó là cách nó được truyền từ mẹ sang con trai.

And it has to do with too much brain serotonin during development,

Nó liên quan đến nồng độ serotonin quá cao ở não trong giai đoạn phát triển.

which is kind of interesting because serotonin

Điều này đáng chú ý bởi serotonin

is supposed to make you calm and relaxed.

là chất giúp bạn bình tĩnh và thư giãn.

But if you have this gene, in utero

Nhưng nếu có gen này, trong tử cung,

your brain is bathed in this,

não bộ đã bị ngập trong đó,

so your whole brain becomes insensitive to serotonin,

và trở nên không còn nhạy với serotonin nữa.

so it doesn't work later on in life.

Vì thế serotonin không hoạt động nữa sau khi trẻ được sinh ra.

And I'd given this one talk in Israel,

Tôi đã có dịp phát biểu về việc này ở Israel.

just this past year.

năm ngoái.

And it does have some consequences.

Và nó có một số hệ quả.

Theoretically what this means

Trên lý thuyết

is that in order to express this gene,

để bộc lộ gen này,

in a violent way,

theo chiều hướng bạo lực,

very early on, before puberty,

từ khi còn rất nhỏ, trước tuổi thiếu niên,

you have to be involved in something that is really traumatic --

người đó phải trải qua một biến cố kinh hoàng,

not a little stress, not being spanked or something,

không phải là loại căng thẳng nhẹ, không phải là bị đánh vào mông hay tương tự

but really seeing violence,

mà phải thực sự chứng kiến bạo lực,

or being involved in it, in 3D.

hoặc dính dáng vào đó, như phim 3D vậy.

Right? That's how the mirror neuron system works.

Đúng không? Đó là nguyên lý thần kinh phản chiếu.

And so, if you have that gene,

Vì vậy, nếu bạn có gen đó,

and you see a lot of violence

và bạn chứng kiến rất nhiều bạo lực

in a certain situation,

trong một tình huống cụ thể

this is the recipe for disaster, absolute disaster.

đó chính là các yếu tố dẫn đến thảm họa.

And what I think might happen in these areas of the world,

Tôi cho rằng tại những nơi

where we have constant violence,

xảy ra bạo lực liên tiếp.

you end up having generations of kids

chúng ta sẽ có nhiều thế hệ trẻ em

that are seeing all this violence.

chứng kiến tất cả những

And if I was a young girl, somewhere in a violent area,

Và nếu tôi là một cô bé, sống đâu đó trong một vùng bất ổn,

you know, a 14 year old, and I want to find a mate,

bạn biết đấy, một đứa bé 14 tuổi, tôi muốn tìm bạn trai,

I'd find some tough guy, right, to protect me.

một anh chàng cứng cỏi, phải không, để bảo vệ tôi.

Well what the problem is this tends to concentrate these genes.

Vấn đề là việc này có xu hướng tập trung những gen này lại.

And now the boys and the girls get them.

Khi đó các cô bé cậu bé sẽ lại mang chúng.

So I think after several generations,

Sau vài thế hệ,

and here is the idea, we really have a tinderbox.

khu đó sẽ giống như một ổ phát lửa.

So that was the idea.

Đó là ý tưởng chung.

But then my mother said to me, "I hear you've been going around talking

Nhưng mẹ tôi nói rằng "Mẹ nghe nói con đi đây đi đó nói chuyện

about psychopathic killers.

về đám sát nhân tâm thần.

And you're talking as if you come from a normal family."

Như thể con đến một gia đình bình thường vậy."

I said, "What the hell are you talking about?"

Tôi nói "Mẹ đang nói cái gì vậy?"

She then told me about our own family tree.

Lúc đó bà kể cho tôi về gia đình chúng tôi.

Now she blamed this on my father's side, of course.

Tất nhiên là bà đổ lỗi cho họ nội.

This was one of these cases, because she has no violence in her background,

Đây là một trong những trường hợp kể trên, vì họ ngoại nhà tôi không có trường hợp bạo lực nào.

but my father did.

Nhưng bên nội thì có.

Well she said, "There is good news and bad news.

Bà nói rằng "Có cả tin tốt lẫn tin xấu.

One of your cousins is Ezra Cornell, founder of Cornell university.

Con có họ với Ezra Cornell, người thành lập Đại học Cornell.

But the bad news is that your cousin is also Lizzie Borden.

Tin xấu là con cũng có họ với Lizzi Borden."

Now I said, "Okay, so what? We have Lizzie."

Tôi nói là "Ok, biết vậy. Chúng ta có Lizzi."

She goes, "No it gets worse, read this book."

Mẹ tôi tiếp tục "Không còn tệ hơn nữa cơ, đọc quyển này đi."

And here is this "Killed Strangely," and it's this historical book.

Và đó là "Bị giết kỳ lạ ", cuốn sách lịch sử.

And the first murder

Vụ ám sát đầu tiên

of a mother by a son

là người mẹ bị con trai giết,

was my great-great-great-great-great-great-grandfather.

đó là cụ cố nội của tôi.

Okay, so that's the first case of matricide.

Ok, đó là trường hợp ám sát mẹ đầu tiên.

And that book is very interesting. Because it's about witch trials,

Cuốn sách đó rất thú vị. Nó viết về các vụ xử phù thủy,

and how people thought back then.

và cách mà mọi người quan niệm hồi đó.

But it doesn't stop there.

Nhưng chưa hết.

There were seven more men, on my father's side,

Bên họ nội của tôi,

starting then, Cornells, that were all murderers.

bắt đầu từ những người họ Cornell, còn 7 người đàn ông khác giết người.

Okay, now this gives one a little pause.

Ok, hãy tạm lắng đôi chút.

(Laughter)

(Tiếng cười)

Because my father himself,

Vì bố tôi,

and my three uncles, in World War II,

và 3 chú khác của tôi, trong Thế chiến II,

were all conscientious objectors, all pussycats.

đều theo phe phản chiến, rất yếu đuối.

But every once in a while, like Lizzie Borden, like three times a century,

Nhưng thỉnh thoảng, như Lizzie Borden, ba lần trong một thế kỷ,

and we're kind of due.

chúng tôi như đến ngày phải trả nợ vậy.

(Laughter)

(Tiếng cười)

So the moral of the story is:

Bài học ở đây là:

people in glass houses shouldn't throw stones.

kẻ ở trong nhà kính không nên ném đá.

But more likely is this.

Nhưng có vẻ chuyện sẽ diễn ra thế này.

(Laughter)

(Tiếng cười)

And we had to take action. Now our kids found out about it.

Và chúng tôi phải hành động. Bây giờ bọn trẻ trong gia đình đã được biết.

And they all seemed to be OK.

Và chúng đều có vẻ bình thường.

But our grandkids are going to be kind of concerned here.

Nhưng thế hệ sau đó mới là mối quan tâm.

So what we've done is I've started to do PET scans

Tôi đã chụp positron cắt lớp

of everybody in the family.

cho mọi người trong gia đình.

(Laughter)

(Tiếng cười)

We started to do PET scans, EEGs and genetic analysis

Chúng tôi đã chụp PET, làm điện não đồ và phân tích gen

to see where the bad news is.

để xem điều tệ hại xảy ra với ai.

Now the only person -- it turns out

Hóa ra có

one son and one daughter, siblings,

một cặp anh em,

didn't get along and their patterns are exactly the same.

chúng không ưa nhau, và hai đứa có nhiều điểm giống hệt nhau.

They have the same brain, and the same EEG.

Chúng có bộ não giống nhau, kết quả điện não đồ như nhau.

And now they are close as can be.

Bây giờ thì hai đứa đã rất thân nhau.

But there's gonna be bad news somewhere.

Nhưng sẽ còn điềm xấu ở đâu đó.

And we don't know where it's going to pop up.

Và chúng tôi không biết bao giờ nó sẽ xảy ra.

So that's my talk.

Thế thôi.

(Laughter)

(Tiếng cười)