Daniel Goldstein: The battle between your present and future self

Translator: Kaltrina Kusari Reviewer: Helena Bedalli

Do you remember the story

A ju kujtohet tregimi

of Odysseus and the Sirens

i Sirenës dhe Odiseut

from high school or junior high school?

nga shkolla e mesme?

There was this hero, Odysseus, who's heading back home

Odiseu ishte një hero, i cili po kthehej në shtëpi

after the Trojan War.

pas luftës Trojane.

And he's standing on the deck of his ship,

Ai po qëndron në kuvertën e anijës së tij,

he's talking to his first mate,

po flet me shokun e tij,

and he's saying,

dhe po thotë:

"Tomorrow, we will sail past those rocks,

"Nesër, do të lundrojmë matanë këtyre gurëve,

and on those rocks sit some beautiful women

dhe në këta gurë ulen disa femra të bukura,

called Sirens.

të quajtura Sirena.

And these women sing an enchanting song,

Këto gra këndojnë me zëra magjepsës,

a song so alluring

këngë aq joshëse,

that all sailors who hear it

sa që të gjithë detarët të cilët e dëgjojnë

crash into the rocks and die."

përplasen në gurë dhe vdesin."

Now you would expect, given that,

Ju do të mendonit që, duket marrur parasysh këtë situatë,

that they would choose an alternate route around the Sirens,

ata do të zgjedhnin një rruge tjetër rreth Sirenave,

but instead Odysseus says,

por Odiseu thotë:

"I want to hear that song.

"Unë dua ta dëgjoj atë këngë.

And so what I'm going to do

Kështu që do të derdh

is I'm going to pour wax in the ears

dyllë në veshët tuaj

of you and all the men --

dhe të të gjithë detareve --

stay with me --

kështu që ju

so that you can't hear the song,

nuk mund ta dëgjoni këngën.

and then I'm going to have you tie me to the mast

Ju, gjithashtu, do të më lidhni në direk

so that I can listen

kështu që unë mund të dëgjoj

and we can all sail by unaffected."

dhe ne mund të lundrojmë pa rënë nën ndikimin e tyre."

So this is a captain

Pra, ky është një kapiten

putting the life of every single person on the ship at risk

i cili e rrezikon jetën e secilit person në anije

so that he can hear a song.

vetëm për të dëgjuar një këngë.

And I'd like to think if this was the case,

Unë dëshiroj të mendoj që nëse kjo ndodh,

they probably would have rehearsed it a few times.

ata të paktën do të ushtronin disa herë.

Odysseus would have said, "Okay, let's do a dry run.

Odiseu do të thoshte: "Mirë, le të provojmë njëherë.

You tie me to the mast, and I'm going to beg and plead.

Më lidhni në direk, dhe unë do të ju përgjërohem.

And no matter what I say, you cannot untie me from the mast.

Pa marr parasysh se çfarë them, ju nuk do të më zgjidhni nga direku.

All right, so tie me to the mast."

Në rregull, më lidhni në direk."

And the first mate takes a rope

Dhe shoku i parë e merr litarin

and ties Odysseus to the mast in a nice knot.

dhe e lidh Odiseun në direk.

And Odysseus does his best job playacting

Odiseu aktron si duhet dhe thotë:

and says, "Untie me. Untie me.

"Më zgjidh. Më zgjidh.

I want to hear that song. Untie me."

Unë dua ta dëgjojë atë këngë. Më zgjidh."

And the first mate wisely resists

Shoku i parë rezizston

and doesn't untie Odysseus.

dhe nuk e zgjidh Odiseun.

And then Odysseus says, "I see that you can get it.

Pastaj Odiseu thotë: "E shoh që e kupton punën tënde.

All right, untie me now and we'll get some dinner."

Në rregull, më zgjidh tani dhe do të darkojmë."

And the first mate hesitates.

Shoku i parë ngurron.

He's like, "Is this still the rehearsal,

Ai mendon: "A jemi ende në prova,

or should I untie him?"

apo duhet ta zgjidhi?"

And the first mate thinks,

Shoku i parë mendon:

"Well, I guess at some point the rehearsal has to end."

"Epo, kjo provë duhet të përfundoj dikur."

So he unties Odysseus, and Odysseus flips out.

Kështu që e zgjidh Odiseun, dhe Odiseu nervozohet.

He's like, "You idiot. You moron.

Ai thotë: "Idiot. Hajvan.

If you do that tomorrow, I'll be dead, you'll be dead,

Nëse e bën këtë nesër, unë do të vdes, ti do të vdesësh,

every single one of the men will be dead.

të gjithë në anije do të vdesin.

Now just don't untie me no matter what."

Tani mos me zgjidh, pavaresisht."

He throws the first mate to the ground.

Ai e hedh shokun e parë në tokë.

This repeats itself through the night --

Kjo ndodh disa herë gjatë natës --

rehearsal, tying to the mast,

prova, lidhja në direk,

conning his way out of it,

vrojtimi për tu zgjidhur,

beating the poor first mate up mercilessly.

rrahja e pamëshirshme e shokut të pare.

Hilarity ensues.

Qeshjet pasojnë.

Tying yourself to a mast

Të lidhësh veten në direk

is perhaps the oldest written example

është ndoshta mënyra më e vjetër

of what psychologists call a commitment device.

e asaj që psikologët e quajnë pajisje të përkushtimit.

A commitment device is a decision that you make

Pajisja e angazhimit është një vendim që e merrni

with a cool head to bind yourself

me gjakftohtësi

so that you don't do something regrettable

kështu që nuk bëni diç për të cilën pendoheni

when you have a hot head.

kur jeni gjaknxehtë.

Because there's two heads inside one person

Sepse, nëse mendoni, çdo njeri mund të jetë

when you think about it.

edhe gjaknxehtë edhe gjakftohtë.

Scholars have long invoked this metaphor of two selves

Dijetarët e kanë përdorur këtë metaforë të dy veteve

when it comes to questions of temptation.

kur bëhet fjalë për joshje.

There is first, the present self.

Së pari kemi veten e tashme.

This is like Odysseus when he's hearing the song.

Kjo është sikur Odiseu kur e dëgjon këngën.

He just wants to get to the front row.

Ai ka dëshirë të jetë në rreshtin e parë.

He just thinks about the here and now and the immediate gratification.

Ai vetëm mendon për të tashmen dhe kënaqësinë e menjëherëshme.

But then there's this other self, the future self.

Por kemi edhe nje vetëvete tjetër, vetëvetja e së ardhmes.

This is Odysseus as an old man

Ky është Odiseu si një njeri i moshuar

who wants nothing more than to retire in a sunny villa

i cili nuk dëshiron asgjë tjetër përveç të pensionohet në një vilë

with his wife Penelope

jashtë Itakës

outside of Ithaca -- the other one.

me gruan a tij Penelopën.

So why do we need commitment devices?

Atëherë, pse na duhen mekanizmat e përkushtimit?

Well resisting temptation is hard,

Epo, të rezistosh joshjen është vështirë,

as the 19th century English economist

sikurse ekonomisti Anglez i shekullit të 19-të

Nassau William Senior said,

Nassau William Senior tha,

"To abstain from the enjoyment which is in our power,

"Të përmbahemi nga kënaqësia që është në duar tona,

or to seek distant rather than immediate results,

ose të kërkosh rezultate të vonshme e jo të menjëherëshme,

are among the most painful exertions

janë disa prej gjërave më të vështira

of the human will."

për vendosmërinë e njeriut."

If you set goals for yourself and you're like a lot of other people,

Nëse vendosni qëllime për veten tuaj, dhe nëse jeni si shumica e njerëzve,

you probably realize

do ta kuptoni

it's not that your goals are physically impossible

që këto qëllime nuk janë të vështira për tu arritur,

that's keeping you from achieving them,

por ne nuk e kemi

it's that you lack the self-discipline to stick to them.

vetë-disiplinën që t'ju përmbahemi.

It's physically possible to lose weight.

Është e mundur të humbim peshë.

It's physically possible to exercise more.

Është fizikisht e mundëshme të ushtrohemi më shumë.

But resisting temptation

Por është vështirë t'i

is hard.

rezistojmë joshjeve.

The other reason

Arsyeja tjetër

that it's difficult to resist temptation

që është vështirë t'i rezistojmë joshjeve

is because it's an unequal battle

është sepse kemi të bëjmë me një

between the present self and the future self.

betejë në mes të vetes së tashme dhe vetes së ardhme.

I mean, let's face it, the present self is present.

Dua të them, vetja e tashme është prezente.

It's in control. It's in power right now.

Është nën kontroll. Ka fuqi tani.

It has these strong, heroic arms

Ka duar të forta heroike

that can lift doughnuts into your mouth.

të cilat mund të cojnë ëmbëlsirat te goja jote.

And the future self is not even around.

Vetja e së ardhmes nuk është prezente.

It's off in the future. It's weak.

Është në të ardhmen. Është e dobët.

It doesn't even have a lawyer present.

Nuk ka as avokat.

There's nobody to stick up for the future self.

Askush nuk mund të përfaqësojë veten e së ardhmes.

And so the present self can trounce

Kështu që vetja e tashme mund të luaj

all over its dreams.

me ëndërrat e saj.

So there's this battle between the two selves that's being fought,

Kemi nje betejë në mes të dy vetëveteve,

and we need commitment devices

dhe na duhen mekanizma të përkushtimit

to level the playing field between the two.

që të nivelizojmë fushën në mes të dyjave.

Now I'm a big fan of commitment devices actually.

Unë jam një tifoz i zjarrtë i mekanizmave të përkushtimit.

Tying yourself to the mast is the oldest one, but there are other ones

Preferoj atë në të cilin duhet ta lidh veten tek nje direk, por ka edhe të tjerë

such as locking a credit card away with a key

siç është kyçja e kredit kartelës me çelës

or not bringing junk food into the house so you won't eat it

ose vendimi që mos të bleni ushqim të keq, kështu që nuk do e hani

or unplugging your Internet connection

ose heqja e internetit nga priza

so you can use your computer.

që mundëson përdorimin e kompjuterit.

I was creating commitment devices of my own

Unë po krijoja mekanizma personal të përkushtimit

long before I knew what they were.

para se të dija se çfarë janë.

So when I was a starving post-doc

Kështu që kur isha një student i uritur i doktoraturës

at Columbia University,

tek Universiteti Columbia

I was deep in a publish-or-perish phase of my career.

unë isha në një periudhë të ose-publiko-ose-zhduku të karrierës sime.

I had to write five pages a day

Duhet të shkruaja pesë faqe në ditë

towards papers

për publikimet

or I would have to give up five dollars.

ose duhet të dorëzoja 5 dollarë.

And when you try to execute these commitment devices,

Kur provoni ti përdorni këto mekanizma të përkushtimit,

you realize the devil is really in the details.

e kuptoni që djalli është tek detajet.

Because it's not that easy to get rid of five dollars.

Nuk është e lehte të heqni dorë nga 5 dollarë.

I mean, you can't burn it; that's illegal.

Nuk mund ti djegni sepse është ilegale.

And I thought, well I could give it to a charity

Mendova që mund t'ia dhuroja një shoqate bamirëse

or give it to my wife or something like that.

ose t'ia jepja gruas sime, apo diç të tillë.

But then I thought, oh, I'm sending myself mixed messages.

Pastaj mendova që po i dërgoj vetes mesazhe të përziera.

Because not writing is bad, but giving to charity is good.

Sepse të mos shkruash është keq, por ti dhurosh një organizate bamirëse është mirë.

So then I would kind of justify not writing

Kështu që duke dhuruar diç,

by giving a gift.

e arsyetoja veten kur nuk shkruaja.

And then I kind of flipped that around and thought,

Pastaj e ndërrova këtë mendim dhe thashë, mund

well I could give it to the neo-Nazis.

ti dhuroj këto para tek partia e neo-Nazistëve.

But then I was like, that's more bad than writing is good,

Por mendova, ajo është shume më e keqe, në krahasim me mirësinë e shkrimit,

and so that wouldn't work.

kështu që nuk do të funksiononte.

So ultimately, I just decided

Së fundi, vendosa

I would leave it in an envelope on the subway.

që do ti fusja paratë në një zarfë dhe ti lija në metro.

Sometimes a good person would find it,

Ndonjëherë një person i mirë do ti gjente,

sometimes a bad person would find it.

ndonjëherë një person i keq.

On average, it was just a completely pointless exchange of money

Mesatarisht, ishte një këmbim parash i kotë

that I would regret.

për të cilin do të pendohesha.

(Laughter)

(Qeshje)

Such it is with commitment devices.

Kështu është puna me mekanizmat e përkushtimit.

But despite my like for them,

Edhe pse i dua,

there's two nagging concerns

kam dy shqetësime,

that I've always had about commitment devices,

në lidhje me mekanizmat e përkushtimit,

and you might feel this if you use them yourself.

dhe ju mund të ndiheni kështu nëse i përdoreni.

So the first is,

E para është që kur e përdorni njërin prej këtyre

when you've got one of these devices going,

mekanizmave sikur kjo kontrata

such as this contract to write everyday or pay,

që do të shkruaj çdo ditë,

it's just a constant reminder

ju kujtoheni çdo ditë

that you have no self-control.

që nuk keni vetë-kontrol.

You're just telling yourself, "Without you, commitment device,

Po i thoni vetes, ``Pa ty, mekanizëm i përkushtimit,

I am nothing, I have no self-discipline."

unë nuk jam asgjë, nuk kam vetë-disiplinë.``

And then when you're ever in a situation

Kur të jeni në një situatë ku nuk keni

where you don't have a commitment device in place --

një mekanizëm të tillë --

like, "Oh my God, that person's offering me a doughnut,

si p.sh. ``O Zot, ky person po më ofron një ëmbëlsire,

and I have no defense mechanism," --

dhe nuk kam mekanizëm mbrojtës``--

you just eat it.

atëherë e hani.

So I don't like the way that they take the power away from you.

Kështu që nuk më pëlqen mënyra se si e largoni fuqinë prej vetes.

I think self-discipline is something, it's like a muscle.

Unë mendoj që vetë-disiplina është sikur një muskul.

The more you exercise it, the stronger it gets.

Aq më shumë që e ushtroni, aq më e fortë bëhet.

The other problem with commitment devices

Problemi tjetër me mekanizmat e përkushtimit

is that you can always weasel your way out of them.

është që gjithmonë mund të gjeni një mënyrë për të mos i respektuar.

You say, "Well, of course I can't write today,

Thoni, ``Sigurisht që nuk do të shkruaj sot,

because I'm giving a TEDTalk and I have five media interviews,

sepse do ta jap një fjalim në TED, dhe kam 5 intervista në media,

and then I'm going to a cocktail party and then I'll be drunk after that.

pastaj po shkoj në një ndejë, dhe do të dehem.

And so there's no way that this is going to work."

Kështu që kjo nuk do të funksionoj.``

So in effect, you are like Odysseus and the first mate

Jeni siku Odiseu dhe shoku i parë

in one person.

në një person.

You're putting yourself, you're binding yourself,

Po e lidhni veten,

and you're weaseling your way out of it,

por prap se prap e gjeni një mënyrë për të ikur,

and then you're beating yourself up afterwards.

dhe pendohemi më pas.

So I've been working

Jam duke punuar

for about a decade now

për një dekadë tashmë

on finding other ways

për të gjatur mënyra të tjera

to change people's relationship to the future self

që e ndërrojnë lidhjen e njerëzve me të ardhmen

without using commitment devices.

pa përdorur mekanizma të përkushtimit.

In particular, I'm interested in the relationship

Detajisht, jam i interesuar në lidhjen

to the future financial self.

me veten e ardhëshme financiare.

And this is a timely issue.

Kjo është çështje e kohës.

I'm talking about the topic of saving.

Po flas për temën e kursimeve.

Now saving is a classic two selves problem.

Kursimet në një problem klasik të dy veteve.

The present self does not want to save at all.

Vetja e tashme nuk dëshiron të kursej aspak.

It wants to consume.

Dëshiron të konsumoj.

Whereas the future self wants the present self to save.

Kurse vetja e së ardhmes dëshiron që vetja e tashme të kursej.

So this is a timely problem.

Ky është problem modern.

We look at the savings rate

Shikojmë përqindjen e kursimeve

and it has been declining since the 1950s.

dhe shohim që ka qenë në rënie që nga 1950-shi.

At the same time, the Retirement Risk Index,

Në të njejtën kohë, Indeksi për Rrezikun e Pensionit,

the chance of not being able to meet your needs in retirement,

shansi që nuk do të mund ti përmbushni nevojat,

has been increasing.

është duke u rritur.

And we're at a situation now

Tani jemi në një situatë

where for every three baby boomers,

ku për çdo tre foshnja të pas-luftës së dytë botërore,

the McKinsey Global Institute predicts

Instituti Global McKinsey parashikon

that two will not be able to meet their pre-retirement needs

që 2 nuk do të mund ti arrisin nevojat e kohës së para-pensionit

while they're in retirement.

kur të jenë në pension.

So what can we do about this?

Çfarë mund të bëjmë për këtë?

There's a philosopher, Derek Parfit,

Një filozof, Derek Parfit,

who said some words that were inspiring to my coauthors and I.

tha disa fjalë që ishin inspiruese për bashkë-autorët e mij dhe mua.

He said that, "We might neglect our future selves

Ai tha që, "Ne mund ta neglizhojmë veten tonë të së ardhmes,

because of some failure of belief or imagination."

për shkak të disa dështimeve, apo besimeve, apo imagjinatës."

That is to say,

Kjo do të thotë,

we somehow might not believe that we're going to get old,

ne disi besojmë që nuk do të plakemi kurrë,

or we might not be able to imagine

ose nuk mund të imagjinojmë

that we're going to get old some day.

që do të plakemi një ditë.

On the one hand, it sounds ridiculous.

Në anën tjetër, duket qesharake.

Of course, we know that we're going to get old.

Sigurisht që e dimë se do të plakemi.

But aren't there things that we believe and don't believe at the same time?

Por a nuk ka gjëra të cilat i besojmë dhe nuk i besojmë në të njejtën kohë?

So my coauthors and I have used computers,

Kështu që bashkë-autorët dhe unë kemi përdorur kompjuterë -

the greatest tool of our time,

mjeti më i mirë i kohës sone,

to assist people's imagination

për të asistuar imagjinatën e njerëzve

and help them imagine what it might be like

dhe për ti ndihmuar ata të imagjinojnë se si do të ishte

to go into the future.

të shkojnë në të ardhmen.

And I'll show you some of these tools right here.

Do ju tregoj disa prej këtyre mjeteve.

The first is called the distribution builder.

E para quhet ndërtues shpërndarjesh.

It shows people what the future might be like

Ju tregon njerëzve se si mund të jetë e ardhmja

by showing them a hundred equally probable outcomes

duke iu treguar atyre 100 rezultate të besueshme

that might be obtained in the future.

që mund të arrihen në të ardhmen.

Each outcome is shown by one of these markers,

Çdo rezultat tregohet nga një prej këtyre shenjave,

and each sits on a row

dhe secili gjendet në një rresht

that represents a level of wealth and retirement.

që përfaqëson një nivel të pasurisë dhe pensionimit.

Being up at the top

Të jesh në maje do të thotë

means that you're enjoying a high income in retirement.

që ju po shijoni të ardhura të larta gjatë pensionit.

Being down at the bottom

Të jesh në fund

means that you're struggling to make ends meet.

do të thotë që po mundoheni të kaloni secilën ditë.

When you make an investment,

Kur ju invenstoni,

what you're really saying is, "I accept

ajo që thoni është, ``Unë pranoj

that any one of these 100 things

që njëra prej këtyre 100 gjërave

could happen to me and determine my wealth."

mund të më ndodh mua dhe të përcaktoj pasurinë time.``

Now you can try to move your outcomes around.

Tani mund të provoni dhe të lëvizni këto rezultate.

You can try to manipulate your fate, like this person is doing,

Mund të provoni të manipuloni fatin tuaj, sikur ky personi,

but it costs you something to do it.

por ju kushton diç për të bërë këtë.

It means that you have to save more today.

Do të thotë që duhet të ruani më shume para sot.

Once you find an investment that you're happy with,

Kur të gjeni një investim me të cilin jeni i/e lumtur,

what people do is they click "done"

atëherë njerëzit shtypin "e kryer"

and the markers begin to disappear,

dhe shenjat fillojnë të zhduken

slowly, one by one.

ngadalë, një nga një.

It simulates what it is like to invest in something

E stimulon se si është të investosh në diç

and to watch that investment pan out.

dhe të shohësh atë investim tek zhvillohet.

At the end, there will only be one marker left standing

Në fund, do të ketë një shenjë që mbetet

and it will determine our wealth in retirement.

dhe kjo do të përcaktoj pasurinë tonë gjatë pensionit.

Yes, this person retired

Po, ky person u pensionua

at 150 percent of their working income in retirement.

me 150% të të ardhurave.

They're making more money while retired

Ata po bëjnë më shumë para gjatë pensionit

than they were making while they were working.

se sa që bënin gjatë punës.

If you're like most people,

Nëse jeni sikur shumica e njerëzve

just seeing that gave you a small sense of elation and joy --

vetëm shikimi i kësaj ju bën të ndiheni mirë --

just to think about making

vetëm të mendoni qe mund të bëni

50 percent more money in retirement than before.

50% më shume para në pension se më parë.

However, had you ended up on the very bottom,

Mirëpo, nëse do përfundonit në fund,

it might have given you a slight sense

mund të ju jap një ndjenjë

of dread and/or nausea

të frikës sepse mendoni

thinking about struggling to get by in retirement.

për vështirësitë që do ti hasni gjatë pensionimit.

By using this tool over and over

Duke e përdorur këtë mjet disa herë

and simulating outcome after outcome,

dhe duke stimuluar rezultat pas rezultati,

people can understand

njerëzit mund të kuptojnë

that the investments and savings that they undertake today

që investimet dhe kursimet që ata bëjnë sot

determine their well-being in the future.

vendosin për mirëqenien e tyre në të ardhëmen.

Now people are motivated through emotions,

Njerëzit motivohen përmes emocioneve,

but different people find different things motivating.

por disa njerëzve ju duhen gjëra të ndryshme për tu motivuar.

This is a simulation

Ky është një stimulim

that uses graphics,

që përdor grafikën

but other people find motivating what money can buy,

por disa njerëz motivohen nga gjërat që paraja mund të blej,

not just numbers.

dhe jo vetëm numrat.

So here I made a distribution builder

Këtu e bëra një ndërtues të shprëndarjes

where instead of showing numerical outcomes,

ku në vend që të tregoj rezultate numerike,

I show people what those outcomes will get you,

unë tregoj se çfarë mund të fitosh me këto rezultate,

in particular apartments that you can afford

veçanërisht apartamentet që mund ti bleni

if you're retiring on 3,000, 2,500,

nëse pensionoheni me 3000, 2500,

2,000 dollars per month and so on.

apo 2000 dollar për muaj dhe kështu me rradhë.

As you move down the ladder of apartments,

Përderisa lëvizni poshtë shkallës së apartamenteve,

you see that they get worse and worse.

e shihni që bëhet keq e më keq.

Some of them look like places I lived in as a graduate student.

Disa prej tyre duken si vendet ku kam jetuar si një student i magjistraturës.

And as you get to the very bottom,

Kur shkoni në fund të fundit,

you're faced with the unfortunate reality

ju ballafaqoheni me realitetin fatkeq

that if you don't save anything for retirement,

që nëse nuk kurseni diç për pensionim,

you won't be able to afford any housing at all.

ju nuk do të keni një shtëpi.

Those are actual pictures of actual apartments

Këto janë fotografi të apartamenteve të vërteta

renting for that amount

që jepen me qira për këtë shumë

as advertised on the Internet.

të reklamuar në internet.

The last thing I'll show you,

Gjëja e fundit që dëshiroj të ju tregoj,

the last behavioral time machine,

makina kohore e sjelljes,

is something that I created with Hal Hershfield,

është diç që kam krijuar me Hal Hershfield,

who was introduced to me by my coauthor on a previous project,

e cila mu prezentua nga Bill Sharpe bashk-autori

Bill Sharpe.

im në një projekt të më-herëshem.

And what it is

Kjo makinë shfrytëzon

is an exploration into virtual reality.

realitetin virtual.

So what we do is we take pictures of people --

Ne bëjmë fotografi të njerëzve --

in this case, college-age people --

në këtë rast, njerëz që janë në fakultet --

and we use software to age them

dhe përdorim programe për ti bërë më të vjetër

and show these people what they'll look like

dhe të ju tregojmë se si do të duken

when they're 60, 70, 80 years old.

kur të janë 60, 70, apo 80 vjeqarë.

And we try to test

Testojmë nëse

whether actually assisting your imagination

duke ndihmuar imagjinatën tuaj

by looking at the face of your future self

duke shikuar në fytyrën e vetes tënde te ardhme

can change you investment behavior.

ne mund të ndërrojmë sjelljen tuaj drejt investimeve.

So this is one of our experiments.

Ky është njëri prej eksperimenteve tona.

Here we see the face of the young subject on the left.

Këtu shohim fytyrën e një subjekti të ri në të majtë.

He's given a control

Ai kontrollon

that allows him to adjust his savings rate.

përqindjen e kursimeve të tij.

As he moves his savings rate down,

Kur i ul kursimet,

it means that he's saving zero

do të thotë që po kursen 0,

when it's all the way here at the left.

kur ndodhet këtu në të majtë.

You can see his current annual income --

Mund të shihni të ardhurat e tij vjetore --

this is the percentage of his paycheck that he can take home today --

kjo është përqindja e rrogës që mund të marr me vete sot --

is quite high, 91 percent,

janë bukur të larta, 91%.

but his retirement income is quite low.

Por të ardhurat e pensionit janë të ulta.

He's going to retire on 44 percent

Ai do të pensionohet me 44% të

of what he earned while he was working.

të ardhurave që fitoi gjatë kohës që punonte.

If he saves the maximum legal amount,

Nëse e ruan shumën maksimale legale,

his retirement income goes up,

të ardhurat pensionale rriten,

but he's unhappy

por ai nuk është i lumtur

because now he has less money on the left-hand side to spend today.

sepse tani ai ka më pak para të shpenzojë sot.

Other conditions show people the future self.

Situata të tjera ju tregojnë njerëzve vetëvetën e së ardhmes.

And from the future self's point of view, everything is in reverse.

Nga pikëpamja e vetes të së ardhmes, çdo gjë është mbrapsht.

If you save very little,

Nëse kurseni pak,

the future self is unhappy

vetja e së ardhmes nuk është e lumtur

living on 44 percent of the income.

duke jetuar me 44% të atyre të ardhurave.

Whereas if the present self saves a lot,

Nëse vetja e sotme ruan shume,

the future self is delighted,

vetja e së ardhmes gëzohet,

where the income is close up near 100 percent.

sepse të ardhurat janë afër 100%.

To bring this to a wider audience,

Për të ndihmuar publikun e gjerë të kuptoj këtë,

I've been working with Hal and Allianz

jam duke punuar me Hal dhe Allianz

to create something we call the behavioral time machine,

për të krijuar diç që ne e qujamë makina kohore e sjelljes,

in which you not only get to see yourself in the future,

në të cilën, jo vetëm që e shihni veten tuaj të së ardhmes,

but you get to see anticipated emotional reactions

por mund të shohësh reagimet e parashikuara emocionale

to different levels of retirement wealth.

për shkak të nivelit të pasurisë pensionale.

So for instance,

Për shembull,

here is somebody using the tool.

këtu është dikush që po e përdor këtë mjet.

And just watch the facial expressions

Vetëm shiko shprehjen e fytyrës

as they move the slider.

kur ata lëvizin shtrirjen.

The younger face gets happier and happier, saving nothing.

Fytyra e re bëhet çdo herë e më e lumtur, duke mos kursyer asgje.

The older face is miserable.

Fytyra e vjetër është e mjerë.

And slowly, slowly we're bringing it up to a moderate savings rate.

Ngadalë, ne e kthejmë tek një shkallë mesatare të kursimeve.

And then it's a high savings rate.

Pastaj është një shkallë e lartë e kusimeve.

The younger face is getting unhappy.

Fytyra e re po bëhet më e pa lumtur.

The older face is quite pleased

Fytyra e vjetër është e kënaqur

with the decision.

me këtë vendim.

We're going to see if this has an effect on what people do.

Ne do të shohim nëse kjo ndikon sjelljen e njerëzve.

And what's nice about it

E mira e kësaj është që

is it's not something that biasing people actually,

nuk është diç që i bën njerëzit të njëanshëm

because as one face smiles,

sepse kur një fytyrë qesh,

the other face frowns.

tjetra vrenjtet.

It's not telling you which way to put the slider,

Nuk ju tregon se në cilin drejtim duhet të shkosh,

it's just reminding you that you are

vetëm ju kujton që jeni

connected to and legally tied to

të lidhur dhe legalisht të lidhur

this future self.

me veten e së ardhmes.

Your decisions today are going to determine its well-being.

Vendimet e sotshme do të përcaktojnë mirëqenien e së ardhmes.

And that's something that's easy to forget.

Kjo është diç që mund të harrohet lehtësisht.

This use of virtual reality

Përdorimi i realitetit virtual

is not just good for making people look older.

nuk është i mirë vetëm për ti bërë njerëzit më të vjetër.

There are programs you can get

Ka programe të cilat

to see how people might look

tregojnë se si njerëzit që pijnë duhan

if they smoke, if they get too much exposure to the sun,

do të duken, apo nëse i ekspozoheni diellit shumë,

if they gain weight and so on.

nëse shtojnë peshë, e kështu me rradhë.

And what's good is,

E mira e kësaj,

unlike in the experiments that Hal and myself ran with Russ Smith,

ndryshe nga eksperimentet që Hal dhe unë bëmë me Russ Smith,

you don't have to program these by yourself

është që ju nuk duheni ti programoni këto vetë

in order to see the virtual reality.

në mënyrë që të shohësh realitetin virutal.

There are applications you can get on smartphones for just a few dollars

Ka aplikacione që bëjnë të njejtën gjë e që mund

that do the same thing.

të merrni në telefonat ceulare për vetëm disa dollarë.

This is actually a picture of Hal, my coauthor.

Kjo është një fotografi e Hal, bashkë-autorit tim.

You might recognize him from the previous demos.

Mund ta njihni prej demostrimeve të mëhershme.

And just for kicks we ran his picture

Veq për qef, e futëm fotografinë e tij

through the balding, aging and weight gain software

nëpërmjet programit që të bën më të vjetër,

to see how he would look.

dhe më të trashë, vetëm për të parë se si do dukej.

Hal is here, so I think we owe it to him as well as yourself

Hali është këtu, kështu që mendoj që ja kemi borxh atij dhe vetëvetes

to disabuse you of that last image.

të mos e abuzojmë fotografinë e fundit.

And I'll close it there.

Po e përfundoj këtu.

On behalf of Hal and myself,

Në emër të Hal dhe vetes sime,

I wish all the best to your present and future selves.

ju uroj çdo të mire vetës suaj të tashme dhe të ardhme.

Thank you.

Faleminderit.

(Applause)

(Duartrokitje)