Boyd Varty: What I learned from Nelson Mandela

228,647 views ・ 2013-12-09

TED


Ju lutemi, klikoni dy herë mbi titrat në anglisht më poshtë për të luajtur videon.

Translator: Helena Bedalli Reviewer: Kaltrina Kusari
00:12
I'm a man who's trying to live from his heart,
0
12581
3708
Jam njeri të cilit mendimet i dalin nga zemra,
00:16
and so just before I get going,
1
16289
3065
dhe para se të filloj,
00:19
I wanted to tell you as a South African
2
19354
2571
doja t'ju thoja si Afrikano Jugor
00:21
that one of the men who has inspired me most
3
21925
2984
që njeriu i cili më ka frymëzuar më së shumti
00:24
passed away a few hours ago.
4
24909
3066
ndërroi jetë disa orë më parë.
00:27
Nelson Mandela has come to the end
5
27975
2690
Nelson Mandela erdhi te fundi
00:30
of his long walk to freedom.
6
30665
2680
i rrugës së gjatë për te liria.
00:33
And so this talk is going to be for him.
7
33345
4935
Kështu që këtë fjalim do t'ja dedikoj atij.
00:40
I grew up in wonder.
8
40544
2810
U rrita në mrekulli.
00:43
I grew up amongst those animals.
9
43354
4115
U rrita mes kafshëve.
00:47
I grew up in the wild eastern part of South Africa
10
47469
4391
U rrita në pjesën lindore, të egër të Afrikes së Jugut
00:51
at a place called Londolozi Game Reserve.
11
51860
2898
në një vend të quajtur Londolozi Game Reserve.
00:54
It's a place where my family has been
12
54758
2772
Ky është vendi që familja ime ka qenë
00:57
in the safari business for four generations.
13
57530
4195
në biznesin e safarit për katër gjenerata.
01:01
Now for as long as I can remember,
14
61725
2237
Për sa kohë që mbaj mend,
01:03
my job has been to take people out into nature,
15
63962
4737
puna ime ishte të shoqëroja njerëzit në natyrë,
01:08
and so I think it's a lovely twist of fate today
16
68699
2911
dhe mendoj që është një ironi e bukur
01:11
to have the opportunity
17
71610
1820
që sot të kem mundësinë
01:13
to bring some of my experiences out in nature
18
73430
2881
t'ju sjell në këtë takim
01:16
in to this gathering.
19
76311
2140
disa nga eksperiencat e mia në natyrë.
01:18
Africa is a place
20
78451
1879
Afrika është një vend
01:20
where people still sit under starlit skies
21
80330
3384
ku njerëzit akoma ulen nën dritën e yjeve,
01:23
and around campfires and tell stories,
22
83714
3410
rreth zjarreve të ndezur dhe tregojnë histori,
01:27
and so what I have to share with you today
23
87124
2691
dhe ajo që do të ndaj me ju sot është
01:29
is the simple medicine of a few campfire stories,
24
89815
4419
se cfarë është ilaci i këtyre historive rreth zjarreve,
01:34
stories about heroes of heart.
25
94234
3138
histori për heronjtë e zemrës.
01:37
Now my stories are not the stories
26
97372
2120
Historitë e mia nuk janë nga ato
01:39
that you'll hear on the news,
27
99492
1698
që dëgjoni në lajme,
01:41
and while it's true that Africa is a harsh place,
28
101190
2973
dhe, ndersa është e vërtetë që Afrika është vend i ashpër,
01:44
I also know it to be a place
29
104163
1937
është po ashtu vendi
01:46
where people, animals and ecosystems
30
106100
4266
ku njerëzit, kafshët dhe ekosistemet
01:50
teach us about a more interconnected world.
31
110366
4387
na mësojnë rreth një bote më të ndërthurur.
01:54
When I was nine years old,
32
114753
1978
Kur isha 9 vjec,
01:56
President Mandela came to stay with my family.
33
116731
3234
President Mandela erdhi të jetonte me familjen time.
01:59
He had just been released from his 27 years of incarceration,
34
119965
3424
Ai sapo ishte liruar nga 27 vitet e burgut
02:03
and was in a period of readjustment
35
123389
2627
dhe ishte në periudhën e riadaptimit
02:06
to his sudden global icon status.
36
126016
2659
me statusin e ri si ikone botërore.
02:08
Members of the African National Congress
37
128675
2500
Anëtarët e Kongresit Nacional Afrikan
02:11
thought that in the bush
38
131175
1991
menduan që në natyrë
02:13
he would have time to rest and recuperate
39
133166
2234
ai do të kishte kohë të pushonte dhe rikuperohej
02:15
away from the public eye,
40
135400
1761
larg nga skena publike,
02:17
and it's true that lions tend to be
41
137161
3379
dhe është e vërtetë që luanët
02:20
a very good deterrent to press and paparazzi.
42
140540
4231
janë pengesë e fortë për shtypin dhe paparacet.
02:24
(Laughter)
43
144771
2129
(Të qeshura)
02:26
But it was a defining time for me as a young boy.
44
146900
2546
Por ishte kohë përcaktueses për mua si djalë i ri.
02:29
I would take him breakfast in bed,
45
149446
2061
Do ti dërgoja mëngjesin në shtrat,
02:31
and then, in an old track suit and slippers,
46
151507
2368
dhe pastaj ai vishte rrobat e vjetra dhe pandoflet,
02:33
he would go for a walk around the garden.
47
153875
2605
dhe shkonte të shetiste në kopësht.
02:36
At night, I would sit with my family
48
156480
1678
Natën, unë ulesha me familjen
02:38
around the snowy, bunny-eared TV,
49
158158
2501
rreth televizorit të bardhë me veshë lepuri,
02:40
and watch images of that same
50
160659
2418
dhe shihja figurat e të njejtit
02:43
quiet man from the garden
51
163077
1934
njeri të qetë të oborrit
02:45
surrounded by hundreds and thousands of people
52
165011
3050
i rrethuar nga qindra e mijra njerëz,
02:48
as scenes from his release were broadcast nightly.
53
168061
3259
se skenat e lirimit të tij transmetoheshin cdo natë.
02:51
He was bringing peace
54
171320
1952
Ai sillte paqe
02:53
to a divided and violent South Africa,
55
173272
2882
tek një Afrikë Jugore e ndarë dhe e dhunshme,
02:56
one man with an unbelievable sense of his humanity.
56
176154
5229
një njeri me një ndjenjë humaniteti te pabesueshme.
03:01
Mandela said often that the gift of prison
57
181383
2764
Mandela tha shpesh që e mira e qoshës së burgut
03:04
was the ability to go within and to think,
58
184147
2960
ishte mundësia për të vetëshqyrtuar,
03:07
to create in himself
59
187107
1729
për të krijuar në vetëvete
03:08
the things he most wanted for South Africa:
60
188836
2879
gjërat që ai donte më së shumti për Afriken e Jugut:
03:11
peace, reconciliation, harmony.
61
191715
3345
paqe, pajtim, harmoni.
03:15
Through this act of immense open-heartedness,
62
195060
2855
Nëpërmjet këtij akti të një mirësie të pafundme,
03:17
he was to become the embodiment
63
197915
2232
ai u be mishërimi
03:20
of what in South Africa we call "ubuntu."
64
200147
3539
i asaj që në Afrikën e Jugut e quajmë "ubuntu".
03:23
Ubuntu: I am because of you.
65
203686
2849
Ubuntu: Jeni ju pa jam unë.
03:26
Or, people are not people
66
206535
2663
E thënë ndryshe, nuk do ishim këta që jemi
03:29
without other people.
67
209198
2725
pa njerëzit e tjerë.
03:31
It's not a new idea or value
68
211923
1846
Nuk është ide apo vlerë e re
03:33
but it's one that I certainly think at these times
69
213769
1855
por është një e tillë që në këto kohëra
03:35
is worth building on.
70
215624
1749
ia vlen të mbështetesh.
03:37
In fact, it is said that in the collective consciousness of Africa,
71
217373
3164
Në fakt, thuhet që në ndërgjegjen kolektive të Afrikës,
03:40
we get to experience the deepest parts
72
220537
2039
ne gjejmë eksperiencat më të thella
03:42
of our own humanity
73
222576
1305
të humanitetit tonë
03:43
through our interactions with others.
74
223881
2784
nëpërmjet komunikimit me të tjerët.
03:46
Ubuntu is at play right now.
75
226665
2112
Ubuntu është në lojë tani.
03:48
You are holding a space for me
76
228777
2000
Ju keni zënë vend tani që unë
03:50
to express the deepest truth of who I am.
77
230777
3392
të shpreh të vërtetën më të thellë se kush jam.
03:54
Without you, I'm just a guy talking to an empty room,
78
234169
2260
Pa ju, jam vetëm një tip që flet në një dhomë boshe.
03:56
and I spent a lot of time last week doing that,
79
236429
3078
Harxhova mjaft kohë duke bërë këtë javën e kaluar,
03:59
and it's not the same as this.
80
239507
3323
dhe nuk është njësoj.
04:02
(Laughter)
81
242830
2426
(Të qeshura)
04:05
If Mandela was the national and international embodiment,
82
245256
3448
Nëse Mandela ishte mishërimi kombëtar dhe botëror,
04:08
then the man who taught me the most
83
248704
1594
njeriu që më ka mesuar më shumë
04:10
about this value personally was this man,
84
250298
2603
për vlerat ishte ky njeri,
04:12
Solly Mhlongo.
85
252901
1358
Solly Mhlongo.
04:14
Solly was born under a tree
86
254259
1808
Solly ka lindur nën një pemë
04:16
60 kilometers from where I grew up in Mozambique.
87
256067
2786
60 km nga ku u rrita une, në Mozambik.
04:18
He would never have a lot of money,
88
258853
1500
Ai nuk ka pasur ndonjëherë shumë para,
04:20
but he was to be
89
260353
1422
por ai ishte
04:21
one of the richest men I would ever meet.
90
261775
2629
një nga njerëzit më të pasur që kam takuar.
04:24
Solly grew up tending to his father's cattle.
91
264404
2719
Solly u rrit duke u kujdesur për lopët e babait.
04:27
Now, I can tell you, I don't know what it is about people who grow up looking after cattle,
92
267123
4182
Unë s'e di si është për njerëzit që rrisin lopët,
04:31
but it makes for über-resourcefulness.
93
271305
3022
por i bën tepër të mprehtë.
04:34
The first job that he ever got in the safari business
94
274327
2474
Puna e parë që i dhanë në biznesin e safarit
04:36
was fixing the safari trucks.
95
276801
2216
ishte të rregullonte kamionat.
04:39
Where he had learned to do that out in the bush
96
279017
2654
Se ku e kishte mësuar ta bënte atë aty mes pemëve,
04:41
I have no idea, but he could do it.
97
281671
2129
s'e di, por ai dinte ta bënte.
04:43
He then moved across into what we called
98
283800
1927
Pastaj ai kaloi në atë që e quanim
04:45
the habitat team.
99
285727
1387
grupi i habitatit.
04:47
These were the people on the reserve
100
287114
1886
Këta ishin njerëzit e rezervatit
04:49
who were responsible for its well-being.
101
289000
2357
që kujdeseshin për mirëmbajtjen.
04:51
He fixed roads, he mended wetlands,
102
291357
2284
Ai rregulloi rrugë, përmiresoi këneta,
04:53
he did some anti-poaching.
103
293641
1818
ndalonte gjuetinë pa leje.
04:55
And then one day we were out together,
104
295459
2126
Një ditë ne kishim dale bashkë,
04:57
and he came across the tracks of where a female leopard had walked.
105
297585
3531
dhe ndeshëm në gjurmat e nje leopardi femër.
05:01
And it was an old track,
106
301116
1774
Ishte një gjurmë e vjetër,
05:02
but for fun he turned and he began to follow it,
107
302890
2441
por ai filloi ta ndiqte për argëtim,
05:05
and I tell you, I could tell by the speed
108
305331
1575
mund t'ju them, nga shpejtësia
05:06
at which he moved on those pad marks
109
306906
1697
me të cilën po përshkonte ato gjurma,
05:08
that this man was a Ph.D.-level tracker.
110
308603
3974
që ky njeri ishte një ndjekës i nivelit Ph.D.
05:12
If you drove past Solly
111
312577
1774
Nëse kaloje me makine afër Solly
05:14
somewhere out on the reserve,
112
314351
1678
diku në rezervat,
05:16
you look up in your rearview mirror,
113
316029
1649
po të shihje në pasqyrën e pasme,
05:17
you'd see he'd stopped the car
114
317678
1845
do të shihje që ai kishte ndaluar makinën
05:19
20, 50 meters down the road
115
319523
2046
20, 50 metra më poshtë
05:21
just in case you need help with something.
116
321569
3013
në rast se kishe nevojë për ndonje gjë.
05:24
The only accusation I ever heard leveled at him
117
324582
2753
I vetmi akuzim që kam degjuar t'i bëjne atij
05:27
was when one of our clients said,
118
327335
1395
ishte kur një nga klientët i tha,
05:28
"Solly, you are pathologically helpful."
119
328730
3217
"Solly, je patologjikisht i dobishëm."
05:31
(Laughter)
120
331947
2447
(Të qeshura)
05:34
When I started professionally guiding people
121
334394
2891
Kur u bëra udhërrëfyes profesionist
05:37
out into this environment,
122
337285
1657
në këtë mjedis,
05:38
Solly was my tracker.
123
338942
1560
Solly ishte ndjekësi im.
05:40
We worked together as a team.
124
340502
1819
Ne punonim si grup.
05:42
And the first guests we ever got
125
342321
2026
Vizitorët e parë
05:44
were a philanthropy group from your East Coast,
126
344347
2847
ishin një grup bamirësish nga Bregu Lindor i ShBA,
05:47
and they said to Solly, on the side, they said,
127
347194
2354
dhe e morën në një anë Solly dhe i thanë,
05:49
"Before we even go out to see lions and leopards,
128
349548
2641
"Para se të shkojmë të shohim luanët e leopardët,
05:52
we want to see where you live."
129
352189
2062
duam të shohim ku jeton."
05:54
So we took them up to his house,
130
354251
1465
Kështu që i cuam te shtëpia e tij,
05:55
and this visit of the philanthropist to his house
131
355716
2872
e kjo vizitë e filantropistit aty,
05:58
coincided with a time when Solly's wife,
132
358588
2681
koincidoi me periudhen kur gruaja e Solly,
06:01
who was learning English,
133
361269
1600
që po mësonte anglisht,
06:02
was going through a phase where she would open the door
134
362869
2184
ishte në fazen që e hapte deren e shtëpise duke thënë,
06:05
by saying, "Hello, I love you.
135
365053
2664
"Tungjatjeta, Ju dua.
06:07
Welcome, I love you." (Laughter)
136
367717
2215
Mirësevini, Ju dua." (Të qeshura)
06:09
And there was something so beautifully African
137
369932
2549
Kishte dicka mrekulluese afrikane
06:12
about it to me, this small house
138
372481
1845
në këtë shtëpize të vogël
06:14
with a huge heart in it.
139
374326
2585
me një zemër të madhe brenda.
06:16
Now on the day that Solly saved my life,
140
376911
6575
Në diten që Solly më shpëtoi jetën,
06:23
he was already my hero.
141
383486
2011
ai ishte tashmë heroi im.
06:25
It was a hot day,
142
385497
1581
Ishte një ditë e nxehtë,
06:27
and we found ourselves down by the river.
143
387078
1974
dhe ne u gjendëm te lumi.
06:29
Because of the heat, I took my shoes off,
144
389052
2836
Nga vapa, unë hoqa këpucët,
06:31
and I rolled up my pants,
145
391888
1703
përvesha pantallonat,
06:33
and I walked into the water.
146
393591
2241
dhe eca në ujë.
06:35
Solly remained on the bank.
147
395832
1562
Solly ndenji në breg.
06:37
The water was clear running over sand,
148
397394
3023
Uji rridhte i qarte mbi rërë,
06:40
and we turned and we began to make our way upstream.
149
400417
3314
dhe ne u kthyem e filluam të ecnim kundër rrjedhës.
06:43
And a few meters ahead of us,
150
403731
1820
Pak metra para nesh,
06:45
there was a place where a tree had fallen out of the bank,
151
405551
2985
një pemë kishte rënë nga bregu,
06:48
and its branches were touching the water,
152
408536
2771
dhe degët takonin ujin,
06:51
and it was shadowy.
153
411307
1597
dhe bënin errësire aty.
06:52
And if had been a horror movie,
154
412904
2458
Nëse do ishte një film horror,
06:55
people in the audience would have started saying,
155
415362
2236
njerëzit në sallë do fillonin të thoshin,
06:57
"Don't go in there. Don't go in there." (Laughter)
156
417598
3453
"Mos shko aty. Mos shko.." (të qeshura)
07:01
And of course, the crocodile was in the shadows.
157
421051
3757
Natyrisht, krokodili ishte në errësire.
07:04
Now the first thing that you notice when a crocodile hits you
158
424808
2115
Gjëja e parë qe kupton kur të sulmon krokodili,
07:06
is the ferocity of the bite.
159
426923
1600
është egërsia e kafshimit.
07:08
Wham! It hits me by my right leg.
160
428523
1973
Wham! Më sulmoi në këmbën e djathtë.
07:10
It pulls me. It turns. I throw my hand up. I'm able to grab a branch.
161
430496
3903
Më tërhoqi. Kthehet. Unë ngre doren. Kapem në degë.
07:14
It's shaking me violently.
162
434399
1738
Po më shkund shumë fort.
07:16
It's a very strange sensation
163
436137
1714
Eshtë një ndjesi e çuditshme
07:17
having another creature try and eat you,
164
437851
1946
të kesh një qenie tjeter që po përpiqet të të hajë,
07:19
and there are few things that promote vegetarianism like that.
165
439797
3451
dhe pak gjëra jane që promovojnë vegjetarianizmin kaq mirë sa kjo.
07:23
(Laughter)
166
443248
1595
(Të qeshura)
07:24
Solly on the bank sees that I'm in trouble.
167
444843
2285
Solly e pa që isha në rrezik.
07:27
He turns. He begins to make his way to me.
168
447128
2047
Kthehet dhe vjen drejt meje.
07:29
The croc again continues to shake me.
169
449175
1951
Krokodili vazhdon të më shkundë.
07:31
It goes to bite me a second time.
170
451126
1917
Do të më kafshojë për herë të dytë.
07:33
I notice a slick of blood in the water around me
171
453043
2189
Shoh gjak rreth meje
07:35
that gets washed downstream.
172
455232
1604
që e merr rrjedha me vete.
07:36
As it bites the second time, I kick.
173
456836
2173
Kur më kafshon herën e dytë, e shkelmoj.
07:39
My foot goes down its throat. It spits me out.
174
459009
2733
Këmba ime i bie në gryke. Ai e pështyn.
07:41
I pull myself up into the branches,
175
461742
2131
E ngre veten në degët e pemës,
07:43
and as I come out of the water, I look over my shoulder.
176
463873
3483
dhe duke dale nga uji, shoh nga prapa.
07:47
My leg from the knee down
177
467356
1920
Këmba ime nga gjuri e poshtë
07:49
is mangled beyond description.
178
469276
1928
është copetuar papërshkrueshmërisht.
07:51
The bone is cracked.
179
471204
1395
Kocka është thyer.
07:52
The meat is torn up.
180
472599
1830
Mishi është copëtuar.
07:54
I make an instant decision that I'll never look at that again.
181
474429
4600
Marr vendim të mos e shoh më.
07:59
As I come out of the water,
182
479029
2384
Kur dal nga uji,
08:01
Solly arrives at a deep section,
183
481413
2617
Solly vjen në një zonë të thellë,
08:04
a channel between us.
184
484030
1625
në kanalin midis nesh.
08:05
He knows, he sees the state of my leg,
185
485655
2138
Ai e di, e shikon këmbën time,
08:07
he knows that between him and I
186
487793
1846
dhe e di qe krokodili
08:09
there is a crocodile,
187
489639
1212
është midis meje dhe atij.
08:10
and I can tell you this man doesn't slow down for one second.
188
490851
2492
Por ky njeri nuk ngadalson për një sekondë.
08:13
He comes straight into the channel.
189
493343
1806
Ai vjen drejt te kanali.
08:15
He wades in to above his waist.
190
495149
1935
Hidhet brenda deri ne mes.
08:17
He gets to me. He grabs me.
191
497084
1463
Arrin tek unë. Më kap.
08:18
I'm still in a vulnerable position.
192
498547
1672
Une s'jam i zoti.
08:20
He picks me and puts me on his shoulder.
193
500219
1725
Ai më ngre e më ve mbi shpatulla.
08:21
This is the other thing about Solly, he's freakishly strong.
194
501944
2419
Kjo është një karakteristikë tjeter e tij, është shumë i fortë.
08:24
He turns. He walks me up the bank.
195
504363
2463
Ai kthehet. Më ngre te bregu.
08:26
He lays me down. He pulls his shirt off.
196
506826
2054
Më shtrin. Heq këmishën.
08:28
He wraps it around my leg,
197
508880
1784
Më mbështjell këmbën me të,
08:30
picks me up a second time,
198
510664
1291
më ngre prape,
08:31
walks me to a vehicle,
199
511955
1906
me con deri tek makina,
08:33
and he's able to get me to medical attention.
200
513861
3424
dhe është në gjendje të më cojë te mjekët.
08:37
And I survive.
201
517285
3223
Dhe, unë mbijetoj.
08:40
Now — (Applause)
202
520508
4261
Tani-- (Duartrokitje)
08:44
Now I don't know how many people you know
203
524769
2710
Nuk e di sa njerëz njihni ju
08:47
that go into a deep channel of water
204
527479
2216
që do të hynin në një kanal uji
08:49
that they know has a crocodile in it
205
529695
2260
me një krokodil aty
08:51
to come and help you,
206
531955
1343
që t'ju ndihmojnë ju,
08:53
but for Solly, it was as natural as breathing.
207
533298
3444
por, për Solly, ishte po aq e natyrshme sa fryma.
08:56
And he is one amazing example
208
536742
2456
Ai është një shembull mahnitës
08:59
of what I have experienced all over Africa.
209
539198
3445
nga ato që kam jetuar në Afrike.
09:02
In a more collective society,
210
542643
2131
Në një shoqëri kolektive,
09:04
we realize from the inside
211
544774
2848
ne kuptojmë
09:07
that our own well-being is deeply tied
212
547622
3133
që mirëqenia jone është shume e lidhur
09:10
to the well-being of others.
213
550755
3238
me mirëqenien e të tjerëve.
09:13
Danger is shared. Pain is shared.
214
553993
3269
Rreziku ndahet. Dhimbja ndahet.
09:17
Joy is shared. Achievement is shared.
215
557262
2925
Gëzimi ndahet. Arritjet ndahen.
09:20
Houses are shared. Food is shared.
216
560187
4530
Shtëpitë ndahen. Ushqimi ndahet.
09:24
Ubuntu asks us to open our hearts
217
564717
3196
Ubuntu kërkon nga ne të hapim zemrat
09:27
and to share,
218
567913
1414
dhe të ndajmë,
09:29
and what Solly taught me that day
219
569327
1952
dhe ajo që mësova nga Solly atë ditë
09:31
is the essence of this value,
220
571279
2003
ishte esenca e kësaj vlere,
09:33
his animated, empathetic action
221
573282
2758
veprimi altruist i tij
09:36
in every moment.
222
576040
2045
në cdo moment.
09:38
Now although the root word is about people,
223
578085
3507
Edhe pse origjina e fjalës është për njerëzit,
09:41
I thought that maybe ubuntu was only about people.
224
581592
3374
mendoja se ndoshta ubuntu ishte vetëm per njerezit.
09:44
And then I met this young lady.
225
584966
3274
Derisa takova këtë zonjushë.
09:48
Her name was Elvis.
226
588240
1694
Ajo quhet Elvis.
09:49
In fact, Solly gave her the name Elvis
227
589934
1771
Në fakt, Solly e quante Elvis
09:51
because he said she walked like she was doing
228
591705
2857
sepse ai thoshte që mënyra si ecën
09:54
the Elvis the pelvis dance.
229
594562
2665
është sikur po kërcen Elvisi.
09:57
She was born with very badly deformed back legs and pelvis.
230
597227
4366
Ajo kishte lindur me deformim të fortë të këmbëve të pasme dhe legenit.
10:01
She arrived at our reserve from a reserve
231
601593
2264
Ajo erdhi te rezervati jone nga nje rezervat tjeter
10:03
east of us on her migratory route.
232
603857
2056
nga lindja në rrugen shtegëtare.
10:05
When I first saw her,
233
605913
1779
Kur e pashë për herë të parë,
10:07
I thought she would be dead in a matter of days.
234
607692
2468
mendova se s'e kishte të gjatë.
10:10
And yet, for the next five years
235
610160
2928
Akoma, këto pesë vjet
10:13
she returned in the winter months.
236
613088
2530
ajo kthehet në muajt e dimrit.
10:15
And we would be so excited to be out in the bush
237
615618
2377
Ne jemi kaq entuziaztë kur duke ecur
10:17
and to come across this unusual track.
238
617995
2396
ndeshim gjurmat e pazakonshme.
10:20
It looked like an inverted bracket,
239
620391
1495
Dukeshin si kllapa te mbyllura,
10:21
and we would drop whatever we were doing and we would follow,
240
621886
2449
dhe ne lëmë cdo gjë qe po bëjmë dhe shkojmë e ndjekim atë,
10:24
and then we would come around the corner,
241
624335
1671
dhe sa kthejmë diku,
10:26
and there she would be with her herd.
242
626006
2086
ja ku është me kopenë e vet.
10:28
And that outpouring of emotion
243
628092
2895
Ka shumë emocion
10:30
from people on our safari trucks
244
630987
1714
nga njerëzit në kamionat e safarit
10:32
as they saw her, it was this sense of kinship.
245
632701
3242
ndërsa shohin atë, sikur e kanë të afërt.
10:35
And it reminded me
246
635943
1485
Më kujtoi
10:37
that even people who grow up in cities
247
637428
1931
që edhe njerëzit që rriten në qytete
10:39
feel a natural connection
248
639359
3585
ndjejnë një lidhje natyrale
10:42
with the natural world and with animals.
249
642944
2271
me botën e natyrës dhe kafshët.
10:45
And yet still I remained amazed that she was surviving.
250
645215
3584
Eshtë mahnitëse se si ka mbijetuar ajo.
10:48
And then one day we came across them at this small water hole.
251
648799
2961
Një ditë i ndeshem në një gropë të vogel uji.
10:51
It was sort of a hollow in the ground.
252
651760
1852
Ishte si vrimë në tokë.
10:53
And I watched as the matriarch drank,
253
653612
2454
E pashë se si mama piu,
10:56
and then she turned in that beautiful slow motion of elephants,
254
656066
3274
dhe pastaj u kthye me atë veprimin e bukur të elefantëve,
10:59
looks like the arm in motion,
255
659341
1769
që duket si krah në lëvizje,
11:01
and she began to make her way up the steep bank.
256
661110
3006
dhe filloi të ngjitet lart në breg.
11:04
The rest of the herd turned and began to follow.
257
664116
4644
Pjesa tjetër e kopesë e ndoqi.
11:08
And I watched young Elvis
258
668760
1784
Unë shihja të renë Elvis
11:10
begin to psych herself up for the hill.
259
670544
3356
që filloi te motivohej të ngjitej në kodër.
11:13
She got visibly -- ears came forward,
260
673900
3355
Dukej qartë -- veshët i dolën përpara,
11:17
she had a full go of it and halfway up,
261
677255
2149
u nis plotësisht dhe në mes të rrugës,
11:19
her legs gave way, and she fell backwards.
262
679404
2277
nuk e mbajtën këmbët dhe ra mbrapsht.
11:21
She attempted it a second time,
263
681681
1819
Ajo e provoi prapë,
11:23
and again, halfway up, she fell backwards.
264
683500
3175
dhe prapë, në mes të rrugës, ra mbrapsht.
11:26
And on the third attempt,
265
686675
1857
Në provën e tretë,
11:28
an amazing thing happened.
266
688532
2457
ndodhi një gjë mahnitëse.
11:30
Halfway up the bank,
267
690989
1737
Në mes të rrugës,
11:32
a young teenage elephant came in behind her,
268
692726
3073
një elefant adoleshent i doli nga pas,
11:35
and he propped his trunk underneath her,
269
695799
2203
dhe vendosi fecken nën të,
11:38
and he began to shovel her up the bank.
270
698002
3337
dhe filloi ta shtynte deri te bregu.
11:41
And it occurred to me
271
701339
1388
Unë kuptova
11:42
that the rest of the herd
272
702727
1556
që pjesa tjetër e kopesë
11:44
was in fact looking after this young elephant.
273
704283
2675
po kujdesej për elefanten e re.
11:46
The next day I watched again
274
706958
2524
Ditën tjetër i pashë prapë
11:49
as the matriarch broke a branch
275
709482
2170
si nëna keputi një degë
11:51
and she would put it in her mouth,
276
711652
1841
dhe e futi në gojë,
11:53
and then she would break a second one
277
713493
1957
dhe pastaj theu dhe një tjetër
11:55
and drop it on the ground.
278
715450
2707
dhe e hodhi në tokë.
11:58
And a consensus developed between all of us
279
718157
2372
Ne që udhëhiqnim njerëzit në ate zonë
12:00
who were guiding people in that area
280
720529
1849
të gjithë ishim në një mendje
12:02
that that herd was in fact moving slower
281
722378
3149
që kopeja po lëvizte me ngadale
12:05
to accommodate that elephant.
282
725527
4056
për të akomoduar atë elefant.
12:09
What Elvis and the herd taught me
283
729583
2091
Elvisi dhe kopeja më mësuan
12:11
caused me to expand my definition of ubuntu,
284
731674
3324
që ta shtrija përkufizimin e ubuntu,
12:14
and I believe that in the cathedral of the wild,
285
734998
2616
dhe besoj që në katedralen e natyrës
12:17
we get to see the most beautiful parts of ourselves
286
737614
2211
ne zbulojmë që reflektohen
12:19
reflected back at us.
287
739825
1757
pjesët tona më të bukura.
12:21
And it is not only through other people
288
741582
3640
Nuk është vetëm nëpërmjet njerëzve të tjerë
12:25
that we get to experience our humanity
289
745222
2920
që ne përjetojmë njerëzimin,
12:28
but through all the creatures that live on this planet.
290
748142
3926
por përmes gjithë krijesave që jetojnë në planet.
12:32
If Africa has a gift to share,
291
752068
2814
Nëse Afrika do të dhurojë dicka,
12:34
it's a gift of a more collective society.
292
754882
3827
është dhurata e shoqërise kolektive.
12:38
And while it's true that ubuntu is an African idea,
293
758709
4248
Ndërsa është e vërtetë që ubuntu është ide afrikane,
12:42
what I see is the essence of that value
294
762957
4411
ajo që shoh është esenca e kësaj vlere
12:47
being invented here.
295
767368
2362
e zbuluar ketu.
12:49
Thank you.
296
769730
2115
Falemnderit.
12:51
(Applause)
297
771845
4853
(Duartrokitje)
13:16
Pat Mitchell: So Boyd,
298
796082
1797
Pat Mitcell: Pra Boyd,
13:17
we know that you knew President Mandela
299
797879
5041
ju e njihnit President Mandela
13:22
from early childhood
300
802920
1977
nga fëmijëria e hershme
13:24
and that you heard the news as we all did today,
301
804897
2899
dhe ju dëgjuat lajmin sot si te gjithë ne,
13:27
and deeply distraught
302
807796
2440
dhe shumë prekëse
13:30
and know the tragic loss that it is to the world.
303
810236
4431
dhe një humbje e madhe për botën.
13:34
But I just wondered if you wanted
304
814667
2082
Por, po mendoja nëse donit
13:36
to share any additional thoughts,
305
816749
1891
të shtonit dicka,
13:38
because we know that you heard that news
306
818655
2074
meqë ju e dëgjuat lajmin
13:40
just before coming in to do this session.
307
820729
3380
pak para se të hynim në këtë seance.
13:44
Boyd Varty: Well thanks, Pat.
308
824109
1696
Boyd Varty: Falemnderit Pat.
13:45
I'm so happy because it was time for him to pass on.
309
825805
3183
Jam i lumtur, sepse kishte ardhur koha.
13:48
He was suffering.
310
828988
1771
Ai po vuante.
13:50
And so of course there's the mixed emotions.
311
830759
2398
Natyrisht janë emocione të ndryshme.
13:53
But I just think of so many occurrences
312
833157
1984
Më vijnë në mendje shumë momente
13:55
like the time he went on the Oprah show
313
835141
2407
si momenti kur ai shkoi në emisionin e Oprah
13:57
and asked her what the show would be about.
314
837548
2856
dhe e pyeti atë, se cila ishte tema.
14:00
(Laughter)
315
840404
1478
(Të qeshura)
14:01
And she was like, "Well, it'll be about you."
316
841882
3298
Ajo i tha, " E pra, do të jetë për ju."
14:05
I mean, that's just incredible humility.
317
845180
2748
Kjo është një përulesi e pabesueshme.
14:07
(Laughter)
318
847928
3663
(Të qeshura)
14:11
He was the father of our nation
319
851591
3162
Ai ishte babai i kombit tone
14:14
and we've got a road to walk in South Africa.
320
854753
6448
dhe kemi rrugë për të bërë në Afrikën e Jugut.
14:21
And everything, they used to call it Madiba magic.
321
861201
3410
Ata e thërrisnin Madiba magjik.
14:24
You know, he used to go to a rugby match and we would win.
322
864611
2783
Ai shkonte në një lojë regbi dhe ne fitonim.
14:27
Anywhere he went, things went well.
323
867394
3461
Kudo që shkonte, gjërat shkonin mbarë.
14:30
But I think that magic will be with us,
324
870855
2381
Por, mendoj që magjia do të jetë me ne,
14:33
and the important thing is that we carry
325
873236
3561
dhe e rëndësishme është që ne mbartim
14:36
what he stood for.
326
876797
1525
atë për të cilën ai luftoi.
14:38
And so that's what I'm going to try and do,
327
878322
3487
Kjo është ajo që do përpiqem të bëj,
14:41
and that's what people all over South Africa are trying to do.
328
881809
2892
dhe njerëzit në gjithë Afriken e Jugut po përpiqen të bëjnë.
14:44
PM: And that's what you've done today. BV: Oh, thank you.
329
884701
2226
PM: Këtë gjë keni bërë sot. BV: Oh, falemnderit.
14:46
PM: Thank you. BV: Thank you. Thanks very much.
330
886927
3139
PM: Falemnderit. BV: Falemnderit shume.
14:50
(Applause)
331
890066
4222
(Duartroktje)
Rreth kësaj faqe interneti

Kjo faqe do t'ju prezantojë me videot e YouTube që janë të dobishme për të mësuar anglisht. Do të shihni mësime angleze të mësuara nga mësues të nivelit më të lartë nga e gjithë bota. Klikoni dy herë mbi titrat në anglisht të shfaqura në secilën faqe të videos për të luajtur videon prej andej. Titrat lëvizin në sinkron me riprodhimin e videos. Nëse keni ndonjë koment ose kërkesë, ju lutemi na kontaktoni duke përdorur këtë formular kontakti.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7