Boyd Varty: What I learned from Nelson Mandela

233,463 views ・ 2013-12-09

TED


Двойчы пстрыкніце па англійскіх субтытрах ніжэй, каб прайграць відэа.

Translator: Hanna Baradzina Reviewer: Alena Zhaliazniak
00:12
I'm a man who's trying to live from his heart,
0
12581
3708
Я з катэгорыі людзей, што спрабуюць жыць ад сэрца.
00:16
and so just before I get going,
1
16289
3065
Да таго, каб распачаць,
00:19
I wanted to tell you as a South African
2
19354
2571
хачу сказаць, што чалавек, які шмат на мяне паўплываў,
00:21
that one of the men who has inspired me most
3
21925
2984
бо я пахожу з Паўднёва- Афрыканскай Рэспублікі, −
00:24
passed away a few hours ago.
4
24909
3066
адыйшоў у іншы свет некалькі гадзін таму.
00:27
Nelson Mandela has come to the end
5
27975
2690
Нэльсан Мандэла дайшоў да канца
00:30
of his long walk to freedom.
6
30665
2680
свайго доўгага шляху да свабоды.
00:33
And so this talk is going to be for him.
7
33345
4935
Таму я прысвячаю гэтую прамову яму.
00:40
I grew up in wonder.
8
40544
2810
Я вырас у цудоўным асяроддзі.
00:43
I grew up amongst those animals.
9
43354
4115
Я вырас паміж гэтых жывёлаў.
00:47
I grew up in the wild eastern part of South Africa
10
47469
4391
Я вырас у дзікай усходняй частцы ПАР,
00:51
at a place called Londolozi Game Reserve.
11
51860
2898
у мясціне пад назвай запаведнік Ландалозі.
00:54
It's a place where my family has been
12
54758
2772
Тут мая сям'я прапоноўвае паездкі сафары
00:57
in the safari business for four generations.
13
57530
4195
ўжо чатыры пакаленні.
01:01
Now for as long as I can remember,
14
61725
2237
Здаўна, з самых першых маіх успамінаў,
01:03
my job has been to take people out into nature,
15
63962
4737
я займаўся вывазам людзей на прыроду,
01:08
and so I think it's a lovely twist of fate today
16
68699
2911
і я лічу прыемным паваротам лёсу тое,
01:11
to have the opportunity
17
71610
1820
што сёння мне пашанціла
01:13
to bring some of my experiences out in nature
18
73430
2881
прынесці некаторыя з прыгодаў
01:16
in to this gathering.
19
76311
2140
майго жыцця на прыродзе вам.
01:18
Africa is a place
20
78451
1879
У Афрыцы да сей пары
01:20
where people still sit under starlit skies
21
80330
3384
людзі сядзяць пад засыпаным зоркамі небам
01:23
and around campfires and tell stories,
22
83714
3410
каля агню і расказваюць пра былое.
01:27
and so what I have to share with you today
23
87124
2691
Тое, чым я б хацеў падзяліцца сёння з вамі −
01:29
is the simple medicine of a few campfire stories,
24
89815
4419
гэта простая мудрасць некаторых апавяданняў,
01:34
stories about heroes of heart.
25
94234
3138
пра тых герояў, што жывуць ад сэрца.
01:37
Now my stories are not the stories
26
97372
2120
Мае апавяданні не з тых,
01:39
that you'll hear on the news,
27
99492
1698
якія можна пачуць у навінах.
01:41
and while it's true that Africa is a harsh place,
28
101190
2973
Хоць гэта і праўда, што жыццё ў Афрыцы суровае,
01:44
I also know it to be a place
29
104163
1937
але я ведаю гэты кантынент,
01:46
where people, animals and ecosystems
30
106100
4266
як месца, дзе людзі, жывёлы і экалагічныя сістэмы
01:50
teach us about a more interconnected world.
31
110366
4387
вучаць нас пра больш звязаны свет.
01:54
When I was nine years old,
32
114753
1978
Калі мне было 9,
01:56
President Mandela came to stay with my family.
33
116731
3234
да маёй сям'і гасцяваць прыехаў прэзідэнт Мандэла.
01:59
He had just been released from his 27 years of incarceration,
34
119965
3424
Яго толькі вызвалілі з 27-гадовага зняволення,
02:03
and was in a period of readjustment
35
123389
2627
і гэта быў перыяд дапасавання
02:06
to his sudden global icon status.
36
126016
2659
да яго раптоўнага статусу глабальнага куміра.
02:08
Members of the African National Congress
37
128675
2500
Члены партыі Афрыканскі Нацыянальны Кангрэс
02:11
thought that in the bush
38
131175
1991
вырашылі, што ў глубінцы
02:13
he would have time to rest and recuperate
39
133166
2234
ў яго з'явіцца мажлівасць адпачыць і набрацца моцы,
02:15
away from the public eye,
40
135400
1761
далей ад вачэй свету.
02:17
and it's true that lions tend to be
41
137161
3379
Праўда, калі кажуць, што збольшага львы −
02:20
a very good deterrent to press and paparazzi.
42
140540
4231
добрыя адпуджвальнікі як звычайнай, так і скандальнай прэсы.
02:24
(Laughter)
43
144771
2129
(Смех)
02:26
But it was a defining time for me as a young boy.
44
146900
2546
Для мяне, хлапчука, гэта быў вырашаючы час.
02:29
I would take him breakfast in bed,
45
149446
2061
Я прыносіў яму ў ложак сняданак,
02:31
and then, in an old track suit and slippers,
46
151507
2368
а пасля, у старым трыко і тапках,
02:33
he would go for a walk around the garden.
47
153875
2605
ён хадзіў па садзе.
02:36
At night, I would sit with my family
48
156480
1678
Увечары мы з сям'ёй сядалі
02:38
around the snowy, bunny-eared TV,
49
158158
2501
вакол тэлевізара з антэнай і памехамі
02:40
and watch images of that same
50
160659
2418
і глядзелі на адбіткі таго ж самага
02:43
quiet man from the garden
51
163077
1934
ціхага чалавека з саду,
02:45
surrounded by hundreds and thousands of people
52
165011
3050
але тут вакол яго былі сотні тысячаў людзей,
02:48
as scenes from his release were broadcast nightly.
53
168061
3259
бо сюжэт пра яго вызваленне паказвалі штодзённа.
02:51
He was bringing peace
54
171320
1952
Ён прыносіў мір
02:53
to a divided and violent South Africa,
55
173272
2882
падзеленнай і бязлітаснай рэспубліцы,
02:56
one man with an unbelievable sense of his humanity.
56
176154
5229
адзін чалавек з неверагодным пачуццём гуманнасці.
03:01
Mandela said often that the gift of prison
57
181383
2764
Мандэла не раз казаў, што падарункам ад адстрогу
03:04
was the ability to go within and to think,
58
184147
2960
стала мажлівасць засяродзіцца ў сабе і думаць,
03:07
to create in himself
59
187107
1729
стварыць у сабе тое,
03:08
the things he most wanted for South Africa:
60
188836
2879
што ён хацеў найбольш для ПАР:
03:11
peace, reconciliation, harmony.
61
191715
3345
мір, згоду, гармонію.
03:15
Through this act of immense open-heartedness,
62
195060
2855
Праз гэты ўчынак аграмаднай шчырасці,
03:17
he was to become the embodiment
63
197915
2232
03:20
of what in South Africa we call "ubuntu."
64
200147
3539
што мы ў ПАР завем "убунту".
03:23
Ubuntu: I am because of you.
65
203686
2849
Убунту − я існую таму, што ты існуеш.
03:26
Or, people are not people
66
206535
2663
Ці − людзі не людзі
03:29
without other people.
67
209198
2725
без іншых людзей.
03:31
It's not a new idea or value
68
211923
1846
Гэта не новая ідэя ці вартасць,
03:33
but it's one that I certainly think at these times
69
213769
1855
але я лічу яе за вартую аснову,
03:35
is worth building on.
70
215624
1749
асабліва ў нашыя часы.
03:37
In fact, it is said that in the collective consciousness of Africa,
71
217373
3164
На самой справе, кажуць, што праз калектыўную падсвядомасць як ў Афрыцы
03:40
we get to experience the deepest parts
72
220537
2039
мы маем доступ да найглыбейшага разумення
03:42
of our own humanity
73
222576
1305
нашае асабістае гуманнасці,
03:43
through our interactions with others.
74
223881
2784
што прыходзіць праз нашыя ўзаемаадносіны з іншымі.
03:46
Ubuntu is at play right now.
75
226665
2112
Убунту здараецца і тут зараз.
03:48
You are holding a space for me
76
228777
2000
Вы трымаеце месца для майго раскрыцця для вас
03:50
to express the deepest truth of who I am.
77
230777
3392
схаваных частак маёй істоты.
03:54
Without you, I'm just a guy talking to an empty room,
78
234169
2260
Без вас я − толькі хлапчына, што размаўляе з пустым пакоем.
03:56
and I spent a lot of time last week doing that,
79
236429
3078
Я доўга гэтым займаўся на тым тыдні,
03:59
and it's not the same as this.
80
239507
3323
і адчуванне вельмі рознае.
04:02
(Laughter)
81
242830
2426
(Смех)
04:05
If Mandela was the national and international embodiment,
82
245256
3448
Калі Мандэла быў нацыянальным і інтэрнацыянальным увасабленнем убунту,
04:08
then the man who taught me the most
83
248704
1594
чалавек, што больш за ўсіх навучыў мяне
04:10
about this value personally was this man,
84
250298
2603
гэтай якасці асабіста − вось,
04:12
Solly Mhlongo.
85
252901
1358
Солі Млонга.
04:14
Solly was born under a tree
86
254259
1808
Cолі нарадзіўся пад дрэвам,
04:16
60 kilometers from where I grew up in Mozambique.
87
256067
2786
за 60 кіламетраў ад таго месца, дзе ў Мазамбіку нарадзіўся я.
04:18
He would never have a lot of money,
88
258853
1500
Яго фартунай ніколі не сталі грошы,
04:20
but he was to be
89
260353
1422
але замест таго
04:21
one of the richest men I would ever meet.
90
261775
2629
ён стаў найбагацейшым з усіх маіх знаёмых.
04:24
Solly grew up tending to his father's cattle.
91
264404
2719
Солі вырас даглядаючы жывёл свайго бацькі.
04:27
Now, I can tell you, I don't know what it is about people who grow up looking after cattle,
92
267123
4182
Я не ведаю якім гэта чынам, але людзі, што вырастаюць даглядаючы скаціну,
04:31
but it makes for über-resourcefulness.
93
271305
3022
могуць лёгка знаходзіць выйсце з цяжкіх абставінаў.
04:34
The first job that he ever got in the safari business
94
274327
2474
Яго першай працай у запаведніку
04:36
was fixing the safari trucks.
95
276801
2216
было рамантаванне грузавікоў для сафары.
04:39
Where he had learned to do that out in the bush
96
279017
2654
Дзе ён мог навучыцца гэтаму ў нашай глушы
04:41
I have no idea, but he could do it.
97
281671
2129
я не магу сабе ўявіць, але рабіць ён гэта мог.
04:43
He then moved across into what we called
98
283800
1927
Яго наступная праца была зусім іншага накірунку,
04:45
the habitat team.
99
285727
1387
у камандзе па асяроддзю.
04:47
These were the people on the reserve
100
287114
1886
Гэта тыя людзі ў запаведніку,
04:49
who were responsible for its well-being.
101
289000
2357
якія адказваюць за яго працоўны стан.
04:51
He fixed roads, he mended wetlands,
102
291357
2284
Ён рамантаваў дарогі, выпраўляў балоты,
04:53
he did some anti-poaching.
103
293641
1818
трохі змагаўся з браканьерамі.
04:55
And then one day we were out together,
104
295459
2126
Аднойчы мы працавалі разам,
04:57
and he came across the tracks of where a female leopard had walked.
105
297585
3531
і натрапілі на след леапарда жаночага полу.
05:01
And it was an old track,
106
301116
1774
Гэта быў даўні след,
05:02
but for fun he turned and he began to follow it,
107
302890
2441
але для смеху ён павярнуў на яго і пайшоў па следу.
05:05
and I tell you, I could tell by the speed
108
305331
1575
Паверце мне, па ягонай хуткасці руху
05:06
at which he moved on those pad marks
109
306906
1697
паўздоўж следу,
05:08
that this man was a Ph.D.-level tracker.
110
308603
3974
дык ён быў асочнікам са статусам кандыдата навук.
05:12
If you drove past Solly
111
312577
1774
Калі хтось прамінаў Солі на дарозе,
05:14
somewhere out on the reserve,
112
314351
1678
усё адно дзе на тэрыторыі рэзерву,
05:16
you look up in your rearview mirror,
113
316029
1649
то гледзячы назад праз люстэрка
05:17
you'd see he'd stopped the car
114
317678
1845
можна было ўбачыць, што ён спыніў машыну
05:19
20, 50 meters down the road
115
319523
2046
20 ці мо 50 метраў за вамі
05:21
just in case you need help with something.
116
321569
3013
на той выпадак, што вам можа патрэбна дапамога.
05:24
The only accusation I ever heard leveled at him
117
324582
2753
Я чуў толькі адну скаргу ў ягоны бок,
05:27
was when one of our clients said,
118
327335
1395
калі адзін з кліентаў сказаў:
05:28
"Solly, you are pathologically helpful."
119
328730
3217
"У цябе, Солі, паталогія дапаможлівасці."
05:31
(Laughter)
120
331947
2447
(Смех)
05:34
When I started professionally guiding people
121
334394
2891
Калі я ўпершыню пачаў прафесійна вывозіць людзей
05:37
out into this environment,
122
337285
1657
у гэтае дзікае асяроддзе,
05:38
Solly was my tracker.
123
338942
1560
Солі быў маім асочнікам.
05:40
We worked together as a team.
124
340502
1819
У нас атрымалася каманда.
05:42
And the first guests we ever got
125
342321
2026
Нашымі першымі гасцямі
05:44
were a philanthropy group from your East Coast,
126
344347
2847
была група філантропаў з усходняга ўзбярэжжа ЗША,
05:47
and they said to Solly, on the side, they said,
127
347194
2354
і яны папрасілі Солі, адазваўшы ў бок:
05:49
"Before we even go out to see lions and leopards,
128
349548
2641
"Да таго, як мы паедзем глядзець на львоў і леапардаў,
05:52
we want to see where you live."
129
352189
2062
"мы хочам паглядзець, дзе жывяце вы."
05:54
So we took them up to his house,
130
354251
1465
Мы выканалі іх просьбу.
05:55
and this visit of the philanthropist to his house
131
355716
2872
Візіт філантропаў у яго хату
05:58
coincided with a time when Solly's wife,
132
358588
2681
супаў з тым часам, калі жонка Солі,
06:01
who was learning English,
133
361269
1600
якая ў гэты час вывучала ангельскую,
06:02
was going through a phase where she would open the door
134
362869
2184
акурат праходзіла праз стадыю, калі кожны раз адчыняючы дзверы
06:05
by saying, "Hello, I love you.
135
365053
2664
яна казала: "Вітаю. Я вас люблю.
06:07
Welcome, I love you." (Laughter)
136
367717
2215
"Запрашаю. Я вас люблю." (Смех)
06:09
And there was something so beautifully African
137
369932
2549
Для мяне ва ўсім гэтым была прыгажосць Афрыкі,
06:12
about it to me, this small house
138
372481
1845
гэтая маленькая хатка
06:14
with a huge heart in it.
139
374326
2585
з вялізным сэрцам усярэдзіне.
06:16
Now on the day that Solly saved my life,
140
376911
6575
Нават да таго дня, калі Солі мяне выратаваў,
06:23
he was already my hero.
141
383486
2011
ён ужо быў маім героем.
06:25
It was a hot day,
142
385497
1581
Вакол спякота,
06:27
and we found ourselves down by the river.
143
387078
1974
і мы незнарок апынуліся каля ракі.
06:29
Because of the heat, I took my shoes off,
144
389052
2836
З-за гарачыні я скінуў чаравікі,
06:31
and I rolled up my pants,
145
391888
1703
закасаў нагавіцы
06:33
and I walked into the water.
146
393591
2241
і ўвайшоў у ваду.
06:35
Solly remained on the bank.
147
395832
1562
Солі застаўся на беразе.
06:37
The water was clear running over sand,
148
397394
3023
Вада цякла празрыстай стужкай над пяском,
06:40
and we turned and we began to make our way upstream.
149
400417
3314
мы павярнулі і пайшлі далей супраць бегу ракі.
06:43
And a few meters ahead of us,
150
403731
1820
За некалькі метраў перад намі
06:45
there was a place where a tree had fallen out of the bank,
151
405551
2985
было месца, дзе дрэва звальвалася з берагу
06:48
and its branches were touching the water,
152
408536
2771
і яго галіны дакраналіся вады,
06:51
and it was shadowy.
153
411307
1597
і там вада была цемнаватая.
06:52
And if had been a horror movie,
154
412904
2458
Калі б гэта было кіно жахаў,
06:55
people in the audience would have started saying,
155
415362
2236
то людзі ў аўдыторыі ўжо б пачалі казаць:
06:57
"Don't go in there. Don't go in there." (Laughter)
156
417598
3453
"Не ідзі туды. Не ідзі туды." (Смех)
07:01
And of course, the crocodile was in the shadows.
157
421051
3757
Канешне ж кракадзіл схаваўся ў цені дрэва.
07:04
Now the first thing that you notice when a crocodile hits you
158
424808
2115
Першае, што прыходзіць да галавы, калі вас атакаваў кракадзіл −
07:06
is the ferocity of the bite.
159
426923
1600
гэта лютасць ягоных зубоў.
07:08
Wham! It hits me by my right leg.
160
428523
1973
Хрусь! Ён уеўся ў маю нагу.
07:10
It pulls me. It turns. I throw my hand up. I'm able to grab a branch.
161
430496
3903
Ён мяне цягне. Ён паварочвае. Я выкідваю руку і хапаюся за галіну.
07:14
It's shaking me violently.
162
434399
1738
Ён трасе мяне ва ўсе бакі.
07:16
It's a very strange sensation
163
436137
1714
Вельмі дзіўнае гэта адчуванне,
07:17
having another creature try and eat you,
164
437851
1946
калі нейкая істота спрабуе цябе з'есці,
07:19
and there are few things that promote vegetarianism like that.
165
439797
3451
такое адчуванне назаўжды зробіць з чалавека вегетарыянца.
07:23
(Laughter)
166
443248
1595
(Смех)
07:24
Solly on the bank sees that I'm in trouble.
167
444843
2285
Солі на беразе бачыць, што ў мяне справа дрэнь.
07:27
He turns. He begins to make his way to me.
168
447128
2047
Ён паварочвае. Ён пачынае бяжаць да мяне.
07:29
The croc again continues to shake me.
169
449175
1951
Кракадзіл ізноў спрабуе мяне патрэсці.
07:31
It goes to bite me a second time.
170
451126
1917
Ён заходзіць ізноў мяне ўкусіць.
07:33
I notice a slick of blood in the water around me
171
453043
2189
Я заўважаю стужку крыві ў вадзе вакол мяне,
07:35
that gets washed downstream.
172
455232
1604
якую плынь нясе ўніз.
07:36
As it bites the second time, I kick.
173
456836
2173
Калі ён мяне кусае ў наступны раз, я яго штурхаю.
07:39
My foot goes down its throat. It spits me out.
174
459009
2733
Мая нага трапляе ў ягонае горла. Ён мяне выплёўвае.
07:41
I pull myself up into the branches,
175
461742
2131
Я падцягваюся на галінах,
07:43
and as I come out of the water, I look over my shoulder.
176
463873
3483
і падымаючыся вышэй, я аглядаюся.
07:47
My leg from the knee down
177
467356
1920
Мая нага ніжэй за калена
07:49
is mangled beyond description.
178
469276
1928
вельмі моцна пакалечана.
07:51
The bone is cracked.
179
471204
1395
Костка перакушана.
07:52
The meat is torn up.
180
472599
1830
Мяса разадрана.
07:54
I make an instant decision that I'll never look at that again.
181
474429
4600
Я імгненна вырашаю ізноў у той бок не глядзець.
07:59
As I come out of the water,
182
479029
2384
Я пачынаю выходзіць з вады,
08:01
Solly arrives at a deep section,
183
481413
2617
а Солі падыходзіць да глыбокага месца,
08:04
a channel between us.
184
484030
1625
гэткага каналу паміж намі.
08:05
He knows, he sees the state of my leg,
185
485655
2138
Ён ведае, ён бачыць стан мае нагі і ведае,
08:07
he knows that between him and I
186
487793
1846
што недзе паміж ім і мной
08:09
there is a crocodile,
187
489639
1212
кракадзіл,
08:10
and I can tell you this man doesn't slow down for one second.
188
490851
2492
і паверце мне, ён не спыняецца ні на секунду.
08:13
He comes straight into the channel.
189
493343
1806
Ён уваходзіць проста ў цёмную ваду.
08:15
He wades in to above his waist.
190
495149
1935
Ён ідзе ўброд і вада даходзіць яму вышэй за пояс.
08:17
He gets to me. He grabs me.
191
497084
1463
Ён падыходзіць да мяне. Ён хапае мяне.
08:18
I'm still in a vulnerable position.
192
498547
1672
Я ўсё яшчэ ў добрым месцы для другой атакі.
08:20
He picks me and puts me on his shoulder.
193
500219
1725
Ён падымае мяне і кладзе сабе на плячук.
08:21
This is the other thing about Solly, he's freakishly strong.
194
501944
2419
Гэта яшчэ адна з якасцяў Солі, ён моцны бы асілак.
08:24
He turns. He walks me up the bank.
195
504363
2463
Ён паварочвае. Ён ідзе да берага.
08:26
He lays me down. He pulls his shirt off.
196
506826
2054
Ён кладзе мяне на зямлю. Ён здымае сваю кашулю.
08:28
He wraps it around my leg,
197
508880
1784
Ён перавязвае маю нагу,
08:30
picks me up a second time,
198
510664
1291
падымае мяне ў другі раз,
08:31
walks me to a vehicle,
199
511955
1906
даносіць мяне да машыны,
08:33
and he's able to get me to medical attention.
200
513861
3424
і здольвае давезці мяне да дактароў.
08:37
And I survive.
201
517285
3223
І я выжываю.
08:40
Now — (Applause)
202
520508
4261
(Воплескі)
08:44
Now I don't know how many people you know
203
524769
2710
Я не ведаю, ці шмат вы ведаеце людзей,
08:47
that go into a deep channel of water
204
527479
2216
што ўвойдуць у глыбокую ваду
08:49
that they know has a crocodile in it
205
529695
2260
ведаючы, што ў ёй кракадзіл,
08:51
to come and help you,
206
531955
1343
каб дапамагчы вам,
08:53
but for Solly, it was as natural as breathing.
207
533298
3444
але для Солі гэта вырашэнне было простым бы ўздых.
08:56
And he is one amazing example
208
536742
2456
Ён − адзін з неверагодных прыкладаў таго,
08:59
of what I have experienced all over Africa.
209
539198
3445
што я адчуваў па ўсёй Афрыцы.
09:02
In a more collective society,
210
542643
2131
У больш звязаным грамадстве
09:04
we realize from the inside
211
544774
2848
мы разумеем з сярэдзіны,
09:07
that our own well-being is deeply tied
212
547622
3133
што наш асабісты дабрабыт моцна звязаны
09:10
to the well-being of others.
213
550755
3238
з дабрабытам іншых.
09:13
Danger is shared. Pain is shared.
214
553993
3269
Небяспека падзелена. Боль падзелены.
09:17
Joy is shared. Achievement is shared.
215
557262
2925
Радасць падзелена. Дясягненне падзелена.
09:20
Houses are shared. Food is shared.
216
560187
4530
Хаты падзелены. Ежа падзелена.
09:24
Ubuntu asks us to open our hearts
217
564717
3196
Убунту просіць нас раскрыць сэрцы
09:27
and to share,
218
567913
1414
і падзяліцца.
09:29
and what Solly taught me that day
219
569327
1952
Чаму Солі навучыў мяне ў той дзень,
09:31
is the essence of this value,
220
571279
2003
дык гэта асновам гэтай каштоўнасці,
09:33
his animated, empathetic action
221
573282
2758
як рэагаваць энэргічным, спачувальным учынкам
09:36
in every moment.
222
576040
2045
у кожны момант.
09:38
Now although the root word is about people,
223
578085
3507
Таму што значэнне слова звязана з людзьмі,
09:41
I thought that maybe ubuntu was only about people.
224
581592
3374
я думаў, што ўбунту існуе толькі паміж людзьмі.
09:44
And then I met this young lady.
225
584966
3274
А пасля я пазнаёміўся з гэтай маладой асобай.
09:48
Her name was Elvis.
226
588240
1694
Яе клічуць Элвіс.
09:49
In fact, Solly gave her the name Elvis
227
589934
1771
Насамрэч, гэта Солі назваў яе Элвіс,
09:51
because he said she walked like she was doing
228
591705
2857
бо ён сказаў, што яна рухаецца,
09:54
the Elvis the pelvis dance.
229
594562
2665
як танчыў Элвіс.
09:57
She was born with very badly deformed back legs and pelvis.
230
597227
4366
Яна нарадзілася з моцна дэфармаванымі заднімі нагамі і тазам.
10:01
She arrived at our reserve from a reserve
231
601593
2264
Яна прыйшла ў наш запаведнік
10:03
east of us on her migratory route.
232
603857
2056
з запаведніка на ўсходзе ў час міграцыі.
10:05
When I first saw her,
233
605913
1779
Калі я ўпершыню яе ўбачыў,
10:07
I thought she would be dead in a matter of days.
234
607692
2468
я падумаў, што яна праз некалькі дзён сканае.
10:10
And yet, for the next five years
235
610160
2928
Нягледзячы на гэтае, у наступныя 5 год
10:13
she returned in the winter months.
236
613088
2530
яна вярталася ў зімовыя месяцы.
10:15
And we would be so excited to be out in the bush
237
615618
2377
Мы так радаваліся, калі ў глубінцы запаведніка
10:17
and to come across this unusual track.
238
617995
2396
хто-небудзь натыкаўся на гэты незвычайны след.
10:20
It looked like an inverted bracket,
239
620391
1495
Ён быў падобны на квадратную скобку,
10:21
and we would drop whatever we were doing and we would follow,
240
621886
2449
і мы адразу ж кідалі, што рабілі, і беглі следам.
10:24
and then we would come around the corner,
241
624335
1671
Мы звычайна доўга не шукалі,
10:26
and there she would be with her herd.
242
626006
2086
і бачылі яе разам з чарадой.
10:28
And that outpouring of emotion
243
628092
2895
Які паток эмоцыяў
10:30
from people on our safari trucks
244
630987
1714
ад гасцей, што ехалі на грузавіках сафары,
10:32
as they saw her, it was this sense of kinship.
245
632701
3242
калі яны яе бачылі, якое адчуванне пародненасці!
10:35
And it reminded me
246
635943
1485
Гэта прыпомніла мне,
10:37
that even people who grow up in cities
247
637428
1931
што нават людзі, што выраслі ў гарадах,
10:39
feel a natural connection
248
639359
3585
адчуваюць падсвядомую сувязь
10:42
with the natural world and with animals.
249
642944
2271
з прыродным светам і з жывёламі.
10:45
And yet still I remained amazed that she was surviving.
250
645215
3584
І ўсё ж мяне моцна дзівіла, што яна выжывала.
10:48
And then one day we came across them at this small water hole.
251
648799
2961
Аднойчы мы ўбачылі чараду з ёй каля вадапою.
10:51
It was sort of a hollow in the ground.
252
651760
1852
Вадапой быў гэткай рытвінай у зямлі.
10:53
And I watched as the matriarch drank,
253
653612
2454
Я глядзеў, як піла галоўная сланіха,
10:56
and then she turned in that beautiful slow motion of elephants,
254
656066
3274
як яна па-слановаму паволі павярнулася
10:59
looks like the arm in motion,
255
659341
1769
і паціху
11:01
and she began to make her way up the steep bank.
256
661110
3006
пачала падымацца на высокі бераг.
11:04
The rest of the herd turned and began to follow.
257
664116
4644
Рэшта чарады павярнула за ёю.
11:08
And I watched young Elvis
258
668760
1784
Я глядзеў, як маладая Элвіс
11:10
begin to psych herself up for the hill.
259
670544
3356
пачала гатавацца ўзыходзіць на пагорак,
11:13
She got visibly -- ears came forward,
260
673900
3355
нават вушы натапырыла.
11:17
she had a full go of it and halfway up,
261
677255
2149
З усяе моцы яна пайшла, але на паўдарогі
11:19
her legs gave way, and she fell backwards.
262
679404
2277
ў яе падкасала ногі і яна ўпала назад.
11:21
She attempted it a second time,
263
681681
1819
Яна паспрабавала яшчэ раз,
11:23
and again, halfway up, she fell backwards.
264
683500
3175
і ізноў на паўдарозе яна ўпала назад.
11:26
And on the third attempt,
265
686675
1857
На трэцяй спробе
11:28
an amazing thing happened.
266
688532
2457
здарылася дзіўная рэч.
11:30
Halfway up the bank,
267
690989
1737
На сярэдзіне пагорка
11:32
a young teenage elephant came in behind her,
268
692726
3073
падлетак-слон падыйшоў ззаду
11:35
and he propped his trunk underneath her,
269
695799
2203
і, падставіўшы свой хобат пад яе,
11:38
and he began to shovel her up the bank.
270
698002
3337
ён пачаў падпіхваць яе вышэй на бераг.
11:41
And it occurred to me
271
701339
1388
Тут да мяне дайшло,
11:42
that the rest of the herd
272
702727
1556
што ўся чарада
11:44
was in fact looking after this young elephant.
273
704283
2675
насамрэч даглядае за гэтай маладой сланіхай.
11:46
The next day I watched again
274
706958
2524
На наступны дзень я назіраў ізноў,
11:49
as the matriarch broke a branch
275
709482
2170
як галоўная сланіха аддзерла галінку
11:51
and she would put it in her mouth,
276
711652
1841
і палажыла яе сабе ў рот,
11:53
and then she would break a second one
277
713493
1957
пасля аддзерла яшчэ адну
11:55
and drop it on the ground.
278
715450
2707
і кінула яе на зямлю.
11:58
And a consensus developed between all of us
279
718157
2372
Мы ўсе, што працавалі прыроднымі гідамі ў той мясцовасці,
12:00
who were guiding people in that area
280
720529
1849
зышліся на думцы,
12:02
that that herd was in fact moving slower
281
722378
3149
што чарада рухалася павольней,
12:05
to accommodate that elephant.
282
725527
4056
каб гэтым дапамагчы маленькай сланіхе.
12:09
What Elvis and the herd taught me
283
729583
2091
Элвіс і яе чарада навучылі мяне,
12:11
caused me to expand my definition of ubuntu,
284
731674
3324
што разуменне убунту трэба пашырыць,
12:14
and I believe that in the cathedral of the wild,
285
734998
2616
і я веру, што праз царкву дзікай прыроды
12:17
we get to see the most beautiful parts of ourselves
286
737614
2211
найпрыгажэйшыя нашы часткі адлюстроўваюцца
12:19
reflected back at us.
287
739825
1757
назад да нас.
12:21
And it is not only through other people
288
741582
3640
Нашую асабістую гуманнасць
мы можам адчуць не толькі праз іншых людзей,
12:25
that we get to experience our humanity
289
745222
2920
12:28
but through all the creatures that live on this planet.
290
748142
3926
але і праз другія істоты, што жывуць на нашай планеце.
12:32
If Africa has a gift to share,
291
752068
2814
Калі Афрыцы ёсць чым падзяліцца са светам,
12:34
it's a gift of a more collective society.
292
754882
3827
дык гэта больш звязаным грамадствам.
12:38
And while it's true that ubuntu is an African idea,
293
758709
4248
І няхай убунту − гэта афрыканская ідэя,
12:42
what I see is the essence of that value
294
762957
4411
я бачу, як асновы гэтай якасці
12:47
being invented here.
295
767368
2362
ствараюцца і ў гэтай залі..
12:49
Thank you.
296
769730
2115
Дзякуй.
12:51
(Applause)
297
771845
4853
(Воплескі)
13:16
Pat Mitchell: So Boyd,
298
796082
1797
Пэт Мітчал: Бойд,
13:17
we know that you knew President Mandela
299
797879
5041
мы ведаем, што вы асабіста ведалі прэзідэнта Мандэлу
13:22
from early childhood
300
802920
1977
з дзяцінства,
13:24
and that you heard the news as we all did today,
301
804897
2899
і што вы даведаліся пра яго смерць сёння, разам з усімі,
13:27
and deeply distraught
302
807796
2440
і былі расхаляваны
13:30
and know the tragic loss that it is to the world.
303
810236
4431
гэтай стратай і для сябе, і для свету.
13:34
But I just wondered if you wanted
304
814667
2082
Я хацела запытацца, ці ў вас
13:36
to share any additional thoughts,
305
816749
1891
ёсць што дадаць,
13:38
because we know that you heard that news
306
818655
2074
бо мы ведаем, што вы даведаліся пра навіны
13:40
just before coming in to do this session.
307
820729
3380
акурат перад пачаткам гэтай часткі канферэнцыі.
13:44
Boyd Varty: Well thanks, Pat.
308
824109
1696
Бойд Варці: Дзякуй, Пэт.
13:45
I'm so happy because it was time for him to pass on.
309
825805
3183
Я шчаслівы, бо яму ўжо была пара адысці.
13:48
He was suffering.
310
828988
1771
Ён пакутаваў.
13:50
And so of course there's the mixed emotions.
311
830759
2398
Таму эмоцыі ў мяне рознабаковыя.
13:53
But I just think of so many occurrences
312
833157
1984
Але я шмат пра што прыпамінаю.
13:55
like the time he went on the Oprah show
313
835141
2407
Калі, напрыклад, ён быў у праграме Опрыы Вінфры,
13:57
and asked her what the show would be about.
314
837548
2856
і запытаўся ў яе, пра што будзе праграма.
14:00
(Laughter)
315
840404
1478
(Смех)
14:01
And she was like, "Well, it'll be about you."
316
841882
3298
А яна ў адказ: " Пра вас."
14:05
I mean, that's just incredible humility.
317
845180
2748
Неверагодныя простасць і сціпласць.
14:07
(Laughter)
318
847928
3663
(Смех)
14:11
He was the father of our nation
319
851591
3162
Ён быў стваральнікам нашай нацыі,
14:14
and we've got a road to walk in South Africa.
320
854753
6448
і які ён нам у ПАР пакінуў шлях!
14:21
And everything, they used to call it Madiba magic.
321
861201
3410
Усё пра яго, гэта нават калісь звалі магія Мадзібы.
14:24
You know, he used to go to a rugby match and we would win.
322
864611
2783
Ведаеце, калі ён хадзіў на матч па рэгбі, мы заўсёды выйгравалі.
14:27
Anywhere he went, things went well.
323
867394
3461
Дзе б ён не з'яўляўся, усё хораша скончвалася.
14:30
But I think that magic will be with us,
324
870855
2381
Але думаю, што яго магія застанецца,
14:33
and the important thing is that we carry
325
873236
3561
і галоўнае, каб мы працягвалі
14:36
what he stood for.
326
876797
1525
яго ідэі.
14:38
And so that's what I'm going to try and do,
327
878322
3487
Гэта я і паспрабую рабіць,
14:41
and that's what people all over South Africa are trying to do.
328
881809
2892
гэта людзі паўсюль у ПАР спрабуюць рабіць.
14:44
PM: And that's what you've done today. BV: Oh, thank you.
329
884701
2226
ПМ: Гэта вы і зрабілі сёння. БВ: Дзякуй.
14:46
PM: Thank you. BV: Thank you. Thanks very much.
330
886927
3139
ПМ: Дзякуй. БВ: Дзякуй. Вялікі дзякуй.
14:50
(Applause)
331
890066
4222
(Воплескі)
Аб гэтым сайце

Гэты сайт пазнаёміць вас з відэа YouTube, якія карысныя для вывучэння англійскай мовы. Вы ўбачыце ўрокі англійскай мовы, якія вядуць высакакласныя выкладчыкі з усяго свету. Двойчы пстрыкніце англійскія субтытры, якія адлюстроўваюцца на кожнай старонцы відэа, каб прайграць відэа адтуль. Субтытры пракручваюцца сінхранізавана з прайграваннем відэа. Калі ў вас ёсць якія-небудзь каментарыі або пажаданні, звяжыцеся з намі, выкарыстоўваючы гэтую кантактную форму.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7