Religions and babies | Hans Rosling

Translator: Timothy Covell Reviewer: Morton Bast

Tłumaczenie: Mateusz Pazdur Korekta: Marta Krzeminska

I'm going to talk about religion.

Będę mówił o religii.

But it's a broad and very delicate subject,

To temat szeroki i bardzo delikatny,

so I have to limit myself.

więc muszę się ograniczyć.

And therefore I will limit myself

Skupię się więc

to only talk about the links between religion and sexuality.

na zależnościach między religią a seksualnością.

(Laughter)

(Śmiech)

This is a very serious talk.

To naprawdę poważny wykład.

So I will talk of what I remember as the most wonderful.

Opowiem o najpiękniejszym dla mnie wspomnieniu.

It's when the young couple whisper,

Gdy para młodych ludzi szepcze:

"Tonight we are going to make a baby."

"Dzisiaj w nocy poczniemy dziecko".

My talk will be about the impact of religions

Będę mówił o wpływie religii na liczbę dzieci

on the number of babies per woman.

na jedną kobietę.

This is indeed important,

To naprawdę ważne,

because everyone understands

bo każdy rozumie,

that there is some sort of limit

że istnieje jakaś granica

on how many people we can be on this planet.

liczby ludzi na tej planecie.

And there are some people

Niektórzy twierdzą,

who say that the world population is growing like this --

że populacja ludzka rośnie w ten sposób:

three billion in 1960,

trzy miliardy w 1960 roku

seven billion just last year --

siedem miliardów w zeszłym roku...

and it will continue to grow

I będzie rosła dalej,

because there are religions that stop women from having few babies,

bo w pewnych religiach kobiety muszą mieć wiele dzieci

and it may continue like this.

i może tak zostanie.

To what extent are these people right?

W jakim stopniu mają oni rację?

When I was born there was less than one billion children in the world,

Gdy się urodziłem, na świecie było mniej niż miliard dzieci,

and today, 2000, there's almost two billion.

a dzisiaj, w roku 2000, są ich niemal dwa miliardy.

What has happened since,

Co stało się przez ten czas

and what do the experts predict will happen

i co, zdaniem ekspertów stanie się

with the number of children during this century?

z liczbą dzieci w tym stuleciu?

This is a quiz. What do you think?

Jak myślicie?

Do you think it will decrease to one billion?

Czy spadnie do 1 mld?

Will it remain the same and be two billion by the end of the century?

Czy nie zmieni się - nadal dwa miliardy pod koniec wieku?

Will the number of children increase each year up to 15 years,

Czy będzie rosnąć co roku do 15 lat,

or will it continue in the same fast rate

czy rozwijać się w tym samym tempie

and be four billion children up there?

i wyniesie 4 miliardy?

I will tell you by the end of my speech.

Powiem pod koniec wykładu.

But now, what does religion have to do with it?

A co wspólnego ma z tym religia?

When you want to classify religion,

Klasyfikacja religii jest trudniejsza,

it's more difficult than you think.

niż się wydaje.

You go to Wikipedia and the first map you find is this.

W Wikipedii pokazuje się najpierw ta mapa.

It divides the world into Abrahamic religions and Eastern religion,

Dzieli świat na religie Abrahama i wschodnie,

but that's not detailed enough.

ale jest zbyt mało szczegółowa.

So we went on and we looked in Wikipedia, we found this map.

Znaleźliśmy w Wikipedii jeszcze tę mapę,

But that subdivides Christianity, Islam and Buddhism

jednak dzieli ona chrześcijaństwo, islam i buddyzm

into many subgroups,

na wiele podgrup,

which was too detailed.

czyli zbyt szczegółowo.

Therefore at Gapminder we made our own map,

W Gapminder stworzyliśmy własną mapę,

and it looks like this.

która wygląda tak.

Each country's a bubble.

Każdy kraj jest chmurą.

The size is the population -- big China, big India here.

Jej wielkość to populacja - duże Chiny, duże Indie.

And the color now is the majority religion.

Kolor to dominująca religia,

It's the religion where more than 50 percent of the people

z którą identyfikuje się

say that they belong.

ponad 50% obywateli.

It's Eastern religion in India and China and neighboring Asian countries.

W Indiach, Chinach i sąsiednich krajach Azji, to religie Wschodu.

Islam is the majority religion

Islam dominuje od Atlantyku

all the way from the Atlantic Ocean across the Middle East,

przez Bliski Wschód,

Southern Europe and through Asia

południową Europę i Azję,

all the way to Indonesia.

aż po Indonezję.

That's where we find Islamic majority.

Mamy tam większość islamską.

And Christian majority religions, we see in these countries. They are blue.

Na niebiesko oznaczono kraje, gdzie dominuje chrześcijaństwo.

And that is most countries in America and Europe,

To większość krajów w Ameryce i Europie,

many countries in Africa and a few in Asia.

wiele krajów w Afryce i kilka w Azji.

The white here are countries which cannot be classified,

Na biało są kraje, których nie dało się sklasyfikować,

because one religion does not reach 50 percent

bo żadna religia nie osiągnęła 50 procent,

or there is doubt about the data or there's some other reason.

dane są niepewne lub z jeszcze innego powodu.

So we were careful with that.

Byliśmy tu ostrożni.

So bear with our simplicity now when I take you over to this shot.

Pamiętajcie o tym uproszczeniu.

This is in 1960.

To jest rok 1960.

And now I show the number of babies per woman here:

Teraz wskazuję liczbę dzieci na kobietę:

two, four or six --

dwoje, czworo lub sześcioro...

many babies, few babies.

Więcej dzieci, mniej dzieci.

And here the income per person in comparable dollars.

Tu jest dochód na osobę w dolarach.

The reason for that is that many people say you have to get rich first

Wielu ludzi twierdzi, że najpierw trzeba zarobić,

before you get few babies.

a potem mieć dzieci.

So low income here, high income there.

I tak dochód jest tu niski, a tu wysoki.

And indeed in 1960,

I faktycznie w 1960,

you had to be a rich Christian to have few babies.

by mieć mniej dzieci, trzeba było być bogatym chrześcijaniem.

The exception was Japan.

Wyjątkiem była Japonia.

Japan here was regarded as an exception.

Japonia została tu uznana za wyjątek.

Otherwise it was only Christian countries.

Poza tym były to tylko kraje chrześcijańskie.

But there was also many Christian countries

Jednak w wielu krajach chrześcijańskich

that had six to seven babies per woman.

na kobietę przypadało 6-7 dzieci.

But they were in Latin America or they were in Africa.

Było tak w Ameryce Łacińskiej lub w Afryce.

And countries with Islam as the majority religion,

A w prawie wszystkich krajach, gdzie dominuje islam

all of them almost had six to seven children per woman,

na kobietę przypadało 6-7 dzieci.

irregardless of the income level.

niezależnie od poziomu dochodów.

And all the Eastern religions except Japan had the same level.

We wszystkich religiach Wschodu, poza Japonią, poziom był taki sam.

Now let's see what has happened in the world.

Teraz spójrzmy co się stało na świecie.

I start the world, and here we go.

Włączam świat i jedziemy.

Now 1962 -- can you see they're getting a little richer,

1962 - jak widać ludzie są trochę bogatsi,

but the number of babies per woman is falling?

ale liczba dzieci na kobietę spada.

Look at China. They're falling fairly fast.

W Chinach spadek jest dość szybki.

And all of the Muslim majority countries across the income are coming down,

We wszystkich krajach muzułmańskich jest spadek niezależnie od dochodu.

as do the Christian majority countries in the middle income range.

Tak jak w krajach chrześcijańskich w zakresie średnich dochodów.

And when we enter into this century,

Na początku tego wieku

you'll find more than half of mankind down here.

widać ponad połowę ludzkości tutaj.

And by 2010, we are actually 80 percent of humans

A do 2010 ok. 80% ludzi żyje w krajach,

who live in countries with about two children per woman.

gdzie na kobietę przypada ok. dwoje dzieci.

(Applause)

(Brawa)

It's a quite amazing development which has happened.

Zaszła tu zaskakująca zmiana.

(Applause)

(Brawa)

And these are countries from United States here,

To kraje od Stanów Zjednoczonych

with $40,000 per capita,

z 40 000 dolarów na głowę,

France, Russia, Iran,

Francja, Rosja, Iran

Mexico, Turkey, Algeria,

Meksyk, Turcja, Algieria,

Indonesia, India

Indonezja, Indie

and all the way to Bangladesh and Vietnam,

aż po Bangladesz i Wietnam,

which has less than five percent of the income per person of the United States

gdzie dochód wynosi 5% tego, co w USA.

and the same amount of babies per woman.

Taka sama liczba dzieci na kobietę.

I can tell you that the data on the number of children per woman

Mogę powiedzieć, że dane na temat liczby dzieci na kobietę

is surprisingly good in all countries.

są zaskakująco dobre we wszystkich krajach.

We get that from the census data.

Pochodzą ze spisów powszechnych.

It's not one of these statistics which is very doubtful.

Nie są to wątpliwe statystyki.

So what we can conclude

Można więc wywnioskować,

is you don't have to get rich to have few children.

że nie trzeba być bogatym, by mieć mało dzieci.

It has happened across the world.

To dzieje się na całym świecie.

And then when we look at religions,

Jeśli spojrzymy na religie,

we can see that the Eastern religions,

widzimy, że dla religii Wschodu

indeed there's not one single country with a majority of that religion

nie ma ani jednego kraju, gdzie one dominują

that has more than three children.

i gdzie jest więcej niż troje dzieci na kobietę.

Whereas with Islam as a majority religion and Christianity,

Dla dominującego islamu i chrześcijaństwa

you see countries all the way.

widzimy wiele krajów.

But there's no major difference.

Ale nie ma znacznych różnic pomiędzy tymi religiami.

There's no major difference between these religions.

Ale nie ma znacznych różnic pomiędzy tymi religiami.

There is a difference with income.

Różnice są w dochodzie.

The countries which have many babies per woman here,

W krajach, gdzie na kobietę przypada wiele dzieci

they have quite low income.

dochód jest dość niski.

Most of them are in sub-Saharan Africa.

Większość z nich jest w Afryce Subsaharyjskiej.

But there are also countries here

Ale są też tu inne kraje,

like Guatemala, like Papua New Guinea,

jak Gwatemala, Papua Nowa Gwinea,

like Yemen and Afghanistan.

Jemen i Afganistan.

Many think that Afghanistan here and Congo,

Wiele osób sądzi, że w Afganistanie i Kongo,

which have suffered severe conflicts,

dotkniętych poważnymi konfliktami,

that they don't have fast population growth.

nie występuje szybki wzrost populacji.

It's the other way around.

Jest wręcz przeciwnie.

In the world today, it's the countries that have the highest mortality rates

Obecnie to w krajach z najwyższą umieralnością

that have the fastest population growth.

występuje najszybszy wzrost populacji.

Because the death of a child is compensated by one more child.

Śmierć dziecka jest kompensowana przez kolejne dziecko.

These countries have six children per woman.

W tych krajach na kobietę przypada sześcioro dzieci.

They have a sad death rate of one to two children per woman.

Umieralność wynosi niestety od 1-2 dzieci na kobietę.

But 30 years from now, Afghanistan will go from 30 million to 60 million.

Jednak za 30 lat w Afganistanie nastąpi wzrost z 30 mln do 60 mln.

Congo will go from 60 to 120.

W Kongo - od 60 do 120.

That's where we have the fast population growth.

Tam populacja rośnie najszybciej.

And many think that these countries are stagnant, but they are not.

Wielu sądzi, że te kraje są w stagnacji, ale tak nie jest.

Let me compare Senegal, a Muslim dominated country,

Porównajmy Senegal, kraj zdominowany przez islam

with a Christian dominated country, Ghana.

z chrześcijańską Ghaną.

I take them backwards here to their independence,

Cofam się do ich niepodległości,

when they were up here in the beginning of the 1960s.

kiedy były tu, na początku lat sześćdziesiątych.

Just look what they have done.

Patrzcie, co się tam stało.

It's an amazing improvement,

To niezwykła poprawa,

from seven children per woman,

z siedmiorga dzieci na kobietę,

they've gone all the way down to between four and five.

nastąpił spadek do czterech-pięiu.

It's a tremendous improvement.

To wielka poprawa.

So what does it take?

Czego potrzeba?

Well we know quite well what is needed in these countries.

Wiemy dobrze, czego trzeba.

You need to have children to survive.

Trzeba mieć dzieci, żeby przeżyć.

You need to get out of the deepest poverty

Trzeba poradzić sobie ze skrajną nędzą,

so children are not of importance for work in the family.

żeby dzieci nie były wykorzystywane do pracy w rodzinie.

You need to have access to some family planning.

Trzeba mieć możliwość planowania rodziny.

And you need the fourth factor, which perhaps is the most important factor.

A także czwartego, być może najważniejszego czynnika.

But let me illustrate that fourth factor

Zilustruję go na przykładzie Kataru.

by looking at Qatar.

Zilustruję go na przykładzie Kataru.

Here we have Qatar today, and there we have Bangladesh today.

Oto dzisiejszy Katar i Bangladesz.

If I take these countries back to the years of their independence,

Cofając się do lat wyzwolenia tych krajów,

which is almost the same year -- '71, '72 --

czyli prawie tego samego roku - 1971, 1972,

it's a quite amazing development which had happened.

sprawy potoczyły się dość niezwykle.

Look at Bangladesh and Qatar.

Popatrzcie na Bangladesz i Katar.

With so different incomes, it's almost the same drop

Tak różne dochody, a prawie taki sam spadek

in number of babies per woman.

liczby dzieci na kobietę.

And what is the reason in Qatar?

Jaki jest tego powód w Katarze?

Well I do as I always do.

Robię to, co zawsze.

I went to the statistical authority of Qatar, to their webpage --

Wszedłem na stronę urzędu statystycznego Kataru.

It's a very good webpage. I recommend it --

To dobra strona, polecam.

and I looked up -- oh yeah, you can have lots of fun here --

Można się tu nieźle bawić.

and provided free of charge, I found Qatar's social trends.

Za darmo znalazłem tendencje społeczne Kataru.

Very interesting. Lots to read.

Bardzo ciekawe, dużo do czytania.

I found fertility at birth, and I looked at total fertility rate per woman.

Znalazłem płodność przy narodzinach i wskaźnik płodności na kobietę.

These are the scholars and experts in the government agency in Qatar,

To są naukowcy i eksperci agencji rządowej Kataru,

and they say the most important factors are:

według których najważniejsze czynniki to:

"Increased age at first marriage,

"Większy wiek przy pierwszym małżeństwie,

increased educational level of Qatari woman

większy poziom edukacji kobiet z Kataru

and more women integrated in the labor force."

i większa liczba kobiet w sile roboczej".

I couldn't agree more. Science couldn't agree more.

W pełni się zgadzam. Nauka w pełni się zgadza.

This is a country that indeed has gone through

Ten kraj naprawdę przeszedł bardzo ciekawą modernizację.

a very, very interesting modernization.

Ten kraj naprawdę przeszedł bardzo ciekawą modernizację.

So what it is, is these four:

Oto wnioski.

Children should survive, children shouldn't be needed for work,

Dzieci powinny przeżywać i nie powinny pracować,

women should get education and join the labor force

kobiety powinny się kształcić i dołączyć do siły roboczej,

and family planning should be accessible.

a planowanie rodziny powinno być dostępne.

Now look again at this.

Spójrzmy znów tutaj.

The average number of children in the world

Średnia liczba dzieci na świecie

is like in Colombia -- it's 2.4 today.

jest taka jak w Kolumbii - obecnie 2,4.

There are countries up here which are very poor.

Są tu bardzo biedne kraje.

And that's where family planning, better child survival is needed.

Tam potrzeba planowania rodziny, zadbania o przeżycie dzieci.

I strongly recommend Melinda Gates' last TEDTalk.

Polecam ostanią prelekcję TED Melindy Gates.

And here, down, there are many countries which are less than two children per woman.

Tu jest wiele krajów, gdzie na kobietę przypada mniej niż dwoje dzieci.

So when I go back now to give you the answer of the quiz,

Teraz podam odpowiedź na pytanie:

it's two.

dwoje.

We have reached peak child.

Dotarliśmy do szczytowej liczby dzieci.

The number of children is not growing any longer in the world.

Liczba ta przestała rosnąć na świecie.

We are still debating peak oil,

Dyskutujemy o szczycie wydobycia ropy,

but we have definitely reached peak child.

ale osiągnęliśmy już szczyt liczby dzieci.

And the world population will stop growing.

Populacja na świecie przestanie rosnąć.

The United Nations Population Division has said

Dział Populacji ONZ twierdzi,

it will stop growing at 10 billion.

że zatrzyma się na 10 mld.

But why do they grow if the number of children doesn't grow?

Dlaczego populacje rosną, a liczba dzieci nie?

Well I will show you here.

Pokażę wam.

I will use these card boxes in which your notebooks came.

Użyję pudełek, w których dostaliście notatniki.

They are quite useful for educational purposes.

Przydają się one na potrzeby edukacji.

Each card box is one billion people.

Każde pudełko to miliard ludzi.

And there are two billion children in the world.

Na świecie są dwa miliardy dzieci.

There are two billion young people between 15 and 30.

Są dwa miliardy ludzi od 15 do 30 lat.

These are rounded numbers.

Liczby są zaokrąglone.

Then there is one billion between 30 and 45,

Następnie jeden miliard między 30 a 45,

almost one between 45 and 60.

prawie jeden między 45 a 60.

And then it's my box.

A potem moje pudełko.

This is me: 60-plus.

powyżej 60.

We are here on top.

Jesteśmy na szczycie.

So what will happen now is what we call "the big fill-up."

To, co teraz się stanie, nazywamy "wielkim wypełnieniem"

You can see that it's like three billion missing here.

Widać, że brakuje ok. 3 mld.

They are not missing because they've died; they were never born.

Nie dlatego, że umarły, ale dlatego, że się nie narodziły.

Because before 1980, there were much fewer people born

Przed 1980 rokiem rodziło się znacznie mniej ludzi

than there were during the last 30 years.

niż w ciągu ostatnich 30 lat.

So what will happen now is quite straightforward.

To, co teraz się stanie, jest dość proste.

The old, sadly, we will die.

Starsi, niestety, umrą.

The rest of you, you will grow older and you will get two billion children.

Reszta z was będzie rosnąć i pocznie dwa miliardy dzieci.

Then the old will die.

Potem starsi umrą.

The rest will grow older and get two billion children.

Reszta urośnie i będzie mieć 2 mld dzieci.

And then again the old will die and you will get two billion children.

I znów starsi umrą, a wy będziecie mieć 2 mld dzieci.

(Applause)

(Brawa)

This is the great fill-up.

To właśnie wielkie wypełnienie.

It's inevitable.

To nieuniknione.

And can you see that this increase took place

Widzicie, że ten wzrost nastąpił

without life getting longer and without adding children?

bez przedłużania życia i dodawania dzieci?

Religion has very little to do with the number of babies per woman.

Religia niewiele ma wspólnego z liczbą dzieci na kobietę.

All the religions in the world are fully capable

Wszystkie religie świata mogą w pełni

to maintain their values and adapt to this new world.

kultywować swoje wartości i dopasować się do teraźniejszości.

And we will be just 10 billion in this world,

Będzie nas 10 mld na świecie,

if the poorest people get out of poverty,

jeśli najbiedniejsi pokonają biedę,

their children survive, they get access to family planning.

ich dzieci przeżyją, będą mogły planować rodzinę.

That is needed.

To jest potrzebne.

But it's inevitable that we will be two to three billion more.

Ale będzie nas 2-3 mld więcej, to nieuniknione.

So when you discuss and when you plan

Więc podczas omawiania i planowania

for the resources and the energy needed for the future,

zasobów i energii na przyszłość

for human beings on this planet,

dla ludzi na tej planecie,

you have to plan for 10 billion.

trzeba planować dla 10 miliardów.

Thank you very much.

Dziękuję za uwagę.

(Applause)

(Brawa)