Siegfried Woldhek: The true face of Leonardo Da Vinci?

Tłumaczenie: Barbara Gieburowska Korekta: Jacek Malewski

Good morning.

Dzień dobry.

Let's look for a minute at the greatest icon of all, Leonardo da Vinci.

Przypatrzmy się przez chwilę najsławniejszemu malarzowi -- Leonardowi da Vinci.

We're all familiar with his fantastic work --

Wszyscy znamy jego znakomite prace:

his drawings, his paintings, his inventions, his writings.

szkice, obrazy, wynalazki i dzieła literackie.

But we do not know his face.

Nie znamy jednak jego twarzy.

Thousands of books have been written about him,

Napisano o nim tysiące książek,

but there's controversy, and it remains, about his looks.

ale wciąż trwa spór o to, jak wyglądał.

Even this well-known portrait is not accepted by many art historians.

Nawet ten znany portret jest przez wielu historyków uważany za nieprawdziwy.

So, what do you think?

A wy jak sądzicie?

Is this the face of Leonardo da Vinci or isn't it?

Czy to jest twarz Leonarda da Vinci, czy nie?

Let's find out.

Sprawdźmy to.

Leonardo was a man that drew everything around him.

Leonardo rysował wszystko wokół siebie.

He drew people, anatomy, plants, animals, landscapes, buildings, water, everything.

Rysował ludzi, anatomię, rośliny, zwierzęta, pejzaże, budynki, wodę, wszystko.

But no faces?

Czyżby twarze były wyjątkiem?

I find that hard to believe.

Nie chce mi się w to wierzyć.

His contemporaries made faces, like the ones you see here --

Współcześni mu artyści rysowali twarze, takie, jak tu widzicie.

en face or three-quarters.

En face albo trzy czwarte.

So, surely a passionate drawer like Leonardo

Więc tak zapalony rysownik jak Leonardo

must have made self-portraits from time to time.

musiał od czasu do czasu rysować autoportrety.

So let's try to find them.

Spróbujmy ich poszukać.

I think that if we were to scan all of his work

Myślę, że gdybyśmy prześledzili jego dorobek

and look for self-portraits, we would find his face looking at us.

i poszukali autoportretów, zobaczylibyśmy jego twarz.

So I looked at all of his drawings, more than 700,

Więc przejrzałem wszystkie jego rysunki, ponad 700,

and looked for male portraits.

w poszukiwaniu portretów mężczyzn.

There are about 120, you see them here.

Było ich około 120 - widzicie je tutaj.

Which ones of these could be self-portraits?

Które z nich mogą być autoportretami?

Well, for that they have to be done as we just saw, en face or three-quarters.

Hm, musiałyby być rysowane tak, jak te poprzednie, w ujęciu en face lub trzy czwarte.

So we can eliminate all the profiles.

Więc możemy wykluczyć profile.

It also has to be sufficiently detailed.

Muszą też zawierać wystarczająco dużo szczegółów.

So we can also eliminate the ones that are very vague or very stylized.

Więc możemy wykluczyć te zbyt nieostre lub zbyt stylizowane.

And we know from his contemporaries

Wiemy też od ludzi współczesnych artyście,

that Leonardo was a very handsome, even beautiful man.

że Leonardo był bardzo przystojnym, wręcz pięknym, mężczyzną.

So we can also eliminate the ugly ones or the caricatures.

Możemy więc wykluczyć też brzydkich mężczyzn lub karykatury.

(Laughter)

(Śmiech)

And look what happens -- only three candidates remain that fit the bill.

Spójrzmy -- tylko trzech kandydatów pasuje do opisu.

And here they are.

Oto oni.

Yes, indeed, the old man is there,

Tak, jest tu ten starszy mężczyzna

as is this famous pen drawing of the Homo Vitruvianus.

oraz sławny szkic Homo Vitruvianus.

And lastly, the only portrait of a male that Leonardo painted, "The Musician."

I w końcu jedyny portret męski, jaki namalował da Vinci: "Portret muzyka".

Before we go into these faces,

Zanim się zajmiemy tymi portretami,

I should explain why I have some right to talk about them.

powinienem powiedzieć, czemu mam pewne prawo to robić.

I've made more than 1,100 portraits myself

Sam narysowałem około 1100 portretów

for newspapers, over the course of 300 -- 30 years, sorry, 30 years only.

dla gazet, przez 300 -- 30 lat, przepraszam, tylko 30 lat.

(Laughter)

(Śmiech)

But there are 1,100, and very few artists have drawn so many faces.

No ale jest ich 1100. Niewielu artystów narysowało tyle twarzy.

So I know a little about drawing and analyzing faces.

Tak więc wiem trochę o rysowaniu i analizowaniu twarzy.

OK, now let's look at these three portraits.

OK, spójrzmy na te trzy portrety.

And hold onto your seats, because if we zoom in on those faces,

I uważajcie teraz: jak przybliżymy te twarze,

remark how they have the same broad forehead, the horizontal eyebrows,

zwróćcie uwagę na te same szerokie czoła, poziome brwi,

the long nose, the curved lips and the small, well-developed chin.

długi nos, wygięte usta i małe, ładnie ukształtowane podbródki.

I couldn't believe my eyes when I first saw that.

Nie mogłem uwierzyć własnym oczom za pierwszym razem.

There is no reason why these portraits should look alike.

Nie ma powodu, żeby te portrety były podobne.

All we did was look for portraits that had the characteristics of a self-portrait,

Szukaliśmy po prostu portretów spełniających wymogi autoportrteu

and look, they are very similar.

i proszę, są bardzo podobne.

Now, are they made in the right order?

Teraz, czy są poukładane po kolei?

The young man should be made first.

Młody mężczyzna powinien być pierwszy.

And as you see here from the years that they were created,

I, jak widać z dat powstania, które są poniżej,

it is indeed the case.

rzeczywiście tak jest.

They are made in the right order.

Są poukładane po kolei.

What was the age of Leonardo at the time? Does that fit?

Ile lat miał wtedy Leonardo? Czy wiek pasuje?

Yes, it does. He was 33, 38 and 63 when these were made.

Pasuje. Miał wtedy odpowiednio 33, 38 i 63 lata.

So we have three pictures, potentially of the same person

A więc mamy trzy obrazy prawdopodobnie przedstawiające tę samą osobę

of the same age as Leonardo at the time.

w tym wieku, w którym był wtedy Leonardo.

But how do we know it's him, and not someone else?

Ale skąd wiemy, że to on, a nie ktoś inny?

Well, we need a reference.

Musimy to z czymś porównać.

And here's the only picture of Leonardo that's widely accepted.

To jest jedyny wizerunek Leonarda, który jest oficjalnie uznany.

It's a statue made by Verrocchio, of David,

Posąg Verocchia przedstawiający Dawida,

for which Leonardo posed as a boy of 15.

do którego Leonardo pozował jako piętnastoletni chłopak.

And if we now compare the face of the statue,

Jeśli porównamy twarz posągu

with the face of the musician, you see the very same features again.

z twarzą muzyka, widzimy znów te same rysy.

The statue is the reference, and it connects the identity of Leonardo

Posąg jest naszym punktem odniesienia: łączy Leonarda

to those three faces.

z tamtymi trzema twarzami.

Ladies and gentlemen, this story has not yet been published.

Panie i panowie, to nie zostało jeszcze opublikowane.

It's only proper that you here at TED hear and see it first.

Możecie jednak to już teraz zobaczyć i usłyszeć dzięki TED:

The icon of icons finally has a face.

Ikona ikon ma w końcu twarz.

Here he is: Leonardo da Vinci.

Oto on -- Leonardo da Vinci.

(Applause)

(Oklaski)