Wade Davis: Cultures at the far edge of the world

Vertaald door: Jan Willem Rozema Nagekeken door: Jeroen Bakker

You know, one of the intense pleasures of travel

Eén van de intense plezieren van reizen

and one of the delights of ethnographic research

en van etnografisch onderzoek

is the opportunity to live amongst those

is de mogelijkheid om te leven tussen hen

who have not forgotten the old ways,

die de oude gewoontes niet vergeten zijn,

who still feel their past in the wind,

die hun verleden nog voelen in de wind,

touch it in stones polished by rain,

het aanraken in door regen gepolijste stenen,

taste it in the bitter leaves of plants.

het proeven in bittere plantenbladeren.

Just to know that Jaguar shamans still journey beyond the Milky Way,

De wetenschap dat Jaguar-shamans nog steeds voorbij de Melkweg reizen,

or the myths of the Inuit elders still resonate with meaning,

of dat de mythes van Inuit-ouderen nog met betekenis weerklinken,

or that in the Himalaya,

of dat in de Himalaya

the Buddhists still pursue the breath of the Dharma,

boeddhisten nog steeds jacht maken op de adem van Dharma,

is to really remember the central revelation of anthropology,

herinnert je echt dé openbaring van de antropologie:

and that is the idea that the world in which we live

de wereld waarin wij leven

does not exist in some absolute sense,

bestaat niet in een absolute zin, maar is

but is just one model of reality,

slechts één model van de werkelijkheid,

the consequence of one particular set of adaptive choices

het gevolg van een toevallige set aanpassingskeuzes

that our lineage made, albeit successfully, many generations ago.

die onze voorouders generaties geleden maakten.

And of course, we all share the same adaptive imperatives.

Natuurlijk, we delen allemaal dezelfde aanpassende vereisten:

We're all born. We all bring our children into the world.

Worden geboren. Brengen kinderen ter wereld.

We go through initiation rites.

We maken allen inwijdingsrites door.

We have to deal with the inexorable separation of death,

Omgaan met de onverbiddelijke scheiding door de dood.

so it shouldn't surprise us that we all sing, we all dance,

Het kan dus geen verrassing zijn dat we allen zingen, dansen

we all have art.

en kunst hebben.

But what's interesting is the unique cadence of the song,

Maar interessant is de unieke kadans van het lied

the rhythm of the dance in every culture.

en het ritme van de dans in elke verschillende cultuur.

And whether it is the Penan in the forests of Borneo,

Of dat nu gaat om de Penan in de wouden op Borneo,

or the Voodoo acolytes in Haiti,

of de Voodoo-acolieten in Haïti,

or the warriors in the Kaisut desert of Northern Kenya,

of de strijders in de Kaisut-woestijn in Noord-Kenia,

the Curandero in the mountains of the Andes,

de Curandero in het Andes-gebergte

or a caravanserai in the middle of the Sahara --

of de Caravanserai in het hart van de Sahara. --

this is incidentally the fellow that I traveled into the desert with

Dit is de man met wie ik reisde door de woestijn,

a month ago --

een maand geleden. --

or indeed a yak herder in the slopes of Qomolangma,

of nu een yakherder op de hellingen van Qomolangma,

Everest, the goddess mother of the world.

Everest, de godin-moeder van de wereld.

All of these peoples teach us that there are other ways of being,

Zij leren ons allemaal dat we anders kunnen zijn,

other ways of thinking,

anders kunnen denken,

other ways of orienting yourself in the Earth.

ons anders op aarde kunnen oriënteren.

And this is an idea, if you think about it,

Als je erover nadenkt, kan dit idee

can only fill you with hope.

je alleen maar hoop geven.

Now, together the myriad cultures of the world

Samen vormen de ontelbare culturen ter wereld

make up a web of spiritual life and cultural life

een web van spiritueel en cultureel leven

that envelops the planet,

dat de planeet omhult

and is as important to the well-being of the planet

en voor haar net zo belangrijk is

as indeed is the biological web of life that you know as a biosphere.

als het biologische levensweb: de biosfeer.

And you might think of this cultural web of life

Dit culturele levensweb kun je je voorstellen

as being an ethnosphere,

als een etnosfeer.

and you might define the ethnosphere

De etnosfeer kun je definiëren als

as being the sum total of all thoughts and dreams, myths,

het totaal van alle gedachtes, dromen, mythes,

ideas, inspirations, intuitions brought into being

ideeën, inspiraties en intuïties die voortgebracht zijn

by the human imagination since the dawn of consciousness.

door de menselijke verbeelding sinds het begin van ons bewustzijn.

The ethnosphere is humanity's great legacy.

De etnosfeer is de grote nalatenschap van de mensheid.

It's the symbol of all that we are

Zij is het symbool van al dat wij zijn

and all that we can be as an astonishingly inquisitive species.

en al dat wij kunnen zijn, als verbazingwekkend nieuwsgierige diersoort.

And just as the biosphere has been severely eroded,

Net zoals de biosfeer zwaar aangetast is,

so too is the ethnosphere

is de etnosfeer dat ook--

-- and, if anything, at a far greater rate.

en nog in veel grotere mate.

No biologists, for example, would dare suggest

Geen bioloog zou durven beweren

that 50 percent of all species or more have been or are

dat minstens de helft van alle soorten op het punt

on the brink of extinction because it simply is not true,

van uitsterven staat, omdat dat simpelweg niet waar is.

and yet that -- the most apocalyptic scenario

En juist dat, het meest apocalyptische scenario

in the realm of biological diversity --

voor biodiversiteit,

scarcely approaches what we know to be the most optimistic scenario

komt niet eens in de buurt van het meest optimistische scenario

in the realm of cultural diversity.

voor culturele diversiteit.

And the great indicator of that, of course, is language loss.

De beste indicator hiervan is het verlies aan talen.

When each of you in this room were born,

Toen iedereen hier aanwezig geboren werd,

there were 6,000 languages spoken on the planet.

werden er zesduizend talen op aarde gesproken.

Now, a language is not just a body of vocabulary

Een taal is meer dan haar woordenschat

or a set of grammatical rules.

of haar grammaticale regels.

A language is a flash of the human spirit.

Een taal is een opflikkering van de menselijke ziel.

It's a vehicle through which the soul of each particular culture

Het is het voertuig waardoor de ziel van elke unieke cultuur

comes into the material world.

de materiële wereld bereikt.

Every language is an old-growth forest of the mind,

Elke taal is een eeuwenoud geesteswoud,

a watershed, a thought, an ecosystem of spiritual possibilities.

een scheiding, een gedachte, een ecosysteem aan spirituele mogelijkheden.

And of those 6,000 languages, as we sit here today in Monterey,

Van die zesduizend talen wordt vandaag de dag

fully half are no longer being whispered into the ears of children.

de helft daarvan niet meer in kinderoren gefluisterd.

They're no longer being taught to babies,

Ze worden baby's niet langer aangeleerd.

which means, effectively, unless something changes,

Effectief betekent dat, tenzij een verandering optreedt,

they're already dead.

dat ze al dood zijn.

What could be more lonely than to be enveloped in silence,

Is er iets eenzamers dan omhuld te worden door stilte,

to be the last of your people to speak your language,

de laatste van jouw volk te zijn jouw taal te spreken,

to have no way to pass on the wisdom of the ancestors

geen kans te hebben de wijsheid van de voorouders door te geven

or anticipate the promise of the children?

of de beloftes van de kinderen tegemoet te zien?

And yet, that dreadful fate is indeed the plight of somebody

Precies dat tergende lot is iemands benarde toestand

somewhere on Earth roughly every two weeks,

elke twee weken ergens op aarde,

because every two weeks, some elder dies

want elke twee weken sterft er een oudere

and carries with him into the grave the last syllables

en met hem sterven de laatste lettergrepen

of an ancient tongue.

van een oude taal.

And I know there's some of you who say, "Well, wouldn't it be better,

Sommigen van jullie zeggen:

wouldn't the world be a better place

'Zou de wereld geen betere plek zijn

if we all just spoke one language?" And I say, "Great,

als we allen dezelfde taal zouden spreken?'. Ik zeg:

let's make that language Yoruba. Let's make it Cantonese.

'Super, laten we Yoruba nemen. Of Kantonees.

Let's make it Kogi."

Of Kogi.'

And you'll suddenly discover what it would be like

Je zult je opeens realiseren hoe het zou zijn

to be unable to speak your own language.

niet je eigen taal te kunnen spreken.

And so, what I'd like to do with you today

Dus wat ik eigenlijk wil doen vandaag

is sort of take you on a journey through the ethnosphere,

is jullie meenemen op een korte reis

a brief journey through the ethnosphere,

door de etnosfeer, die een beeld moet schetsen

to try to begin to give you a sense of what in fact is being lost.

van wat in feite verloren is gegaan.

Now, there are many of us who sort of forget

Velen van ons vergeten dat wanneer ik het over

that when I say "different ways of being,"

'een andere manier van zijn' heb,

I really do mean different ways of being.

ik ook echt heel andere manieren bedoel.

Take, for example, this child of a Barasana in the Northwest Amazon,

Neem bijvoorbeeld dit Barasana-kind in de Noordwest-Amazone,

the people of the anaconda

het volk van de anaconda,

who believe that mythologically they came up the milk river

dat gelooft dat zij uit stroomopwaarts de melkrivier op voeren,

from the east in the belly of sacred snakes.

vanuit het oosten, in de buik van heilige slangen.

Now, this is a people who cognitively

Dit is een volk dat cognitief

do not distinguish the color blue from the color green

de kleuren blauw en groen niet onderscheidt,

because the canopy of the heavens

omdat het gewelf van de hemelen

is equated to the canopy of the forest

gelijk staat aan het gewelf van het oerwoud,

upon which the people depend.

waar het volk afhankelijk van is.

They have a curious language and marriage rule

Ze hebben een opvallende taal-en-huwelijksregel,

which is called "linguistic exogamy:"

die linguïstische exogamie wordt genoemd:

you must marry someone who speaks a different language.

je moet iemand trouwen die een andere taal spreekt.

And this is all rooted in the mythological past,

Dit heeft zijn wortels in het mythologische verleden,

yet the curious thing is in these long houses,

maar het bijzondere voltrekt zich in hun huizen,

where there are six or seven languages spoken

waar zes of zeven talen worden gesproken,

because of intermarriage,

door deze kruiselingse huwelijken,

you never hear anyone practicing a language.

maar je nooit iemand een taal hoort oefenen.

They simply listen and then begin to speak.

Ze luisteren simpelweg en beginnen dan te spreken.

Or, one of the most fascinating tribes I ever lived with,

Eén van de fascinerendste stammen waarmee ik heb geleefd,

the Waorani of northeastern Ecuador,

de Waorani in Noordoost-Ecuador,

an astonishing people first contacted peacefully in 1958.

een verbluffend volk waarmee in 1958 vreedzaam contact werd gelegd.

In 1957, five missionaries attempted contact

In 1957 probeerden vijf missionarissen contact te leggen,

and made a critical mistake.

maar ze maakten een kritieke fout.

They dropped from the air

Uit de lucht strooiden ze

8 x 10 glossy photographs of themselves

foto's van zichzelf met

in what we would say to be friendly gestures,

-naar ons idee- vriendelijke gebaren,

forgetting that these people of the rainforest

waarbij ze vergaten dat dit volk nog nooit

had never seen anything two-dimensional in their lives.

een tweedimensionaal beeld had gezien.

They picked up these photographs from the forest floor,

Ze raapten de foto's op

tried to look behind the face to find the form or the figure,

en probeerden de vorm achter het gezicht te vinden.

found nothing, and concluded that these were calling cards

Toen ze niets vonden, concludeerden ze dat de duivel hen hiermee riep,

from the devil, so they speared the five missionaries to death.

waarna de missionarissen met speren doorboord werden.

But the Waorani didn't just spear outsiders.

Maar de Waorani doorboorden niet alleen buitenstaanders,

They speared each other.

maar ook elkaar.

54 percent of their mortality was due to them spearing each other.

54% van hun sterftecijfer kwam voort uit doorboringen.

We traced genealogies back eight generations,

We konden genealogieën tot acht generaties terug traceren,

and we found two instances of natural death

waarbij we twee gevallen van een natuurlijk dood vonden.

and when we pressured the people a little bit about it,

Toen we doorvroegen,

they admitted that one of the fellows had gotten so old

gaven ze toe dat één man ooit van ouderdom stierf,

that he died getting old, so we speared him anyway. (Laughter)

waarna hij toch maar doorboord werd. (Publiek lacht)

But at the same time they had a perspicacious knowledge

Maar tegelijkertijd hadden ze een

of the forest that was astonishing.

verbazingwekkend scherpzinnige kennis van het oerwoud.

Their hunters could smell animal urine at 40 paces

Hun jagers konden urine op 40 passen afstand ruiken

and tell you what species left it behind.

en vertellen van welke diersoort het was.

In the early '80s, I had a really astonishing assignment

Begin jaren '80 kreeg ik een verbluffende opdracht,

when I was asked by my professor at Harvard

toen mijn professor mij vroeg

if I was interested in going down to Haiti,

of ik naar Haïti wilde gaan

infiltrating the secret societies

om daar geheime genootschappen te infiltreren

which were the foundation of Duvalier's strength

die de basis vormden van de macht van president Duvalier

and Tonton Macoutes,

als ook zijn presidentiële elitecorps

and securing the poison used to make zombies.

en zo het gif veilig te stellen waaruit zombies gemaakt worden.

In order to make sense out of sensation, of course,

Om van deze sensationele zaken wat te kunnen begrijpen,

I had to understand something about this remarkable faith

moest ik eerst iets leren over dit bijzonder geloof

of Vodoun. And Voodoo is not a black magic cult.

van Vodoun (Voodoo), dat geen cult van zwarte magie is.

On the contrary, it's a complex metaphysical worldview.

Het is daarentegen een complex metafysisch wereldbeeld,

It's interesting.

erg interessant.

If I asked you to name the great religions of the world,

Zou ik je vragen de grote wereldreligies te noemen,

what would you say?

wat zou je dan zeggen?

Christianity, Islam, Buddhism, Judaism, whatever.

Christendom, islam, boeddhisme, jodendom, etc.

There's always one continent left out,

Eén continent wordt altijd buiten beschouwing gelaten,

the assumption being that sub-Saharan Africa

vanuit de aanname dat Afrika beneden de Sahara

had no religious beliefs. Well, of course, they did

geen religieus geloof had. Natuurlijk hadden ze dit wel.

and Voodoo is simply the distillation

Voodoo is simpelweg het destillaat

of these very profound religious ideas

van deze diepgaande religieuze ideeën,

that came over during the tragic Diaspora of the slavery era.

verspreid in de tragische diaspora tijdens de slavernijperiode.

But, what makes Voodoo so interesting

Wat voodoo zo interessant maakt,

is that it's this living relationship

is de levende verhouding

between the living and the dead.

tussen de levenden en de doden.

So, the living give birth to the spirits.

De levenden baren de geesten.

The spirits can be invoked from beneath the Great Water,

De geesten kunnen aangeroepen worden van onder het Grote Water,

responding to the rhythm of the dance

antwoordend op het dansritme

to momentarily displace the soul of the living,

waarmee de ziel van de levende tijdelijk verplaatst wordt,

so that for that brief shining moment, the acolyte becomes the god.

zodat tijdens dat ene schitterende moment de volgeling even de god wordt.

That's why the Voodooists like to say

Daarom zeggen voodooïsten graag:

that "You white people go to church and speak about God.

'Jullie blanken gaan naar de kerk en praten over God.

We dance in the temple and become God."

Wij dansen in de tempel en worden God.'

And because you are possessed, you are taken by the spirit --

En omdat je zo bezeten bent door de geest,

how can you be harmed?

wat kan je gebeuren?

So you see these astonishing demonstrations:

Dit leidt tot een verbluffende vertoning:

Voodoo acolytes in a state of trance

Voodoo-volgelingen in trance

handling burning embers with impunity,

die straffeloos gloeiende kolen betasten.

a rather astonishing demonstration of the ability of the mind

Deze vertoning demonstreert de mogelijkheid van de geest

to affect the body that bears it

om het lichaam te beïnvloeden

when catalyzed in the state of extreme excitation.

wanneer deze in extreme extase is.

Now, of all the peoples that I've ever been with,

Van alle volken waar ik ooit mee heb geleefd,

the most extraordinary are the Kogi

zijn de Kogi het meest buitengewoon ,

of the Sierra Nevada de Santa Marta in northern Colombia.

een volk uit het noorden van Colombia.

Descendants of the ancient Tairona civilization

Afstammelingen van de Tairona-beschaving,

which once carpeted the Caribbean coastal plain of Colombia,

die ooit de Caribische kustvlakte van Colombia hebben bevolkt

in the wake of the conquest,

in de nasleep van de verovering.

these people retreated into an isolated volcanic massif

Zij trokken zich terug in een geïsoleerd vulkanisch massief

that soars above the Caribbean coastal plain.

dat boven de kustvlakte uittorent.

In a bloodstained continent,

In een met bloed doordrenkt continent

these people alone were never conquered by the Spanish.

werd alleen dit volk nooit veroverd door de Spanjaarden.

To this day, they remain ruled by a ritual priesthood

Nog steeds worden ze door ritueel priesterschap geregeerd,

but the training for the priesthood is rather extraordinary.

maar de training tot priester is nogal bijzonder.

The young acolytes are taken away from their families

De jonge acolieten worden weggehaald bij hun families

at the age of three and four,

als ze drie of vier zijn.

sequestered in a shadowy world of darkness

Ze worden afgezonderd in een wereld van duisternis,

in stone huts at the base of glaciers for 18 years:

in stenen hutten aan voeten van gletsjers, 18 jaar lang.

two nine-year periods

Twee periodes van negen jaar,

deliberately chosen to mimic the nine months of gestation

bewust gekozen om de negen maanden vorming na te bootsen

they spend in their natural mother's womb;

die zij in de schoot van hun moeder doorbrengen.

now they are metaphorically in the womb of the great mother.

Nu zijn ze bij wijze van spreken in de schoot van de grote moeder.

And for this entire time,

Deze hele tijd

they are inculturated into the values of their society,

worden hen de maatschappelijke waarden bijgebracht,

values that maintain the proposition that their prayers

waarden die de aanname in zich dragen dat

and their prayers alone maintain the cosmic --

alleen hún gebeden de kosmische -of ecologische- balans

or we might say the ecological -- balance.

in stand kunnen houden.

And at the end of this amazing initiation,

Deze inwijding eindigt

one day they're suddenly taken out

met de dag dat ze ineens naar buiten mogen

and for the first time in their lives, at the age of 18,

en voor het eerst in hun leven, als ze 18 zijn,

they see a sunrise. And in that crystal moment of awareness

een zonsopgang zien. Op dat heldere moment van bewustzijn

of first light as the Sun begins to bathe the slopes

van het eerste licht, als de Zon de hellingen

of the stunningly beautiful landscape,

van het schitterende landschap met haar licht overgiet,

suddenly everything they have learned in the abstract

wordt opeens alles dat ze abstract hebben geleerd

is affirmed in stunning glory. And the priest steps back

bevestigd in volle glorie. De priesters zeggen:

and says, "You see? It's really as I've told you.

'Zie je? Het is zoals ik je gezegd heb.

It is that beautiful. It is yours to protect."

Zo mooi is het echt. Het is aan jou dit te beschermen.'

They call themselves the "elder brothers"

Ze noemen zichzelf de oudere broers.

and they say we, who are the younger brothers,

Volgens hen zijn wij de jongere broers,

are the ones responsible for destroying the world.

die verantwoordelijk zijn voor de vernietiging van de wereld.

Now, this level of intuition becomes very important.

Op dit punt wordt het intuïtieniveau erg belangrijk.

Whenever we think of indigenous people and landscape,

Als we denken aan inheemse volken en landschap,

we either invoke Rousseau

halen we vaak Rousseau aan

and the old canard of the "noble savage,"

en het oude fabeltje van de edele wilde,

which is an idea racist in its simplicity,

een idee dat racistisch is in zijn eenvoud.

or alternatively, we invoke Thoreau

Of we halen Thoreau aan en zeggen

and say these people are closer to the Earth than we are.

dat deze volken dichter bij de Aarde staan dan wij.

Well, indigenous people are neither sentimental

Inheemse volken zijn noch sentimenteel,

nor weakened by nostalgia.

noch verzwakt door nostalgie.

There's not a lot of room for either

Voor beide is weinig ruimte

in the malarial swamps of the Asmat

in de malariamoerassen van de Asmat

or in the chilling winds of Tibet, but they have, nevertheless,

of in de ijzige winden van Tibet. Desalniettemin hebben zij

through time and ritual, forged a traditional mystique of the Earth

door tijd en ritueel een traditionele mystiek van de Aarde gesmeed,

that is based not on the idea of being self-consciously close to it,

die niet op het idee van 'er bewust dichtbij zijn' is gebaseerd,

but on a far subtler intuition:

maar op een veel subtielere intuïtie:

the idea that the Earth itself can only exist

het idee dat de Aarde zelf slechts kan bestaan,

because it is breathed into being by human consciousness.

omdat menselijk bewustzijn het de levensadem heeft gegeven.

Now, what does that mean?

Wat betekent dat?

It means that a young kid from the Andes

Het betekent dat een klein kind uit de Andes,

who's raised to believe that that mountain is an Apu spirit

dat opgegroeid is met het geloof dat de berg een Apu-geest is

that will direct his or her destiny

die zijn of haar lot zal leiden,

will be a profoundly different human being

een fundamenteel ander mens zal zijn

and have a different relationship to that resource

en een andere relatie tot die grondstof of die plek zal hebben

or that place than a young kid from Montana

dan een klein kind uit Montana,

raised to believe that a mountain is a pile of rock

opgegroeid met het idee dat de berg een stapel stenen is,

ready to be mined.

klaar om te mijnen.

Whether it's the abode of a spirit or a pile of ore is irrelevant.

Of het de woonplaats van een geest of een hoop erts is, is irrelevant.

What's interesting is the metaphor that defines the relationship

Interessant is de metafoor die de verhouding definieert

between the individual and the natural world.

tussen het individu en de natuurlijke wereld.

I was raised in the forests of British Columbia

Ik ben opgegroeid in de bossen van British Columbia

to believe those forests existed to be cut.

met het idee dat deze bossen er waren om gekapt te worden.

That made me a different human being

Dat maakte mij een ander mens

than my friends amongst the Kwagiulth

dan mijn vrienden van de Kwagiulth,

who believe that those forests were the abode of Huxwhukw

die geloven dat die bossen de woonplaats van Kuxwhukw zijn

and the Crooked Beak of Heaven

en de Kromme Snavel van de Hemel

and the cannibal spirits that dwelled at the north end of the world,

en de kannibale geesten die in het noorden van de wereld rondzwierven.

spirits they would have to engage during their Hamatsa initiation.

Deze geesten zijn belangrijk tijdens hun Hamatsa-inwijding.

Now, if you begin to look at the idea

Als je begint bij het idee

that these cultures could create different realities,

dat deze culturen verschillende realiteiten kunnen scheppen,

you could begin to understand

begin je te begrip te krijgen

some of their extraordinary discoveries. Take this plant here.

voor een aantal van hun buitengewone ontdekkingen. Neem deze plant.

It's a photograph I took in the Northwest Amazon just last April.

Het is een foto die ik april jl. in de Noordwest-Amazone nam.

This is ayahuasca, which many of you have heard about,

Dit is ayahuasca,

the most powerful psychoactive preparation

de meest krachtige psychoactive bereiding

of the shaman's repertoire.

uit het repertoire van de shaman.

What makes ayahuasca fascinating

Wat ayahuasca zo fascinerend maakt,

is not the sheer pharmacological potential of this preparation,

is niet alleen het farmacologische potentieel ervan,

but the elaboration of it. It's made really of two different sources:

maar hoe doordacht het is. Het is opgebouwd uit twee bronnen.

on the one hand, this woody liana

Enerzijds is er een houten liaan

which has in it a series of beta-carbolines,

die beta-carboline, harmine en harmaline

harmine, harmaline, mildly hallucinogenic --

in zich draagt en licht hallucinerend werkt.

to take the vine alone

Als je alleen de plant neemt,

is rather to have sort of blue hazy smoke

lijkt het erop dat een blauwe rookwalm

drift across your consciousness --

door je bewustzijn drijft.

but it's mixed with the leaves of a shrub in the coffee family

De plant wordt gemixt met bladeren van een koffie-achtige,

called Psychotria viridis.

Psychotria viridis.

This plant had in it some very powerful tryptamines,

De plant draagt krachtige tryptamines,

very close to brain serotonin, dimethyltryptamine,

nauw verwant aan hersenserotonine, dimethyltryptamine,

5-methoxydimethyltryptamine.

5-methoxydimethyltryptamine.

If you've ever seen the Yanomami

Heb je ooit de Yanomami gezien

blowing that snuff up their noses,

als zij dat snuiven,

that substance they make from a different set of species

die substantie van verschillende soorten

also contains methoxydimethyltryptamine.

die ook methoxydimethyltryptamine bevat?

To have that powder blown up your nose

Dat poeder je neus in blazen,

is rather like being shot out of a rifle barrel

is als uit een geweer geschoten worden,

lined with baroque paintings and landing on a sea of electricity. (Laughter)

beschilderd met barokke beelden, om te landen op een zee van elektriciteit. (Publiek lacht)

It doesn't create the distortion of reality;

Dit schept geen vervorming van de realiteit;

it creates the dissolution of reality.

het schept ontbinding van de realiteit.

In fact, I used to argue with my professor, Richard Evan Shultes --

Ik probeerde mijn professor, Richard Evan Shultes, te overtuigen --

who is a man who sparked the psychedelic era

een man die het psychedelische tijdperk deed ontvonken

with his discovery of the magic mushrooms

door zijn ontdekking van paddo's

in Mexico in the 1930s --

in Mexico in de jaren 1930.

I used to argue that you couldn't classify these tryptamines

Ik betoogde dat deze tryptamines niet te identificeren waren

as hallucinogenic because by the time you're under the effects

als hallucinerend, omdat wanneer het effect zijn intrede doet,

there's no one home anymore to experience a hallucination. (Laughter)

er niemand meer thuis is om de hallucinatie te ervaren. (Publiek lacht)

But the thing about tryptamines is they cannot be taken orally

Tryptamines zijn niet oraal in te nemen,

because they're denatured by an enzyme

omdat ze van hun effect ontdaan worden door een enzym

found naturally in the human gut called monoamine oxidase.

in het menselijk darmkanaal: monoamine oxidase.

They can only be taken orally if taken in conjunction

Ze kunnen alleen oraal worden ingenomen met iets

with some other chemical that denatures the MAO.

dat de monoamine van zíjn effect ontdoet.

Now, the fascinating things

Het fascinerende is

are that the beta-carbolines found within that liana

dat de beta-carbolines in de liaan

are MAO inhibitors of the precise sort necessary

de benodigde monoamine-onderdrukkers zijn

to potentiate the tryptamine. So you ask yourself a question.

om de tryptamine te activeren. Stel jezelf de vraag:

How, in a flora of 80,000 species of vascular plants,

Hoe kan dit volk in een flora van 80.000 plantensoorten

do these people find these two morphologically unrelated plants

twee morfologisch ongerelateerde soorten vinden,

that when combined in this way,

die gecombineerd

created a kind of biochemical version

een biochemische variant van het geheel vormen

of the whole being greater than the sum of the parts?

die groter is dan de som van de delen samen?

Well, we use that great euphemism, "trial and error,"

We zeggen eufemistisch 'trial and error',

which is exposed to be meaningless.

dat hier als betekenisloos wordt ontmaskerd.

But you ask the Indians, and they say, "The plants talk to us."

De Indianen zeggen: 'De planten praten tegen ons.'

Well, what does that mean?

Wat betekent dat?

This tribe, the Cofan, has 17 varieties of ayahuasca,

Deze stam, de Cofan, kent 17 varianten van ayahuasca,

all of which they distinguish a great distance in the forest,

die zij alle op grote afstand kunnen identificeren,

all of which are referable to our eye as one species.

die in onze ogen als één soort zouden gelden.

And then you ask them how they establish their taxonomy

Als je hun vraagt hoe zij hun taxonomie in kaart brengen,

and they say, "I thought you knew something about plants.

zeggen ze: 'Ik dacht dat je iets van planten wist.

I mean, don't you know anything?" And I said, "No."

Weet je dan helemaal niks?' Ik zei 'nee'.

Well, it turns out you take each of the 17 varieties

Naar blijkt kun je alle 17 soorten

in the night of a full moon, and it sings to you in a different key.

in een nacht bij volle maan in verschillende toonladders horen zingen.

Now, that's not going to get you a Ph.D. at Harvard,

Je promoveert er niet mee bij Harvard,

but it's a lot more interesting than counting stamens. (Laughter)

maar het is een stuk boeiender dan meeldraden tellen.

Now --

Welnu,

(Applause) --

(Applaus)

the problem -- the problem is that even those of us

het probleem is dat zelfs degenen onder ons

sympathetic with the plight of indigenous people

die sympathiek tegenover inheemse volken staan,

view them as quaint and colorful

hen als curieus en kleurrijk zien,

but somehow reduced to the margins of history

maar gereduceerd tot een voetnoot in de geschiedenis

as the real world, meaning our world, moves on.

terwijl de echte wereld, betekenend onze wereld, doorgaat.

Well, the truth is the 20th century, 300 years from now,

De waarheid is dat de 20e eeuw over 300 jaar

is not going to be remembered for its wars

niet herinnerd zal worden om zijn oorlogen

or its technological innovations,

of zijn technologische innovaties,

but rather as the era in which we stood by

maar eerder als het tijdperk waarin we erbij stonden,

and either actively endorsed or passively accepted

en actief participeerden of passief toekeken bij

the massive destruction of both biological and cultural diversity

de massieve vernietiging van biologische en culturele diversiteit

on the planet. Now, the problem isn't change.

op de planeet. Het probleem niet verandering.

All cultures through all time

Alle culturen hebben altijd

have constantly been engaged in a dance

deelgenomen aan een dans

with new possibilities of life.

met nieuwe levensmogelijkheden.

And the problem is not technology itself.

Technologie op zich is ook het probleem niet.

The Sioux Indians did not stop being Sioux

De Sioux-indianen stopten niet Sioux te zijn,

when they gave up the bow and arrow

toen zij hun pijl en boog opgaven,

any more than an American stopped being an American

net zo min als dat Amerikanen stopten Amerikanen te zijn,

when he gave up the horse and buggy.

toen zij hun paard en wagen opgaven.

It's not change or technology

Het is niet verandering of technologie

that threatens the integrity of the ethnosphere. It is power,

die de integriteit van de etnosfeer bedreigt. Het is macht.

the crude face of domination.

Het wrede gezicht van de overheersing.

Wherever you look around the world,

Waar je ook ter wereld kijkt,

you discover that these are not cultures destined to fade away;

je zult merken dat het niet het lot is van deze culturen om te verdwijnen.

these are dynamic living peoples

Dit zijn dynamische levende volken,

being driven out of existence by identifiable forces

wier bestaan ontnomen wordt door identificeerbare krachten

that are beyond their capacity to adapt to:

die voorbij hun aanpassingsmogelijkheden reiken.

whether it's the egregious deforestation

Of dit nu gaat om de enorme ontbossing

in the homeland of the Penan --

in het thuisland van de Penan,

a nomadic people from Southeast Asia, from Sarawak --

een nomadisch Zuidoost-Aziatisch volk

a people who lived free in the forest until a generation ago,

dat tot en met de vorige generatie in het woud leefde

and now have all been reduced to servitude and prostitution

en nu gereduceerd is tot dienstbaarheid en prostitutie

on the banks of the rivers,

aan de rivieroevers,

where you can see the river itself is soiled with the silt

waar je kunt zien dat de rivier zelf is bezoedeld met het slib

that seems to be carrying half of Borneo away

dat de helft van Borneo lijkt af te voeren

to the South China Sea,

naar de Zuid-Chinese Zee,

where the Japanese freighters hang light in the horizon

waar Japanse vrachtvaarders wachten

ready to fill their holds with raw logs ripped from the forest --

om hun schepen te vullen met boomstammen uit het bos.

or, in the case of the Yanomami,

In het geval van de Yanomami

it's the disease entities that have come in,

zijn het ziektes die zijn binnengedrongen

in the wake of the discovery of gold.

als gevolg van de ontdekking van goud.

Or if we go into the mountains of Tibet,

Of als we naar de Tibetaanse bergen gaan,

where I'm doing a lot of research recently,

waar ik veel onderzoek doe,

you'll see it's a crude face of political domination.

dan zie je het wrede gezicht van politieke overheersing.

You know, genocide, the physical extinction of a people

Genocide, de fysieke uitroeiing van een volk

is universally condemned, but ethnocide,

wordt universeel veroordeeld, maar etnocide,

the destruction of people's way of life, is not only not condemned,

de vernietiging van de levenswijze van een volk, wordt niet alleen niet veroordeeld,

it's universally, in many quarters, celebrated

maar wordt in veel gebieden zelfs gevierd

as part of a development strategy.

als onderdeel van een ontwikkelingsstrategie.

And you cannot understand the pain of Tibet

De pijn van Tibet is niet te bevatten,

until you move through it at the ground level.

totdat je er op het basisniveau mee in aanraking komt.

I once travelled 6,000 miles from Chengdu in Western China

Ik heb eens met een jonge collega 9000 kilometer over land gereisd

overland through southeastern Tibet to Lhasa

van Chengdu in West-China naar Lhasa.

with a young colleague, and it was only when I got to Lhasa

Pas toen ik in Lhasa kwam,

that I understood the face behind the statistics

begreep ik het gezicht achter de statistieken

you hear about:

waar je over hoort.

6,000 sacred monuments torn apart to dust and ashes,

6000 Heilige monumenten vernietigd,

1.2 million people killed by the cadres

1,2 miljoen mensen gedood

during the Cultural Revolution.

tijdens de Culturele Revolutie.

This young man's father had been ascribed to the Panchen Lama.

De vader van mijn collega werd toegekend aan de Panchen Lama.

That meant he was instantly killed

Op basis daarvan werd hij direct gedood

at the time of the Chinese invasion.

toen de Chinese invasie begon.

His uncle fled with His Holiness in the Diaspora

Zijn oom vluchtte met de Dalai Lama in de diaspora,

that took the people to Nepal.

die de mensen tot in Nepal bracht.

His mother was incarcerated

Zijn moeder werd gevangengezet

for the crime of being wealthy.

omdat ze rijk was.

He was smuggled into the jail at the age of two

Hij werd de gevangenis ingesmokkeld toen hij twee was,

to hide beneath her skirt tails

hij verborg zich onder haar rok,

because she couldn't bear to be without him.

omdat zij niet zonder hem kon.

The sister who had done that brave deed

De zus die zo heldhaftig smokkelde

was put into an education camp.

werd in een opvoedingskamp gestopt.

One day she inadvertently stepped on an armband

Op een dag stapte ze per ongeluk op een armband

of Mao, and for that transgression,

van Mao. Voor deze overtreding

she was given seven years of hard labor.

kreeg ze zeven jaar dwangarbeid opgelegd.

The pain of Tibet can be impossible to bear,

De pijn van Tibet kan ondraaglijk zijn,

but the redemptive spirit of the people is something to behold.

maar de bevrijdende geest van het volk is iets om je aan vast te klampen.

And in the end, then, it really comes down to a choice:

Uiteindelijk komt het neer op een keuze.

do we want to live in a monochromatic world of monotony

Willen we in een grijze wereld van eentonigheid leven

or do we want to embrace a polychromatic world of diversity?

of willen we een kleurrijke wereld van diversiteit omarmen?

Margaret Mead, the great anthropologist, said, before she died,

De grote antropologe Margaret Mead zei voor haar dood

that her greatest fear was that as we drifted towards

dat ze vreesde dat we richting een

this blandly amorphous generic world view

algemeen, amorf wereldbeeld toebewegen.

not only would we see the entire range of the human imagination

We zouden niet alleen de menselijke verbeelding

reduced to a more narrow modality of thought,

beperkt zien worden tot een smal, modaal denkkader,

but that we would wake from a dream one day

maar ook zouden we eens ontwaken

having forgotten there were even other possibilities.

en vergeten zijn dat er ook andere opties bestaan.

And it's humbling to remember that our species has, perhaps,

We kunnen ons nederig voelen bij het idee dat onze soort

been around for [150,000] years.

pas ongeveer [150.000] jaar op aarde is.

The Neolithic Revolution -- which gave us agriculture,

De Neolitische Revolutie, die ons landbouw gaf,

at which time we succumbed to the cult of the seed;

waarbij we ons overgaven aan de cult van het zaad,

the poetry of the shaman was displaced

toen de poëzie van de shaman vervangen werd

by the prose of the priesthood;

door het proza van de priesters

we created hierarchy specialization surplus --

en we een overschot door specialisatie kregen,

is only 10,000 years ago.

vond slechts 10.000 jaar geleden plaats.

The modern industrial world as we know it

De moderne industriële wereld

is barely 300 years old.

is nog geen 300 jaar oud.

Now, that shallow history doesn't suggest to me

Deze oppervlakkige geschiedenis geeft me niet het idee

that we have all the answers for all of the challenges

dat we alle antwoorden op alle vraagstukken hebben

that will confront us in the ensuing millennia.

die de komende millennia op ons pad zullen komen.

When these myriad cultures of the world

Als de ontelbare culturen van de wereld

are asked the meaning of being human,

om de betekenis van menszijn wordt gevraagd,

they respond with 10,000 different voices.

antwoorden zij met 10.000 verschillende stemmen.

And it's within that song that we will all rediscover the possibility

En het is in dat lied dat we opnieuw de mogelijkheid zullen ontdekken

of being what we are: a fully conscious species,

om te zijn wat we zijn: een volbewuste soort,

fully aware of ensuring that all peoples and all gardens

die alles in het werk stelt om alle volken en alle tuinen

find a way to flourish. And there are great moments of optimism.

te kunnen laten bloeien. Er zijn grootse momenten van optimisme.

This is a photograph I took at the northern tip of Baffin Island

Deze foto heb ik op het noordelijke punt van Baffin Island genomen,

when I went narwhal hunting with some Inuit people,

toen ik met Inuits op narwal ging jagen.

and this man, Olayuk, told me a marvelous story of his grandfather.

Deze man, Olayuk, vertelde me een prachtig verhaal van zijn opa.

The Canadian government has not always been kind

De Canadese overheid is niet altijd vriendelijk geweest

to the Inuit people, and during the 1950s,

voor de Inuit. In de jaren 1950 werden ze,

to establish our sovereignty, we forced them into settlements.

om onze soevereiniteit te vestigen, in nederzettingen geplaatst.

This old man's grandfather refused to go.

De opa van Olayuk weigerde te gaan.

The family, fearful for his life, took away all of his weapons,

De familie vreesde voor zijn leven en ontnam hem al zijn wapens,

all of his tools.

al zijn gereedschap.

Now, you must understand that the Inuit did not fear the cold;

Nu moet je begrijpen dat de Inuit niet bang waren voor de kou;

they took advantage of it.

ze maakten er gebruik van.

The runners of their sleds were originally made of fish

De glij-ijzers van hun sleeën werden oorspronkelijk gemaakt

wrapped in caribou hide.

van vis in kariboehuid.

So, this man's grandfather was not intimidated by the Arctic night

Olayuks opa was niet bang voor de poolnacht

or the blizzard that was blowing.

of de storm die raasde.

He simply slipped outside, pulled down his sealskin trousers

Hij ging naar buiten, liet zijn broek van zeehondenhuid zakken

and defecated into his hand. And as the feces began to freeze,

en poepte in zijn hand. Toen de poep begon te bevriezen,

he shaped it into the form of a blade.

vormde hij het als een lemmet.

He put a spray of saliva on the edge of the shit knife

Hij bracht een laagje speeksel aan op de zijkant van het mes.

and as it finally froze solid, he butchered a dog with it.

Toen het solide was, slachtte hij er een hond mee.

He skinned the dog and improvised a harness,

Hij ontvelde de hond en improviseerde een harnas.

took the ribcage of the dog and improvised a sled,

Van de ribbenkast maakte hij een slee.

harnessed up an adjacent dog,

Hij zocht een hond in de buurt

and disappeared over the ice floes, shit knife in belt.

en verdween over de ijsvlakte, inclusief poepmes.

Talk about getting by with nothing. (Laughter)

Over met niets rondkomen gesproken. (Publiek lacht)

And this, in many ways --

En dit, in veel opzichten,

(Applause) --

(Applaus)

is a symbol of the resilience of the Inuit people

staat symbool voor de weerstand van de Inuit

and of all indigenous people around the world.

en alle inheemse volken ter wereld.

The Canadian government in April of 1999

In april 1999 gaf de Canadese overheid

gave back to total control of the Inuit

de Inuit het volledige beheer terug van

an area of land larger than California and Texas put together.

een stuk land groter dan California en Texas samen

It's our new homeland. It's called Nunavut.

Het is ons nieuwe thuis. Het heet Nunavut.

It's an independent territory. They control all mineral resources.

Het is onafhankelijk gebied. Zij beheren alle grondstoffen.

An amazing example of how a nation-state

Het is een verbluffend voorbeeld van hoe een natiestaat

can seek restitution with its people.

genoegdoening aan haar mensen kan bieden.

And finally, in the end, I think it's pretty obvious

Ten slotte, ik denk dat het duidelijk is,

at least to all of all us who've traveled

ten minste voor wie naar

in these remote reaches of the planet,

deze uithoeken van de wereld is gereisd,

to realize that they're not remote at all.

dat ze eigenlijk helemaal niet ver weg liggen.

They're homelands of somebody.

Ze zijn iemands thuisland.

They represent branches of the human imagination

Ze staan voor twijgen van de menselijke verbeelding,

that go back to the dawn of time. And for all of us,

die teruggaan naar het begin van de tijd. En voor ons allen,

the dreams of these children, like the dreams of our own children,

zullen de dromen van deze kinderen, net als die van de onze,

become part of the naked geography of hope.

deel worden van een onbedekte geografie van hoop.

So, what we're trying to do at the National Geographic, finally,

Wat we uiteindelijk doen bij National Geographic,

is, we believe that politicians will never accomplish anything.

is uitgaan van het idee dat politici nooit iets bereiken.

We think that polemics --

We denken dat polemiek --

(Applause) --

(Applaus)

we think that polemics are not persuasive,

We denken dat een polemiek niet overtuigt,

but we think that storytelling can change the world,

maar we geloven dat verhalen vertellen de wereld kan veranderen,

and so we are probably the best storytelling institution

waardoor we waarschijnlijk de beste vertellers

in the world. We get 35 million hits on our website every month.

ter wereld zijn. Onze website wordt 35 miljoen keer per maand bezocht,

156 nations carry our television channel.

we zijn in 156 landen op tv

Our magazines are read by millions.

en onze tijdschriften vinden een miljoenenpubliek.

And what we're doing is a series of journeys

We maken een veelvoud aan reizen

to the ethnosphere where we're going to take our audience

naar de etnosfeer, met ons publiek,

to places of such cultural wonder

naar zulke bijzondere culturele plaatsen,

that they cannot help but come away dazzled

waarbij de toeschouwer zo geïmponeerd raakt

by what they have seen, and hopefully, therefore,

door wat hij ziet, zodat hopelijk

embrace gradually, one by one,

eenieder de belangrijkste openbaring

the central revelation of anthropology:

van de antropologie zal gaan omarmen:

that this world deserves to exist in a diverse way,

dat deze wereld het verdient in verscheidenheid te bestaan,

that we can find a way to live

dat we een manier kunnen vinden om te leven

in a truly multicultural, pluralistic world

in een multiculturele en pluralistische wereld

where all of the wisdom of all peoples

waar alle wijsheid van alle volkeren

can contribute to our collective well-being.

kan bijdragen aan ons gezamenlijk welzijn.

Thank you very much.

Heel hartelijk dank.

(Applause)

(Applaus)