The politics of fiction | Elif Shafak

Vertaald door: Els De Keyser Nagekeken door: Mathilde Verbaas

I'm a storyteller.

Ik ben een verhalenverteller.

That's what I do in life -- telling stories,

Dat is wat ik doe in het leven: verhalen vertellen,

writing novels --

romans schrijven.

and today I would like to tell you a few stories

Vandaag zou ik jullie een paar verhalen willen vertellen

about the art of storytelling

over de kunst van het vertellen

and also some supernatural creatures

en ook over bovennatuurlijke schepsels,

called the djinni.

djinni genaamd.

But before I go there, please allow me to share with you

Voordat ik daarheen ga wil ik

glimpses of my personal story.

een glimp van mijn eigen verhaal met jullie delen.

I will do so with the help of words, of course,

Ik zal dat doen met behulp van woorden, natuurlijk,

but also a geometrical shape, the circle,

maar ook met een geometrische vorm, de cirkel.

so throughout my talk,

Doorheen mijn verhaal

you will come across several circles.

zal je verschillende cirkels ontmoeten.

I was born in Strasbourg, France

Ik werd geboren in Straatsburg, Frankrijk,

to Turkish parents.

uit Turkse ouders.

Shortly after, my parents got separated,

Kort daarna gingen mijn ouders uit elkaar

and I came to Turkey with my mom.

en ik kwam met mijn moeder naar Turkije.

From then on, I was raised

Vanaf dat ogenblik werd ik opgevoed

as a single child by a single mother.

als enig kind door een alleenstaande moeder.

Now in the early 1970s, in Ankara,

In het begin van de jaren zeventig was dat in Ankara

that was a bit unusual.

nogal ongewoon.

Our neighborhood was full of large families,

Onze buurt was vol met grote families

where fathers were the heads of households,

waar vaders gezinshoofd waren.

so I grew up seeing my mother as a divorcee

Ik groeide dus op en zag mijn moeder als een gescheiden vrouw

in a patriarchal environment.

in een patriarchale omgeving.

In fact, I grew up observing

In feite groeide ik op met de observatie

two different kinds of womanhood.

van twee soorten van vrouw-zijn.

On the one hand was my mother,

Aan de ene kant was er mijn moeder,

a well-educated, secular, modern, westernized, Turkish woman.

een hoogopgeleide, seculiere, moderne, westerse Turkse vrouw.

On the other hand was my grandmother,

Aan de andere kant was er mijn grootmoeder,

who also took care of me

die ook voor mij zorgde

and was more spiritual, less educated

en meer spiritueel was, minder hoog opgeleid,

and definitely less rational.

en zeker minder rationeel.

This was a woman who read coffee grounds to see the future

Deze vrouw keek koffiedik om de toekomst te zien

and melted lead into mysterious shapes

en smolt lood in mysterieuze vormen

to fend off the evil eye.

om het boze oog af te weren.

Many people visited my grandmother,

Vele mensen bezochten mijn grootmoeder,

people with severe acne on their faces

mensen met ernstige acne op hun gezicht

or warts on their hands.

of met wratten op hun handen.

Each time, my grandmother would utter some words in Arabic,

Mijn grootmoeder prevelde telkens wat woorden in het Arabisch,

take a red apple and stab it

nam een rode appel en prikte erin

with as many rose thorns

met evenzoveel rozendoornen

as the number of warts she wanted to remove.

als het aantal wratten dat ze wilde verwijderen.

Then one by one, she would

Vervolgens

encircle these thorns with dark ink.

omcirkelde ze deze doornen met donkere inkt.

A week later, the patient would come back

Een week later kwam de patiënt terug

for a follow-up examination.

voor een vervolgonderzoek.

Now, I'm aware that I should not be saying such things

Ik weet dat ik dit soort dingen niet zou moeten zeggen

in front of an audience of scholars and scientists,

voor een publiek van geleerden en wetenschappers,

but the truth is, of all the people

maar de waarheid is dat ik van alle mensen

who visited my grandmother for their skin conditions,

die mijn grootmoeder raadpleegden voor hun huidziekten

I did not see anyone go back

niemand zag weggaan

unhappy or unhealed.

die ongelukkig of niet genezen was.

I asked her how she did this. Was it the power of praying?

Ik vroeg haar hoe ze dat deed. Was het de kracht van het gebed?

In response she said, "Yes, praying is effective,

Ze antwoordde: "Ja, bidden helpt.

but also beware of the power of circles."

Maar hoed je ook voor de kracht van cirkels."

From her, I learned, amongst many other things,

Ik leerde vele andere dingen van haar,

one very precious lesson --

en één zeer kostbare les:

that if you want to destroy something in this life,

als je in dit leven iets wil vernietigen,

be it an acne, a blemish

zij het acne, een blaam

or the human soul,

of de menselijke ziel,

all you need to do is to surround it with thick walls.

is het enige dat je moet doen het met dikke muren omgeven.

It will dry up inside.

Het zal vanbinnen uitdrogen.

Now we all live in some kind of a social and cultural circle.

We leven allemaal in een soort sociale en culturele cirkel.

We all do.

Dat doen we allemaal.

We're born into a certain family, nation, class.

We worden geboren in een bepaalde familie, natie, klasse.

But if we have no connection whatsoever

Maar als we geen enkele verbinding hebben

with the worlds beyond the one we take for granted,

met de werelden buiten de wereld die we vanzelfsprekend vinden,

then we too run the risk

dan lopen we het risico

of drying up inside.

dat we vanbinnen uitdrogen.

Our imagination might shrink;

Onze verbeelding zou kunnen krimpen.

our hearts might dwindle,

Onze harten zouden kunnen krimpen.

and our humanness might wither

En onze menselijkheid zou kunnen wegkwijnen

if we stay for too long

als we te lang blijven hangen

inside our cultural cocoons.

in onze culturele cocons.

Our friends, neighbors, colleagues, family --

Onze vrienden, buren, collega's, familie -

if all the people in our inner circle resemble us,

als alle mensen in onze eigen kring op ons lijken,

it means we are surrounded

dan betekent dat dat we omringd zijn

with our mirror image.

met ons spiegelbeeld.

Now one other thing women like my grandma do in Turkey

Een andere gewoonte van vrouwen zoals mijn oma in Turkije

is to cover mirrors with velvet

is dat ze spiegels met fluweel bedekken

or to hang them on the walls with their backs facing out.

of ze aan de muur hangen met de achterkant naar voren.

It's an old Eastern tradition

Dat is een oude Oosterse traditie

based on the knowledge that it's not healthy

die is gebaseerd op de wetenschap dat het niet gezond is

for a human being to spend too much time

voor een mens om teveel tijd door te brengen

staring at his own reflection.

met staren naar zijn eigen reflectie.

Ironically, [living in] communities of the like-minded

Ironisch genoeg zijn gemeenschappen van gelijkgezinden

is one of the greatest dangers

één van de grootste gevaren

of today's globalized world.

van de geglobaliseerde wereld van vandaag.

And it's happening everywhere,

Het gebeurt overal,

among liberals and conservatives,

onder liberalen en conservatieven,

agnostics and believers, the rich and the poor,

agnostici en gelovigen, rijken en armen,

East and West alike.

Oosten en Westen in dezelfde mate.

We tend to form clusters

We hebben de neiging om clusters te vormen

based on similarity,

op basis van gelijkenis,

and then we produce stereotypes

en dan produceren we stereotiepen

about other clusters of people.

over andere clusters van mensen.

In my opinion, one way of transcending

Volgens mij is één manier om

these cultural ghettos

deze culturele getto's te overstijgen

is through the art of storytelling.

de kunst van het vertellen.

Stories cannot demolish frontiers,

Verhalen kunnen geen grenzen vernietigen,

but they can punch holes in our mental walls.

maar ze kunnen wel gaten maken in onze mentale muren.

And through those holes, we can get a glimpse of the other,

Door deze gaten kunnen we een glimp opvangen van de andere

and sometimes even like what we see.

en kunnen we soms zelfs houden van wat we zien.

I started writing fiction at the age of eight.

Ik was acht toen ik fictie begon te schrijven.

My mother came home one day with a turquoise notebook

Mijn moeder kwam op zekere dag thuis met een turquoise schrift

and asked me if I'd be interested in keeping a personal journal.

en vroeg mij of ik een persoonlijk dagboek zou willen bijhouden.

In retrospect, I think she was slightly worried

Als ik erop terugkijk denk ik dat ze zich wat zorgen maakte

about my sanity.

over mijn geestelijke gezondheid.

I was constantly telling stories at home, which was good,

Ik vertelde thuis constant verhalen, wat goed was,

except I told this to imaginary friends around me,

behalve dat ik ze aan denkbeeldige vrienden vertelde,

which was not so good.

wat niet zo goed was.

I was an introverted child,

Ik was een introvert kind

to the point of communicating with colored crayons

zozeer zelfs dat ik met kleurpotloden communiceerde

and apologizing to objects

en mij verontschuldigde bij objecten

when I bumped into them,

als ik ertegen aanliep.

so my mother thought it might do me good

Mijn moeder dacht dat het mij goed zou doen

to write down my day-to-day experiences

om mijn ervaringen en emoties van elke dag

and emotions.

neer te schrijven.

What she didn't know was that I thought my life was terribly boring,

Wat ze niet wist was dat ik mijn leven vreselijk saai vond

and the last thing I wanted to do

en dat het laatste wat ik wilde doen

was to write about myself.

schrijven over mijzelf was.

Instead, I began to write about people other than me

In plaats daarvan begon ik te schrijven over andere mensen

and things that never really happened.

en dingen die in werkelijkheid nooit gebeurd waren.

And thus began my life-long passion

Zo begon mijn levenslange passie

for writing fiction.

voor het schrijven van fictie.

So from the very beginning, fiction for me

Vanaf het prille begin was fictie voor mij

was less of an autobiographical manifestation

niet zozeer een autobiografische manifestatie

than a transcendental journey

als wel een transcendentale reis

into other lives, other possibilities.

naar andere levens, andere mogelijkheden.

And please bear with me:

Heb alstublieft geduld met mij.

I'll draw a circle and come back to this point.

Ik zal een cirkel tekenen en op dit punt terugkeren.

Now one other thing happened around this same time.

Omstreeks deze periode gebeurde nog iets anders.

My mother became a diplomat.

Mijn moeder werd diplomaat.

So from this small, superstitious,

En dus werd ik vanuit de kleine, bijgelovige,

middle-class neighborhood of my grandmother,

middenklassebuurt van mijn grootmoeder

I was zoomed into this

gekatapulteerd naar een

posh, international school [in Madrid],

chique internationale school

where I was the only Turk.

waar ik de enige Turk was.

It was here that I had my first encounter

Hier had ik mijn eerste ontmoeting

with what I call the "representative foreigner."

met wat ik de "representatieve buitenlander" noem.

In our classroom, there were children from all nationalities,

In onze klas zaten kinderen van alle nationaliteiten.

yet this diversity did not necessarily lead

Toch leidde deze diversiteit niet noodzakelijk

to a cosmopolitan, egalitarian

tot een kosmopolitische, egalitaire

classroom democracy.

democratie in de klas.

Instead, it generated an atmosphere

Het zorgde integendeel voor een sfeer

in which each child was seen --

waarin elk kind werd gezien

not as an individual on his own,

niet als een individu op zichzelf,

but as the representative of something larger.

maar als een vertegenwoordiger van iets groters.

We were like a miniature United Nations, which was fun,

We waren als een mini-Verenigde Naties, wat leuk was,

except whenever something negative,

behalve als er iets negatiefs gebeurde

with regards to a nation

in verband met een natie

or a religion, took place.

of een godsdienst.

The child who represented it was mocked,

Het kind dat er de vertegenwoordiger van was werd uitgelachen,

ridiculed and bullied endlessly.

belachelijk gemaakt en eindeloos gepest.

And I should know, because during the time I attended that school,

En ik kan het weten, want terwijl ik daar op school zat

a military takeover happened in my country,

was er een militaire coup in mijn land,

a gunman of my nationality nearly killed the Pope,

vermoordde een schutter met mijn nationaliteit bijna de Paus

and Turkey got zero points in [the] Eurovision Song Contest.

en kreeg Turkije nul punten in het Eurovisiesongfestival;

(Laughter)

(Gelach)

I skipped school often and dreamed of becoming a sailor

Ik spijbelde vaak en droomde ervan om matroos te worden

during those days.

in die dagen.

I also had my first taste

Ik proefde daar ook voor het eerst

of cultural stereotypes there.

culturele stereotiepen.

The other children asked me about the movie

De andere kinderen vroegen mij naar de film

"Midnight Express," which I had not seen;

"Midnight Express", die ik niet had gezien.

they inquired how many cigarettes a day I smoked,

Ze vroegen hoeveel sigaretten ik per dag rookte,

because they thought all Turks were heavy smokers,

want ze dachten dat alle Turken zware rokers waren.

and they wondered at what age

En ze vroegen zich af op welke leeftijd

I would start covering my hair.

ik mijn haar zou gaan bedekken.

I came to learn that these were

Ik leerde dat dit

the three main stereotypes about my country:

de drie belangrijkste stereotiepen over mijn land waren:

politics, cigarettes

politiek, sigaretten

and the veil.

en de sluier.

After Spain, we went to Jordan, Germany

Na Spanje gingen we naar Jordanië, Duitsland

and Ankara again.

en opnieuw naar Ankara.

Everywhere I went, I felt like

Overal waar ik kwam had ik het gevoel

my imagination was the only suitcase

dat mijn verbeelding de enige koffer was

I could take with me.

die ik mee kon nemen.

Stories gave me a sense of center,

Verhalen gaven me een gevoel van centrum,

continuity and coherence,

continuïteit en coherentie,

the three big Cs that I otherwise lacked.

de drie grote C's die ik anders ontbrak.

In my mid-twenties, I moved to Istanbul,

Toen ik midden twintig was verhuisde ik naar Istanboel,

the city I adore.

de stad die ik aanbid.

I lived in a very vibrant, diverse neighborhood

Ik woonde in een zeer bruisende, diverse buurt

where I wrote several of my novels.

waar ik verschillende van mijn romans schreef.

I was in Istanbul when the earthquake hit

Ik was in Istanboel toen er een aardbeving was

in 1999.

in 1999.

When I ran out of the building at three in the morning,

Toen ik uit het gebouw rende om drie uur 's ochtends

I saw something that stopped me in my tracks.

zag ik iets dat mij onmiddellijk halt deed houden.

There was the local grocer there --

Daar zat de plaatselijke kruidenier,

a grumpy, old man who didn't sell alcohol

een knorrige oude man die geen alcohol verkocht

and didn't speak to marginals.

en niet met marginalen sprak.

He was sitting next to a transvestite

Hij zat naast een travestiet

with a long black wig

met een lange zwarte pruik

and mascara running down her cheeks.

en mascara die uitliep over haar kaken.

I watched the man open a pack of cigarettes

Ik zag de man een pak sigaretten openen,

with trembling hands

met trillende handen,

and offer one to her,

en er haar een aanbieden

and that is the image of the night of the earthquake

Dat is het beeld van de nacht van de aardbeving

in my mind today --

in mijn hoofd vandaag,

a conservative grocer and a crying transvestite

een conservatieve kruidenier en een huilende travestiet

smoking together on the sidewalk.

die samen roken op de stoep.

In the face of death and destruction,

Toen we voor dood en vernieling stonden

our mundane differences evaporated,

verdampten onze wereldse verschillen

and we all became one

en werden we allemaal één

even if for a few hours.

al was het maar voor een paar uur.

But I've always believed that stories, too, have a similar effect on us.

Ik heb altijd geloofd dat verhalen ook zo'n effect op ons hebben.

I'm not saying that fiction has the magnitude of an earthquake,

Ik zeg niet dat fictie de omvang van een aardbeving heeft.

but when we are reading a good novel,

Maar als we een goede roman lezen

we leave our small, cozy apartments behind,

verlaten we onze kleine gezellige flats,

go out into the night alone

gaan we alleen de nacht in

and start getting to know people we had never met before

en leren we mensen kennen die we nooit hadden ontmoet

and perhaps had even been biased against.

en waar we misschien zelfs een vooroordeel tegen hadden.

Shortly after, I went

Korte tijd later vertrok ik

to a women's college in Boston, then Michigan.

naar een vrouwenuniversiteit, eerst in Boston, toen in Michigan.

I experienced this, not so much as a geographical shift,

Ik ervoer dit niet zozeer als een geografische verplaatsing

as a linguistic one.

als wel als een linguïstische.

I started writing fiction in English.

Ik begon fictie te schrijven in het Engels.

I'm not an immigrant, refugee or exile --

Ik ben geen immigrant, vluchteling of balling.

they ask me why I do this --

Ze vragen mij waarom ik dit doe.

but the commute between languages

Pendelen tussen talen

gives me the chance to recreate myself.

geeft mij de kans mezelf te herscheppen.

I love writing in Turkish,

Ik hou van schrijven in het Turks.

which to me is very poetic and very emotional,

Dat is voor mij erg poëtisch en emotioneel.

and I love writing in English, which to me

En ik hou van schrijven in het Engels.

is very mathematical and cerebral.

Dat is voor mij erg wiskundig en cerebraal.

So I feel connected to each language in a different way.

Ik voel me met elke taal op een andere manier verbonden.

For me, like millions of other people

Voor mij, zoals voor miljoenen andere mensen

around the world today,

op de wereld vandaag,

English is an acquired language.

is Engels een aangeleerde taal.

When you're a latecomer to a language,

Als je pas laat bij een taal aankomt

what happens is you live there

leef je er mee

with a continuous

met een continue

and perpetual frustration.

en eeuwige frustratie.

As latecomers, we always want to say more, you know,

Als laatkomers willen we altijd meer zeggen,

crack better jokes, say better things,

betere grapjes maken, betere dingen zeggen.

but we end up saying less

Maar uiteindelijk zeggen we minder

because there's a gap between the mind and the tongue.

omdat er een kloof is tussen de geest en de tong.

And that gap is very intimidating.

Die kloof is erg intimiderend.

But if we manage not to be frightened by it,

Maar als we ons er niet door laten afschrikken

it's also stimulating.

is hij ook stimulerend.

And this is what I discovered in Boston --

Dit is wat ik ontdekte in Boston:

that frustration was very stimulating.

dat frustratie erg stimulerend was.

At this stage, my grandmother,

Op dit punt begon mijn grootmoeder,

who had been watching the course of my life

die mijn levensloop had gevolgd

with increasing anxiety,

met groeiende angst,

started to include in her daily prayers

in haar dagelijkse gebeden op te nemen

that I urgently get married

dat ik dringend zou trouwen

so that I could settle down once and for all.

zodat ik mezelf voorgoed kon settelen.

And because God loves her, I did get married.

En omdat God van haar houdt trouwde ik inderdaad.

(Laughter)

(Gelach)

But instead of settling down,

Maar in plaats te settelen

I went to Arizona.

ging ik naar Arizona.

And since my husband is in Istanbul,

En omdat mijn man in Istanboel woont

I started commuting between Arizona and Istanbul --

begon ik te pendelen tussen Arizona en Istanboel.

the two places on the surface of earth

Twee plaatsen op het aardoppervlak

that couldn't be more different.

die niet verschillender kunnen zijn.

I guess one part of me has always been a nomad,

Ik veronderstel dat een deel van mij altijd een nomade is geweest,

physically and spiritually.

fysiek en spiritueel.

Stories accompany me,

Verhalen vergezellen mij,

keeping my pieces and memories together,

houden mijn onderdelen en herinneringen samen,

like an existential glue.

als een existentiële lijm.

Yet as much as I love stories,

Maar hoe ik ook van verhalen houd,

recently, I've also begun to think

ik ben recent ook beginnen te denken

that they lose their magic

dat ze hun magie verliezen

if and when a story is seen as more than a story.

als een verhaal gezien wordt als meer dan een verhaal.

And this is a subject that I would love

Dit is een onderwerp waarover ik graag

to think about together.

samen zou nadenken.

When my first novel written in English came out in America,

Toen mijn eerste in het Engels geschreven roman uitkwam in Amerika

I heard an interesting remark from a literary critic.

hoorde ik een interessante opmerking van een recensent.

"I liked your book," he said, "but I wish you had written it differently."

"Ik vond je boek goed", zei hij, "maar ik wou dat je het anders had geschreven."

(Laughter)

(Gelach)

I asked him what he meant by that.

Ik vroeg hem wat hij daarmee bedoelde.

He said, "Well, look at it. There's so many

Hij zei: "Kijk eens, er zitten zoveel

Spanish, American, Hispanic characters in it,

Spaanse, Amerikaanse en Hispanic personages in,

but there's only one Turkish character and it's a man."

maar er is maar één Turks personage en dat is een man."

Now the novel took place on a university campus in Boston,

De roman speelde zich af op een universiteitscampus in Boston.

so to me, it was normal

Voor mij was het dus normaal

that there be more international characters in it

dat er meer internationale personages in zouden zitten

than Turkish characters,

dan Turkse personages.

but I understood what my critic was looking for.

Maar ik begreep waar mijn recensent naar zocht.

And I also understood that I

En ik begreep ook dat ik

would keep disappointing him.

hem zou blijven teleurstellen.

He wanted to see the manifestation of my identity.

Hij wou de manifestatie van mijn identiteit zien.

He was looking for a Turkish woman in the book

Hij zocht een Turkse vrouw in het boek

because I happened to be one.

omdat ik er toevallig een was.

We often talk about how stories change the world,

We praten vaak over hoe verhalen de wereld veranderen.

but we should also see how the world of identity politics

We zouden ook moeten zien hoe de wereld van de identiteitspolitiek

affects the way stories

de manier beïnvloedt waarop verhalen

are being circulated,

in omloop worden gebracht,

read and reviewed.

gelezen en gerecenseerd.

Many authors feel this pressure,

Vele auteurs voelen deze druk,

but non-Western authors feel it more heavily.

maar niet-Westerse auteurs voelen die sterker.

If you're a woman writer from the Muslim world, like me,

Als je een vrouwelijke auteur uit de moslimwereld bent, zoals ik,

then you are expected to write

dan wordt er verwacht dat je

the stories of Muslim women

de verhalen schrijft van moslimvrouwen,

and, preferably, the unhappy stories

en bij voorkeur de ongelukkige verhalen

of unhappy Muslim women.

van ongelukkige moslimvrouwen.

You're expected to write

Er wordt verwacht dat je

informative, poignant and characteristic stories

informatieve, scherpe en karakteristieke verhalen schrijft

and leave the experimental and avant-garde

en dat je het experiment en de avant-garde

to your Western colleagues.

aan je Westerse collega's laat.

What I experienced as a child in that school in Madrid

Wat ik ervoer als kind op die school in Madrid

is happening in the literary world today.

gebeurt vandaag in de literaire wereld.

Writers are not seen

Schrijvers worden niet gezien

as creative individuals on their own,

als creatieve individuen op zichzelf

but as the representatives

maar als de vertegenwoordigers

of their respective cultures:

van hun respectieve culturen.

a few authors from China, a few from Turkey,

Enkele auteurs uit China, enkele uit Turkije,

a few from Nigeria.

enkele uit Nigeria.

We're all thought to have something very distinctive,

Van elk van ons denkt men dat we iets karakteristieks hebben,

if not peculiar.

zoniet iets eigenaardigs.

The writer and commuter James Baldwin

De schrijver en pendelaar James Baldwin

gave an interview in 1984

gaf een interview in 1984

in which he was repeatedly asked about his homosexuality.

waarin hem herhaaldelijk werd gevraagd naar zijn homosexualiteit.

When the interviewer tried to pigeonhole him

Toen de interviewer hem in het hokje probeerde te stoppen

as a gay writer,

van homoschrijver

Baldwin stopped and said,

stopte Baldwin en zei:

"But don't you see? There's nothing in me

"Maar zie je dan niet dat er niets in mij is

that is not in everybody else,

dat niet in alle anderen zit,

and nothing in everybody else

en niets in alle anderen

that is not in me."

dat niet in mij zit."

When identity politics tries to put labels on us,

Als identiteitspolitiek probeert om etiketten op ons te kleven

it is our freedom of imagination that is in danger.

dan is het onze vrijheid van verbeelding die in gevaar is.

There's a fuzzy category called

Er is een fuzzy categorie die

multicultural literature

multiculturele literatuur wordt genoemd

in which all authors from outside the Western world

waarin alle auteurs van buiten de Westerse wereld

are lumped together.

op één hoop worden gegooid.

I never forget my first multicultural reading,

Ik vergeet nooit mijn eerste multiculturele lezing

in Harvard Square about 10 years ago.

op Harvard Square, een tiental jaar geleden.

We were three writers, one from the Philippines,

We waren met drie schrijvers, één uit de Filippijnen,

one Turkish and one Indonesian --

één Turkse en één Indonesische -

like a joke, you know.

alsof het een grap was.

(Laughter)

(Gelach)

And the reason why we were brought together

En de reden waarom we bij elkaar waren gebracht

was not because we shared an artistic style

was niet omdat we een artistieke stijl deelden

or a literary taste.

of een literaire smaak.

It was only because of our passports.

Het was enkel om onze paspoorten.

Multicultural writers are expected to tell real stories,

Multiculturele schrijvers worden verondersteld echte verhalen te vertellen,

not so much the imaginary.

niet zozeer imaginaire.

A function is attributed to fiction.

Fictie krijgt een functie.

In this way, not only the writers themselves,

Op deze manier worden niet alleen de schrijvers zelf

but also their fictional characters

maar ook hun fictieve personages

become the representatives of something larger.

de vertegenwoordigers van iets groters.

But I must quickly add

Maar ik moet er snel aan toevoegen

that this tendency to see a story

dat deze tendens om een verhaal te zien

as more than a story

als meer dan een verhaal

does not solely come from the West.

niet alleen uit het Westen komt.

It comes from everywhere.

Hij komt van overal.

And I experienced this firsthand

Ik heb dit uit eerste hand ervaren

when I was put on trial in 2005

toen ik in 2005 moest terechtstaan

for the words my fictional characters uttered in a novel.

voor de woorden die mijn fictieve personages hadden geuit in een roman.

I had intended to write

Ik had de bedoeling gehad om

a constructive, multi-layered novel

een constructieve, gelaagde roman te schrijven

about an Armenian and a Turkish family

over een Armeense en een Turkse familie

through the eyes of women.

door de ogen van vrouwen.

My micro story became a macro issue

Mijn microverhaal werd een macrokwestie

when I was prosecuted.

toen ik werd vervolgd.

Some people criticized, others praised me

Sommige mensen hadden kritiek, anderen prezen mij

for writing about the Turkish-Armenian conflict.

omdat ik schreef over het Turks-Armeense conflict.

But there were times when I wanted to remind both sides

Maar er waren momenten dat ik beide kanten eraan wilde herinneren

that this was fiction.

dat dit fictie was.

It was just a story.

Het was maar een verhaal.

And when I say, "just a story,"

En als ik zeg "maar een verhaal",

I'm not trying to belittle my work.

dan probeer ik mijn werk niet te kleineren.

I want to love and celebrate fiction

Ik wil houden van fictie en haar bejubelen

for what it is,

om wat ze is,

not as a means to an end.

niet als een middel tot een doel.

Writers are entitled to their political opinions,

Schrijvers hebben recht op hun politieke mening

and there are good political novels out there,

en er zijn goede politieke romans,

but the language of fiction

maar de taal van de fictie

is not the language of daily politics.

is niet de taal van de dagelijkse politiek.

Chekhov said,

Tsjechov zei:

"The solution to a problem

"De oplossing voor een probleem

and the correct way of posing the question

en de correcte manier om de vraag te stellen

are two completely separate things.

zijn twee volkomen gescheiden dingen.

And only the latter is an artist's responsibility."

Alleen het laatste is de verantwoordelijkheid van de kunstenaar."

Identity politics divides us. Fiction connects.

Identiteitspolitiek verdeelt ons. Fictie verbindt.

One is interested in sweeping generalizations.

Het ene heeft belang bij ruime veralgemeningen.

The other, in nuances.

Het andere bij nuances.

One draws boundaries.

Het ene trekt grenzen.

The other recognizes no frontiers.

Het andere erkent geen grenzen.

Identity politics is made of solid bricks.

Identiteitspolitiek is gemaakt van massieve baksteen.

Fiction is flowing water.

Fictie is stromend water.

In the Ottoman times, there were itinerant storytellers called "meddah."

In de Ottomaanse tijden waren er rondtrekkende vertellers, zogenaamde "meddah".

They would go to coffee houses,

Ze gingen naar koffiehuizen

where they would tell a story in front of an audience,

waar ze een verhaal vertelden voor een publiek,

often improvising.

vaak al improviserend.

With each new person in the story,

Voor elk nieuw personage in het verhaal

the meddah would change his voice,

veranderde de meddah zijn stem,

impersonating that character.

om het personage gestalte te geven.

Everybody could go and listen, you know --

Iedereen kon gaan luisteren:

ordinary people, even the sultan, Muslims and non-Muslims.

gewone mensen, zelfs de sultan, moslims en niet-moslims.

Stories cut across all boundaries,

Verhalen overschreden alle grenzen.

like "The Tales of Nasreddin Hodja,"

Zoals "De verhalen van Nasreddin Hodja",

which were very popular throughout the Middle East,

die erg populair waren in heel het Midden-Oosten,

North Africa, the Balkans and Asia.

Noord-Afrika, de Balkan en Azië.

Today, stories continue

Vandaag blijven verhalen

to transcend borders.

grenzen overschrijden.

When Palestinian and Israeli politicians talk,

Als Palestijnse en Israëlische politici praten,

they usually don't listen to each other,

dan luisteren ze meestal niet naar elkaar.

but a Palestinian reader

Maar een Palestijnse lezer

still reads a novel by a Jewish author,

leest nog steeds een boek van een Joodse auteur

and vice versa, connecting and empathizing

en vice versa, er is verbinding en empathie

with the narrator.

met de verteller.

Literature has to take us beyond.

Literatuur moet ons verder brengen.

If it cannot take us there,

Als het ons daar niet kan brengen

it is not good literature.

is het geen goede literatuur.

Books have saved the introverted,

Boeken hebben het introverte,

timid child that I was -- that I once was.

verlegen kind gered dat ik ooit was.

But I'm also aware of the danger

Maar ik ben mij ook bewust van het gevaar

of fetishizing them.

om er fetisjen van te maken.

When the poet and mystic, Rumi,

Toen de dichter en mysticus, Rumi,

met his spiritual companion, Shams of Tabriz,

zijn spirituele compaan ontmoette, Shams van Tabriz,

one of the first things the latter did

was één van diens eerste daden

was to toss Rumi's books into water

dat hij Rumi's boeken in het water gooide

and watch the letters dissolve.

en keek naar de letters die zich oplosten.

The Sufis say, "Knowledge that takes you not beyond yourself

De Soefi's zeggen: "Kennis die je niet verder brengt dan jezelf

is far worse than ignorance."

is veel erger dan onwetendheid."

The problem with today's cultural ghettos

Het probleem van de culturele getto's van vandaag

is not lack of knowledge --

is niet gebrek aan kennis.

we know a lot about each other, or so we think --

We weten veel over elkaar, of dat denken we.

but knowledge that takes us not beyond ourselves:

Maar kennis die ons niet verder brengt dan onszelf

it makes us elitist,

maakt ons elitair,

distant and disconnected.

afstandelijk en losgekoppeld.

There's a metaphor which I love:

Er is een metafoor waar ik van hou:

living like a drawing compass.

leven als een passer.

As you know, one leg of the compass is static, rooted in a place.

Zoals je weet is één been van de passer statisch, vast op een plaats.

Meanwhile, the other leg

Ondertussen tekent het andere been

draws a wide circle, constantly moving.

een wijde cirkel, constant in beweging.

Like that, my fiction as well.

Dat doet mijn fictie ook.

One part of it is rooted in Istanbul,

Een deel ervan is geworteld in Istanboel

with strong Turkish roots,

met sterke Turkse wortels.

but the other part travels the world,

Het andere deel reist over de wereld

connecting to different cultures.

en verbindt zich met verschillende culturen.

In that sense, I like to think of my fiction

In die zin zie ik mijn fictie graag

as both local and universal,

als tegelijk locaal en universeel,

both from here and everywhere.

tegelijk van hier en van overal.

Now those of you who have been to Istanbul

Diegenen van jullie die in Istanboel zijn geweest

have probably seen Topkapi Palace,

hebben waarschijnlijk het Topkapipaleis gezien

which was the residence of Ottoman sultans

dat de residentie was van de Ottomaanse sultans

for more than 400 years.

gedurende meer dan 400 jaar.

In the palace, just outside the quarters

In het paleis, net buiten de vertrekken

of the favorite concubines,

van de favoriete concubines

there's an area called The Gathering Place of the Djinn.

is een plek die de Verzamelplaats van de Djinn heet.

It's between buildings.

Het ligt tussen de gebouwen.

I'm intrigued by this concept.

Dit concept intrigeert me.

We usually distrust those areas

We wantrouwen meestal de plekken

that fall in between things.

die tussen dingen in vallen.

We see them as the domain

We zien ze als het domein

of supernatural creatures like the djinn,

van bovennatuurlijke schepsels als de djinn,

who are made of smokeless fire

die bestaan uit rookloos vuur

and are the symbol of elusiveness.

en symbool zijn van ongrijpbaarheid.

But my point is perhaps

Maar mijn punt is

that elusive space

dat ongrijpbare ruimte wellicht

is what writers and artists need most.

is wat schrijvers en kunstenaars het meeste nodig hebben.

When I write fiction

Als ik fictie schrijf

I cherish elusiveness and changeability.

dan koester ik ongrijpbaarheid en veranderlijkheid.

I like not knowing what will happen 10 pages later.

Ik hou ervan dat ik niet weet wat 10 pagina's verder zal gebeuren.

I like it when my characters surprise me.

Ik hou ervan dat mijn personages mij verrassen.

I might write about

Ik schrijf misschien over

a Muslim woman in one novel,

een moslimvrouw in de ene roman.

and perhaps it will be a very happy story,

En dat wordt misschien een heel vrolijk verhaal.

and in my next book, I might write

En in mijn volgende boek schrijf ik misschien

about a handsome, gay professor in Norway.

over een knappe homoprofessor in Noorwegen.

As long as it comes from our hearts,

Zolang het uit ons hart komt,

we can write about anything and everything.

kunnen we schrijven over eender wat en alles.

Audre Lorde once said,

Audre Lorde zei eens:

"The white fathers taught us to say,

"De blanke vaders leerden ons zeggen

'I think, therefore I am.'"

'Ik denk, dus ik ben.'"

She suggested, "I feel, therefore I am free."

Zij stelde voor: "Ik voel, dus ik ben vrij."

I think it was a wonderful paradigm shift.

Ik denk dat dat een prachtige paradigmaverschuiving was.

And yet, why is it that,

En toch, waarom is het dat

in creative writing courses today,

in cursussen creatief schrijven vandaag

the very first thing we teach students is

het allereerste ding dat we studenten aanleren is:

"write what you know"?

schrijf wat je kent?

Perhaps that's not the right way to start at all.

Misschien is dat helemaal niet de beste manier om te starten.

Imaginative literature is not necessarily about

Literatuur van de verbeelding gaat niet noodzakelijk om

writing who we are or what we know

schrijven over wie we zijn of wat we kennen,

or what our identity is about.

of waar onze identiteit om draait.

We should teach young people and ourselves

We moeten jonge mensen en onszelf leren om

to expand our hearts

ons hart te verruimen

and write what we can feel.

en te schrijven wat we kunnen voelen.

We should get out of our cultural ghetto

We moeten ons culturele getto verlaten

and go visit the next one and the next.

en het volgende bezoeken en het volgende.

In the end, stories move like whirling dervishes,

Uiteindelijk bewegen verhalen als draaiende derwisjen,

drawing circles beyond circles.

die cirkels buiten cirkels tekenen.

They connect all humanity,

Ze verbinden de hele mensheid,

regardless of identity politics,

wars van identiteitspolitiek.

and that is the good news.

Dat is het goede nieuws.

And I would like to finish with an old Sufi poem:

Ik zou willen afsluiten met een oud Soefi-gedicht.

"Come, let us be friends for once;

"Kom, laat ons voor één keer vrienden zijn;

let us make life easy on us;

laat ons onszelf het leven gemakkelijk maken;

let us be lovers and loved ones;

laat ons minnaars en beminden zijn;

the earth shall be left to no one."

de aarde zal aan niemand worden nagelaten."

Thank you.

Dankjewel.

(Applause)

(Applaus)