How I learned to read -- and trade stocks -- in prison | Curtis "Wall Street" Carroll

Vertaald door: Sofie Vandenberghe Nagekeken door: Peter van de Ven

I was 14 years old

Toen ik 14 jaar was,

inside of a bowling alley,

was ik bij een bowlingbaan

burglarizing an arcade game,

een speelautomaat aan het bestelen

and upon exiting the building

en bij het verlaten van het gebouw

a security guard grabbed my arm, so I ran.

greep een veiligheidsagent me vast, dus rende ik weg.

I ran down the street, and I jumped on top of a fence.

Ik rende door de straat en sprong op een hek.

And when I got to the top,

En toen ik boven geraakte,

the weight of 3,000 quarters in my book bag

trok het gewicht van 3.000 kwartjes in mijn boekentas

pulled me back down to the ground.

mij weer terug naar de grond.

So when I came to, the security guard was standing on top of me,

Dus toen ik bijkwam, stond de veiligheidsagent boven op me

and he said, "Next time you little punks steal something you can carry."

en hij zei: "Klein tuig, steel de volgende keer iets dat je kan dragen."

(Laughter)

(Gelach)

I was taken to juvenile hall

Ik werd naar de jeugdrechtbank gebracht

and when I was released into the custody of my mother,

en toen ik werd vrijgelaten onder de voogdij van mijn moeder,

the first words my uncle said was, "How'd you get caught?"

waren de eerste woorden van mijn oom: "Waarom ben je gepakt?"

I said, "Man, the book bag was too heavy."

Ik zei: "Man, de boekentas was te zwaar."

He said, "Man, you weren't supposed to take all the quarters."

Hij zei: "Man, je moest niet alle kwartjes meepakken."

Ik zei: "Man, ze waren zo klein. Wat moest ik anders doen?"

I said, "Man, they were small. What am I supposed to do?"

And 10 minutes later, he took me to burglarize another arcade game.

En 10 minuten later, nam hij me mee om een andere speelautomaat te bestelen.

We needed gas money to get home.

We hadden geld nodig om thuis te geraken.

That was my life.

Dat was mijn leven.

I grew up in Oakland, California,

Ik groeide op in Oakland, Californië,

with my mother and members of my immediate family

met mijn moeder en directe familieleden

addicted to crack cocaine.

verslaafd aan crack-cocaïne.

My environment consisted of living with family, friends,

Ik woonde bij familie, vrienden

and homeless shelters.

en in daklozencentra.

Oftentimes, dinner was served in breadlines and soup kitchens.

Vaak werd het avondeten in gaarkeukens opgediend.

The big homey told me this:

Een kameraad zei me:

money rules the world

"Geld regeert de wereld

and everything in it.

en al haar dingen.

And in these streets, money is king.

En in deze straten is geld koning.

And if you follow the money,

En als je het geld volgt,

it'll lead you to the bad guy or the good guy.

zal het je naar de slechte of naar de goede jongens leiden."

Soon after, I committed my first crime,

Niet lang daarna pleegde ik mijn eerste misdrijf

and it was the first time that I was told that I had potential

en het was de eerste keer dat iemand me zei dat ik potentieel had

and felt like somebody believed in me.

en ik had het gevoel dat iemand in mij geloofde.

Nobody ever told me that I could be a lawyer,

Niemand vertelde me dat ik advocaat kon worden

doctor or engineer.

of dokter, of ingenieur.

I mean, how was I supposed to do that? I couldn't read, write or spell.

Ik bedoel, hoe moest ik dat doen? Ik kon niet lezen of schrijven.

I was illiterate.

Ik was een analfabeet.

So I always thought crime was my way to go.

Dus dacht ik altijd dat criminaliteit mijn toekomst was.

And then one day

En dan op een dag

was ik met iemand aan het praten

I was talking to somebody

and he was telling me about this robbery that we could do.

en hij vertelde me over een overval die we konden plegen.

And we did it.

En die pleegden we.

The reality was that I was growing up

De realiteit was dat ik opgroeide

in the strongest financial nation in the world,

in de sterkste financiële natie van de wereld,

the United States of America,

de Verenigde Staten van Amerika,

while I watched my mother stand in line at a blood bank

terwijl ik mijn moeder in de rij zag staan bij de bloedbank,

to sell her blood for 40 dollars just to try to feed her kids.

ze verkocht haar bloed voor 40 dollar gewoon om haar kinderen eten te geven.

She still has the needle marks on her arms to day to show for that.

Ze heeft nog steeds de littekens van de naalden.

So I never cared about my community.

Dus gaf ik nooit om mijn gemeenschap.

They didn't care about my life.

Zij gaven niets om mijn leven.

Everybody there was doing what they were doing to take what they wanted,

Iedereen deed wat ze konden om te nemen wat ze wilden:

de drugdealers, de dieven, de bloedbank.

the drug dealers, the robbers, the blood bank.

Iedereen nam bloedgeld aan.

Everybody was taking blood money.

So I got mine by any means necessary.

Dus nam ik, hoe dan ook, het mijne.

I got mine.

Ik nam het mijne.

Financial literacy really did rule the world,

Financiële kennis regeerde inderdaad de wereld

and I was a child slave to it

en ik was haar kindslaaf

following the bad guy.

en volgde de slechte jongens.

At 17 years old, I was arrested for robbery and murder

Als 17-jarige werd ik opgepakt voor overval en moord

and I soon learned that finances in prison rule more than they did on the streets,

en ik leerde snel dat geld nog meer in de gevangenis regeert dan in de straat,

so I wanted in.

dus wou ik er een deel van.

One day, I rushed to grab the sports page of the newspaper

Op een dag haastte ik me om de sportpagina's van de krant te pakken

so my cellie could read it to me,

zodat mijn celmaat ze me kon voorlezen,

and I accidentally picked up the business section.

maar ik pakte per ongeluk de financiële pagina's.

And this old man said, "Hey youngster, you pick stocks?"

En een oude man zei: "Hé jonkie, speel je op de beurs?"

And I said, "What's that?"

En ik zei: "Wat is dat?"

He said, "That's the place where white folks keep all their money."

Hij zei: "Dat is waar de blanken al hun geld bewaren."

(Gelach)

(Laughter)

And it was the first time that I saw a glimpse of hope,

En het was de eerste keer dat ik een glimp van hoop zag,

a future.

een toekomst.

He gave me this brief description of what stocks were,

Hij gaf me een korte beschrijving van wat aandelen waren,

but it was just a glimpse.

maar het was slechts een glimp.

I mean, how was I supposed to do it?

Ik bedoel, hoe moest ik dat doen?

I couldn't read, write or spell.

Ik kon niet lezen of schrijven.

De vaardigheden die ik ontwikkelde om mijn analfabetisme te verbergen,

The skills that I had developed to hide my illiteracy

no longer worked in this environment.

werkten niet langer in deze omgeving.

I was trapped in a cage, prey among predators,

Ik zat gevangen in een kooi, een prooi tussen jagers,

fighting for freedom I never had.

ik vocht voor vrijheid die ik nooit gehad had.

I was lost, tired,

Ik was verloren, moe,

and I was out of options.

en ik had geen mogelijkheden meer.

So at 20 years old,

Dus als 20-jarige

I did the hardest thing I'd ever done in my life.

deed ik het moeilijkste wat ik ooit in mijn leven gedaan heb.

I picked up a book,

Ik las een boek

and it was the most agonizing time of my life,

en het was de meest tergende tijd van mijn leven,

trying to learn how to read,

proberen te leren lezen,

the ostracizing from my family,

vervreemd van mijn familie,

the homeys.

de kameraden.

It was rough, man.

Het was moeilijk, man.

It was a struggle.

Het was een gevecht.

But little did I know

Maar ik wist niet

I was receiving the greatest gifts I had ever dreamed of:

dat ik de beste geschenken zou krijgen waarvan ik ooit kon dromen:

self-worth,

eigenwaarde,

knowledge, discipline.

kennis, discipline.

I was so excited to be reading that I read everything I could get my hands on:

Ik was zo blij te kunnen lezen dat ik alles las wat ik in mijn handen kreeg:

candy wrappers, clothing logos, street signs, everything.

snoeppapiertjes, kledinglabels, straatnaamborden, alles.

I was just reading stuff!

Ik las gewoon alles!

(Applause)

(Applaus)

Just reading stuff.

Ik las gewoon.

I was so excited to know how to read and know how to spell.

Ik was zo enthousiast dat ik wist hoe te lezen en te spellen.

The homey came up, said, "Man, what you eating?"

Een kameraad zei me: "Man, wat ben je aan het eten?"

I said, "C-A-N-D-Y, candy."

Ik zei: "S-N-O-E-P, snoep."

(Laughter)

(Gelach)

He said, "Let me get some." I said, "N-O. No."

Hij zei: "Geef me wat." Ik zei: "N-E-E. Nee."

(Laughter)

(Gelach)

It was awesome.

Het was geweldig.

I mean, I can actually now for the first time in my life read.

Ik bedoel, ik kon nu eindelijk voor de eerste keer in mijn leven lezen.

The feeling that I got from it was amazing.

Het gevoel dat ik kreeg was ongelofelijk.

And then at 22, feeling myself,

En dan op mijn 22ste, met een gevoel van eigenwaarde,

feeling confident,

zelfverzekerd,

I remembered what the OG told me.

herinnerde ik me wat die gangster me had verteld.

So I picked up the business section of the newspaper.

Dus pakte ik de financiële pagina's van de krant.

I wanted to find these rich white folks.

Ik wou die rijke blanken vinden.

(Laughter)

(Gelach)

So I looked for that glimpse.

Dus zocht ik die glimp.

As I furthered my career

Terwijl ik verder ging met mijn carrière

in teaching others how to financially manage money and invest,

in lesgeven over hoe met geld om te gaan en te investeren,

I soon learned that I had to take responsibility for my own actions.

leerde ik snel dat ik verantwoordelijkheid moest nemen voor mijn eigen daden.

True, I grew up in a very complex environment,

Het is waar, ik groeide in een moeilijke omgeving op,

but I chose to commit crimes,

maar ik koos ervoor misdrijven te plegen

and I had to own up to that.

en ik moest dat toegeven.

I had to take responsibility for that, and I did.

Ik moest er verantwoordelijkheid voor nemen en dat deed ik.

I was building a curriculum that could teach incarcerated men

Ik werkte aan een leerplan dat gevangenen kon aanleren

how to manage money through prison employments.

financieel gezond te blijven door middel van gevangenisjobs.

Properly managing our lifestyle would provide transferrable tools

Een verantwoordelijke levensstijl kan ons erbij helpen

that we can use to manage money when we reenter society,

om goed met geld om te gaan als we in de maatschappij terugkomen,

like the majority of people did who didn't commit crimes.

zoals de meeste mensen deden die geen misdrijf pleegden.

Then I discovered

Toen ontdekte ik

that according to MarketWatch,

dat volgens MarketWatch

over 60 percent of the American population

meer dan 60 procent van de Amerikaanse bevolking

has under 1,000 dollars in savings.

minder dan 1.000 dollar spaargeld heeft.

Sports Illustrated said that over 60 percent of NBA players

Sports Illustrated zei dat meer dan 60 procent van de NBA-spelers

and NFL players go broke.

en de NFL-spelers bankroet gaan.

40 percent of marital problems derive from financial issues.

40 procent van huwelijksproblemen komen voort uit financiële problemen.

What the hell?

Wat in hemelsnaam?

(Laughter)

(Gelach)

You mean to tell me that people worked their whole lives,

Wil je me zeggen dat mensen hun hele leven werken,

buying cars, clothes, homes and material stuff

auto's, kleren, huizen en spullen kopen,

but were living check to check?

maar van loonbriefje naar loonbriefje leven?

How in the world were members of society going to help incarcerated individuals

Hoe, in hemelsnaam, kunnen leden van de maatschappij gevangenen helpen

om te integreren in de maatschappij,

back into society

if they couldn't manage they own stuff?

als ze hun eigen zaken niet kunnen beheren?

We screwed.

Wij waren ten dode opgeschreven.

(Laughter)

(Gelach)

Ik had een beter plan nodig.

I needed a better plan.

This is not going to work out too well.

Dit gaat niet goed aflopen.

So ...

Dus ...

I thought.

Ik dacht na.

I now had an obligation to meet those on the path

Ik had nu een verplichting om de betrokkenen op te zoeken

and help,

en te helpen,

and it was crazy because I now cared about my community.

en het was gek, want nu gaf ik om mijn gemeenschap.

Wow, imagine that. I cared about my community.

Wauw, wie had dat gedacht? Ik gaf om mijn gemeenschap.

Financial illiteracy is a disease

Financieel analfabetisme is een ziekte

that has crippled minorities and the lower class in our society

die vele minderheden en de armere klasse in onze samenleving verlamd

for generations and generations,

over verschillende generaties heen

and we should be furious about that.

en we zouden daarover woest moeten zijn.

Ask yourselves this:

Vraag jezelf af:

How can 50 percent of the American population

hoe kan het dat 50 procent van de Amerikaanse bevolking

be financially illiterate in a nation driven by financial prosperity?

financieel ongeletterd is in een natie aangedreven door financiële vooruitgang?

Our access to justice, our social status,

Onze toegang tot recht, onze sociale status,

living conditions, transportation and food

levensomstandigheden, transport en voedsel

are all dependent on money that most people can't manage.

zijn allemaal afhankelijk van geld dat de meesten niet kunnen beheren.

It's crazy!

Dat is gestoord!

It's an epidemic

Het is een epidemie

and a bigger danger to public safety than any other issue.

en een groter gevaar voor de openbare veiligheid dan enig andere kwestie.

According to the California Department of Corrections,

Volgens het Californisch gevangeniswezen

over 70 percent of those incarcerated

heeft meer dan 70 procent van de gevangenen

have committed or have been charged with money-related crimes:

geldgerelateerde misdrijven gepleegd of werd ervoor in beschuldiging gesteld:

robberies, burglaries, fraud, larceny, extortion --

overvallen, inbraken, fraude, diefstal, vervalsing --

and the list goes on.

en de lijst gaat verder.

Check this out:

Luister hier:

a typical incarcerated person

een doorsnee gevangene

would enter the California prison system

komt het Californisch gevangenissysteem binnen

with no financial education,

zonder financiële kennis,

earn 30 cents an hour,

verdient 30 cent per uur,

over 800 dollars a year,

meer dan 800 dollar per jaar,

with no real expenses and save no money.

zonder echte uitgaven en zal niet sparen.

Upon his parole, he will be given 200 dollars gate money and told,

Bij zijn voorwaardelijke vrijlating krijgt hij 200 dollar en wordt hem gezegd:

"Hey, good luck, stay out of trouble. Don't come back to prison."

"Hé, veel geluk, blijf uit de problemen en kom niet terug naar de gevangenis."

With no meaningful preparation or long-term financial plan,

Zonder serieuze voorbereiding of financiële langetermijnplanning,

what does he do ... ?

wat doet hij ... ?

At 60?

Op z'n 60ste?

Get a good job,

Een goede baan vinden

or go back to the very criminal behavior that led him to prison in the first place?

of terugkeren naar hetzelfde crimineel gedrag

dat hem nou precies in de gevangenis deed belanden?

You taxpayers, you choose.

Belastingbetalers, jullie kiezen.

Well, his education already chose for him, probably.

Zijn opleiding heeft waarschijnlijk al voor hem gekozen.

So how do we cure this disease?

Dus hoe kunnen we deze ziekte genezen?

I cofounded a program

Ik richtte een programma mee op

that we call Financial Empowerment Emotional Literacy.

dat we Financiële Emancipatie Emotionele Geletterdheid noemen.

We call it FEEL,

We noemen het FEEG

and it teaches how do you separate your emotional decisions

en het leert je hoe je emotionele beslissingen

from your financial decisions,

te scheiden van je financiële beslissingen

and the four timeless rules to personal finance:

en de vier tijdloze regels van persoonlijke financiën:

the proper way to save,

de juiste manier van sparen,

control your cost of living,

uitgaven onder controle houden,

borrow money effectively

geld effectief lenen

and diversify your finances by allowing your money to work for you

en het spreiden van je financiën door je geld voor je te laten werken

instead of you working for it.

in plaats van ervoor te werken.

Incarcerated people need these life skills before we reenter society.

Gevangenen hebben deze vaardigheden nodig voor ze terugkomen in de samenleving.

You can't have full rehabilitation without these life skills.

Er is geen volledig rehabilitatie zonder deze vaardigheden.

This idea that only professionals can invest and manage money

Het idee dat enkel deskundigen geld kunnen investeren en beheren

is absolutely ridiculous,

is absoluut belachelijk

and whoever told you that is lying.

en wie je dat vertelt, liegt.

(Applause)

(Applaus)

A professional is a person

Een deskundige is een persoon

who knows his craft better than most,

die zijn ambacht beter kent dan de meesten

and nobody knows how much money you need, have or want better than you,

en niemand weet beter hoeveel geld je nodig hebt, al hebt of wilt dan jezelf,

which means you are the professional.

dit wil zeggen dat jij de deskundige bent.

Financial literacy is not a skill, ladies and gentlemen.

Financiële kennis is geen vaardigheid, dames en heren.

It's a lifestyle.

Het is een levensstijl.

Financial stability is a byproduct of a proper lifestyle.

Financiële stabiliteit is een bijproduct van een degelijke levensstijl.

A financially sound incarcerated person can become a taxpaying citizen,

Een financieel gezonde gevangene kan een belastingbetalende burger worden

and a financially sound taxpaying citizen can remain one.

en een financieel gezonde belastingbetalende burger kan dit blijven.

This allows us to create a bridge between those people who we influence:

Dit laat ons toe om een brug te bouwen tussen de mensen die we beïnvloeden:

family, friends and those young people

familie, vrienden en die jonge mensen

who still believe that crime and money are related.

die nog altijd geloven dat er een verband is tussen criminaliteit en geld.

So let's lose the fear and anxiety

Dus laten we de vrees en angst verliezen

of all the big financial words

voor alle moeilijke financiële termen

and all that other nonsense that you've been out there hearing.

en alle andere flauwekul die je gehoord hebt.

And let's get to the heart of what's been crippling our society

En laten we naar de kern gaan van wat onze samenleving heeft verlamd

from taking care of your responsibility to be better life managers.

door onze verantwoordelijkheid op te nemen om ons leven beter te beheersen.

And let's provide a simple and easy to use curriculum

En laten we een simpel en gebruiksvriendelijk leerplan aanbieden

that gets to the heart, the heart

dat gaat tot de kern

of what financial empowerment and emotional literacy really is.

van wat financiële emancipatie en emotionele geletterdheid werkelijk is.

Now, if you're sitting out here in the audience and you said,

Als je hier in het publiek zit en zegt:

"O ja, nou, dat ben ik niet en ik geloof het niet",

"Oh yeah, well, that ain't me and I don't buy it,"

then come take my class --

kom dan mijn klas volgen --

(Laughter)

(Gelach)

so I can show you how much money it costs you every time you get emotional.

zodat ik je kan tonen hoeveel geld het je kost

iedere keer dat je emotioneel wordt.

(Applause)

(Applaus)

Thank you very much. Thank you.

Heel erg bedankt. Dank je.

(Applause)

(Applaus)