Susan Graham: A new way to restore Earth's biodiversity -- from the air | TED

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Myo Aung

Every year, humans change 10 million hectares of land,

နှစ်စဉ် လူသားတွေဟာ မြေ ဟက်တာ ၁၀ သန်းကို ပြောင်းလဲကြတယ်။

and not for the better.

ပိုကောင်းတာအတွက်တော့ မဟုတ်ဘူး။

Right now, there are more than two billion hectares of degraded land

လက်ရှိ ကမ္ဘာအနှံ့မှာ ပျက်စီးနေတဲ့ မြေ ဟက်တာ

around the world.

နှစ်ဘီလီယံရှိပါတယ်။

We need to fix this fast, and technology can help.

ဒါကို အမြန် ပြင်ဆင်ဖို့ လိုအပ်ပြီး နည်းပညာက ကူညီနိုင်ပါတယ်။

Restoration is an enormous, complex challenge.

ပြန်လည်ထိန်းသိမ်းတာက ရှုပ်ထွေးတဲ့ စိန်ခေါ်မှုကြီးပါ။

It cannot be done by simply planting trees.

သစ်ပင်တွေ စိုက်ပျိုးရုံနဲ့ လုပ်မရနိုင်ပါ။

We need to bring native, complex ecosystems back to life,

ဒေသရင်း၊အစိတ်အပိုင်းစုံပါတဲ့ ဂေဟစနစ်တွေကို ပြန်လည်အသက်သွင်းဖို့ လိုအပ်ပြီး

and it requires deep ecological expertise.

နက်ရှိုင်းတဲ့ ဂေဟဗေဒဆိုင်ရာ ကျွမ်းကျင်မှု လိုအပ်တယ်။

Until now, we have been limited to poor facsimiles,

အခုထိတော့ ကျွန်မတို့ဟာ ညံ့ဖျင်းတဲ့ ပုံတူတွေနဲ့ ကန့်သတ်ခံထားရတယ်။

like vast plantations of a single kind of tree.

ဥပမာ၊ အပင်တစ်မျိုးတည်းရဲ့ ဧရာမ စိုက်ခင်းတွေပါ။

But drones change that by allowing us to gather data

ဒါပေမဲ့ ဒရုန်းတွေက ဒေတာတွေ ကောက်ယူပြီး ဧရာမ အတိုင်းအတာတွေမှာ

and plant the right mix of vegetation quickly, at enormous scales.

သင့်တင့်တဲ့ သဘာဝပေါက်ပင် အရောကို စိုက်ပျိုးခွင့်ပေးရင်း ပြောင်းလဲပေးတယ်။

And machine-learning analysis enables us to plan the planting

စက်သင်ယူမှု သရုပ်ခွဲမှုက စိုက်ပျိုးခြင်း ကို အစီအစဉ်ချဖို့ ဖြစ်မြောက်စေပြီး

and then monitor our restoration work.

ထိန်းသိမ်းရေး အလုပ်ကို စောင့်ကြည့်တယ်။

For example, in Australia,

ဥပမာ ဩစတေးလျမှာ

we're using drone-based planting and ecology-trained AI

ကျောက်မီးသွေး တူးဖော်တဲ့ ထောင်ချီတဲ့ မြေ ဟက်တာတွေကို ထိန်းသိမ်းဖို့

to restore thousands of hectares of land mined for coal.

ဒရုန်းအခြေခံ စိုက်ပျိုးခြင်းနဲ့ ဂေဟဗေဒ ပုံစံသွင်းထားတဲ့ AI ကို အသုံးပြုနေတယ်။

Not just planting trees,

အပင်စိုက်ရုံ မဟုတ်ဘဲ

but bringing back biodiverse, complex ecosystems.

ဇီဝစုံလင်တဲ့ ရှုပ်ထွေးတဲ့ ဇီဝစနစ်တွေ ပြန်လည်ဖြစ်ပေါ်စေဖို့ရောပါ။

On a larger scale, native forests here in Australia

ပိုကြီးမားတဲ့ အတိုင်းအတာတစ်ခုမှာ

have been decimated by catastrophic bushfires

ဩစတေးလျက ဒေသရင်း သစ်တောတွေဟာ ရုတ်တရက်ဖြစ်ပွားတဲ့ တောမီးတွေကြောင့်

and land-clearing for agriculture.

သေကြေပြုန်းတီးခဲ့တယ်။

This means diminished food sources and safe habitats for koalas.

ဆိုလိုတာက ကိုအာလာတွေအတွက် အစာရင်းမြစ်တွေ၊ လုံခြုံတဲ့ နေထိုင်ရာတွေ လျော့ကျသွားတာပါ။

A new project would allow us to accelerate

စီမံချက် အသစ်တစ်ခုက လာမယ့် နှစ်အနည်းငယ်အတွင်း

the restoration of thousands of hectares of koala forests

ကိုအာလာ သစ်တောရဲ့ ထောင်ချီတဲ့ ဟက်တာတွေကို ထိန်းသိမ်းရေးမှာ

over the next few years.

အရှိန်မြှင့်ခွင့်ပေးလိမ့်မယ်။

With these combined technologies,

ဒီပေါင်းစပ်ထားတဲ့ နည်းပညာတွေနဲ့ဆိုရင်

we're able to scale up restoration

ကျွန်းငယ်လေး တစ်ကျွန်းကနေ တိုက်ကြီးတစ်ခုလုံးအထိ

from a small island to an entire continent.

ပြန်လည်ထိန်းသိမ်းရေးကို အချိုးချနိုင်ပါတယ်။

We can return forests to land where a mine used to be,

မိုင်းတွင်းတစ်တွင်း ဖြစ်ခဲ့ဖူးတဲ့ မြေကို သစ်တောတွေ ပြန်ထားတာ(သို့) ဂေဟစနစ်တွေ

or recreate ecosystems

ဖန်တီးတာ လုပ်နိုင်တယ်။

like the one we're hoping to restore on Lord Howe Island,

ကမ္ဘာ့အကြီးဆုံး ပိုးမွှားတစ်ခုရဲ့ မွေးရပ် Lord Howe Island မှာ

birthplace of one of the world's largest insects.

ပြန်လည်ထိန်းသိမ်းဖို့ မျှော်လင့်နေတာမျိုးပေါ့။

This unique island is plagued by imported species,

ထူးခြားတဲ့ကျွန်းဟာ တင်သွင်း မျိုးစိတ်တွေကြောင့် ကပ်ဆိုက်ခဲ့တယ်။

where we're helping to eradicate the undesirable plants

ဖြစ်ပွားလေ့ရှိတဲ့ မျိုးစိတ်တွေ ရှင်သန်ခွင့်ပေးဖို့ မလိုချင်တဲ့

to allow endemic species to thrive.

အပင်တွေကို အမြစ်ဖြတ်ဖို့ မျှော်လင့်နေရင်းပါ။

It's not just billions of trees.

ဘီလီယံချီတဲ့ သစ်ပင်တွေတင်မဟုတ်ပါဘူး။

It's restoring nature in all its complexity and beauty.

၎င်းရဲ့ ရောထွေးမှုနဲ့ အလှတရားအတွင်းက သဘာဝကို ပြန်ထိန်းသိမ်းတာပါ။

Thank you.

ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။