Erin McKean: Go ahead, make up new words!

249,089 views ・ 2014-12-22

TED


ဗီဒီယိုကိုဖွင့်ရန် အောက်ပါ အင်္ဂလိပ်စာတန်းများကို နှစ်ချက်နှိပ်ပါ။

Translator: Myo Aung Reviewer: sann tint
00:12
I'm a lexicographer.
0
12370
1558
ကျွန်မဟာ lexicographer ပါ။
00:13
I make dictionaries.
1
13928
1754
တနည်း၊ အဘိဓာန်တွေကိုပြုစုသူပါ။
00:15
And my job as a lexicographer
2
15682
1439
အဘိဓာန်ပြုစုသူ တစ်ဦးရဲ့ အလုပ်က
00:17
is to try to put all the words possible into the dictionary.
3
17121
3720
ရှိရှိသမျှသော စကားလုံးတွေကို အဘိဓာန်ထဲ ထည့်သွင်းပေးရန်ပါပဲ။
00:20
My job is not to decide what a word is; that is your job.
4
20841
6083
စကားလုံး တစ်လုံးက ဘာလဲဆိုတာကို ကျွန်မက ဆုံးဖြတ်ပေးတာ မဟုတ်ပါ။
00:26
Everybody who speaks English decides together
5
26924
2897
စကားလုံး တစ်လုံးက စကားလုံးဟုတ်၊ မဟုတ်ဆိုတာကို
00:29
what's a word and what's not a word.
6
29821
2332
အင်္ဂလိပ်လို ပြောကြသူတွေက ပေါင်းပြီး ဆုံးဖြတ်ပေးကြတာပါ
00:32
Every language is just a group of people who agree to understand each other.
7
32153
5152
ဘာသာစကားတိုင်းဟာ တစ်ဦးကို တစ်ဦး နားလည်ရန် သဘောတူထားတဲ့ လူအုပ်စုတစ်စုပါပဲ။
00:37
Now, sometimes when people are trying to decide whether a word is good or bad,
8
37305
4604
လူတွေက စကားလုံးတစ်လုံး ကောင်းမကောင်းကို ဆုံးဖြတ်ရန် ကြိုးစားကြရာမှာ
00:41
they don't really have a good reason.
9
41909
1768
သူတို့ဆီမှာ အကြောင်းပြချက် ကောင်းကောင်း မရှိပါ။
00:43
So they say something like, "Because grammar!"
10
43677
2811
တစ်ခါတစ်ရံမှာ သူတို့က "သဒ္ဒါကြောင့်ပါ!" လို့ ဆိုတတ်ပါတယ်။
00:46
(Laughter)
11
46488
1934
(ရယ်သံများ)
00:48
I don't actually really care about grammar too much -- don't tell anybody.
12
48862
3563
ကျွန်မကတော့ သဒ္ဒါကို သိပ်ဂရုစိုက်သူ တစ်ယောက် မဟုတ်ပါ- ဘယ်သူ့ကိုမှ မပြောကြနဲ့နော်။
00:52
But the word "grammar," actually, there are two kinds of grammar.
13
52425
3139
ဒီနေရာမှာ သဒ္ဒါလို့ ဆိုကြရာမှာ သဒ္ဒါ နှစ်မျိုးရှိပါတယ်။
00:55
There's the kind of grammar that lives inside your brain,
14
55564
2870
သဒ္ဒါတစ်မျိုးက ကျွန်မတို့ရဲ့ ဦးနှောက်ထဲမှာ ရှိနေတဲ့ဟာပါ၊
00:58
and if you're a native speaker of a language
15
58434
2109
တစ်ယောက်ယောက်အတွက် အဲဒါဟာ မိခင်ဘာသစကား ဖြစ်ပါက
01:00
or a good speaker of a language,
16
60543
1589
ဒါမှမဟုတ် အဲဒီစကားကို ကျွမ်းကျင်စွာ ပြောတတ်သူ ဖြစ်ပါက၊
01:02
it's the unconscious rules that you follow when you speak that language.
17
62132
3399
ရှင်တို့က အဲဒီဘာသာစကားကို ပြောရာတွင် လိုက်နာတဲ့ မသိစိတ်ထဲက စည်းကမ်းတွေပါ။
01:05
And this is what you learn when you learn a language as a child.
18
65531
3021
ဘာသာစကား တစ်ခုကို ကလေးတစ်ဦးအနေနဲ့ သင်ယူလာရင် အဲဒီလို ဖြစ်ပါတယ်။
01:08
And here's an example:
19
68552
1637
အဲဒါရဲ့ ဥပမာ တစ်ခုကို ပေးပါမယ်-
01:10
This is a wug, right?
20
70189
1525
ဟောဒါက wug ဖြစ်တယ် ဆိုပါစို့?
01:11
It's a wug.
21
71714
2061
ဒီတော့ ဒါက wug ပါ။
01:13
Now there is another one.
22
73775
1696
အဲဒီထဲကို နောက်တစ်ခု လာပေါင်းလိုက်တယ်။
01:15
There are two of these.
23
75471
1163
ဒါတွေ ၂ခုဖြစ်သွားတယ်။
01:16
There are two ...
24
76634
1289
အခုဆိုရင် အဲဒီမှာ ရှိနေတာက ဘာ နှစ်ခုလဲ...
01:17
Audience: Wugs.
25
77923
1184
ပရိသတ်: Wugs။
01:19
Erin McKean: Exactly! You know how to make the plural of wug.
26
79107
3713
Erin McKean: သိပ်မှန်ပေါ့! wug ကို ဗဟုကိန်း လုပ်ပုံကို ရှင်တို့ သိလို့ပါ။
01:22
That rule lives in your brain.
27
82820
1481
အဲဒီလို စည်းမျဉ်းဟာ ရှင်တို့ရဲ့ ဦးနှောက်ထဲမှာ ရှိနေတာပါ။
01:24
You never had to be taught this rule, you just understand it.
28
84301
2949
ဒီစည်းမျဉ်းကို ဘယ်တော့မှ သင်ပေးစရာ မလိုဘူး။ ရှင်တို့နားလည်နေတာပဲလေ။
01:27
This is an experiment that was invented by a professor at [Boston University]
29
87250
3629
အဲဒီ စမ်းသပ်မှုကို [Boston University] မှ ပါမောက္ခ
01:30
named Jean Berko Gleason back in 1958.
30
90879
3145
Jean Berko Gleason က လွန်ခဲ့တဲ့ ၁၉၅၈ ခုနှစ်တုန်းက လုပ်ပြခဲ့တာပါ။
01:34
So we've been talking about this for a long time.
31
94024
3025
ဒီတော့ ဒီအကြောင်းကို ကျွန်မတို့ သိရှိဆွေးနွေးကြတာ ကြာပါပြီ။
01:37
Now, these kinds of natural rules that exist in your brain,
32
97049
3514
အဲဒီလို ရှင်တို့ရဲ့ ဦးနှောက်ထဲမှာ ရှိနေကြတဲ့ သဘာဝကျတဲ့ စည်းကမ်းတွေဟာ၊
01:40
they're not like traffic laws, they're more like laws of nature.
33
100563
4222
ယာဉ်မောင်း စည်းကမ်းတွေနဲ့ မတူဘဲ သဘာဝမှလာတဲ့ နိယာမတွေပါ။
01:44
And nobody has to remind you to obey a law of nature, right?
34
104785
3355
သဘာဝရဲ့ နိယာမတွေ လိုက်နာဖို့ ကျွန်မတို့ကို တစ်ယောက်ယောက်က သတိပေးဖို့ လိုသလား?
01:48
When you leave the house in the morning, your mom doesn't say,
35
108140
2953
ဥပမာ၊ နံနက်ပိုင်းမှာ အိမ်ကနေ ထွက်တဲ့ အခါမှာ၊ ရှင်တို့ရဲ့ အမေက၊
01:51
"Hey, honey, I think it's going to be cold, take a hoodie,
36
111093
2879
"ငါ့သားလေး၊ ကြည့်ရတာ အေးလိမ့်မယ်၊ ခေါင်းခြုံစရာ တစ်ခုခု ယူသွားစမ်းပါ၊
01:53
don't forget to obey the law of gravity."
37
113972
2467
ဒါမှမဟုတ် ကမ္ဘာ့ဆွဲအားကို လိုက်နာဖို့ကို မမေ့နှင့် နော်"လို့ ပြောဖို့ မလိုဘူးလေ။
01:56
Nobody says this.
38
116439
1886
ဘယ်သူမှာမှ အဲဒီလို မပြောပါဘူး။
01:58
Now, there are other rules that are more about manners than they are about nature.
39
118325
6857
ခုနကလို သဘာဝ နိယာမနဲ့ မတူကြတဲ့ စည်းကမ်းချက်တွေလည်း ရှိကြပါသေးတယ်။
02:05
So you can think of a word as like a hat.
40
125182
2864
ရှင်တို့ ဦးထုပ်ဆိုတဲ့ စကားလုံးကို စဉ်းစားကြည့်ပါ။
02:08
Once you know how hats work,
41
128046
2250
ဦးထုပ်ရဲ့ ဂုဏ်သတ္တကို ရှင်တို့ သိထားတဲ့နောက်မှာ၊
02:10
nobody has to tell you, "Don't wear hats on your feet."
42
130296
2867
ဘယ်သူကမှ "ဦးထုပ်ကို ခင်ဗျားတို့ရဲ့ ခြေထောက်မှာ ဝတ်ပါ"လို့ ပြောရန် မလိုပါ။
02:13
What they have to tell you is, "Can you wear hats inside?
43
133163
3344
သူတို့အနေနဲ့ ပြောစရာ ရှိနိုင်တာက၊ "အဆောက်အဦထဲမှာဦးထုပ်ကို ဆောင်နိုင်ပါသလား?
02:16
Who gets to wear a hat?
44
136507
1757
ဘယ်သူတွေက ဦးထုပ်ကို ဆောင်ဖို့ လိုသလဲ?
02:18
What are the kinds of hats you get to wear?"
45
138264
3132
လူတစ်ယေက် အနေနဲ့ ဆောင်းလို့ရတဲ့ ဦးထုပ် အမျိုးအစားတွေက ဘာတွေလဲ?"
02:21
Those are more of the second kind of grammar,
46
141396
2422
အဲဒါတွေဟာ ကျွန်မတို့ ပြောခဲ့ကြတဲ့ ဒုတိယ အမျိုးအစား သဒ္ဒါမျိုးပါ၊
02:23
which linguists often call usage, as opposed to grammar.
47
143818
4303
သဒ္ဒါနှင့်မတူဘဲ အဲဒါကို ဘာသာဗေဒ ပညာရှင်တွေက အသုံးအနှုန်းနှင့်ဆိုင်တယ်လို့ ဆိုကြပါတယ်။
02:28
Now, sometimes people use this kind of rules-based grammar
48
148121
4134
ရံဖန်ရံခါဆိုသလို၊ လူတွေဟာ သဒ္ဒါလာ စည်းကမ်းတွေကို အသုံးပြုကာ
02:32
to discourage people from making up words.
49
152255
2788
လူတွေကို စကားလုံးတွေ ထွင်မရအောင် တားဆီးတတ်ပါတယ်။
02:35
And I think that is, well, stupid.
50
155043
2684
ကျွန်မအထင် အဲဒါဟာ အဓိပ္ပါယ်မရှိပါဘူး။
02:37
So, for example, people are always telling you,
51
157727
3266
လူတွေက ကျွန်မတို့ကို အမြဲလို ပြောလေ့ရှိကြတာက၊
02:40
"Be creative, make new music, do art, invent things, science and technology."
52
160993
5240
"ဉာဏ်ကို ကွန့်ပြပါ၊ ဂီတ၊ အနုပညာကို စပ်ကြပါ၊ ပစ္စည်းတွေ၊ သိပ္ပံပညာ၊ နည်းပညာတွေကို တီထွင်ကြပါ"
02:46
But when it comes to words, they're like,
53
166233
2038
ဒါပေမဲ့ စကားလုံးတွေ ကိစ္စမှာကျတော့၊
02:48
"Don't! No. Creativity stops right here, whippersnappers. Give it a rest."
54
168271
4720
"မလုပ်နဲ့! မရဘူး။ တီထွင်မှုကို ရပ်ကြတယ်။ မထိဖို့ ပြောကြတယ်။"
02:53
(Laughter)
55
173004
1417
(ရယ်သံများ)
02:54
But that makes no sense to me.
56
174421
1721
ဒါပေမဲ့ အဲဒါဟာ ကျွန်မအတွက် အဓိပ္ပါယ် မရှိပါဘူး။
02:56
Words are great. We should have more of them.
57
176142
2332
စကားလုံးတွေဟာ သိပ်အရေးပါတယ်။ ကျွန်မတို့ဆီမှာ စကားလုံးတွေ အများကြီး ရှိသင့်ပါတယ်။
02:58
I want you to make as many new words as possible.
58
178474
4056
စကားလုံးတွေကို အဖြစ်နိုင်ဆုံး အများဆုံး ဖန်တီးဖို့ ရှင်တို့ကို တိုက်တွန်းချင်တယ်။
03:02
And I'm going to tell you six ways that you can use to make new words in English.
59
182530
5008
အင်္ဂလိပ်ဘာသာထဲမှာ စကားလုံး အသစ် တီထွင်ရေး နည်းလမ်း ခြောက်ခုကို ရှင်တို့ကို ပြောပြပါမယ်။
03:07
The first way is the simplest way.
60
187550
2089
ပထမဦးဆုံးနှင့် အလွယ်ဆုံး နည်းက၊
03:09
Basically, steal them from other languages.
61
189639
2223
အခြေခံအားဖြင့် ဒီပြင်ဘာသာစကားတွေထဲက ခိုးယူဖို့ပါပဲ။
03:11
["Go rob other people"] (Laughter)
62
191862
2824
["သွားပြီး သူများကို ဓားပြတိုက်ယူပါ"] (ရယ်မောသံများ)
03:15
Linguists call this borrowing,
63
195936
1828
ဘာသာဗေဒ ပညာရှင်တွေက အဲဒါကို မွေးစားယူခြင်းလို့ ခေါ်ပါတယ်။
03:17
but we never give the words back , so I'm just going to be honest
64
197764
3060
ဒါပေမဲ့၊ အမှန်ကိုအမှန်အတိုင်း ပြောရရင်တော့ ဘယ်တော့မှ ပြန်မပေးတော့
03:20
and call it stealing.
65
200824
1960
ခိုးယူမှုလို့ ကျွန်မ ခေါ်ချင်ပါတယ်။
03:22
We usually take words for things that we like, like delicious food.
66
202784
3370
နှစ်သက်ကြတဲ့ အစားအသောက် အမည်တွေကို ကျွန်မတို့ ယူတတ်ကြတယ်။
03:26
We took "kumquat" from Chinese, we took "caramel" from French.
67
206154
3790
ဥပမာ တရုတ်စကားထဲကနေပြီး "kumquat"ကို၊ ပြင်သစ်စကားထံမှ "caramel" ကို ယူခဲ့ကြတယ်။
03:29
We also take words for cool things like "ninja," right?
68
209944
2907
ပြီးတော့ "ninja" လို သိပ်သဘောကျတဲ့ စကားလုံးတွေကိုလည်း ယူတယ်၊ ဟုတ်တယ်နော်?
03:32
We took that from Japanese,
69
212851
1450
အဲဒါက ဂျပန်ဘာသာထဲမှပါ၊
03:34
which is kind of a cool trick because ninjas are hard to steal from.
70
214301
3269
ninja တွေကို ခိုးယူဖို့ဆိုတာ လုံးဝမဖြစ်နိုင်ပေမဲ့ ယူနိုင်တာဟာ အံ့ဩစရာကြီးနော်။
03:37
(Laughter)
71
217570
2114
(ရယ်မောသံများ)
03:39
So another way that you can make words in English
72
219684
3260
အင်္ဂလိပ်ထဲမှာ နောက်ထပ် စကားလုံးသစ် ဖန်တီးရေးနည်းက
03:42
is by squishing two other English words together.
73
222944
2941
မတူကြတဲ့ အင်္ဂလိပ် စကားလုံး ကျွန်မတို့ကို တအားရိုက်နှက် ပေါင်းစပ်ပေးလိုက်ခြင်းပါ။
03:45
This is called compounding.
74
225885
1687
အဲဒါကို ပေါင်းစပ်ပေးခြင်းလို ခေါ်ပါတယ်။
03:47
Words in English are like Lego:
75
227572
1510
အင်္ဂလိပ်ဘာသာထဲက စကားလုံးတွေဟာ Lego နှင့် တူပါတယ်:
03:49
If you use enough force, you can put any two of them together.
76
229082
3365
အတော်ကလေး အားအင်ကို သုံးနိုင်ရင် ဘယ်နှစ်ခုကိုမဆို ပေါင်းစပ်ပေးနိုင်ပါတယ်။
03:52
(Laughter)
77
232447
1665
(ရယ်မောသံများ)
03:54
We do this all the time in English:
78
234832
1795
ကျွန်မတို့ဟာ အင်္ဂလိပ်ဘာသာထဲမှာ အဲဒီလို လုပ်လာခဲ့ကြတာ တစ်ချိန်လုံးပါပဲ:
03:56
Words like "heartbroken," "bookworm," "sandcastle" all are compounds.
79
236627
5478
"heartbroken"၊ "bookworm"၊ "sandcastle"တို့လို ပေါင်းစပ် စကားလုံးတွေလေ။
04:02
So go ahead and make words like "duckface," just don't make duckface.
80
242105
3501
"duckface" လို့ စကားလုံးကို ရှင်တို့ ထွင်နိုင်ပါတယ်၊ ဒါပေမဲ့ တကယ့်ကို duck ရဲ့ face ကိုတော့ မလုပ်မိကြပါစေနဲ့။
04:05
(Laughter)
81
245606
1479
(ရယ်မောသံများ)
04:07
Another way that you can make words in English is kind of like compounding,
82
247835
4013
အင်္ဂလိပ် စကားလုံးများ တီထွင်ရေး နောက်နည်းတစ်ခုက ပေါင်းစပ်မှုနှင့် ခပ်ဆင်ဆင်ပါ၊
04:11
but instead you use so much force when you squish the words together
83
251848
5051
ဒါပေမဲ့၊ ပေါင်းစပ်ပေးဖို့ သုံးလိုက်တဲ့ အားက သိပ်များသွားလို့
04:16
that some parts fall off.
84
256899
1635
စကားလုံးတွေထဲက အပိုင်းတချို့ ပြုတ်ကျန်ရစ်ခဲ့တယ်။
04:18
So these are blend words,
85
258534
1681
အဲဒီလို ရောစပ် စကားလုံးတွေက၊
04:20
like "brunch" is a blend of "breakfast" and "lunch."
86
260215
3849
"brunch" ဆိုတာက "breakfast" နှင့် "lunch"ကို ရောစပ်ထားတာပါ။
04:24
"Motel" is a blend of "motor" and "hotel."
87
264064
2732
"Motel" ကျတော့ "motor" နှင့် "hotel"ကို ရောစပ်ထားတာပါ။
04:26
Who here knew that "motel" was a blend word?
88
266796
2941
"motel" ဆိုတာ အဲဒီလို ရောစပ်စကားလုံး ဖြစ်ခဲ့တာကို သိခဲ့တဲ့ သူတွေ ဒီမှာ ရှိကြလား?
04:29
Yeah, that word is so old in English
89
269737
1844
ဟုတ်ကဲ့၊ အဲဒီအင်္ဂလိပ် စကားလုံးဟာ တော်တော့ကို ဟောင်းနေပါပြီ၊
04:31
that lots of people don't know that there are parts missing.
90
271581
3111
လူတော်တော်များများက တချို့အပိုင်းတွေကို ဖြုတ်လိုက်ပြီး အဲဒီစကားလုံး ပေါ်လာတာကို မသိကြပါ။
04:34
"Edutainment" is a blend of "education" and "entertainment."
91
274692
4295
"Edutainment" ဆိုရင် "education" နှင့် "entertainment"ကို ရောစပ်ထားတာ။
04:38
And of course, "electrocute" is a blend of "electric" and "execute."
92
278987
5210
ပြီးတော့ "electrocute" ဆိုရင် "electric" နှင့် "execute" နှစ်ခုကို ပေါင်းလိုက်တာပေါ့။
04:44
(Laughter)
93
284197
1810
(ရယ်မောသံများ)
04:46
You can also make words by changing how they operate.
94
286007
3321
ရှင်တို့ကလည်း သုံးပုံသုံးနည်းကို ပြောင်းလဲလျက် စကားလုံးတွေကို ဖန်တီးနိုင်ကြတယ်။
04:49
This is called functional shift.
95
289328
1613
အဲဒါကို လုပ်ကိုင်မှုကို ရွှေ့ပြောင်းပေးမှုလို့ ခေါ်ပါတယ်။
04:50
You take a word that acts as one part of speech,
96
290941
2301
ရှင်တို့ဟာ ဝါကျထဲက အပိုင်းတစ်ပိုင်းဖြစ်တဲ့ စကားလုံးကို ယူလိုက်ကာ၊
04:53
and you change it into another part of speech.
97
293242
2280
အဲဒါကို ဝါကျရဲ့ အခြား အပိုင်းတစ်ခုအဖြစ် ပြောင်းပစ်နိုင်ပါတယ်။
04:55
Okay, who here knew that "friend" hasn't always been a verb?
98
295522
4019
ကောင်းပြီ၊ "friend" ဆိုတဲ့ စကားလုံးဟာ အစဉ်ပဲ ကြိယာ ဖြစ်ခဲ့တာ ဘယ်သူတွေများ သိခဲ့ကြလဲ?
05:00
"Friend" used to be noun and then we verbed it.
99
300881
4195
"Friend" ဟာ နာမ် ဖြစ်ခဲ့တာမှန်ပေမဲ့၊ နောက်ပိုင်းမှာ ကျွန်မတို့က အဲဒါကို ကြိယာ လုပ်ပစ်လိုက်တယ်။
05:05
Almost any word in English can be verbed.
100
305076
3269
အင်္ဂလိပ်စာထဲက စကားလုံးတိုင်းလိုလိုကို ကြိယာ လုပ်ပစ်လို့ ရနိုင်ပါတယ်။
05:08
You can also take adjectives and make them into nouns.
101
308345
2633
ပြီးတော့ နာမ်ဝိသေသနကို ယူပြီးတော့ နာမ်ဆိုပြီး လုပ်ပစ်လို့ ရနိုင်ပါတယ်။
05:10
"Commercial" used to be an adjective and now it's a noun.
102
310978
3727
"Commercial" ဆိုတဲ့ စကားလုံးဟာ နာမ်ဝိသေသန ဖြစ်ခဲ့မေပဲ့ အခုတော့ နာမ် ဖြစ်နေပြီလေ။
05:14
And of course, you can "green" things.
103
314705
2446
ပြီးတော့ ကျွန်မတို့ဟာ အရာတိုင်းကို "green"ပစ်နိုင်ပါတယ်။
05:17
Another way to make words in English is back-formation.
104
317151
3338
အင်္ဂလိပ်ဘာသာထဲက စကားလုံးတွေ ဖန်တီးရေ နောက်တစ်နည်းကို နောက်ကြောင်းပြန်ဖေါ်မှု ခေါ်ပါတယ်။
05:20
You can take a word and you can kind of squish it down a little bit.
105
320489
3258
စကားလုံး တစ်လုံးကို ယူလိုက်ကာ နည်းနည်းလေး ဖြည့်ညှစ်ထုတ်လိုက်တာပါ။
05:23
So for example, in English we had the word "editor" before we had the word "edit."
106
323747
4821
အဲဒီလို ဥပမာက အင်္ဂလိပ်စာထဲက "editor"ပါ၊ နောက်ပိုင်းမှာ "edit"ကို ရယူခဲ့တာပါ။
05:28
"Edit" was formed from "editor."
107
328568
1752
ဒီလိုနည်းဖြင့် "Edit" ကို "editor" ထဲကနေပြီး ဖေါ်ထုတ်ခဲ့တာပါ။
05:30
Sometimes these back-formations sound a little silly:
108
330320
2745
တစ်ခါတစ်ရံမှာ အဲဒီလို နောက်ပြန် ဖေါ်ထုတ်မှုဟာ အဓိပ္ပါယ် မရှိလိုက်တာလို့ ထင်ရပါတယ်:
05:33
Bulldozers bulldoze, butlers butle and burglers burgle.
109
333065
4388
Bulldozers တွေက bulldoze၊ butlers တွေက butle နှင့် burglers တွေက burgle ပေါ့လေ။
05:37
(Laughter)
110
337453
1625
(ရယ်မောသံများ)
05:39
Another way to make words in English
111
339278
1772
အင်္ဂလိပ်စကားလုံးတွေ ဖန်တီးရေးနည်းလမ်း နောက်ထပ် ရှိပါတယ်။
05:41
is to take the first letters of something and squish them together.
112
341050
3170
အရာတချို့ရဲ့ ပထမ အက္ခရာတွေကို ယူလိုက်ကာ အတူတူ ပေါင်းစပ် ပေးလိုက်ပါ။
05:44
So National Aeronautics and Space Administration becomes NASA.
113
344220
3031
အဲဒီလိုနည်းဖြင့် National Aeronautics and Space Administration ဟာ NASA ဖြစ်လာတယ်။
05:47
And of course you can do this with anything, OMG!
114
347251
3712
ရှင်တို့ဟာ ဘာမဆိုကို ယူပြီး အဲဒီလို လုပ်လို့ ရပါတယ်၊ OMG!
05:50
So it doesn't matter how silly the words are.
115
350963
5639
ဆိုလိုချင်တာက စကားလုံးတွေ အဓိပ္ပါယ် မရှိခြင်းဟာ သိပ် အရေးမကြီးပါဘူး။
05:56
They can be really good words of English.
116
356602
2006
အဲဒီလို စကားလုံးတွေဟာ တကယ်ကောင်းတဲ့ အင်္ဂလိပ် စကားလုံး မဖြစ်နိုင်ကြပါ။
05:58
"Absquatulate" is a perfectly good word of English.
117
358608
4018
"Absquatulate" ဆိုရင် တကယ့်ကို ကောင်းလှတဲ့ အင်္ဂလိပ် စကားလုံးပါ။
06:02
"Mugwump" is a perfectly good word of English.
118
362626
2863
"Mugwump" ကလည်း အလားတူပဲ ကောင်းလှတဲ့ အင်္ဂလိပ် စကားလုံးပါ။
06:05
So the words don't have have to sound normal, they can sound really silly.
119
365489
4578
ဒီတော့၊ စကားလုံးတွေဟာ ပုံမှန် အသံထွက်ဖို့ မလိုပါဘူး၊ ၎င်းတို့ရဲ့ အသံထွက်ဟာ အဓိပ္ပါယ်မဲ့နိုင်ပါတယ်။
06:10
Why should you make words?
120
370067
2189
ကျွန်မတို့ဟာ ဘာ့ကြောင့် စကားလုံးတွေကို တီထွင်ဖို့ လိုတာလဲ?
06:12
You should make words because every word
121
372256
2141
စကားလုံး တစ်လုံးစီဟာ ကိုယ့်ကိုကိုယ် ဖေါ်ထုတ်ပြသဖို့ အခွင့်အလမ်းဖြစ်သလို
06:14
is a chance to express your idea and get your meaning across.
122
374397
4521
ရှင်ဆိုလိုချင်တဲ့ အဓိပ္ပါယ်ကို သူများအား အသိပေးဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။
06:18
And new words grab people's attention.
123
378918
2596
ပြီးတော့ စကားလုံး အသစ်တွေဟာ ပြည်သူတွေရဲ့အာရုံကို စွဲဆောင်ယူနိုင်ပါတယ်။
06:21
They get people to focus on what you're saying
124
381514
2649
ရှင်က ပြောချင်တာကို ပြည်သူတွေ အာရုံပြုလာဖို့ကို ကူညီပေးပါတယ်၊
06:24
and that gives you a better chance to get your meaning across.
125
384163
3264
ရှင်တို့ဟာ ရှင်တို့ ဆိုလိုချင်တာကို အများကို မသိပေးဖို့ အခွင့်အလမ်းကောင်း တစ်ခုပါ။
06:27
A lot of people on this stage today have said,
126
387427
2949
ကျွန်မ အခုရပ်နေတဲ့ စင်ပေါ်ကနေပြီး လူတော်တော်များများက၊
06:30
"In the future, you can do this,
127
390376
1562
"အနာဂတ်မှာ၊ ရှင်တို့ ဒါကို လုပ်နိုင်မယ်၊
06:31
you can help with this, you can help us explore, you can help us invent."
128
391938
3533
ဒါကို ကူညီပေးနိုင်မယ်၊ စူးစမ်းနိုင်အောင် ကူမယ်၊ တီထွင်နိုင်အောင် ကူမယ်"လို့ ဟောပြောခဲ့ကြတယ်။
06:35
You can make a new word right now.
129
395471
1629
ရှင်တို့ဟာ အခုချက်ချင်းကို စကားလုံး တစ်လုံးကို တီထွင်နိုင်ပါတယ်။
06:37
English has no age limit.
130
397100
2333
အင်္ဂလိပ်စာအတွက် အသက် ကန့်သတ်ချက်ဆိုတာ မရှိပါ။
06:39
Go ahead, start making words today,
131
399433
2426
မည်သူမဆို၊ စကားတွေကို ဒီနေ့မှာကို စပြီး တီထွင်ပေးနိုင်ပါတယ်၊
06:41
send them to me, and I will put them in my online dictionary, Wordnik.
132
401859
3687
ကျွန်မဆီကို ပို့ပေးကြပါ၊ ကျွန်မက ၎င်းတို့ကို အွန်လိုင်း အဘိဓာန်၊ Wordnik ထဲကို ထည့်သွင်းပေးပါ့မယ်။
06:45
Thank you so much.
133
405546
1289
ကျေးဇူးအများကြီး တင်ပါတယ်။
06:46
(Applause)
134
406835
4807
(လက်ခုပ်သံများ)
ဤဝဘ်ဆိုဒ်အကြောင်း

ဤဆိုက်သည် သင့်အား အင်္ဂလိပ်စာလေ့လာရန်အတွက် အသုံးဝင်သော YouTube ဗီဒီယိုများနှင့် မိတ်ဆက်ပေးပါမည်။ ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းမှ ထိပ်တန်းဆရာများ သင်ကြားပေးသော အင်္ဂလိပ်စာသင်ခန်းစာများကို သင်တွေ့မြင်ရပါမည်။ ဗီဒီယိုစာမျက်နှာတစ်ခုစီတွင် ပြသထားသည့် အင်္ဂလိပ်စာတန်းထိုးများကို နှစ်ချက်နှိပ်ပါ။ စာတန်းထိုးများသည် ဗီဒီယိုပြန်ဖွင့်ခြင်းနှင့်အတူ ထပ်တူပြု၍ လှိမ့်သွားနိုင်သည်။ သင့်တွင် မှတ်ချက်များ သို့မဟုတ် တောင်းဆိုမှုများရှိပါက ဤဆက်သွယ်ရန်ပုံစံကို အသုံးပြု၍ ကျွန်ုပ်တို့ထံ ဆက်သွယ်ပါ။

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7