Erin McKean: Go ahead, make up new words!

Μετάφραση: Lucas Kaimaras Επιμέλεια: Niki Boehm

I'm a lexicographer.

Είμαι λεξικογράφος.

I make dictionaries.

Φτιάχνω λεξικά.

And my job as a lexicographer

Και η δουλειά μου ως λεξικογράφος

is to try to put all the words possible into the dictionary.

είναι να βάλω όσες περισσότερες λέξεις μπορώ στο λεξικό.

My job is not to decide what a word is; that is your job.

Δεν αποφασίζω εγώ τι είναι λέξη - αυτό είναι δική σας δουλειά.

Everybody who speaks English decides together

Όλοι όσοι μιλούν Αγγλικά αποφασίζουν μαζί

what's a word and what's not a word.

τι είναι λέξη και τι δεν είναι.

Every language is just a group of people who agree to understand each other.

Κάθε γλώσσα είναι μια ομάδα ανθρώπων που συμφωνούν να αλληλοκαταλαβαίνονται.

Now, sometimes when people are trying to decide whether a word is good or bad,

Όταν μερικές φορές οι άνθρωποι διαφωνούν αν μια λέξη είναι σωστή ή όχι,

they don't really have a good reason.

δεν έχουν κάποιο σοβαρό λόγο.

So they say something like, "Because grammar!"

Έτσι λένε κάτι όπως, «Έτσι λέει η γραμματική!»

(Laughter)

(Γέλια)

I don't actually really care about grammar too much -- don't tell anybody.

Δεν δίνω μεγάλη σημασία στη γραμματική, αλλά μην το μαρτυρήσετε.

But the word "grammar," actually, there are two kinds of grammar.

Στην πράξη, υπάρχουν δύο είδη γραμματικής.

There's the kind of grammar that lives inside your brain,

Υπάρχει το είδος γραμματικής που ζει μέσα στο μυαλό σου,

and if you're a native speaker of a language

και αν είσαι φυσικός ομιλητής της γλώσσας

or a good speaker of a language,

ή καλός ομιλητής της γλώσσας,

it's the unconscious rules that you follow when you speak that language.

είναι οι ενστικτώδεις κανόνες που τηρείς, όταν μιλάς αυτή την γλώσσα.

And this is what you learn when you learn a language as a child.

Είναι αυτό που μαθαίνεις, όταν μαθαίνεις τη γλώσσα ως παιδί.

And here's an example:

Ορίστε ένα παράδειγμα:

This is a wug, right?

Αυτό είναι ένα «wug», σωστά;

It's a wug.

Ένα «wug».

Now there is another one.

Να κι άλλο ένα.

There are two of these.

Τώρα είναι δύο.

There are two ...

Είναι δύο...

Audience: Wugs.

Ακροατήριο: Wugs.

Erin McKean: Exactly! You know how to make the plural of wug.

Έριν ΜακΚίν: Ακριβώς! Ξέρετε να φτιάχνετε τον πληθυντικό του «wug».

That rule lives in your brain.

Ο κανόνας ζει στο μυαλό σας.

You never had to be taught this rule, you just understand it.

Δεν χρειάστηκε να τον διδαχθείτε, απλώς τον καταλαβαίνετε.

This is an experiment that was invented by a professor at [Boston University]

Είναι ένα πείραμα που έγινε από καθηγήτρια του [Πανεπιστημίου της Βοστώνης]

named Jean Berko Gleason back in 1958.

ονόματι Τζιν Μπέρκο Γκλίσον το 1958.

So we've been talking about this for a long time.

Πολύ καιρό το συζητάμε.

Now, these kinds of natural rules that exist in your brain,

Αυτοί οι φυσικοί κανόνες που υπάρχουν στο μυαλό σας,

they're not like traffic laws, they're more like laws of nature.

δεν είναι σαν τους κανόνες κυκλοφορίας, μοιάζουν περισσότερο με νόμους της φύσης.

And nobody has to remind you to obey a law of nature, right?

Κανείς δεν χρειάζεται να σου υπενθυμίσει έναν φυσικό νόμο, σωστά;

When you leave the house in the morning, your mom doesn't say,

Όταν φεύγετε το πρωί, η μαμά σας δεν σας λέει,

«Γλυκό μου, θα κάνει κρύο, πάρε μπλούζα με κουκούλα,

"Hey, honey, I think it's going to be cold, take a hoodie,

don't forget to obey the law of gravity."

και μην ξεχνάς να υπακούς στο νόμο της βαρύτητας».

Nobody says this.

Κανείς δεν το λέει.

Now, there are other rules that are more about manners than they are about nature.

Βέβαια υπάρχουν κανόνες που αφορούν περισσότερο τους τρόπους παρά τη φύση.

So you can think of a word as like a hat.

Μπορείτε να θεωρήσετε τη λέξη σαν ένα καπέλο.

Once you know how hats work,

Εφόσον μάθεις τη χρήση του καπέλου

nobody has to tell you, "Don't wear hats on your feet."

δεν χρειάζεται να σου πουν, «Μην φοράς το καπέλο στο πόδι».

What they have to tell you is, "Can you wear hats inside?

Μπορεί να χρειαστεί να σου πουν, «Φοράμε καπέλο σε κλειστό χώρο;

Who gets to wear a hat?

Ποιος φοράει συνήθως καπέλο;

What are the kinds of hats you get to wear?"

Τι είδους καπέλα μπορείς να φορέσεις;»

Those are more of the second kind of grammar,

Αυτά είναι σαν το δεύτερο είδος της γραμματικής

which linguists often call usage, as opposed to grammar.

που οι γλωσσολόγοι αποκαλούν χρήση, σε αντιδιαστολή με τη γραμματική.

Now, sometimes people use this kind of rules-based grammar

Μερικές φορές χρησιμοποιούμε αυτό το κανονοκεντρικό είδος γραμματικής

to discourage people from making up words.

για να αποθαρρύνουμε τον κόσμο από τη λεξιπλασία.

And I think that is, well, stupid.

Νομίζω ότι είναι τουλάχιστον ανόητο.

So, for example, people are always telling you,

Για παράδειγμα, οι άνθρωποι πάντα λένε

"Be creative, make new music, do art, invent things, science and technology."

«Γίνε δημιουργικός, φτιάξε νέα μουσική, τέχνη, εφευρέσεις, επιστήμη, τεχνολογία»

But when it comes to words, they're like,

Στο θέμα όμως των λέξεων λένε,

"Don't! No. Creativity stops right here, whippersnappers. Give it a rest."

«Μη! Όχι. Τέρμα η δημιουργικότητα, φιγουρατζήδες. Χαλαρώστε.»

(Laughter)

(Γέλια)

But that makes no sense to me.

Εμένα δεν μου φαίνεται λογικό.

Words are great. We should have more of them.

Οι λέξεις είναι θαυμάσιες. Θέλουμε περισσότερες.

I want you to make as many new words as possible.

Θέλω να φτιάξετε όσο πιο πολλές μπορείτε.

And I'm going to tell you six ways that you can use to make new words in English.

Και θα σας πω έξι τρόπους για να φτιάξετε νέες λέξεις στα Αγγλικά.

The first way is the simplest way.

Ο πρώτος τρόπος είναι ο ευκολότερος.

Basically, steal them from other languages.

Βασικά, κλέψτε τις από άλλες γλώσσες.

["Go rob other people"] (Laughter)

[«Πηγαίνετε να κλέψετε άλλους ανθρώπους»] (Γέλια)

Linguists call this borrowing,

Οι γλωσσολόγοι το λένε δάνειο,

but we never give the words back , so I'm just going to be honest

αλλά αφού ποτέ δεν τις επιστρέφουμε, θα πρέπει να είμαι ειλικρινής

and call it stealing.

και να το πω κλέψιμο.

We usually take words for things that we like, like delicious food.

Συνήθως παίρνουμε λέξεις για ωραία πράγματα, όπως τα νόστιμα φαγητά.

We took "kumquat" from Chinese, we took "caramel" from French.

Πήραμε το «κουμκουάτ» από τα Κινεζικά και το «καραμέλα» από τα Γαλλικά.

We also take words for cool things like "ninja," right?

Παίρνουμε λέξεις για εντυπωσιακά πράγματα, όπως το «νίντζα».

We took that from Japanese,

Αυτό ήρθε από τα Γιαπωνέζικα,

which is kind of a cool trick because ninjas are hard to steal from.

που είναι εντυπωσιακό, επειδή δύσκολα κλέβεις από έναν νίντζα.

(Laughter)

(Γέλια)

So another way that you can make words in English

Ένας άλλος τρόπος για να φτιάξεις λέξεις στα Αγγλικά

is by squishing two other English words together.

είναι συμπυκνώνοντας δύο άλλες αγγλικές λέξεις.

This is called compounding.

Αυτό λέγεται σύνθεση.

Words in English are like Lego:

Οι αγγλικές λέξεις είναι σαν τα Lego:

If you use enough force, you can put any two of them together.

Με αρκετή δύναμη, μπορείς να ενώσεις δύο κομμάτια.

(Laughter)

(Γέλια)

We do this all the time in English:

Το κάνουμε συνέχεια στα Αγγλικά:

Words like "heartbroken," "bookworm," "sandcastle" all are compounds.

Λέξεις όπως «heartbroken», «bookworm», «sandcastle», είναι όλες σύνθετες.

So go ahead and make words like "duckface," just don't make duckface.

Εμπρός, φτιάξτε λέξεις σαν το «duckface» απλώς μην κάνετε ντάκφεϊς.

(Laughter)

(Γέλια)

Another way that you can make words in English is kind of like compounding,

Ένας άλλος τρόπος να φτιάξεις λέξεις στα Αγγλικά μοιάζει με τη σύνθεση,

but instead you use so much force when you squish the words together

αλλά τώρα συμπιέζουμε τις λέξεις τόσο πολύ

that some parts fall off.

που κάποια κομμάτια φεύγουν.

So these are blend words,

Είναι λοιπόν ανάμιξη λέξεων,

like "brunch" is a blend of "breakfast" and "lunch."

Όπως το «brunch» είναι ανάμιξη του «breakfast» και του «lunch».

"Motel" is a blend of "motor" and "hotel."

Το «motel» είναι ανάμιξη του «motor» και του «hotel».

Who here knew that "motel" was a blend word?

Ποιος εδώ ήξερε ότι το «motel» ήταν λέξη από ανάμιξη;

Yeah, that word is so old in English

Ναι, είναι τόσο παλιά λέξη στα Αγγλικά

that lots of people don't know that there are parts missing.

που πολλοί δεν ξέρουν ότι λείπουν κομμάτια.

"Edutainment" is a blend of "education" and "entertainment."

Το «edutainment» είναι ανάμιξη του «education» και του «entertainment».

And of course, "electrocute" is a blend of "electric" and "execute."

Και φυσικά το «electrocute» είναι ανάμιξη του «electric» και του «execute».

(Laughter)

(Γέλια)

You can also make words by changing how they operate.

Μπορείτε επίσης να φτιάξετε λέξεις αλλάζοντας τη λειτουργία τους.

This is called functional shift.

Αυτό λέγεται λειτουργική αλλαγή.

You take a word that acts as one part of speech,

Παίρνεις μια λέξη που είναι ένα μέρος του λόγου,

and you change it into another part of speech.

και την κάνεις διαφορετικό μέρος του λόγου.

Okay, who here knew that "friend" hasn't always been a verb?

Εντάξει, ποιος ήξερε ότι το «friend» δεν ήταν πάντα ρήμα;

"Friend" used to be noun and then we verbed it.

Ήταν ουσιαστικό μέχρι που το κάναμε ρήμα.

Almost any word in English can be verbed.

Σχεδόν κάθε λέξη στα Αγγλικά μπορεί να γίνει ρήμα.

You can also take adjectives and make them into nouns.

Μπορείς να πάρεις επίθετα και να τα κάνεις ουσιαστικά.

"Commercial" used to be an adjective and now it's a noun.

Το «commercial» ήταν επίθετο και τώρα είναι ουσιαστικό.

And of course, you can "green" things.

Και φυσικά μπορείς να «green» (πρασινίσεις) κάτι.

Another way to make words in English is back-formation.

Άλλος τρόπος να φτιάξεις αγγλικές λέξεις είναι ο ανάστροφος σχηματισμός.

You can take a word and you can kind of squish it down a little bit.

Μπορείς να πάρεις μια λέξη και να την ζουπήξεις λιγάκι.

So for example, in English we had the word "editor" before we had the word "edit."

Στα Αγγλικά η λέξη «editor» (διορθωτής) προϋπήρχε της λέξης «edit» (διορθώνω).

"Edit" was formed from "editor."

Το «edit» προήλθε από το «editor».

Sometimes these back-formations sound a little silly:

Κάποιες φορές αυτές οι αναστροφές ακούγονται λίγο χαζές:

Bulldozers bulldoze, butlers butle and burglers burgle.

Όπως τα ρήματα «bulldoze», «butle» και «burgle».

(Laughter)

(Γέλια)

Another way to make words in English

Ένας άλλος τρόπος να φτιάξουμε λέξεις

is to take the first letters of something and squish them together.

είναι να πάρουμε τα αρχικά και να τα στριμώξουμε σε μια λέξη.

So National Aeronautics and Space Administration becomes NASA.

Η National Aeronautics and Space Administration γίνεται NASA.

And of course you can do this with anything, OMG!

Και φυσικά μπορείς να το εφαρμόσεις στα πάντα, OMG!

So it doesn't matter how silly the words are.

Δεν έχει σημασία πόσο ανόητες ακούγονται οι νέες λέξεις.

They can be really good words of English.

Είναι μια χαρά λέξεις για τη γλώσσα.

"Absquatulate" is a perfectly good word of English.

Το «absquatulate» είναι μια χαρά λέξη.

"Mugwump" is a perfectly good word of English.

Το «mugwump» επίσης.

So the words don't have have to sound normal, they can sound really silly.

Δεν είναι απαραίτητο να είναι εύηχες οι λέξεις, μπορεί να ηχούν και αστεία.

Why should you make words?

Γιατί να φτιάχνετε λέξεις;

You should make words because every word

Θα πρέπει να φτιάχνετε λέξεις γιατί κάθε λέξη

is a chance to express your idea and get your meaning across.

είναι μια ευκαιρία να εκφράσετε μια ιδέα και να μεταφέρετε το νόημά σας.

And new words grab people's attention.

Και οι νέες λέξεις τραβούν την προσοχή του κόσμου.

They get people to focus on what you're saying

Κάνουν τους ανθρώπους να εστιάζουν σε όσα λέτε

and that gives you a better chance to get your meaning across.

και έχετε μεγαλύτερη πιθανότητα να περάσετε το μήνυμά σας.

A lot of people on this stage today have said,

Σήμερα πολλοί είπαν εδώ στη σκηνή,

"In the future, you can do this,

«Στο μέλλον μπορείτε να κάνετε αυτό,

you can help with this, you can help us explore, you can help us invent."

να βοηθήσετε εκεί, να βοηθήσετε να εξερευνήσουμε, να εφεύρουμε».

You can make a new word right now.

Μπορείτε να φτιάξετε μια νέα λέξη τώρα.

English has no age limit.

Τα Αγγλικά δεν έχουν όριο ηλικίας.

Go ahead, start making words today,

Εμπρός, αρχίστε να φτιάχνετε λέξεις σήμερα,

send them to me, and I will put them in my online dictionary, Wordnik.

στείλτε τις σε μένα κι εγώ θα τις αναρτήσω στο διαδικτυακό μου λεξικό, το Wordnik.

Thank you so much.

Σας ευχαριστώ πολύ.

(Applause)

(Χειροκρότημα)